.svg){kind=link}
.svg){kind=link}
დანტე ალიგიერი
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |
|---|---|
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |
| დაბადების თარიღი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| დაბადების ადგილი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| გარდაცვალების თარიღი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| გარდაცვალების ადგილი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| დასაფლავებულია | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ფსევდონიმი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| საქმიანობა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ენა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ეროვნება | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| მოქალაქეობა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ალმა-მატერი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| პერიოდი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ჟანრი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| Magnum opus | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ჯილდოები | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| მეუღლე | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| პარტნიორ(ებ)ი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| შვილ(ებ)ი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ნათესავ(ებ)ი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| Script error: No such module "collapsible list". | |
| ხელმოწერა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| საიტი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
 [[:commons:Category:Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted|Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted]] ვიკისაწყობში | |
დანტე ალიგიერი (იტალ. Dante Alighieri; დ. მაისი 1265, ფლორენცია, — გ. 14 სექტემბერი, 1321, რავენა) — იტალიელი პოეტი, მწერალი და მოაზროვნე. „ღვთაებრივი კომედიის“ სახელით ცნობილი მისი მთავარი თხზულება მსოფლიო ლიტერატურის ერთ-ერთი გამორჩეული შედევრი და იტალიურ ენაზე შექმნილი უდიდესი მხატვრული ნაწარმოებია.
ბიოგრაფია
დანტეს ცხოვრების უმთავრესი ფაქტები მისივე ნაწარმოებებიდან არის ცნობილი. წარმოშობით რომაელ მოქალაქეთა მაღალი ფენიდან ყოფილა. სწავლობდა ბოლონიის უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე. სავარაუდოა, რომ იცნობდა არისტოტელეს ეთიკას, ციცერონის რიტორიკას, ჰორაციუსის პოეტიკას, ანტიკრ მწერლობას. გატაცებული იყო ასტრონომიითა და კაბალისტიკით, ფილოსოფიითა და რიტორიკით, ოვიდიუსითა და ვერგილიუსით, რომელსაც სულიერ მასწავლებლად მიიჩნევდა. დანტეს სცოდნია რამდენიმე ენა. დაუფლებული ყოფილა თეოლოგიასა და მეცნიერების სხვადასხვა დარგს.
დანტე პოლიტიკურ მოღვაწეობასაც ეწეოდა. იყო გველფების პარტიის წევრი. 1302 წლიდან მას დევნიდა ამავე პარტიის ერთ-ერთი ფრთა. რომში მყოფ დანტე ალიგიერის დაუსწრებლად მიუსაჯეს კოცონზე დაწვა და ქონების კონფისკაცია. ამის შემდეგ დაიწყო მოხეტიალე ცხოვრება, საბოლოო თავშესაფარი კი რავენაში ჰპოვა. სადაც მას მფარველობდა ქალაქის სენიორი გვიდო ნოველო და პოლენტა. გადასახლებამ ღრმა კვალი დაასვა პოეტის ცხოვრებასა და შემოქმედებას. სევდაში და გაჭირვებაში მცხოვრები დანტე განმარტოვდა და, მისივე თქმით, შექმნა „საკუთარი თავის“ პარტია.
შემოქმედება
დანტე ალიგიერის ახალგაზრდობაში დაუწყია ლექსების წერა. ალეგორიული ხასიათის ლირიკული კრებულით „ახალი ცხოვრება" (1291) დანტემ ახალი ეტაპი დაიწყო იტალიურ ლიტერატურაში. კრებულის მთლიან სტრუქტურაში პროზა და ლექსი ერთმანეთთან ჰარმონიულადაა დაკავშირებული. აქ პირველად გამოჩნდა პოეტის მიჯნურის — ბეატრიჩეს სახე, რომელიც ბოლომდე გაჰყვა მწერლის შემოქმედებას. გრძნობათა სიღრმით, ადამიანის შინაგანი სამყაროს ფსიქოლოგიური წვდომით, პოეტურ სახეთა სრულყოფილებით „ახალი ცხოვრება" პირველი ფსიქოლოგიური რომანია ევროპულ ლიტერატურაში. დანტეს ეკუთვნის ასევე ტრაქტატები: „ხალხური ენისათვის" (ლათინურ ენაზე, 1303–1304), „ნადიმი" (იტალიურ ენაზე, 1303–1304), „მონარქიისათვის" (ლათინურ ენაზე, 1312–1313) და სხვ.
მიწიერი და ზეციური ცხოვრების შეპირისპირება, სიყვარულის ამაღლებული იდეა, დანტესეული სიმბოლიკა და ალეგორია სრულად გამოვლინდა პოემაში „ღვთაებრივი კომედია" (1307–1321). ავტორმა თავის ქმნილებას „კომედია" უწოდა, „ღვთაებრივი" მას პოეტის სიკვდილის შემდეგ დაუმატეს ეპითეტად. პოემას ლაიტმოტივად გასდევს მისტიკური პრინციპი, რომლის მიხედვით იმიერ სამყაროს ჭვრეტა და ხილვა სულის გადარჩენის გზაა. პოემა სამი ნაწილისგან შედგება: „ჯოჯოხეთი", „სალხინებელი" და „სამოთხე".
დანტე ქართულ ლიტერატურაში
ქართულად დანტეს „ღვთაებრივი კომედიის" ერთი ნაწილი („ჯოჯოხეთი") პირველად 1933 წელს თარგმნეს კონსტანტინე გამსახურდიამ და კონსტანტინე ჭიჭინაძემ. 1941 წელს თარგმანი დაასრულა („სალხინებელი" და „სამოთხე") და გამოსცა კ. გამსახურდიამ. ამ გამოცემას უძღვის მთარგმნელის ვრცელი შესავალი წერილი — „დანტე ალიგიერი". დანტე ალიგიერის „ახალი ცხოვრება" ქართულად თარგმნეს ბაჩანა ბრეგვაძემ და თამაზ ჩხენკელმა (1967, წინასიტყვაობა ოთარ ჯინორიასი).
ერთ-ერთი პირველი ქართველი ავტორი, რომელიც თავის ნარკვევებში შეეხო დანტეს შემოქმედებას, იყო პლატონ იოსელიანი. „ქართველების დანტე" უწოდა შოთა რუსთაველს ისტორიკოსმა მოსე ჯანაშვილმა. თემას „რუსთაველი და დანტე" სპეციალური გამოკვლევები უძღვნეს კ. კაპანელმა, ზ. ავალიშვილმა, ა. მანველიშვილმა, შ. ნუცუბიძემ, ა. ბარამიძემ; მწერლებმა: გ. ნატროშვილმა, კ. ჭიჭინაძემ, ს. ჩიქოვანმა, ა. გაწერელიამ, გ. ასათიანმა. 1983 წელს გამოქვეყნდა დ. ინწკირველის ნაშრომი „დანტე ქართულ ლიტერატურაში". გამოცემათა სერიაში „გამოჩენილ ადამიანთა ცხოვრება" დაიბეჭდა ცნობილი რუსი მეცნიერის ა. ჯიველეგოვის მონოგრაფია „დანტე ალიგიერი" (1968, მთარგმნელი ლ. ტიტვინიძე, რედ. ო. ჯინორია).
„ღვთაებრივი კომედიისა" და „ახალი ცხოვრების" ცალკეულ რემინისცენციებსა და პერსონაჟთა სახელებს ვხვდებით ქართველ სიმბოლისტი პოეტების (ტ. ტაბიძე, ვ. გაფრინდაშვილი და სხვ.) ლირიკულ ლექსებში. გალაკტიონ ტაბიძემ დანტესადმი თავისი თაყვანისცემა გამოხატა ლექსში „კოსმიური ორკესტრები".
ლიტერატურა
- სტურუა ზ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თარგი:ადგილის მითითება ბიბლიობმულებში, 2012. — გვ. ?.
- Allitt, John Stewart (2011). Dante, il Pellegrino, Edizioni Villadiseriane (Italian), Villa di Serio (BG).
- Teodolinda Barolini (ed.). Dante's Lyric Poetry: Poems of Youth and of the 'Vita Nuova'. University of Toronto Press, 2014.
- Gardner, Edmund Garratt (1921). Dante. London: Oxford University Press. OCLC 690699123. ციტირების თარიღი: March 7, 2016.
- Hede, Jesper (2007). Reading Dante: The Pursuit of Meaning. Lanham: Lexington Books. ISBN 9780739121962Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.
- Miles, Thomas (2008). „Dante: Tours of Hell: Mapping the Landscape of Sin and Despair“, Kierkegaard and the Patristic and Medieval Traditions. Ashgate, გვ. 223–236. ISBN 9780754663911Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.
რესურსები ინტერნეტში
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „დანტე ალიგიერი“ ვიკისაწყობში.- დანტე ალიგიერი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)
- დანტე ალიგიერი საიტზე Curlie
- დანტე ალიგიერი — ნამუშევრები პროექტ „გუტენბერგზე“
- Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
- Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted — ნამუშევრები საიტზე LibriVox (უფასო აუდიო წიგნები) ფაილი:Speaker Icon.svg
- დანტე ალიგიერი, ცხოვრება, შემოქმედება, ილუსტრაციები
სქოლიო
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted