ტვიროსი
| ქალაქი | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
ტვიროსი Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |||||
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |||||
| |||||
| ქვეყანა |
{{ქვეყნის მონაცემები Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ქვეყნის დროშა2 | name = Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | variant = | size = }} | ||||
| [[მუჰაფაზა (Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted)|მუჰაფაზა]] | სამხრეთის მუჰაფაზა | ||||
| [[რაიონი (Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted)|რაიონი]] | ტვიროსის რაიონი | ||||
| შიდა დაყოფა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| კოორდინატები | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| მმართველი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| დაარსდა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| პირველი ხსენება | [[Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted]] | ||||
| ფართობი | 4 კმ² | ||||
| ცენტრის სიმაღლე | 10 მ | ||||
| ოფიციალური ენა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| მოსახლეობა | 60 000 კაცი | ||||
| აგლომერაცია | 174 000 | ||||
| სასაათო სარტყელი | UTC+2, ზაფხულში UTC+3 | ||||
| სატელეფონო კოდი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| საფოსტო ინდექსი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| საავტომობილო კოდი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| ოფიციალური საიტი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |||||
[[:commons:Category:Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted|Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted]] ვიკისაწყობში | |||||
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
| ტვიროსი* | |
|---|---|
| იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი | |
ფაილი:Tyre Triumphal Arch.jpg | |
| ქვეყანა | ესკიზის შექმნის შეცდომა: ლიბანი |
| ტიპი | კულტურული |
| კრიტერიუმები | iii, vi |
| სია | [1] |
| რეგიონი** | არაბული სახელმწიფოები |
| კოორდინატები | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| გაწევრიანების ისტორია | |
| გაწევრიანება | 1984 (მე-8 სესია) |
| ნომერი | 299 |
| * იხ. ინგლ. სახელი UNESCO-ს სიაში. ** იუნესკოს მიერ კლასიფიცირებული რეგიონი. | |
| ესკიზის შექმნის შეცდომა: | მსოფლიო მემკვიდრეობა UNESCO, ობიექტი № 299 ინგლ. • რუს. • ფრ. |
ტვიროსი (ბერძ. Τύρος), სური (არაბ. صور; თარგი:Lang-phn სორ) — ერთ-ერთი უძველესი სავაჭრო ფინიკიური ქალაქი ლიბანში. მდებარეობს ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში. ქალაქის მოსახლეობა შეადგენს 60 000 კაცს.
ისტორია
ძვ. წ. III–II ათასწლეულში იყო მსხვილი სახელოსნო-სავაჭრო ცენტრი. განთქმული იყო მეწამული ფერის შალის ნაწარმით, სპილოს ძვლისა და მინის ნაკეთობებით,[1] აგრეთვე სავაჭრო ექსპედიციებით. ძვ. წ. II ათასწლეულში ეგვიპტის გავლენის ქვეშ იყო. ძვ. წ. II ათასწლეულის ბოლოს — ძვ. წ. I ათასწლეულის დასაწყისში ტვიროსმა დააარსა კოლონიები ხმელთაშუა ზღვის კუნძულებზე (კვიპროსი, სიცილია და სხვ.), ჩრდილოეთ და დასავლეთ აფრიკასა (უტიკა, კართაგენი და სხვ.) და ესპანეთში.[1] მოხერხებული ადგილდებარეობა ჰქონდა სამხედრო თვალსაზრისით. ძვ. წ. X საუკუნეში ტვიროსის მეთაურობით შეიქმნა ტვიროს-სიდონის სამეფო. ძვ. წ. VIII საუკუნიდან ტვიროსი ასურეთს ემორჩილებოდა. ბაბილონის მეფე ნაბუქოდონოსორი ცამეტი წელი (ძვ. წ. 586–573) აწარმოებდა ტვიროსის უშედეგო ალყას, საბოლოოდ შეთანხმდნენ ხარკის გადახდაზე.[2] ძვ. წ. VI საუკუნის მეორე ნახევრიდან აქემენიდების სახელმწიფოს შემადგენლობაში იყო ავტონომიური უფლებით. ძვ. წ. 332 წელს ალექსანდრე მაკედონელმა 7-თვიანი ალყის შემდეგ შეძლო ტვიროსის აღება. ახ. წ. 64 წლიდან რომის პროვინციაში — სირიაში შედიოდა (ისევ ავტონომიური უფლებებით).[1] 395 წლიდან შევიდა ბიზანტიის იმპერიია შემადგენლობაში. VII საუკუნემდე აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვისპირეთის მსხვილი სავაჭრო ცენტრი იყო.[1] 638 წელს დაიპყრეს არაბებმა. 1086 წელს აიღეს სელჩუკებმა. 1089 წელს დაიბრუნეს ფატიმიდებმა. პირველი უშედეგო ცდის მიუხედავად (1111), ჯვაროსნებმა 1124 წელს მოახერხეს მისი აღება (იხ. ტვიროსის ალყა). იგი იერუსალიმის სამეფოში ერთ-ერთი მთავარი ქალაქი გახდა, დაარსდა იტალიური ქალაქ-სახელმწიფოების კოლონიები. აქ არსებობდა ტვიროსის არქიეპარქია (ყველაზე ცნობილი სარმომადგენელია გიიომ ტვიროსელი). ჰატინის ბრძოლის შემდეგ, სალადინმა ტვიროსის გარდა ყველა ქალაქი დაიპყრო იერუსალიმის სამეფოში (იხ. ტვიროსის ალყა). ამ დროს ჯვაროსანთა მთავარი დასაყრდენი წმინდა მიწაზე ტვიროსი იყო. სწორედ აქედან შეძლეს ევროპელებმა რიჩარდ ლომგულის მეთაურობით აკრის (დღ. აკო) დაბრუნება. XIII საუკუნეში ტვიროსის სენიორია გათავისუფლდა სამეფო დომენისაგან. 1291 წელს ტვიროსი დაიპყრეს მამლუქებმა. 1516–1517 წლებში მიმდებარე რეგიონები და მათ შორის ტვიროსი ოსმალეთა ხელში გადავიდა. აქედან მოყოლებული პირველი მსოფლიო ომამდე ქალაქს ისინი აკონტროლებდნენ. 1920 წლიდან ლიბანის შემადგენლობაშია.
1984 წლიდან ქალაქი შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სიაში.
დაძმობილებული ქალაქები
ალჟირი, ალჟირი
დეზფული, ირანი- ესკიზის შექმნის შეცდომა: მალაგა, ესპანეთი[3]
- საფრანგეთის დროშა პერპინიანი, საფრანგეთი
- ტუნისის დროშა ტუნისი, ტუნისი
იხილეთ აგრეთვე
ლიტერატურა
- მელიქიშვილი, გ. ძველი აღმოსავლეთის ხალხთა ისტორია, „მეცნიერება", თბილისი, 1988.
- Bikai, Patricia Maynor. The Pottery of Tyre. Warminster: Aris and Phillips, 1978.
- Bullitt, Orville H. Phoenicia and Carthage: A Thousand Years to Oblivion. Philadelphia: Dorrance, 1978.
- Joukowsky, Martha, and Camille Asmar. The Heritage of Tyre: Essays On the History, Archaeology, and Preservation of Tyre. Dubuque, Iowa: Kendall/Hunt Pub. Co., 1992.
- Woolmer, Mark. Ancient Phoenicia: An Introduction. London: Bristol Classical Press, 2011.
რესურსები ინტერნეტში
- 360 Panorama of Tyre's Archeological Site Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
- Lebanon, the Cedars' Land: Tyre
- ტირი
- Alexander's Siege of Tyre at Ancient History Encyclopedia
სქოლიო
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თარგი:ადგილის მითითება ბიბლიობმულებში, 1985. — გვ. 712.
- ↑ Bement, R B. Tyre; the history of Phoenicia, Palestine and Syria, and the final captivity of Israel and Judah by the Assyrians. Ulan Press, გვ. 48.
- ↑ El Corresponsal de Medio Oriente y Africa - Málaga recupera su pasado fenicio. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-07. ციტირების თარიღი: 2018-11-14.
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
| |||||
.svg){kind=link}
.svg){kind=link}
