აცეტონი

	აცეტონი
	Sample of Acetone.jpg
	ესკიზის შექმნის შეცდომა:
ზოგადი
სისტემური სახელწოდება	პროპანონ-2
ტრადიციული სახელწოდება	აცეტონი, დიმეთილკეტონი
ქიმიური ფორმულა	C3H6O
მოლური მასა	58,08 გ/მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე	0,7845 გ/სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	−94.7 °C
დუღილის ტემპერატურა	56.05 °C
კრიტიკული წერტილი	235,5
ქიმიური თვისებები
pKa	19.16 (H2O)
NFPA 704	თარგი:NFPA 704
კლასიფიკაცია
CAS	67-64-1
PubChem	180
EINECS	200-662-2
RTECS	AL3150000

აცეტონი, დიმეთილკეტონი, C₃H₆O — უმარტივესი კეტონი, უფერო სითხე დამახასიათებელი სუნით. დუღილის ტემპერატურაა 56,1°C, დნობისა კი −95°C, სიმკვრივე — 0,7899 გ/სმ³. აცეტონს ახასიათებს კეტონების ყველა თვისება: წარმოქმნის ოქსიმს, სემიკარბაზონს, ოქსინიტრილს. იგი იერთებს ქლორეტონს და იძლევა ანტისეპტიკურ ქლორეტონს (CH₃)₂C(OH)CCl₃. აცეტონზე ქლორისა და ტუტის მოქმედებით შეიძლება ქლოროფორმის მიღება. აცეტონი რეაქციისუნარიანი ნაერთია, მონაწილეობს მრავალ ქიმიურ რეაქციაში, რომელთაგან ბევრი სამრეწველო მნიშვნელობისაა. აცეტონს თავდაპირველად ღებულობდნენ კალციუმის აცეტატის მშრალი გამოხდით: (CH₃COO)₂Ca→CH₃COCH₃+CaCO₃ და ძმარმჟავას ორთქლის გატარებით სხვადასხვა კატალიზატორზე (ცერიუმის ჟანგი, ტიტანი და სხვა). მისი მიღების შედარებით ახალი მეთოდია პროპილენის ჰიდრატაციითა და წარმოქმნილი იზოპროპილის სპირტის დაჟანგვით:

C H_{3} - C H = C H_{2} \overset{H_{2} O}{\to} C H_{3} C H (O H) C H_{3} \overset{O_{2}}{\to} C H_{3} C O C H_{3} + H_{2} O

გამოყენება

აცეტონს ხშირად იყენებენ გამხსნელად (განსაკუთრებით ნიტრო- და აცეტილცელულოზასთვის), ლაბორატორიებსა და მრეწველობაში, აგრეთვე საწყის პროდუქტად კეტონის, იოდოფორმის, იზოპრენის, მეტაკრილმჟავას ეთერებისა და სხვათა მიღებისას.

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თარგი:ადგილის მითითება ბიბლიობმულებში, 1977. — გვ. 74.

რესურსები ინტერნეტში

NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
Acetone Safety Data Sheet (SDS) Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
Hazardous substances databank entry at the national library of medicine Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
Calculation of vapor pressure, liquid density, dynamic liquid viscosity, surface tension of acetone

სქოლიო

↑ (2014) Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry, გვ. 723. DOI:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.
↑ ^2.0 ^2.1 Lide, David R. (ed) (2003). CRC Handbook of Chemistry and Physics, 84th Edition. CRC Press. Boca Raton, Florida; Section 3, Physical Constants of Organic Compounds.
↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted

Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted

პორტალი:ქიმია

პორტალი ქიმია

[iupac2013-1] (2014) Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry, გვ. 723. DOI:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.

[CRC-2] 2.0 ^2.1 Lide, David R. (ed) (2003). CRC Handbook of Chemistry and Physics, 84th Edition. CRC Press. Boca Raton, Florida; Section 3, Physical Constants of Organic Compounds.

[3] Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted

[1]

[2]

[3]