იხილეთ წყარო გვერდისთვის ირლანდია (კუნძული)

{{სტილი}}
{{ინფოდაფა კუნძული
| სახელი = ირლანდია
| მშობ. სახელი = {{lang-ga|Éire}}<br />{{lang-en|Ireland}}<br />{{lang-la|Hibernia}}
| native name link = 
| მეტსახელი = 
| სურათის სახელი = Ireland from space edit.jpg
| სურათის წარწერა = კუნძულის სატელიტური ფოტო
| სურათის ზომა = 250px
| ალტ სურათი = [[ფაილი:Karte Neuguinea.png]]
| locator map = 
| locator map size = 
| map_custom = yes
| მდებარეობა = 
| კოორდინატები = 
| მდებარეობა = 
| კუნძულთა რაოდენობა = 
| მთავარი კუნძული = 
| ფართობი_კმ2 = 84 421<ref name="irlgeog">{{cite web|url=http://www.gov.ie/en/essays/geography.html|title=Geography of Ireland|publisher=[[Government of Ireland]]|accessdate=11 November 2009|last=Nolan|first=William|archiveurl=https://www.webcitation.org/6IPLgPcSK?url=http://www.gov.ie/en/essays/geography.html|archivedate=26 ივლისი 2013}}</ref>
| სია = 
| სიგრძე_კმ = 
| სიგანე_კმ = 
| სანაპიროს სიგრძე = 
| სანაპიროზოლი_კმ = 
| უმაღლესი მთა = 
| სიმაღლე_მ = 
| ქვეყნის სახელი = 
| ქვეყანა = {{დროშა|ირლანდია}}
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა           = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 1         = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 2         = 
| ქვეყნის დედაქალაქი = [[დუბლინი]]
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქი              = 
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = 
| ქვეყნის ლიდერის ტიპი = 
| ქვეყნის ლიდერის სახელი = 
| ქვეყანა 1 = {{დროშა|ჩრდილოეთ ირლანდია}} ({{დროშა|გაერთიანებული სამეფო}})
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური   = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა         = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 1       = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 2       = 
| ქვეყნის 1 დედაქალაქი = [[ბელფასტი]]
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქი            = 
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = 
| ქვეყნის 1 ლიდერის ტიპი = მონარქი
| ქვეყნის 1 ლიდერის სახელი = [[ჩარლზ III]]
| ქვეყანა 2 = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა         = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა 1       = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა 2       = 
| ქვეყნის 2 დედაქალაქი = 
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქი = 
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = 
| ქვეყნის 2 ლიდერის ტიპი = 
| ქვეყნის 2 ლიდერის სახელი = 
| მოსახლეობა = 6 378 000<ref>{{cite web|url=http://www.nisra.gov.uk/Census/Historic_Population_Trends_(1841-2011)_NI_and_RoI.pdf|title=Historial Population Trends – 1841 – 2011, NISRA|format=PDF|accessdate=2013-10-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131010142537/http://www.nisra.gov.uk/Census/Historic_Population_Trends_%281841-2011%29_NI_and_RoI.pdf|archivedate=2013-10-10}} In 2011, the population of the Republic of Ireland and Northern Ireland was 6 399 115; compromising of approximately 6 378 000 on Ireland and 21 000 on other islands.</ref>
| აღწერის წელი = 
| სიმჭიდროვე_კმ2 = 
| ეთნიკური ჯგუფები = [[ირლანდიელები]]
| ვებსაიტი = 
| დამატებითი ინფო = 
}}
'''ირლანდია''' ({{lang-ga|Éire}}, {{lang-en|Ireland}}, [[ლათინური ენა|ლათ.]] ''Hibernia'') — [[კუნძული]] [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] ჩრდილოეთ ნაწილში, ჩრდილო-დასავლეთ ევროპაში, [[დიდი ბრიტანეთი (კუნძული)|დიდი ბრიტანეთის]] დასავლეთით, რომლისგანაც გამოყოფილია [[ჩრდილოეთის სრუტე|ჩრდილოეთის სრუტით]], [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის ზღვითა]] და [[წმინდა გიორგის სრუტე|წმინდა გიორგის სრუტით]] და რომლის შემდეგაც უდიდესია [[ბრიტანეთის კუნძულები]]ს არქიპელაგში.

== ისტორია ==
კუნძულზე [[ნორმანები]] შუა საუკუნის ადრეულ წლებში [[ნორმანების შეჭრა ირლანდიაში|შეიჭრნენ]]. შუა საუკუნეების შემდგომ პერიოდში უკვე ეს კუნძული შევიდა [[ბრიტანეთის იმპერია|ბრიტანეთის იმპერიის]] შემადგენლობაში. მას შემდეგ, რაც დიდ ბრიტანეთში ვრცელდება [[პროტესტანტიზმი]], იმპერია ირლანდიის კუნძულზე ავრცელებს ამ რელიგიას. კუნძულზე ცუდ მდგომარეობაში აღმოჩნდა [[კათოლიციზმი]]ს მიმდევრები. 1900 წლამდე აქ დიდ ბრიტანეთს პოზიციები მყარად ეკავა, XX საუკუნის დასაწყისში დაიწყო ირლანდიელი ხალხის [[ომი დამოუკიდებლობისთვის ირლანდიაში|ბრძოლა დამოუკიდებლობისთვის]], ამ ბრძოლის შემდეგ სამხრეთმა ირლანდიამ მიიღო დომინიონის სტატუსი, ჩრდილოეთი კი უშუალოდ შეუერთდა დიდ ბრიტანეთს. [[1949]] წელს სამხრეთ ირლანდია რესპუბლიკად გამოცხადდა, ჩრდილოეთ ირლანდიაში დაიწყო [[მღელვარება ირლანდიაში|დაპირისპირება ბრიტანელებთან]], ეს დაპირისპირება მიმდინარეობდა 1960-1990 წლებში, დაპირისპირება დასრულდა [[დიდი პარასკევის შეთანხმება|დიდი პარასკევის შეთანხმებით]].

== გეოგრაფია ==
ფართობის მხრივ, ირლანდია [[ევროპის კუნძულების სია ფართობის მიხედვით|მესამე კუნძულია]] ევროპაში და [[კუნძულების სია ფართობის მიხედვით|მეოცე]] — მსოფლიოში.<ref>{{cite web|title=Largest Islands of the World|url=http://www.worldislandinfo.com/LARGESTV1.html|publisher=WorldIslandInfo|accessdate=5 December 2012}}</ref><ref name='unep'>{{cite web|url=http://islands.unep.ch/Tiarea.htm|title=Islands by Area|date=1998-02-18|work=UN System-Wide Earthwatch|publisher=[[United Nations Environment Programme]]|accessdate=2008-08-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180220003634/http://islands.unep.ch/Tiarea.htm|archivedate=2018-02-20}}</ref> კუნძულის ძირითადის ნაწილი უკავია [[ირლანდია|ირლანდიის რესპუბლიკას]], თუმცა ჩრდილოეთში მდებარეობს [[დიდი ბრიტანეთი]]ს ტერიტორია — [[ჩრდილოეთი ირლანდია]]. აქ შედარებით მცირე სიმაღლის [[მთა|მთებია]], ასეთი ტერიტორიები ძირითადად კუნძულის ცენტრალურ ნაწილშია მოქცეულია, სწორედ აქედან იღებს მნიშვნელოვანი [[მდინარე]]ები სათავეს. კუნძული უძველესი დროიდან მდიდარი იყო მწვანე საფარით, თუმცა დღეისთვის [[ტყე]]ების დიდი ნაწილი გაჩეხილია. აქ ოცდაექვსი სხვადასხვა ჯიშის [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვარა]] სახლობს. მათგან აღსანიშნავია [[წითელი მელა]], [[ზღარბი]] და [[მაჩვი]]. აქ აგრეთვე ცხოვრობს [[თეთრი კურდღელი]], [[კეთილშობილი ირემი]] და [[ტყის კვერნა]]. კუნძული აგრეთვე მდიდარია [[ფაუნა|ფაუნის]] სხვა მრავალი სახეობით.

== მოსახლეობა ==
ირლანიის კუნძულზე მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს დაახლოებით 6,2 მილიონ ადამიანს. მოსახლეობის უმრავლესობა (4,6 მილიონი ადამიანი) ცხოვრობს ირლანდიის რესპუბლიკაში, ხოლო 1,8 მილიონი ადამიანი ჩრდილოეთ ირლანდიის მაცხოვრებელია. 2008 წელს ჩატარებული აღწერის შედეგად, ირლანდიის რესპუბლიკის მოსახლეობამ შეადგინა 4 422 100, ხოლო ჩრდილოეთი ირლანდიის მოსახლეობამ კი 1 775 000 ადამიანი. კუნძულზე აღწერა აგრეთვე ჩატარდა [[2009]] წელს, ამ წელს ირლანდიის რესპუბლიკის მოსახლეობა შეადგენდა 4 459 300 ადამიანს. ჩრდილოეთ ირლანდიაში აღწერა არ ჩატარებულა.

== კულტურა ==
ირლანდიურმა კულტურამ მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა მსოფლიოს მრავალი ქვეყნის კულტურაზე, განსაკუთრებულად ცნობილია ირლანდიური ლიტერატურა და მეცნიერება. კუნძულზე მოსახლეობის უმრავლესობა საუბრობს [[ირლანდიური ენა|ირლანდიურ ენაზე]], თუმცა აგრეთვე გავრცელებულია [[ინგლისური ენა]]ც. აქ განვითარებულია სპორტული ცხოვრება, ირლანდიის რეპუბლიკას ერთ-ერთი საუკეთესო ნაკრებები ჰყავს: [[რაგბი]]ში, [[ფეხბურთი|ფეხბურთსა]] და [[გოლფი|გოლფში]].

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{commons cat|Ireland (island)|Ireland}}
* [http://www.gov.ie/ ირლანდიის მთავრობა]
* [http://www.northernireland.gov.uk/ ჩრდილოეთ ირლანდიის ხელისუფლება]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{ირლანდიის თემები}}

[[კატეგორია:ირლანდია]]
[[კატეგორია:ირლანდია (კუნძული)]]
[[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფო]]
[[კატეგორია:ირლანდიის კუნძულები]]
[[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს კუნძულები]]