იხილეთ წყარო გვერდისთვის კერი ჩეპმენ კეტი

{{ინფოდაფა პიროვნება
| სიგანე       =  
| სახელი       = კერი ჩეპმენ კეტი 
| ფოტო       =Carrie_Chapman_Catt.jpg
| ფოტოს სიგანე = 250პქ
|წარწერა = 
| ალტ         =
| მშობლსახელი = Carrie Chapman Catt
| ენის კოდი    = 
| დაბსახელი    = კერი კლინტონ ლეინი 
| დაბთარიღი   = [[9 იანვარი]], [[1859]]
| დაბადგილი   = პიპონი, ფონ ფიუ ლუკი, [[უისკონსინი]],[[აშშ]]
| მოინათლა    =
| გაუჩინარების თარიღი  = 
| გაუჩინარების ადგილი  = 
| გაუჩინარების სტატუსი = 
| გარდთარიღი = [[9 მარტი]], [[1947]]
| გარდადგილი = [[ბრონქსი]], [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]]
| გარდაცვალების მიზეზი  =
| სხეულის პოვნის ადგილი = 
| დაკრძალვის ადგილი     =
| დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = 
| ძეგლები      =
| რეზიდენცია   =
| სხვა სახელები =
| ეროვნება     =
| მოქალაქეობა  = 
| ეთნიკური წარმომავლობა =
| ქვეშევრდომობა =
| განათლება     =
| ალმა-მატერი   = აიოვას შტატის უნივერსიტეტი
| მოღვაწეობა    =
| საქმიანობა     = [[ჟურნალისტი]], [[პოლიტიკოსი |პოლიტიკოსი]], ომის მოწინააღმდეგე აქტივისტი, [[სუფრაჟისტები|სუფრაჟისტი]]
| აქტიურობის წლები =
| დამსაქმებელი   =
| ორგანიზაცია    = 
| ხელფასი       = 
| ქონება        = 
| ცნობილია როგორც  =
| ცნობილი ნაშრომები = 
| სიმაღლე =        
| წონა    =  
| წოდება  =
| წლები   =
| წინამორბედი = 
| მემკვიდრე   =
| პარტია     = 
| მოძრაობა   = 
| ოპონენტები = 
| რელიგია   = 
| წაყენებული ბრალდება    =
| განაჩენი                = 
| დანაშაულებრივი სტატუსი =   
| მეუღლეები   =  
| პარტნიორები = 
| შვილები = 
| მამა    =
| დედა   =
| ნათესავები = 
| ჯილდოები = ქალების ეროვნული დიდების დარბაზი (1982)
| მოსახმობი სიგნალი =
| სუფთა მოგება =
| სახელი1  =
| მოდული1 = 
| სახელი2  =
| მოდული2 = 
| სახელი3  =
| მოდული3 = 
| სახელი4  =
| მოდული4 = 
| სახელი5  =
| მოდული5 = 
| სახელი6  =
| მოდული6 = 
| სახელი7  =
| მოდული7 = 
| საიტი     = 
| ხელმოწერა = Carrie_Chapman_Catt_signature.jpg
| ხელმოწერის ზომა =
| ხელმოწერა ალტ = 
| შენიშვნები = 
}}

'''კერი ჩეპმენ კეტი''' (დ. [[9 იანვარი]], [[1859]] — გ. [[9 მარტი]], [[1947]]) — [[ამერიკელი]] [[სუფრაჟისტები|სუფრაჟისტი]], პოლიტიკოსი, ჟურნალისტი და სუფრაჟისტული მოძრაობის ლიდერი. მან დიდი როლი ითამაშა [[აშშ-ს კონსტიტუციის მეცხრამეტე შესწორება|აშშ-ს კონსტიტუციის მეცხრამეტე შესწორებაში]], რომელმაც ქალებს ხმის მიცემის უფლება მიანიჭა.<ref>{{Cite news|title=CARRIE C.CATT DIES OF HEART ATTACK; Woman's Suffrage Pioneer, Long an Advocate of World Peace, Succumbs at 88|url=http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9C07E3DF113EEE3BBC4852DFB566838C659EDE|work=The New York Times|id=0362-4331|date=1947-03-10|accessdate=2018-03-25|language=en-US}}</ref> იყო ХХ საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზეე ცნობილი ქალი ამერიკაში.

==ბიოგრაფია==

კერი დაიბადა [[1859]] წელს [[უისკონსინი|უისკონსინის]] შტატში. ჯერ კიდევ ბავშვობაში დაინტერესებული იყო მეცნიერებით და სურდა ექიმი გამოსულიყო. სკოლის დამთავრების შემდეგ ჩააბარა [[აიოვა|აიოვას]] შტატის აგრარულ სკოლაში (ამჟამად აიოვას მეცნიერებათა და ტექნოლოგიების უნივერსიტეტი). თავდაპირველად კეტის მამა წინააღმდეგი იყო მისი კოლეჯში სწავლისა მაგრამ შემდგომ შეიცვალა აზრი და კოლეჯის ხარჯებიც კი მან დაფარა. თავის გასატანად კერი იძულებული იყო ემუშავა, თავდაპირველად ჭურჭლის მრეცხავად, შემდგომ ბიბლიოთეკარად და სოფლის სკოლის მასწავლებლად.

სწავლის დროს კერი შეურთდა სტუდენტური ორგანიზაციის მიერ შექმნილ ადგილობრივ ლიტერატურულ საზოგადოებას. მათი მიზანი იყო გაეუმჯობესებინათ სტუდენტების უნარ-ჩვევები, რომლებიც აუცილებელია სწავლის პროცესში და გაეზარდათ მათი თავდაჯერებულობა. ამ საზოგადოების შეხვედრებზე საუბრის უფლება მხოლოდ მამაკაცებს ჰქონდათ. კერიმ დაარღვია ეს წესი და დაიწყო დებატებში მონაწილეობის მიღება. ამით დაიწყო ორგანიზაციის ღონისძიებაზე ქალთა როლის და მათი მონაწილეობის ზრდაზე განხილვები. საბოლოოდ კი მათ გააუქმეს აკრძალვა ქალთა დებატებში მონაწილეობის შესახებ. გარდა ამისა, კერი იყო Pi Beta Phi-ის წევრი. ეს კლუბი თავდაპირველად მხოლოდ ქალთა დისკუსიისთვის იყო, მაგრამ შემდომ ის მხარს უჭერდა სტუდენტების მონაწილეობას სამხედრო წვრთნებში.

სამწლიანი სწავლის შემდეგ კერიმ მიიღო სამეცნიერო ხარისხის დიპლომი. მის კურსზე ის ერთადერთი ქალი იყო. სწავლის დასრულების შემდეგ ის ჯერ სასამართლოში, შემდეგ სკოლაში, ხოლო ბოლოს აიოვას შტატში მუშაობდა დირექტორად.<ref>{{Cite web|url=http://asteria.fivecolleges.edu/findaids/sophiasmith/mnsss144.html|title=Carrie Chapman Catt Papers, 1880-1958|author=Catt, Carrie Chapman, 1859-1947|website=|date=|publisher=asteria.fivecolleges.edu|accessdate=2018-03-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129085654/http://asteria.fivecolleges.edu/findaids/sophiasmith/mnsss144.html|archivedate=2014-11-29}}</ref>. 

[[1885]] წლის თებერვალში კერი ცოლად გაჰყვა ლეო ჩეპმს, რომელიც ადგილობრივი გაზეთის რედაქტორი იყო. ქორწინებიდან ერთი წლის შემდეგ ლეო გარდაიცვალა. სწორედ ამ პერიოდში კერი გახდა სუფრაჟისტული მოძრაობის აქტიური მონაწილე. [[1890]] წელს კერი ისევ დაქორწინდა მდიდარ ინჟინერ ჯორჯ კეტზე. ჯორჯი მხარს უჭერდა ცოლს ქალთა ხმის მიცემის უფლებისთვის ბრძოლაში. ამ ქორწინების წყალობით კერის შეეძლო ქალთა ხმის მიცემის უფლების მოპოვებისათვის ყოველ წელს ჩაეტარებინა დიდი მხარდასაჭერი კამპანია.

==სუფრაჟისტულ მოძრაობებში შეტანილი წვლილი==

===ამერიკული სუფრაჟისტული ასოციაცია===
[[ფაილი:Carrie Chapman Catt on April 6, 1916 christening the Golden Flyer.jpg|300პქ|მინი|მარცხნივ|[[1916]] წლის [[6 აპრილი]], კერი კეტი სუფრაჟისტებთან ერთად, რომლებიც მიემგზავრებიან [[აშშ]]-ში სამოგზაუროდ ქალთა ხმის მიცემის უფლებების მხარდამჭერი კამპანიისთვის.]]
[[1887]] წელს კეტი დაბრუნდა მშობლიურ მხარეში და გახდა სუფრაჟისტული მოძრაობის წევრი. [[1890]] წლიდან [[1892]] წლამდე ის მუშაობდა შტატის მთავრობის მდივნად. ამავე დროს მან მუშაობა დაიწყო ამერიკულ ეროვნულ სუფრაჟისტულ ასოციაციაში და [[1890]] წელს ასოციაციის სახელით სიტყვით გამოვიდა [[ვაშინგტონში]] ჩატარებულ კონვენციაზე.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.catt.org/biography.html|title=Carrie Museum {{!}} About Carrie Lane Chapman Catt|publisher=www.catt.org|accessdate=2018-03-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823203545/http://www.catt.org/biography.html|archivedate=2019-08-23}}</ref>. [[1892]] წელს [[სიუზენ ენტონი|სიუზენ ენტონის]] დიდი თხოვნის შედეგად მან მიმართა [[კონგრესი (აშშ)|კონგრესს]] კონსტიტუციაში შესწორების შეტანის აუცილებლობის შესახებ, რაც ქალებს ხმის მიცემის უფლებას მინიჭებოდა.

კეტი ორჯერ აირჩიეს სუფრაჟისტული ასოციაციის პრეზიდენტად: პირველად [[1900]] წელს [[1904]] წლამდე, ხოლო შემდგომ [[1915]] წელს [[1920]] წლამდე. პირველად თანამდებობიდან წავიდა ავადმყოფი ქმრის მოსავლელად. ის დაბრუნდა [[1915]] წელს. ამ დროს ანა ჰოვარდ შოუს ხელმძღავნელობის ქვეშ ასოციაცია დაყოფილი იყო. მეორე ვადით პრეზიდენტობის დროს კერიმ შეძლო ასოციაციის გაფართოება და მისი ბიუჯეტის გაზრდა. [[1916]] წლის კონვენციაზე, რომელიც ანტლანტასითიში ჩატარდა კერიმ წარმოადგინა თავისი „გამარჯვების გეგმა“. მას სურდა სხვადასხვა შტატის წარმომადგენლისა და სენატორების დაინტერესება ქალთა ხმის მიცემის უფლების მინიჭების მხარდასაჭერად. მისი მიზანი იყო ქალთა ხმის მიცემის უფლების მხარდაჭერა არა მხოლოდ სახელმწიფო, არამედ რეგიონალურ დონეზეც. ის ასევე იმედოვნებდა, რომ მოძებნიდა კომპრომისებს იმ შტატების წინააღმდეგ, რომლებიც მტკიცედ უარყოფდნენ ქალთა ხმის მიცემის უფლებას. კეტის ხელმძღვანელობით ასოციაციამ შეძლო [[თეთრი სახლი|თეთრი სახლისა]] და [[სენატი|სენატის]] მხარდაჭერის მოპოვება. [[1917]] წლისათვის დასავლეთის ზოგიერთმა შტატმა უკვე მიანიჭა ქალებს ხმის მიცემის უფლება. კეტმა გადაწყვიტა თითოეული შტატისთვის მიექცია განსაკუთრებული ყურადღება და ნიუ-იორკის შტატში წარმატებული კამპანია წამოიწყო, სწორედ ამის წყალობით შტატში მიიღეს კანონი, რომლის საშუალებით ქალებს ენიჭებოდათ ხმის მიცემის უფლება.  იმავე წელს პრეზიდენტმა და კონგრესმა მიიღეს გადაწყვეტილება [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] აშშ-ს ჩართვის შესახებ. კეტი ღიად უჭერდა მხარს მთავრობას, რადგან ფიქრობდა, რომ ეს სუფრაჟისტული მოძრაობის პატრიოტულ მოძრაობად აიღარებას შეუწყობდა ხელს. მომდევნო წელს პრეზიდენტმა მხარი დაუჭირა სუფრაჟისტულ მოძრაობას. საბოლოოდ [[1920]] წელს კეტისა და სუფრაჟისტული მოძრაობის თავდაუზოგავი ბრძოლით მიიღეს კონსტიტუციის მეცხრამეტე შესწორება, რომელიც ქალებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით ანიჭებდა ხმის მიცემის უფლებას.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.biography.com/people/carrie-chapman-catt-9241831|title=Carrie Chapman Catt|publisher=Biography|lang=en-us|accessdate=2018-03-26}}</ref><ref>{{Cite news|title=Carrie Chapman Catt - National American Woman Suffrage Association Collection|url=https://www.loc.gov/collections/national-american-woman-suffrage-association/articles-and-essays/carrie-chapman-catt/|work=The Library of Congress|accessdate=2018-03-26|language=en}}</ref>.                                              
[[ფაილი:Catt and hay voting 1920.png|300px|მინი|კერი კეტიმ და მერი ჰეიმ მიიღეს ბიულეტენები, რათა პირველად მისცენ ხმა [[1920]] წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში]]
კეტი სხვადასხვა შტატში აგიტაციური კამპანიის დროს ზოგჯერ მიუღებელ ხერხს მიმართავდა. მაგალითად [[სამხრეთ კაროლინა|სამხრეთ კაროლინაში]] [[1919]] წელს ის რასისტული განწყობით ამტკიცებდა, რომ ქალთა ხმის მიცემის უფლების მინიჭებდა „კი არ დაასუსტებდა, არამედ პირიქით განამტკიცებდა თეთრკანიანი ამერიკელების უფლებებს“<ref>{{Cite news|title=University Honors Suffragette Despite Racism Charge|first=ROGER|last=MUNNS|url=http://articles.latimes.com/1996-05-05/news/mn-677_1_iowa-state|work=Los Angeles Times|id=0458-3035|date=1996-05-05|accessdate=2018-03-26|language=en-US}}</ref>. სუფრაჟისტული ასოციაცია იყო ძალიან დიდი ორგანიზაცია, რომელიც იბრძოდა ქალთა ხმის მიცემის უფლების მოსაპოვებლად ამერიკაში. [[1880]] წლიდან [[1920]] წლამდე კეტიმ ჩაატარა ათობით კამპანია, ორგანიზება გაუწია მოხალისეობრივ საქმიანობას ([[1920]] წლისათვის 1 მილიონი მოხალისე) და ასევე ჰქონდა ასობით სიტყვით გამოსვლა. კონსტიტუციის მეცხრამეტე ჩასწორების შემდეგ კერიმ დატოვა პრეზიდენტის პოსტი. მიუხედავად ამისა მან განაგრძო ქალთა უფლებების გაფართოებისთვის ბრძოლა. ქმრის სიკვდილის შემდეგ კერი გახდა ქალთა საერთაშორისო ალიანსის (სუფრაჟისტული ორგანიზაცია) წევრი, ასევე დააარსა ამომრჩეველ ქალთა ლიგა, რომლის მიზანიც იყო დახმარებოდა ქალებს სათანადოდ გამოეყენებინათ ხმის მიცემის უფლება.

===საერთაშორისო სუფრაჟისტული მოძრაობა===

კეტი ასევე იყო საერთაშორისო სუფაჟისტული მოძრაობის ლიდერი<ref>{{Cite web|url=http://natelevin.tripod.com/|title=Carrie Chapman Catt:  A Life of Leadership|publisher=natelevin.tripod.com|accessdate=2018-03-26}}</ref>. [[1902]] წელს მან ხელი შეუწყო საერთაშორისო სუფრაჟისტული ალიანსის (დღესდღეობით ქალთა საერთაშორისო ალიანსი) დაარსებას, რომელსაც შემდგომ 35 ქვეყნის ორგანიზაცია შეუერთდა. [[1904]] წლიდან [[1923]] წლამდე კერი ალიანსის პრეზიდენტი იყო. რვა წლის განმავლობაში კერი მუშაობდა ქალთა უფლებების გაფართოებაზე მთელ მსოფლიოში. ამერიკული სუფრაჟისტული ასოციაციის პრეზიდენტობიდან გადადგომის შემდეგ ის კონცენტრირდა მთელ მსოფლიოში ქალთა ხმის მიცემის უფლებების მოპოვებაში. ალიანსი დღესაც არსებობს.

==გარდაცვალება და მემკვიდრეობა==
[[ფაილი:Progress of Women 3c 1948 issue U.S. stamp.jpg|მინი|აშშ-ს საფოსტო მარკა (ცენტრში კერი კეტი)]]
კეტი გარდაიცვალა [[1947]] წელს. მისმა მოღვაწეობამ აღიარება სიცოცხლეშივე მოიპოვა. [[1926]] წელს ის ჟურნალ [[თაიმი (ჟურნალი)|თაიმის]] ყდაზე დაბეჭდეს, [[1930]] წელს მან მიიღო პრემია, ხოლო [[1941]] წელს ის თეთრ სახლში დააჯილდოვეს. [[1975]] წელს ის იყო პირველი ქალი, რომელიც აიოვას შტატის ახლადდაარსებულ ქალთა დიდების დარბაზში შეიყვანეს. [[1992]] წელს კეტი დაასახელეს საუკუნის რვა ყველაზე მნიშვნელოვან ქალბატონებს შორის<ref>{{Cite web|url=https://cattcenter.iastate.edu/2012/03/02/catt-timeline/|title=Timeline of Carrie Chapman Catt's Life|publisher=Carrie Chapman Catt Center for Women and Politics|lang=en|accessdate=2018-03-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180517231115/https://cattcenter.iastate.edu/2012/03/02/catt-timeline/|archivedate=2018-05-17}}</ref>.    

ამერიკული სუფრაჟიზმის შესახებ გადაღებულ მხატვრულ ფილმში „ანგელოზები რკინის კბილებით“ კერი კეტის როლი შეასრულა [[ანჯელიკა ჰიუსტონი|ანჯელიკა ჰიუსტონმა]]. 

კეტის პატივსაცემად აიოვას შტატში, სადაც ის ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა, არაერთი ძეგლი და შენობა დგას.

==ლიტერატურა==
* Fowler, Robert Booth. ''Carrie Catt: Feminist Politician'' (1986). <nowiki>ISBN 9781555530051</nowiki>
* Schott, Linda. "'Middle-of-the-Road' Activists Carrie Chapman Catt and the National Committee on the Cause and Cure of War". ''Peace & Change'', vol. 21, no. 1 
* Wuestenbecker, Katja, "Catt, Carrie Chapman" in ''World War 1: the Definitive Encyclopedia and Document Collection'' Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, <nowiki>ISBN 9781851099641</nowiki>
* James, Edward T.; James, Janet Wilson (1974). [https://books.google.com/books?id=rVLOhGt1BX0C&pg=PA312 ''Notable American Women: A Biographical Dictionary'']. Harvard University Press. p. 312. <nowiki>ISBN 0-674-62734-2</nowiki>.
* Francisca de Haan; Krasimira Daskalova; Anna Loutfi (2006). [https://books.google.com/books?id=hsgQjbgBOAkC&pg=PA671 ''Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries'']. Central European University Press. <nowiki>ISBN 978-963-7326-39-4</nowiki>.
* "Catt Fight at Iowa State". ''The Journal of Blacks in Higher Education'', no. 18 (Winter, 1997-1998),

==რესურსები ინტერნეტში==

* [http://www.catt.org/ The Carrie Chapman Catt Girlhood Home and Museum]
* [http://pbskids.org/wayback/civilrights/features_suffrage.html PBS Kids: Women and the Vote] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120308074728/http://pbskids.org/wayback/civilrights/features_suffrage.html |date=2012-03-08 }}
* Information from the Library of Congress: [http://memory.loc.gov/ammem/today/jan11.html <nowiki>[1]</nowiki>] [http://memory.loc.gov/ammem/naw/cattbio.html <nowiki>[2]</nowiki>]
* [https://www.findagrave.com/memorial/184 Carrie Chapman Catt] at Find a Grave
* [https://www.loc.gov/rr/rarebook/coll/043.html The Carrie Chapman Catt Collection] From the [https://www.loc.gov/rr/rarebook/ Rare Book and Special Collections Division] at the Library of Congress
* [http://archives.nypl.org/mss/498 Carrie Chapman Catt papers, 1887-1947], held by the Manuscripts and Archives Division, New York Public Library

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{სამოქალაქო უფლებების დამცველები}}
{{DEFAULTSORT:კეტი, კერი ჩეპმენი}}

[[კატეგორია:დაბადებული 1859]]
[[კატეგორია:დაბადებული 9 იანვარი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1947]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 9 მარტი]]
[[კატეგორია:ამერიკელი სუფრაჟისტები]]
[[კატეგორია:ამერიკელი ადამიანის უფლებების დამცველი აქტივისტები]]
[[კატეგორია:ამერიკელი პოლიტიკოსი ქალები]]
[[კატეგორია:ამერიკელი ჟურნალისტები]]