იხილეთ წყარო გვერდისთვის მაგნიტუდა

'''მიწისძვრის მაგნიტუდა''' ({{lang-la|magnitudo}}) — [[მიწისძვრა|მიწისძვრის]] ეპიცენტრში [[სეისმური ტალღები]]ს სახით გამოყოფილი [[ენერგია|ენერგიის]] მახასიათებელი [[ფიზიკური სიდიდე|სიდიდე]]. მაგნიტუდის პირველი [[სკალა]] [[1935]] წელს წარადგინა [[ამერიკელები|ამერიკელმა]] [[სეისმოლოგია|სეისმოლოგმა]] [[ჩარლზ ფრენსის რიხტერი|ჩარლზ რიხტერმა]], ამიტომ, ჩვეულებრივ მაგნიტუდას — „[[რიხტერის სკალა]]ს“ უწოდებენ.

== გავრცელებული მცდარი [[რიხტერის სკალა|აზრი]]==
[[რიხტერის სკალა]] მოიცავს პირობით ერთეულებს (1-დან 9-ს ჩათვლით) — მაგნიტუდებს, რომლებიც სეისმოგრაფის მიერ რეგისტრირებული ძვრით გამოითვლება. ამ სკალას ხშირად მიწისძვრის ძალის შეფასების სკალას აიგივებენ (12 ბალიანი), რომელიც დაფუძნებულია მიწისძვრის გარე გავლენით (ადამიანზე გავლენა, შენობებზე, ცხოველებზე, საგნებსა და სხვა ობიექტებზე). როდესაც მიწისძვრა ივლენს თავს, ჯერ რეგისტრირდება მისი მაგნიტუდა, რომელიც სეისმოგრაფის მიერ იზომება, და არა ინტენსივობა, რომელიც გაირკვევა მოგვიანებით, როდესაც მიიღებენ ინფორმაციას მოვლენებზე.

'''სწორი გამოყენება''': „''მიწისძვრა მაგნიტუდით 6,0''“.

'''ძველი გამოყენება''': „''მიწისძვრა 6 ბალის სიმძლავრით რიხტერის შკალით''“.

'''არასწორი გამოყენება''': „''მიწისძვრა 6 ბალის მაგნიტუდით''“, „''მიწისძვრა 6 ბალის მაგნიტუდით რიხტერის შკალით''“.

==რიხტერის სკალა==
[[ჩარლზ ფრენსის რიხტერი|რიხტერმა]] მიწისძვრის სიძლიერს (მის ეპიცენტრში) ათვლისთვის მეცნიერებს შესთავაზა ნემსას გადაადგილების ათობითი ლოგარითმი (მიკრომეტრებში) სტანდარტულ სეისმოგრაფში, რომელიც ეპიცენტრიდან 600 კილომეტრამდეა დაშორებული: <math>M_L = \lg A + f, </math> სადაც {{math|''f''}} — მაკორექტირებელი ფუნქცია, რომელიც გამოითვლება ცხრილით, ეპიცენტრიდან დაშორებასთან დამოკიდებულებაში. მიწისძვრის ენერგია დაახლოებით პროპორციულია <math>A^{3/2},</math> , ე.ი. მაგნიტუდის გაზრდა 1 ნიშნულით შეესაბამება ამპლიტუდის ზრდას 10-ჯერ და ენერგიის გაზრდას 32-ჯერ.

ამ სკალას გააჩნდა მნიშვნელოვანი ნაკლები:
* გრადუირებისთვის რიხტერი იყენებდა სამხრეთ კალიფორნიის მცირე და საშუალო მიწისძვრებს, რომლების კერის დაბალი სირღმით გამოირჩევა.
* აპარატული შეზღუდვების გამო [[რიხტერის სკალა]] 6,8 ნიშნულით იზღუდებოდა.
* გაზომვის შეთავაზებული ხერხი აღრიცხავდა მხოლოდ ზედაპირულ ტალღებს, როდესაც მიწისძვრები სირღმეში ენერგიის უმეტესობა სივრცული ტალღით გამოიყოფოდა.

რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში [[რიხტერის სკალა]] დაიხვეწა. ამ მომენტისთვის არსებობს რამდენიმე შკალის წარმოშობილი, უმთავრესები მათ შორის არიან: 

'''სივრცული ტალღების მაგნიტუდა'''

<math>m_b = \lg (A/T) + Q(D,h),</math>

სადაც ''A'' — მიწის რხევის ამპლიტუდა (მიკრომეტრებში), ''T'' — ტალღის პეროიდი (წამებში), და ''Q'' — კორექცია, რომელიც ეპიცენტრიდან მანძილს ''D'' და კერის სირღმეს ''h'' ასახავს.

<math>M_s = \lg (A/T) + 1,66 \lg D + 3,30.</math>

ეს შკალები ვერ მუშაობა ძლიერ მიწისძვრებთან. მისი პიკია - 8M.

== სეისმური მომენტი და კანამორის სკალა ==

1977 წელს სეისმოლოგმა ჰირო კანამორიმ წარადგინა მიწისძვრის ინტენსივობის პრინციპიალურად განსხვავებული შეფასება, რომელიც დაფუძნებულია „სეისმიური მომენტის“ მცნებაზე.

სეისმიური მომენტი განისაზღვრება როგორც  <math>M_0 = \mu S u\,\!</math>, სადაც
* μ — მთის ძვრის მოდული, დაახლოებით 30 გპა;
* ''S'' — ფართი, რომელზეც ბზარებია შემჩნეული;
* ''u'' — საშუალო ზვრა ბზარების გასწვრივ.

ასე რომ, სი-ს ერთეულებში სეისმური მომენტის ზომა  ''Pa × м² × м'' = ''Н × м''.

მაგნიტუდა კანამორის მიხედვით განისაზღვრება როგორც 

<math>M_W = {2 \over 3} (\lg M_0 - 16,1),</math> სადაც ''M''<sub>0</sub> — სეისმური მომენტია, რომელიც გამოიხატება ''Н × м''.

კანამორის სკალა კარგად ეხამება ადრინდელ შკალებს, როდესაც <math>3 < M < 7</math> და საუკეთესოა ძლიერი მიწისძვრების შესაფასებლად.

== მიწისძვრის ენერგია ==

გაზომვის რამდენიმე განსხვავებული სახეობა გვაძლევს იდეალურთან მიახლოებულ ენერგეტიკულ სკალას:

<math>M = {2 \over 3} (\lg E - 11{,}8),</math>

სადაც ''E'' — მიწისძვრის ენერგია [[ჯოული|ჯოულებში]].

სეისმური ენერგია, რომელიც 1 მეგატონის ბირთვული აფეთქებისას გამოიყოფა, 7,2 მაგნიტუდის მიწისძვრის ექვივალენტურია. აღსანიშნავია რომ აფეთქების ენერგიის მცირე ნაწილი გარდაიქმნება სეისმურ რხევებში.

== განსხვავებული მაგნიტუდის მიწისძვრების სიხშირე ==

ერთი წლის განმავლობაში დაახლოებით:
* 1 მიწისძვრა 8,0 ან მეტი მაგნიტუდის ხდება;
* 10 — მაგნიტუდის  7,0—7,9;
* 100 — მაგნიტუდის  6,0—6,9;
* 1000 — მაგნიტუდის 5,0—5,9.

==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://earthquake.usgs.gov/learning/faq.php?categoryID=2 USGS: Measuring earthquakes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615014840/http://earthquake.usgs.gov/learning/faq.php?categoryID=2 |date=2006-06-15 }}
* [http://www.alabamaquake.com/energy.html Earthquake Energy Calculator]

== სქოლიო ==
* [http://geology.about.com/cs/quakemags/a/aa060798.htm Measuring Earthquake Magnitudes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111015163220/http://geology.about.com/cs/quakemags/a/aa060798.htm |date=2011-10-15 }}

[[კატეგორია:სეისმოლოგია]]