იხილეთ წყარო გვერდისთვის მონფორის ციხესიმაგრე

{{მმ*|მონფორი}}
{{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა
| სახელი = მონფორი
| ორიგინალური სახელი = {{Lang-he|מבצר מונפור‎‎}}
| სურათი=מבצר מונפורט בזריחה.JPG
| პოზრუკა              = ისრაელი
| პოზრუკა2              = 
| პოზრუკის ზომა              =
| მდებარეობა             ={{დროშა|ისრაელი}}
|lat_dir =N   |lat_deg =33  |lat_min =2  |lat_sec =41.05 
|lon_dir =E   |lon_deg =35  |lon_min =13  |lon_sec =33.32 
| სტატუსი                =დანგრეული
| ფუნქციური სტატუსი     =ციხესიმაგრე
| მმართველი  = {{დროშა|იერუსალიმის სამეფო}}
| თარიღდება      = [[XII საუკუნე|XII საუკუნის]] შუა წლები
| გამოყენებაში =XII საუკუნის შუა წლები-1271
| გეგმა=
| გეგმის ზომა=
| გეგმის წარწერა=
}}
'''მონფორის ციხესიმაგრე''' ({{Lang-he|מבצר מונפור‎‎}}) — დღეისთვის დანგრეული [[ჯვაროსნები|ჯვაროსანთა]] [[ციხესიმაგრე]] ზედა გალილეაში, ჩრდილოეთ [[ისრაელი|ისრაელში]]. მდებარეობს ქალაქ [[ხაიფა|ხაიფადან]] 35 [[კმ]]-ით (22 მილით) ჩრდილოეთით და 16 [[კმ]]-ით სამხრეთით (10 მილით) [[ლიბანი|ლიბანის]] საზღვრიდან. [[1230]]-[[1271]] წლებში მონფორის ციხესიმაგრე ტევტონთა მთავარ რეზდენციას წარმოადგენდა.

ციხესიმაგრე შედის ნაჰალ კზივის ნაკრძალში და ერთ-ერთი დიდი ტურისტული ცენტრია, სადაც ტურისტები ჩადიან როგორც ისრაელიდან, ისე მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებიდან.

== ისტორია ==
მონფორი იყო სამხედრო [[ტევტონთა ორდენი|ტევტონთა ორდენის]] მთავარი ციხესიმაგრე [[წმინდა მიწა|წმინდა მიწაზე]]. ორდნი დაარსდა გვიან [[XII საუკუნე|XII საუკუნეში]] საპორტო ქალაქ [[აკო|აკრაში]]. ციხესიმაგრე აგებულია ვიწრო, ციცაბო კლდეზე, მდინარე ნაჰალ კზივის სამხრეთ ნაპირზე, ქალაქ [[ნაჰარია|ნაჰარიადან]] 13 [[კმ]]-ით (8 მილი) ჩრდილოეთით. წმიდა მიწაზე არსებული ბევრი სხვა ჯვაროსნული ციხესიმაგრეებისგან განსხვავებით, ეს ციხე თავდაპირველად არ აშენებულა სამხედრო მიზნებისთვის. იგი აშენდა ორდენის ზოგიერთი ადმინისტრაციის გადატანისთვის, როგორიცაა არქივი და ხაზინა, აკრადან შედარებით იზოლირებულ ადგილას. ამის ერთ-ერთი მიზეზი იყო ტევტონთა შევიწროება [[ტამპლიერები|ტამპლიერთა]] და [[ჰოსპიტალიერები|ჰოსპიტალიერთა]] მხრიდან აკრაში, რომლებსაც სურდათ მათი ფინანსების მითვისება.

მას შემდეგ, რაც ჯვაროსნებმა წმინდა მიწა წაართვეს [[ისლამი|მუსლიმებს]] [[1099]] წელს, [[პირველი ჯვაროსნული ლაშქრობა|პირველი ჯვაროსნული ლაშქრობის]] დროს, ევროპელმა ახალმოსახლეებმა (თვითონ ჯვაროსანთა გარდა) დაიწყეს დასახლება ამ ტერიტორიაზე. ეს მამული მიიღო ფრანგული წარმოშობის [[მილები|მილების]] კეთილშობილთა ოჯახმა. მათ დაიწყეს მიწების დამუშავება და ფერმერული საქმიანობა. [[1187]] წელს მუსლიმებმა [[სალადინი|სალადინის]] მეთაურობით მოახერხეს ჯვაროსანთა დამარცხება [[ჰატინის ბრძოლა|ჰატინის ბრძოლაში]] და [[იერუსალიმის ალყა (1187)|იერუსალიმის აღება]]. შესაბამისად მონფორიც მაჰმადიანთა ხელში გადავიდა. მუსლიმებმა, ისევე როგორც ჯვაროსნებმა, ვერ დაინახეს განსაკუთრებულობა ამ ციხესიმაგრეში. ეს სასოფლო-სამეურნეო მიწები და ციხე არ წარმოადგენდა სტრატეგიულ ადგილს, რადგან მდებარეობდა ქვეყნის შუაგულში და დაშორებული იყო საზღვრებიდან.

სალადინის გამარჯვებებმა გამოიწვია [[მესამე ჯვაროსნული ლაშქრობა]] [[1189]]-[[1191]] წლებში. [[ინგლისის სამეფო|ინგლისის]] [[მეფე|მეფის]], [[რიჩარდ I]]-ის მეთაურობით მესამე ჯვაროსნული ლაშქრობა დასრულდა მნიშვნელოვანი ჯვაროსნული გამარჯვებით. ამის მიუხედავად [[იერუსალიმის სამეფო|იერუსალიმის სამეფოს]] ტერიტორიები ბევრად მცირე იყო, ვიდრე სალადინის მიერ მის დაპყრობამდე. ცენტრალური [[იუდეა|იუდეის]] და [[სამარია|სამარიის]] მთების დიდი ნაწილი (მათ შორის [[იერუსალიმი]]) მუსულმანური კონტროლის ქვეშ იყო. ჯვაროსნები ძირითადად სანაპირო ზოლს და [[გალილეა|გალილეას]] მართავდნენ. მას შემდეგ, რაც [[აკო|აკრა]] ახალ დედაქალაქად გამოცხადდა, მონფორმა მნიშვნელობა შეიძინა, რადგან მისგან 8 მილის დაშორებით მდებარეობდა. ჯვაროსნული ლაშქრობის დროს ციხესიმაგრის დაბრუნების შემდეგ, მილების ოჯახმა იგი ტევტონებს მიჰყიდა [[1220]] წელს. გერმანელმა რაინდებმა ააშენეს თავდაცვითი ნაგებობები და სამამულო შენობები. ამის შემდეგ მალევე დატოვეს აკრა და მონფორში გადაინაცვლეს (ტამპლიერებთან და ჰოსპიტალიერებთან კონფლიქტის გამო).

მას შემდეგ, რაც ტევტონთა დიდმა მაგისტრმა — [[ჰერმან ფონ ზალცა|ჰერმან ფონ ზალცამ]] დახმარება სთხოვა [[რომის პაპი|პაპ]] [[გრიგოლ IX]]-ს, ამ უკანასკნელმა გაუგზავნა მას დიდი რაოდენობის სახაზინო კონტრიბუცია, აგრეთვე პილიგრიმები და ევროპელი მოქალაქეები, რათა მას დახმარებოდნენ საკუთრების აღდგენაში. ამ კონტრიბუციის დახმარებით ტევტონებმა შეძლეს მონფორის განახლება და ჩინებულ ციხესიმაგრედ ქცევა. გერმანელმა რაინდებმა საკუთარი შტაბი, არქივი და ხაზინა ახალ საკუთრებაში გადაიტანეს [[1229]] წელს. ამ დროიდან ციხესიმაგრემ შეწყვიტა მხოლოდ ფერმერული საქმიანობა და იქცა ნამდვილ თავდაცვით ნაგებობად მთელი მისი მნიშვნელობით. რაინდებმა გააფართოვეს საფორტიფიკაციო ნაგებობები და ააშენეს ციტადელი ციხესიმაგრის ცენტრში, რომელიც მთავარი შემორჩენილი ნაგებობაა ამ ციხის ნანგრევებში.

[[1266]] წელს, [[მამლუქების სასულთნო (კაირო)|მამლუქებმა]] [[ბეიბარსი|ბეიბარსის]] მეთაურობით ალყა შემოარტყეს ციხესიმაგრეს, მაგრამ რაინდებმა შეძლეს მუსლიმთა უკუგდება. [[1271]] წელს მამლუქები ისევ მიუბრუნდნენ მონფორს, მას შემდეგ, რაც ქრისტიანული ციხესიმაგრეების უმეტესობა ბეიბარსის ხელში გადავიდა. მათ შეძლეს ციხის კედლის ჩამონგრევა. 15 დღის შემდეგ ციტადელში გამაგრებული ტევტონები დანებდნენ. ჯვაროსნებსა და ბეიბარსს შორის მოლაპარაკების შედეგად, ქრისტიანებმა უსაფრთხოდ დატოვეს ციხე და მთელი ქონებით გაემგზავრნენ აკრაში. [[1291]] წელს აკრის დაცემის შემდეგ, ტევტონებმა [[ვენეცია|ვენეციაში]] გადაინაცვლეს.<ref name="Haaretz">Bohstrom, Philippe (11 January 2017). [http://www.haaretz.com/archaeology/1.763930] "Board game and luxuries discovered in Crusader castle in the Galilee". Haaretz. Retrieved 8 February 2017.</ref>

== გალერეა ==
<gallery mode="packed" heights="200px">
ფაილი:Monfort Castle, Upper Galilee.jpg|კედლის შემორჩენილი ნაწილი
ფაილი:Monfort close.JPG|ციხესიმაგრის მთლიანი ხედი
ფაილი:Battlement Montfort.JPG|კოშკი
ფაილი:Montfort fortress 2014 (7).JPG|თაღი
ფაილი:Montfort fortress 2014 (4).JPG|სვეტი
</gallery>

== ლიტერატურა ==
* Biller, Thomas; Burger, Daniel; Radt, Timm: ''Montfort und der frühe Burgenbau des Deutschen Ordens.'' Herausgegeben von Thomas Biller (Forschungen zu Burgen und Schlössern, Sonderband 5), Michael Imhof Verlag, Petersberg 2015, {{ISBN|978-3-7319-0015-3}}.
* {{cite journal|last=Boas|first=Adrian |date=2008-03-26|url=http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?search=&id=725&mag_id=114 |title= The Montfort Castle, a New Survey |publisher=Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel|number=120}} 
* {{cite journal|last=Boas|first=Adrian |date=2012-07-19|url=http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=1996&mag_id=119|title= The Montfort Castle, 2011|publisher=Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel|number=124}} 
* {{cite journal|last1=Boas|first1=Adrian |last2=Khamisy |first2= Rabei G.|date=2013-07-17|url=http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=2281&mag_id=120|title= The Montfort Castle, 2012 |publisher=Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel |number=125}}
* Shlomo Lotan [https://www.academia.edu/7542100/_The_River_Structure_at_the_Montfort_Castle_in_the_Latin_Kingdom_of_Jerusalem_Analecta_Theutonica_Studies_for_the_History_of_the_Teutonic_Order_1_2014_pp._63-75 "The 'River Structure' at the Montfort Castle in the Latin Kingdom of Jerusalem"], ''Analecta Theutonica, Studies for the History of the Teutonic Order 1'', 2014, pp.&nbsp;63–75
* Shlomo Lotan [https://www.academia.edu/2423814/Shlomo_Lotan_-_The_Transfer_of_the_Armenian_Crown_to_the_Holy_Land_A_Text_Case_for_the_Strength_of_the_Teutonic_Military_Order_in_the_Latin_Kingdom_of_Jerusalem_Quaestiones_Medii_Aevii_Novae_15_2010_pp._323-334 "The Transfer of the Armenian Crown to the Holy Land – A Text Case for the Strength of the Teutonic Military Order in the Latin Kingdom of Jerusalem"], ''Quaestiones Medii Aevii Novae'' 15, 2010, pp.&nbsp;323–334

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{პორტალი ჯვაროსნული ლაშქრობები}}
{{commons|Category:Montfort Castle (Galilee)}}
* [http://world.lib.ru/editors/d/denis_p/krepostxmonfor.shtml ვრცელი სტატია მონფორის ციხესიმაგრეზე]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Ru icon}}
* [http://www.jafi.org.il/education/noar/sites/montfor.htm მონფორის ციხესიმაგრე საიტზე Jewish Zionist Education] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071015190622/http://www.jafi.org.il/education/noar/sites/montfor.htm |date=2007-10-15 }} {{En}}
* [http://www.allcastles.ru/israel/montfort.html მონფორის ციხესიმაგრის ისტორია და არქიტექტურა] {{Ru icon}}
* [http://gde.co.il/zamok-monfor/ როგორ მივიდეთ მონფორის ციხესიმაგრემდე ისრაელში] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170220130325/http://gde.co.il/zamok-monfor/ |date=2017-02-20 }} {{Ru icon}}
* [http://www.vesti.ru/doc.html?id=2848766 სტატია მონფორის ახალი გათხრების შესახებ] {{Ru icon}}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:იერუსალიმის სამეფოს ციხესიმაგრეები და ფორტიფიკაციები]]
[[კატეგორია:ტევტონთა ორდენის ციხესიმაგრეები]]
[[კატეგორია:ისრაელის ციხესიმაგრეები]]