იხილეთ წყარო გვერდისთვის როინ მეტრეველი

{{ინფოდაფა პიროვნება
|სახელი = როინ მეტრეველი
|მშობსახელი = 
|დაბსახელი =
|ფოტო = R Metreveli.jpg
|ფოტოს_სიგანე = 220პქ
|წარწერა = როინ მეტრეველი 
|მოღვაწეობა = 
|საქმიანობა = ისტორიკოსი, პოლიტიკოსი
|დაბ თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1939|12|7}}
|დაბ ადგილი = [[აბასთუმანი (ადიგენის მუნიციპალიტეტი)|აბასთუმანი]], [[ადიგენის რაიონი]], [[საქართველოს სსრ]]
|ალმა-მატერი = [[თბილისის უნივერსიტეტი]]
|განათლება = ქუთაისის IV საშუალო სკოლა
|დამსაქმებელი = [[თსუ]]</br>[[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია]]
|პარტია = [[სკკპ]]
|გარდ თარიღი = 
|გარდ ადგილი =
|ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]]
|მოქალაქეობა = {{დროშა|სსრკ}}<br/>{{დროშა|საქართველო}}
|მამა = ვიქტორ მეტრეველი 
|დედა = 
|მეუღლე = 
|შვილები =          
|ჯილდოები = {{შრომის წითელი დროშის ორდენი}} {{საპატიო ნიშნის ორდენი}} {{ღირსების ორდენი}}
|საიტი = 
|სხვადასხვა = 
}}
'''როინ მეტრეველი''' (დ. [[7 დეკემბერი]], [[1939]], დაბა [[აბასთუმანი (ადიგენის მუნიციპალიტეტი)|აბასთუმანი]], [[ადიგენის მუნიციპალიტეტი]]) — [[ქართველები|ქართველი]] [[ისტორიკოსი]], მეცნიერი, საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი. საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრი ([[1990]]-[[1991]]),<ref>{{cite web|url=http://www.parliament.ge/ge/parlamentarebi/wina-mowvevis-parlamentebi/saqartvelos-respublikis-pirveli-mowvevis-uzenaesi-sabcho-1990-1991-ww/roin-metreveli-44957.page|title=მეტრეველი როინ|publisher=[[საქართველოს პარლამენტი]]|accessdate=22 სექტემბერი, 2018}}</ref> [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს რექტორი ([[1991]]-[[2004]]), [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] [[აკადემიკოსი]] ([[1993]]). ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი ([[1974]]), [[პროფესორი]] ([[1976]]). მის სახელთან არის დაკავშირებული [[ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია|ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის]] გამოცემა. ავტორია 300-ზე მეტი წიგნისა და ნაშრომისა.<ref>{{cite web|url=https://www.artanuji.ge/author_ge.php?id=23|title=როინ მეტრეველი|publisher=„არტანუჯი“|accessdate=22 სექტემბერი, 2018}}</ref> მისი რედაქტორობით გამოიცა 100-მდე წიგნი და ნაშრომი. მისი ძალისხმევით [[თსუ|უნივერსიტეტმა]] ავტონომიური უმაღლესი სასწავლებლის სტატუსი აღიდგინა, რაც [[1926]] წლის შემდეგ დაკარგული ჰქონდა. აღდგა უნივერსიტეტის დიდი სამეცნიერო საბჭოც. 

== ბიოგრაფია ==

=== ბავშვობა და ახალგაზრდობის წლები ===
როინ მეტრეველი დაიბადა [[1939]] წლის [[7 დეკემბერი|7 დეკემბერს]] ადიგენის რაიონის [[აბასთუმანი (დაბა)|დაბა აბასთუმანში]]. [[1957]] წელს დაამთავრა [[ქუთაისი]]ს IV საშუალო სკოლა. იმავე წელს ჩაირიცხა [[თსუ]]-ს ისტორიის ფაკულტეტზე, რომელიც წარჩინებით დაასრულა [[1962]] წელს.<ref>{{cite web|url=https://burusi.wordpress.com/2010/03/25/roin-metreveli-2/#comment-81647|title=როინ მეტრეველი – ბიოგრაფია|publisher=„ბურუსი“|date=25 მარტი, 2010|accessdate=22 სექტემბერი, 2018}}</ref> სტუდენტობის პერიოდში გამოაქვეყნა 10-ზე მეტი სამეცნიერო გამოკვლევა, მათ შორის მონოგრაფია „[[ექვთიმე თაყაიშვილი]]“ (შ. ბადრიძესთან თანაავტორობით). [[1965]] წელს მეტრეველმა დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე: „სახელმწიფოებრივი რეფორმები XII ს-ის პირველი მეოთხედის საქართველოში“. იმავე წლიდან იგი ლექციებს კითხულობს თსუ-ში, [[1969]] წელს საქართველოს ისტორიის კათედრის დოცენტად აირჩიეს.

=== საზოგადოებრივ-პოლიტიკური საქმიანობა ===
აღნიშნულ პერიოდში სამეცნიერო — პედაგოგიური მოღვაწეობის პარალელურად რ. მეტრეველი აქტიურ საზოგადოებრივ — პოლიტიკურ საქმიანობასაც ეწეოდა. [[1960]]−[[1972]] წლებში იყო საქართველოს კომკავშირის ცენტრალური კომიტეტის მდივანი, შემდეგ — პირველი მდივანი, [[საქართველოს კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტი]]ს საორგანიზაციო — პარტიული მუშაობის განყოფილების გამგე, ბიუროს წევრობის კანდიდატი.
1990-1991 წლებში იყო [[საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრები|საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭო]]ს წევრი საარჩევნო ბლოკი „[[საქართველოს ერთიანი კომუნისტური პარტია|საქართველოს ერთიანი კომუნისტური პარტიიდან]]“,  ხელი აქვს მოწერილი [[საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტი|საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტზე]] (1991 წლის 9 აპრილი).

=== ქართული ენციკლოპედია ===
1972 წელს რ. მეტრეველი დაინიშნა [[ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია|ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის]] მთავარი რედაქტორის (პოეტი — აკადემიკოსის [[ირაკლი აბაშიძე]]) მოადგილედ. 

სწორედ მათ სახელებს უკავშირდება [[1975]]-[[1987]] წლებში [[ქსე]]-ის თორმეტტომეულის გამოცემა.

[[1974]] წელს მეტრეველმა წარმატებით დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია თემაზე: „შიდაკლასობრივი ბრძოლა შუა საუკუნეების საქართველოში“.
[[1986]]-[[1989]] წლებში იგი იყო თბილისის ალექსანდრე პუშკინის (ამჟამად [[ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს) სახელობის პედაგოგიური ინსტიტუტის რექტორი. [[1988]] წლის 1 ნოემბრიდან რ. მეტრეველი ასრულებს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის საზოგადოებრივ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს — მდივნის მოვალეობას. ამავე პერიოდში იგი შეჰყავთ მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმში. [[2001]] წლიდან [[საქართველო (ენციკლოპედია)|ქართული ენციკლოპედიის]] მთავარი სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე. 

1990 წლიდან რედაქტორობს მეცნიერებათა აკადემიის ჟურნალ „[[მაცნე (ჟურნალი)|მაცნე]]ს“ (ისტორიის, არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია).

=== თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ===
[[1991]] წლის [[14 ოქტომბერი|14 ოქტომბერს]] მეტრეველი [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს რექტორად დაინიშნა. [[1992]] წელს მისი ძალისხმევით თსუ-მ ავტონომიური უმაღლესი სასწავლებლის სტატუსი აღიდგინა, რაც [[1926]] წლის შემდეგ დაკარგული ჰქონდა. დღესდღეობით თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს დიდი საბჭო მართავს.

[[1992]] წლის [[18 აპრილი|18 აპრილს]] უნივერსიტეტის დიდმა საბჭომ რ. მეტრეველი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორად აირჩია. [[პეტრე მელიქიშვილი]]სა და [[ივანე ჯავახიშვილი]]ს შემდეგ რ. მეტრეველი არის პირველი არჩეული რექტორი. [[1997]] წელს იგი დიდმა საბჭომ მეორედ ახალი ვადით აირჩია რექტორად.

ამ პერიოდში უნივერსიტეტში აღდგა სამედიცინო ფაკულტეტი. [[1994]] წლის [[25 აპრილი|25 აპრილს]] უნივერსიტეტის დიდმა საბჭომ მიიღო „საუნივერსიტეტო განათლების კონცეფცია“, რომლის მიხედვით უნივერსიტეტი სრულად გადავიდა სწავლების ორსაფეხურიან სისტემაზე (ბაკალავრიატი და მაგისტრატურა). შეიქმნა ათამდე სამეცნიერო — კვლევითი ლაბორატორია და სამეცნიერო ცენტრი. ჩამოყალიბდა ახალი კათედრები, გაიზარდა საგარეო კავშირები უცხოეთის უნივერსიტეტებთან თუ სამეცნიერო ცენტრებთან.

[[1992]] წელს მისი ხელმძღვანელობით თსუ-ის საქართველოს ისტორიის კათედრასთან დაარსდა ქართული დიპლომატიის სამეცნიერო — კვლევითი ლაბორატორია, რომელიც [[1996]] წლიდან ქართული სახელმწიფო და სახალხო დიპლომატიის ისტორიიის სამეცნიერო-კვლევით ცენტრად გადაკეთდა. მისი რედაქტორობით [[1994]] წლიდან სისტემატურად გამოიცემა ცენტრის წელიწდეული — „ქართული დიპლომატია“.

[[1997]]-[[1998]] წლებში მეტრეველის რედაქტორობითა და თანაავტორობით ცენტრმა მოამზადა და გამოსცა „ქართული დიპლომატიური ლექსიკონი“ ორ ტომად და „ქართული დიპლომატიის ისტორიის ნარკვევები“ ორ ტომად, რომელშიც თანმიმდევრულადაა გადმოცემული საქართველოს დიპლომატიურ ურთიერთობათა ისტორია უძველესი დროიდან დღემდე.

საქართველოს ისტორიის კათედრამ და ქართული სახელმწიფო და სახალხო დიპლომატიის ისტორიის სამეცნიერო-კვლევითმა ცენტრმა, რ. მეტრეველის ხელმძღვანელობით, გამოსცა „ივანე ჯავახიშვილის ენციკლოპედიური ლექსიკონი„. ეს არის პერსონალური ენციკლოპედიის გამოცემის პირველი ცდა საქართველოში. საქართველოს ისტორიის კათედრის თანამშრომლებმა გამოსცეს კრებულები: „საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქები“ (რედაქტორი რ. მეტრეველი) და „საქართველოს მეფეები„ (რედაქტორები: [[მარიკა ლორთქიფანიძე|მ. ლორთქიფანიძე]], რ. მეტრეველი).

[[1994]] წლის ზაფხულში რ. მეტრეველის თაოსნობითა და ხელმძღვანელობით უნივერსიტეტის პირველი კორპუსის ეზოში დაიწყო წმ. დავით აღმაშენებლის სახელობის ტაძრის მშენებლობა, რომლის დასრულების შემდეგ, [[1995]] წლის [[5 სექტემბერი|5 სექტემბერს]], ტაძარი სრულიად [[ილია II (კათოლიკოს-პატრიარქი)|საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II -მ]] აკურთხა.

[[1993]] წელს რ. მეტრეველი აირჩიეს [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] აკადემიკოსად. [[1996]] წლიდან იგი რესპუბლიკის უმაღლესი სასწავლებლების რექტორთა საბჭოს თავმჯდომარეა. [[1994]] წლიდან არის [[ევრაზიის უნივერსიტეტი]]ს ანსაბლეის გენერალური კომიტეტის წევრი. მისი ძალისხმევით თბილისის უნივერსიტეტი [[1999]] წლიდან ევროპის უნივერსიტეტთა ასოციაციაში გაერთიანდა. [[1995]] წლიდან ხელმძღვანელობს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიასთან არსებულ საქართველოს ისტორიის წყაროების კომისიას. [[1996]] წლიდან არის საქართველოს ისტორიკოსთა ეროვნული კომიტეტის თავმჯდომარე, [[1997]] წლიდან-თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საქართველოს ისტორიის კათედრის გამგე.

== სამეცნიერო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა ==
რ. მეტრეველის სამეცნიერო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა სხვადასხვა დროს აღნიშნულია სახელმწიფო ჯილდოებითა და პრემიებით, მათ შორის [[შრომის წითელი დროშის ორდენი|შრომის წითელი დროშის]], [[საპატიო ნიშნის ორდენი|საპატიო ნიშნის]], [[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენებით]], ფრიტოფ ნანსენის საპატიო მედლით, საქართველოს საპატრიარქოს ოქროს ჯვრით და სხვა; მიღებული აქვს საქართველოს სახელმწიფო პრემია მეცნიერების დარგში, ივანე ჯავახიშვილისა და აკაკი წერეთლის სახელობის პრემიები, მინიჭებული აქვს აფხაზეთის მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის წოდება.<ref>{{cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00000841|title=როინ მეტრეველი|publisher=[[ბიოგრაფიული ლექსიკონი]]|22 სექტემბერი, 2018}}</ref>

რ. მეტრეველი არის ქალაქების — [[თბილისი]]სა და [[ქუთაისი]]ს საპატიო მოქალაქე, ქუთაისის და [[გიუმრი]]ს ([[სომხეთი]]ს) უნივერსიტეტების საპატიო პროფესორი, [[კალიფორნია|კალიფორნიის]] (სან-ფრანცისკო) მეცნიერებისა და ხელოვნებისა და [[რუსეთი]]ს უმაღლესი განათლების აკადემიების წევრი.

რ. მეტრეველი სისტემატურად მონაწილეობს ისტორიკოსთა მსოფლიო კონგრესებში, სიმპოზიუმებსა და სხვა სახის სამეცნიერო შეკრებებში.

რ. მეტრეველი 300-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორია, მათ შორის მონოგრაფიებისა: „შიდაკლასობრივი ბრძოლა ფეოდალურ საქართველოში“ ([[1973]]), „დეკლასირებული ელემენტები შუა საუკუნეების საქართველოში (V—XII სს.), გლახაკები“ ([[1976]]), „ივანე ჯავახიშვილი და ქართული კულტურის ზოგიერთი საკითხი“ ([[1975]]), „შოთა მესხია“ ([[1976]]), „საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოება“ ([[1982]]), „დავით IV აღმაშენებელი“ (1986), „მეფე თამარი“ ([[1991]]), „ივანე ჯავახიშვილი და თბილისის უნივერსიტეტი“ ([[1996]]), ისტორიზმი ქართველი მწერლების შემოქმედებაში" ([[1999]]). თანაავტორია საშუალო სკოლის V, VII და X კლასების საქართველოს ისტორიის სახელმძღვანელოებისა. მისი რედაქტორობით გამოცემულია მრავალი სამეცნიერო კრებული და მონოგრაფია.<ref>{{cite web|url=http://sangu.edu.ge/index.php?page=526&lang=geo|title=როინ მეტრეველი|publisher=[[ქართული უნივერსიტეტი]]|accessdate=22 სექტემბერი, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304210853/http://sangu.edu.ge/index.php?page=526&lang=geo|archivedate=2016-03-04}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tsu.edu.ge/ge/about/rectors/mhhlw6rrl8o-onou/|title=როინ მეტრეველი|publisher=[[თბილისის უნივერსიტეტი]]|accessdate=22 სექტემბერი, 2018}}</ref>
==ჯილდოები==
რ. მეტრეველის სამეცნიერო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა სხვადასხვა დროს აღნიშნულია სახელმწიფო ჯილდოებითა და პრემიებით, მათ შორის [[შრომის წითელი დროშის ორდენი|შრომის წითელი დროშის]], [[საპატიო ნიშნის ორდენი|საპატიო ნიშნის]], [[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენებით]], [[ფრიტოფ ნანსენის საპატიო მედალი |ფრიტოფ ნანსენის საპატიო მედლით]],  [[საქართველოს საპატრიარქოს ოქროს ჯვარი |საქართველოს საპატრიარქოს ოქროს ჯვრით]]  და სხვა.  მიღებული აქვს საქართველოს სახელმწიფო პრემია მეცნიერების დარგში, [[ივანე ჯავახიშვილის სახელობის პრემია|ივანე ჯავახიშვილისა]] და აკაკი წერეთლის სახელობის პრემიები, მინიჭებული აქვს აფხაზეთის მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის წოდება.

==ბიბლიოგრაფია==
* „წმინდა მეფე თამარი“ — თბილისი, ს.ს. „საქპრესა“, 2011. - 248 გვ.. - ISBN 978-9941-425-51-6
* „საქართველოს მეფეები და პატრიარქები“ — თბილისი, არტანუჯი, 2010. - 180 გვ.. - ISBN 978-9941-421-21-1
* „საისტორიო ნარკვევები“ — თბილისი, არტანუჯი, 2009. - 526 გვ.. - ISBN 978-99940-55-88-3
* „პატრიარქი ერის სულიერი მამა“ — თბილისი, არტანუჯი, 2008. - 92 გვ.. - ISBN 978-99940-59-96-6
* „კავკასიური ცივილიზაცია მსოფლიო გლობალიზაციური პროცესების კონტექსტში“ — თბილისი, არტანუჯი, 2007. - 86 გვ.. - ISBN 978-99940-59-60-7
* „მშვიდობით XX, გამარჯობა XXI“ — თბილისი, თბილ. „უნ-ტის გამ-ბა“, 2001. - 439 გვ.. - ISBN 99928-33-96-3
* „ისტორიზმი ქართველი მწერლების შემოქმედებაში“ — თბილისი, თბილ. უნ-ტის გამ-ბა, 1999. - 128გვ. . - ISBN 99928-31-35-9
* „დავით IV აღმაშენებელი“ — თბილისი, საბჭ. საქართველო, 1986. - 363 გვ.
* „საქართველოს ისტორია“ — თბილისი, განათლება, 1979. - 351 გვ.

{{commonscat|Roin Metreveli}}
{{ვიკიწყარო|მეტრეველი_როინ}}
==რესურსები ინტერნეტში==
{{nplg ბიოგრაფია|00000841}}
* [https://www.tsu.ge/ge/about/rectors/mhhlw6rrl8o-onou/ როინ მეტრეველი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181205003858/https://www.tsu.ge/ge/about/rectors/mhhlw6rrl8o-onou/ |date=2018-12-05 }} — [[თბილისის უნივერსიტეტი]]
*[http://www.parliament.ge/ge/parlamentarebi/wina-mowvevis-parlamentebi/saqartvelos-respublikis-pirveli-mowvevis-uzenaesi-sabcho-1990-1991-ww/roin-metreveli-44957.page როინ მეტრეველი — საქართველოს პარლამენტის ოფიციალური საიტი]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{თსუ-ის რექტორები}}
{{საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრები}}
{{საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრები}}
{{ავტორიტეტული წყაროები}}

{{DEFAULTSORT:მეტრეველი, როინ}}
[[კატეგორია:საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსები]]
[[კატეგორია:ქართველი ისტორიკოსები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 7 დეკემბერი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1939]]
[[კატეგორია:თბილისის საპატიო მოქალაქეები (1999)]]
[[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორები]]
[[კატეგორია:საქართველოს რესპუბლიკის I მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრები]]
[[კატეგორია:ქუთაისის საპატიო მოქალაქეები]]
[[კატეგორია:მეტრეველები|როინ]]