იხილეთ წყარო გვერდისთვის სამბორ-პრეი-კუკი

{{ინფოდაფა მსოფლიოს მემკვიდრეობის ძეგლი
|სახელი = სამბორ-პრეი-კუკი
|სურათი       =   [[ფაილი:One_of_many_temples_in_Sambor_Prei_Kuk.jpg|250px]]
|სურათისწარწერა=  კომპლექსის ცენტრალური კოშკი
|რუკა= 
|რუკის_წარწერა = 
|რუკის ზომა = 
|ქვეყანა =  {{დროშა|კამბოჯა}}
|ტიპი= კულტურული 
|კრიტერიუმი=	ii, iii, vi
|ID          =
|ბმული        =   
|რეგიონი=  [[აზია]]
|კოორდინატები=  {{coord|12|52|15|N|105|02|35|E|}}
|წელი=  2017
|სესია=  
|ნომერი =   1532
|საფრთხის ქვეშ =   
}}
{{მსოფლიო მემკვიდრეობა|1532}}
'''სამბორ-პრეი-კუკი''' ({{lang-km|ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក}}) — არქეოლოგიური კომპლექსი, რომელიც მდებარეობს [[კამბოჯა]]ში, ქალაქ [[კამპონგთხომი]]დან ჩრდილოეთით 25 კილომეტრში<ref name=archmain>{{Cite book|title = The Archaeology of Mainland Southeast Asia|first = Charles|last = Higham|author-link1 = Charles Higham (archaeologist)|publisher = Cambridge University Press|date = May 11, 1989|pages = 265–267|url = https://books.google.it/books?id=-ifNH4uK0LAC&pg=PA265}}</ref>. VII საუკუნის დასაწყისიდან აქ ჩამოყალიბდა ქალაქი, რომელსაც ეწოდა იშანაპურა, რომელიც იყო [[ჩენლის სამეფო]]ს დედაქალაქი. იშანაპურის ნანგრევები [[2017]] წელ შეიყვანეს [[იუნესკო]]ს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სიაში<ref>{{Cite web|title =Sites in Cambodia, China and India added to UNESCO’s World Heritage List|url = http://whc.unesco.org/en/news/1688|website =UNESCO|access-date = 2017-07-08}}</ref>.

== ისტორია ==
კომპლექსის ადგილი, როგორც ჩანს დასახლებულია [[ნეოლითი]]დან. ქალაქის ჩამოყალიბება დაკავშირებულია ჩენლის სამეფოს პირველ ისტორიულ მმართველებთან - ძმებთან ან ბიძაშვილებთან [[ბჰავავარმანა I]] და [[მაჰენდრავარმანა]]სთან (იგივე ჩიტრასენი). პირველი მათგანი მართავდა ახ. წ. VI საუკუნის პირველ ნახევარში მიწის აღმოსავლეთ ნაწილს, რომელიც მემკვიდრეობით ერგო მამისაგან, ეს იყო ქალაქი [[ბჰავაპურა]], რომელიც ყველაზე ადრე დაარსდა სამბორ-პრეი-კუკის ტერიტორიაზე. [[598]] ან [[600]] წელს, ბჰავავარმანა I-ის გარდაცვალების შემდეგ მაჰენდრავარმანამ მემკვიდრეობით მიიღო აღმოსავლეთის მიწები.

დაახლოებით [[612]] ან [[616]] წლებში იგი შეცვალა [[იშანავარმან I]]-მა, რომელიც მართავდა დაახლოებით 20 წლის განმავლობაში. მის დროს ააშენეს ახალი დედაქალაქი - [[იშანაპურა]]<ref>“Coedès. ‟[http://michaelvickery.org/vickery2000coedes.pdf Histories of Cambodia]”. Page 11.</ref>.

[[ბჰავავარმანა I]]-ის მეფობის შემდეგ, რომლის მეფობაზეც მცირე ცნობები არსებობს, დაახლ. [[655]]-[[657]] წლებში ჩენლეში გამეფდა [[ჯაიავარმან I]], რომელიც ტრადიციულად ითვლება ერთიანი ჩენლის უკანასკნელ მმართველად. მის დროს კამბოჯის ისტორიის პერიოდში დამყარდა ხანგრძლივი მშვიდობიანი პერიოდი, რაზეც მიგვითითებს მისი ასულის [[ჯაიადევი]]ს ტახტზე ასვლა დაახლოებით 700 წელს. აღმოჩენილი წარწერები ადასტურებენ, რომ მებრძოლმა მეფემ თავისი მმართველობის პერიოდში თავისი სამეფოს ტერიტორიები გააფართოვა და დედაქალაქი იშანაპურიდან სხვა ტერიტორიაზე გადაიტანა, სავარაუდოდ [[ბანტეაი-პრი-ნოკორი|ბანტეაი-პრი-ნოკორში]], რომელიც მოგვიანებით გახდა [[ანგკორი]]ს სახელმწიფოს ერთ-ერთი მმართველის [[ჯაიავარმანა II]]-ის დედაქალაქი<ref>O'Reilly. Early Civilizations of Southeast Asia. December 21, 2005. Page 113.</ref>. 

მომდევნო საუკუნეებში იშანაპურის მნიშვნელობა დაქვეითდა, მაგრამ იგი ანგკორის პერიოდშიც წარმოადგენდა ქვეყნის მნიშვნელოვან ცენტრს. ტაძრები აქ შენდებოდა [[X საუკუნე]]მდე. ისევე როგორც იმპერიის სხვა ქალაქები, იშანაპურაც მიატოვეს [[XV საუკუნე]]ში. XX საუკუნის დასაწყისში მკვლევარებმა ხელახლა აღმოაჩინეს ქალაქი იშანაპურა.

== აღწერა ==
სამბორ-პრეი-კუკი მვებარეობს მდინარე სენის ხეობაში, რომელიც მიედინება [[მეკონგი]]ს პარალელურად და ერთვის  [[ტონლესაპი (ტბა)|ტონლესაპი]]ს ტბას. 1 კილომეტრის იამეტრში მდებარეობს  რელიგიური ნაგებობების სამი ძირითადი კომპლექსი ([[ანრი პარმანტიე]]მ [[1927]] წელს იგი დაყო სამ ნაწილად: ჩრდილოეთის, ცენტრალური და სამხრეთის). 

ჩრდილოეთის კომპლექსი მდებარეობს მისასვლელ გზასთან ახლოს, მისი ადგილობრივი სახელწოდებაა პრასატ-სამბორი და მოიცავს ძველ ნაგებობებს, ასევე X საუკუნის წარწერებს, რომელიც უკვე ანგკორის პერიოდისაა. ცენტრალურ კვადრატულ კოშკს აქვს ოთხი შესასვლელი, რაც უნიკალური შემთხვევაა ქმერული არქიტექტურისთვის.

ცენტრალური კომპლექსი განეკუთვნება [[VII საუკუნე]]ს. დღესდღეობით  შემორჩენილია მხოლოდ ცენტრალური კოშკი, რომელიც საკმაოდ ცუდ მდგომარეობაშია.შენობა აგებულია აგურისაგან, მსიის ზომებია 8X6 მეტრი. კოშკის შესასვლელია ჩრდილოეთის მხრიდან, სამი დანარჩენი მხრიდან ცრუ-კარებია. ამ ნაწილის ადგილობრივი სახელწოდებაა პრასატ-ტაო (ლომების ტაძარი)<ref>Palmer, B. The Rough Guide to Cambodia. August 1, 2011. p. 211. Link retrieved on July 6, 2015 from https://books.google.it/books?id=oR-Kmnj8wmAC&pg=PA211&dq=Sambor+Prei+Kuk&hl=en&sa=X&ei=0Y6aVZ-qAY_o8AWp-b6QDg&ved=0CD8Q6AEwBA#v=onepage&q=Sambor%20Prei%20Kuk&f=false</ref>.

სამხრეთის კომპლექსი ითვლება ყველაზე ძველ კომპლექსად, იგი განეკუთვნება [[იშანავარმანა I]]-ის მეფობის პერიოდს. იგი შემოსაზღვრულია  ორმაგი კედლით და შესასვლელი აქვს აღმოსავლეთიდან და დასავლეთიდან. არსებული წარწერების მიხედვით აქ ერთმანეთის პირისპირ იდგა [[შივა]]ს ოქროს და [[ნანდინი]]ს ვერცხლისფერი ქანდაკებები<ref>Description Prasat Yeah Puon. Ministry of Tourism of Cambodia. Link retrieved on July 8, 2015 from http://www.tourismcambodia.org/provincial_guide/index.php?view=attdetail&prv=6&att=280 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150710014737/http://www.tourismcambodia.org/provincial_guide/index.php?view=attdetail&prv=6&att=280 |date=2015-07-10 }}</ref>.

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები კამბოჯაში}}

[[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები კამბოჯაში]]