იხილეთ წყარო გვერდისთვის სემიუელ მორზე

{{ინფოდაფა პიროვნება
| სახელი        =  სემიუელ მორზე
| ფოტო       = Samuel Morse.jpg
| ფოტოს_სიგანე = 220პქ
| წარწერა =  სემიუელ მორზე
| მშობლსახელი = Samuel Morse
| დაბსახელი    =სემიუელ ფინლი ბრიზ მორზე
| დაბთარიღი   =  {{დაბადების თარიღი|1791|4|27}}
| დაბადგილი   = [[ჩარლსტაუნი]], [[მასაჩუსეტსი]], [[აშშ]]
| გარდთარიღი =  {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1872|4|2|1791|4|27}}
| გარდადგილი =  [[ნიუ-იორკი]], აშშ
| სხვა_სახელები =  
| განათლება     = 
| ალმა-მატერი   = იელის კოლეჯი
| საქმიანობა  = გამომგონებელი, მხატვარი
| აქტიურობის წლები =  
| რეზიდენცია   = 
| ეროვნება =  
| მოქალაქეობა  = {{დროშა|აშშ}}
| ცნობილია როგორც  = [[მორზეს ანბანი]]ს შემქმნელი
| ცნობილი ნაშრომები =  
| მეუღლე =  ლუკრეცია პიკერინგ უოკერი
| შვილები =  ლეილა მორზე
| ჯილდოები =  [[ფაილი:Legion_Honneur_Chevalier_ribbon.svg|50პქ]]</br>[[საპატიო ლეგიონის ორდენი|საპატიო ლეგიონის ორდენის კავალერი]]
| ხელმოწერა =  
}}
'''სემიუელ ფინლი ბრიზ მორზე''' (Samuel Finley Breese Morse; დ. [[27 აპრილი]], [[1791]], [[ჩარლსტაუნი]], [[მასაჩუსეტსი]] ― გ. [[2 აპრილი]], [[1872]], [[ნიუ-იორკი]]) — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] [[გამომგონებელი]] და [[მხატვარი]]. მის განსაკუთრებით ცნობილ გამოგონებას წარმოადგენს — ელექტრომაგნიტური მბეჭდავი [[ტელეგრაფი]] („''მორზეს აპარატი''“, [[1836]]) და [[მორზეს ანბანი]].

[[1844]] წლის [[24 მაისი|24 მაისს]] ქალაქ [[ვაშინგტონი (ქალაქი)|ვაშინგტონსა]] და [[ბალტიმორი|ბალტიმორს]] შორის გაიგზავნა პირველი [[დეპეშა]], რომელიც იყენებდა მორზეს მეთოდს.

კოლეჯის დამთავრების შემდეგ [[1810]] წელს მორზე გახდა კლერკი [[ბოსტონი|ბოსტონში]], მაგრამ ფერწერა მის მთავარ საქმიანობად რჩებოდა. [[1811]] წელს მშობლების დახმარებით მორზე ხატვის შესასწავლად გაემგზავრა ინგლისში. იქ მან შექმნა მრავალი ისტორიული ნახატი.

ინლისსა და აშშ-ს შორის [[1812]] წლის ომის დროს პროამერიკული პოზიცია დაიკავა.

[[1814]] წელს სამშობლოში დაბრუნდა. მაგრამ ამერიკელებმა მისი ისტორიული ტილოები არ დაუფასეს. იმისათვის რომ თავი ერჩინა, იგი დაუბრუნდა პორტრეტებს და მუშაობა დაიწყო ახალ ინგლისში, ნიუ-იორკსა და სამხრეთ კაროლინაში. 

[[1826]] წელს მორზე გახდა ნაციონალური სამხატვრო აკადემიის ერთ-ერთი დამაარსებელი და მისი პირველი პრეზიდენტი იყო [[1845]] წლამდე. [[1832]] წელს ევროპიდან ამერიკამდე გემით მგზავრობის დროს, ელექტრომაგნიტის გამოგონების აზრის გავლენის ქვეშ ის ტელეგრაფის შექმნაზე დაფიქრდა.

[[1837]] წლიდან მორზე მეტ დროს უთმობდა თავის გამოგონებას და [[1838]] წელს შექმნა კოდირებული შეტყობინებისთვის განკუთვნილი, წერტილების და ტირეების სისტემა, რომელიც მთელ მსოფლიოში ცნობილი გახდა, როგორც [[მორზეს ანბანი]].

[[1843]] წელს ჩრდილოეთ ამერიკის რესპუბლიკის მთავრობამ მორზეს 30 ათასი დოლარის გრანტი გამოუყო. 65 კილომეტრიანი ხაზი იყო [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონსა]] და [[ბალტიმორი|ბალტიმორში]]. [[1844]] წლის [[24 მაისი|24 მაისს]], პირველი დეპეშა გაიგზავნა ამ ხაზის სიტყვებით: „რა შექმნა უფალმა?“. ეს ფრაზა მორზეს ურჩია მისი მეგობრის ახალგაზრდა ქალიშვილმა ანა ელისვორთმა.

სიცოცხლის ბოლო წლებში, ნორზე ეხმარებოდა კოლეჯებს, ეკლესიებს და ღარიბ მხატვრებს. გარდაიცვალა [[1872]] წლის [[2 აპრილი|2 აპრილს]] ნიუ-იორკში.

==ლიტერატურა==
* {{cite book|last=Bellion |first=Wendy |year=2011 |title=Citizen Spectator: Art, Illusion, and Visual Perception in Early National America |location=Chapel Hill |publisher=University of North Carolina Press|isbn=978-0-8078-3388-9}}
* {{cite web |last=Bellis |first=Mary |year=2009 |url=http://inventors.about.com/library/inventors/bl_morse_timeline.htm |title=Timeline: Biography of Samuel Morse 1791–1872 |publisher=The New York Times Company |accessdate=2009-04-27 }}{{Dead link|date=იანვარი 2023 |bot=InternetArchiveBot }}
* {{cite web|last=Bellis|first=Mary|year=2009a|url=http://inventors.about.com/od/indrevolution/a/telegraph.htm|title=The Communication Revolution|publisher=The New York Times Company|accessdate=2009-04-27}}{{Dead link|date=იანვარი 2023 |bot=InternetArchiveBot }}
* {{cite book|last=Carter |first=Samuel III |year=1968 |title=Cyrus Field: Man of Two Worlds |url=https://archive.org/details/cyrusfieldmanoft00cart |location=New York |publisher=G.P. Putnam's Sons}}
* {{cite book|last=Gleick |first=J. |year=2011 |title=The Information: a History, a Theory, a Flood, London |publisher=Fourth Estate|title-link=The Information: A History, a Theory, a Flood }}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commonscat-inline|Samuel Finley Breese Morse}}
{{Wikisource|1911 Encyclopædia Britannica/Morse, Samuel Finley Breese}}
* {{Gutenberg author | id=Morse,+Samuel+Finley+Breese }}
* {{Internet Archive author |search=Samuel Finley Breese Morse}}
*{{Find a Grave|741}}
* [http://www.daguerre.org/resource/texts/morse_cp.html 1840 წელს, დიზაინის ეროვნულ აკადემიაში წარმოთქმული სიტყვა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080518032613/http://www.daguerre.org/resource/texts/morse_cp.html |date=2008-05-18 }}
* [http://www.oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/ft4c600567 სემიუელ მორზე, 1911–1969]

{{DEFAULTSORT:მორზე, სამუელ}}
[[კატეგორია:ამერიკელი გამომგონებლები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 27 აპრილი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1791]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 2 აპრილი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1872]]
[[კატეგორია:დამწერლობის შემქმნელები]]
[[კატეგორია:XIX საუკუნის ამერიკელი მხატვრები]]
[[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი მხატვრები]]
[[კატეგორია:XIX საუკუნის ამერიკელი გამომგონებლები]]
[[კატეგორია:გრინ-ვუდის სასაფლაოზე დაკრძალულები]]
[[კატეგორია:საპატიო ლეგიონის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:ხელოვნებისა და მეცნიერების ამერიკული აკადემიის წევრები]]
[[კატეგორია:ამერიკის ფილოსოფიური საზოგადოების წევრები]]
[[კატეგორია:შვედეთის სამეფო მეცნიერებათა აკადემიის წევრები]]
[[კატეგორია:ფილიპსის აკადემიის კურსდამთავრებულები]]
[[კატეგორია:იელის კოლეჯის კურსდამთავრებულები]]