იხილეთ წყარო გვერდისთვის სუდოჩიე

{{ინფოდაფა ტბა
 |სახელი                = სუდოჩიე
 |მშობლიური სახელი   = {{lang-uz|Sudochye ko‘li/Судочье кўли}}, {{lang-kaa|Sudochye ko‘li/Судочье көли}}
 |სურათი             = Sudochye lake.JPG
 |სურათის სიგანე     = 
 |სურათის წარწერა= ტბა სუდოჩიე
  |lat_dir = N|lat_deg =43 |lat_min = 17|lat_sec = 
  |lon_dir = E|lon_deg = 57|lon_min = 47|lon_sec = 
  |CoordRegion = 
  |CoordScale  = 
 |მდებარეობა            = {{დროშა|უზბეკეთი}}<br>[[ყარაყალპაკეთის რესპუბლიკა]]
 |სიმაღლე ზღვის დონიდან = 53 
 |სიგრძე                   = 35 
 |სიგანე                  = 28
 |ფართობი                 = 333 
 |მოცულობა                   = 
 |სანაპირო ზოლის სიგრძე   = 
 |მაქსიმალური სიღრმე      = თავდაპირველად 3
 |საშუალო სიღრმე         = 1,5 
 |მარილიანობა               = 3-4
 |გამჭვირვალობა            = 
 |აუზის ფართობი       = 
 |ჩამდინარე მდინარე          = [[ამუდარია]]
 |გამომდინარე მდინარე         = არ არის
 |პოზრუკა                   = უზბეკეთი
 |პოზრუკის სიგანე           = 
 |სქოლიო              = 
 |ვიკისაწყობი               = Category:Sudochye lake
}}
'''სუდოჩიე''', '''სუდოჩიეს ტბა''' ან '''სუდოჩიეს ყურე''' ({{lang-uz|Sudochye ko‘li/Судочье кўли}}, {{lang-kaa|Sudochye ko‘li/Судочье көли}}) — ტბა [[უზბეკეთი|უზბეკეთში]], [[ყარაყალპაკეთის რესპუბლიკა|ყარაყალპაკეთის რესპუბლიკის]] მუინაქის რაიონის ტერიტორიაზე. მდებარეობს მდინარე [[ამუდარია|ამუდარიის დელტის]] მარცხენა ნაწილში, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 53 მ სიმაღლეზე. გათავთხელების შემდეგ დაიყო რიგ წყალსატევად და დღეს საუბრობენ სუდოჩიეს ტბიურ სისტემაზე.<ref name="Дайджест">{{სტატია |ავტორი= |სათაური= Исследования Судочинской системы озёр|ბმული=http://www.uzspb.uz/digest.pdf |ენა= |გამომცემლობა= Дайджест Общества охраны птиц Узбекистана|тип= |место= |издательство= |год= |ნომერი= 22 (ივლისი—სექტემბერი 2014)|გვერდები= 1—2|isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid=}}</ref> 

წარსულში ტბა სუდოჩიე წარმოადგენდა მდინარე [[ამუდარია|ამუდარიის დელტაზე]] არსებულ მსხვილ, თუმცა წყალმარჩხ აუზს, დელტის უმსხვილეს ტბას. იკავებდა აიბუგირის დაბლობს. ამ სახით სუდოჩიე აღნიშნულია უკვე ა. ბუტაკოვის საზღვაო რუკაზე (1848-1849), სადაც ჩანს დაჭაობებული ტბა აიბუგირი ან ლაუდანი. ტბა გადაჭიმული იყო 24 კილომეტრზე [[არალის ზღვა|არალის ზღვის]] სანაპიროდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით (ურგის კონცხიდან სამხრეთ-დასავლეთით). ტბის დასავლეთი სანაპიროს გასწვრივ [[უსტიურტის პლატო]]ს აღმოსავლეთი [[ჩინკი]]ა.<ref name="Судочье">Судочье кўли — Национальная энциклопедия Узбекистана. — Ташкент, 2000—2005 (უზბეკური)</ref> 

წარსულში ტბა სუდოჩიე იკვებებოდა [[ამუდარია|ამუდარიის]] ფშანების — რაუშანისა და პრიემუზიაქის შედეგად და ფშანით უერთდებოდა [[არალის ზღვა]]ს. ტბის ზედაპირის ფართობი შეადგენს 350 კმ²-ს, ამასთან მისი სიგრძე 250 კმ, საშუალო სიგანე 15 კმ, ხოლო საშუალო სიღრმე 2 მ აღწევდა. წყლის მინერალიზაცია იცვლებოდა 0,6-1,7 ‰ შუალედში. სუდოჩიე წარმოადგენდა ნახევრადგამსვლელი თევზის სახეობების ქვირითის ადგილს, სადაც მოიპოვებოდა 2000 ტ. თევზი.<ref name="Судочье" /> 

1950-1970 წლებში სარწყავ მიწებთან დაკავშირებით წყლის მოდენა ტბაში არსებითად შემცირდა და შედეგად მან დაკარგა თავისი მნიშვნელობა. 1960-იან წლებში [[არალის ზღვა|არალის ზღვის]] დონის შემცირებისა და რაუშანის ფშანის გადაკეტვის შედეგად, სუდოჩიემ დაშრობა განიცადა. 1968 წელს გათავთხედებული ტბა დაიყო ცალკეულ წყალსატევებად. 1972 წელს მისი ფართობი 96 კმ² შეადგენდა.<ref name="Судочье" />  

თუმცა, ამავე დროს, მიმდინარეობს წყლის მოდენის აღდგენა, ძირითადად, კოლექტორულ-დრენაჟული წყლების მეშვეობით. ამუდარიის წყალი სუდოჩიეში გადაიყვანეს კუნგრადის კოლექტორისა და მთავარი კოლექტორის წყალობით. ტბის მდგომარეობა დამოკიდებულებაში აღმოჩნდა აღნიშნული არხების წყლის რეჟიმზე. „უზბეკეთის ეროვნული ენციკლოპედია“ აღიშნავს, რომ ტბის ზომები და მინერალიზაცია სწრაფ ცვლილებას ექვემდებარება.<ref name="Судочье" /> 

„გეოგრაფიულ ენციკლოპედიაში“ (2006) აღნიშნულია, რომ ტბის ზედაპირის [[ფართობი]] შეადგენს 333 კმ²-ს, წყლის კიდე [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 53 მ სიმაღლეზეა განლაგებული, ხოლო წყლის მინერლაიზაცია უდრის 3-4 გ/ლ-ს. „უზბეკეთის ეროვნული ენციკლოპედიის“ თანახმად (2000-2005), ტბის საშუალო სიღრმე 1,5 მ-ის ტოლია.<ref name="Судочье" /> 

„არალის ენციკლოპედიის“ (2008) თანახმად, ყოფილი დიდი ტბის ადგილას დღეს არის 4 წყალსატევი: აქუშფა, დიდი სუდოჩიე, ქარათერენი და ბეგდულა-აიდანი.<ref>И. С. Зонн, Михаэл Х. Гланц. Аральская энциклопедия. — М.: «Международные отношения», 2008. С. 181. (ст. «Судочий залив, Судочье озеро»)</ref> 2000-2001 წლებში ადგილი ჰქონდა კატასტროფულ წყალმარჩხობას, რომლის დროსაც დიდი სუდოჩიეც კი ამოშრა.<ref>И. С. Зонн, Михаэл Х. Гланц. Аральская энциклопедия. — М.: «Международные отношения», 2008. С. 53. (ст. «Большое судочье озеро»)</ref>

ტბა სუდოჩიე [[ორნითოლოგია|ორნითოფაუნის]] მრავალფეროვნებით არის [[უზბეკეთი]]ს ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი [[წყალსატევი]]. საერთო ჯამში, აქ აღრიცხულია 230 სახეობის [[ფრინველი]], რომელთაგან 12 სახეობა დგას გლობალური საფრთხის წინაშე და აგრეთვე 3 სახეობა საფრთხის ქვეშაა თვით [[უზბეკეთი|უზბეკეთის ტერიტორიაზე]]. გადამფრენი მიგრაციის პერიოდში 20 სახეობის წყლის ფრინველი ტბაზე წარმოქმნის ჯგუფს 86 000 სახეობით.<ref>Агафонова Ю. В столице обсудили состояние отдельных экосистем. Информационное агентство «Жахон» при МИД РУз (31 января 2015)</ref> 

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:უზბეკეთის ტბები]]