იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჩარლზ I

{{ინფოდაფა მმართველი
|სახელი = ჩარლზ I სტიუარტი
|ორიგინალური სახელი = Charles I Stuart
|სურათი = King Charles I after original by van Dyck.jpg
|წარწერა = ვან დაიკის მიერ 1636 წელს შესრულებული ჩარლზის პორტრეტი
|ქვეყანა = [[ინგლისი]]ს, [[ირლანდია|ირლანდიისა]] და [[შოტლანდია|შოტლანდიის]]
|თანამდებობა = [[ინგლისის მონარქების სია|მეფე]]
|მმართველობის დასაწყისი = [[27 მარტი]] [[1625]]
|მმართველობის დასასრული = [[30 იანვარი]] [[1649]]
|კორონაცია = [[2 თებერვალი]] [[1626]]
|წინამორბედი = [[ჯეიმზ I (ინგლისი)|ჯეიმზ I]]
|მემკვიდრე = [[ჩარლზ II (ინგლისი)]] ([[დე იურე]])<br/>[[ოლივერ კრომველი]] ([[დე ფაქტო]])
|დაბადების თარიღი = [[19 ნოემბერი]] [[1600]]
|დაბადების ადგილი = [[დანფერმლაინი]], [[შოტლანდია]]
|გარდაცვალების თარიღი = [[30 იანვარი]] [[1649]] (48 წლის)
|გარდაცვალების ადგილი = [[ლონდონი]], [[ინგლისი]]
|დარძალვის ადგილი = [[უინძორის სასახლე]], [[ლონდონი]], [[ინგლისი]]
|ქორწინება = [[ანრიეტა მარია დე ბურბონი|ანრიეტა მარია ფრანგი]]
|შვილები = 1. ჩარლზი, კორნუოლის ჰერცოგი<br/>2. [[ჩარლზ II (ინგლისი)|ჩარლზ II, ინგლისის მეფე]]<br/>3. [[მერი სტიუარტი (1631-1660)|მერი, ორანჟის პრინცესა]]<br/>4. [[ჯეიმზ II (ინგლისი)|ჯეიმზ II, ინგლისის მეფე]] <br/>5. ელიზაბეთი<br/>6. ანა<br/> 7. ქეთრინი<br/>8. ჰენრი, გლოსტერის ჰერცოგი<br/>9. [[ჰენრიეტა ინგლისელი|ჰენრიეტა, ორლეანის ჰერცოგინია]]
|დინასტია = [[სტიუარტები]]
|მამა = [[ჯეიმზ I (ინგლისი)|ჯეიმზ I, ინგლისის მეფე]]
|დედა = [[ანა დანიელი]]
|რელიგია = [[პროტესტანტიზმი]]
}}
'''ჩარლზ I [[სტიუარტები|სტიუარტი]]''' ({{lang-en|Charles I}}; დ. [[19 ნოემბერი]], [[1600]], [[დანფერმლაინი]], [[შოტლანდია]] — გ. [[30 იანვარი]], [[1649]], [[უაიტჰოლის სასახლე]], [[ლონდონი]], [[ინგლისი]]) — [[ინგლისი]]ს, [[შოტლანდია|შოტლანდიისა]] და [[ირლანდია|ირლანდიის]] მეფე [[1625]] წლის [[27 მარტი]]დან სიკვდილამდე.

== ბიოგრაფია ==
[[1625]] წელს ინგლისის ტახტზე ავიდა ჩარლზ I სტიუარტი.მეფემ თავიდანვე განუსაზღვრელი უფლებები მიანიჭა თავის მინისტრებს, მაღალი თანამდებობის მოხელეებს,ხელისუფლებასთან დაახლოებულ პირებს , რომლებიც მისი სიმპატიით სარგებლობდნენ.ის ანგარიშს არ უწევდა პარლამენტის აზრს.პარლამენტი მკაცრად აკრიტიკებდა მინისტრებს , რომელთა საქმიანობას ინგლისისთვის წარმატება არ მოჰქონდა.მეფემ ურჩი პარლამენტი დაითხოვა , მაგრამ მის მიერ დაწესებული გადასახადები პარლამენტის გარეშე უკანონოდ ითვლებოდა. [[1628]] წელს ჩარლზი იძულებული გახდა , პარლამენტი მოეწვია.პარლამენტმა მეფეს წარუდგინა ,,პეტიცია უფლებათა შესახებ".

მუხლი 10: {{ციტატა|... სასულიერო და საერო ლორდები და თემები უმორჩილესად სთხოვენ თქვენს უდიდებულესობას,რომ მომავალში არავინ აიძულონ,გადაიხადოს ან გაიღოს რაიმე ძღვენის,სესხის,შეწირულების,გადასახადის ან რაიმე მსგავსი ხარკის სახით პარლამენტის აქტით დადგენილი თანხმობის გარეშე: და რომ არავის სთხოვონ პასუხი,დაფიცება,იძულებით სამსახური,არ დაიჭირონ ან სხვა მხრივ არ შეავიწროონ, ან არ შეაწუხონ ამ გადასახადების ან მის გადახდაზე უარის თქმის გამო.არც ერთი თავისუფალი ადამიანი არ ჩააგდონ საპყრობილეში ან არ დააპატიმრონ}}

პასუხად მეფემ ისევ დაითხოვა პარლამენტი და ინგლისში მკაცრი ერთმმართველობა დაამყარა.

ვითარება მხოლოდ [[1640]] წელს შეიცვალა.შოტლანდიასთან დაწყებული ომის გამო იძულებული გახდა, ისევ მოეწვია პარლამენტი. ის [[1640]] წლიდან [[1653]] წლამდე მუშაობდა და „[[ხანგრძლივი პარლამენტი]]“ ეწოდა. პარლამენტის დეპუტატების უმრავლესობა მეფის მიმართ აგრესიულად იყო განწყობილი. მათ მიიღეს 204-მუხლიანი დოკუმენტი, რომელშიც მეფის პოლიტიკა იყო გაკრიტიკებული.პარლამენტმა გააუქმა მეფის შემოღებული უკანონო გადასახადები და სხვა კანონებიც. აიკრძალა პარლამენტის დათხოვნა მისი თანხმობის გარეშე.პარლამენტი ცდილობდა,მოეპოვებინა მინისტრების დანიშვნისა და მეფის სხვადასხვა ქმედებათა კონტროლის უფლება.

პარლამენტში მეფის მომხრეებიც იყვნენ , ძირითადად,უმაღლესი არისტოკრატიის წარმომადგენლები. მათ ,,კავალეტებს" უწოდებდნენ. ისინი მეფის უფლებების ასეთ შეზღუდვის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ და ცდილობდნენ,სამეფოში ძველი წესრიგი შეენარჩუნებინათ.

მათი მოწინააღმდეგეები კი , რომლებსაც მეფის მომხრეები "მრგვალთავიანებს" უწოდებდნენ - ძირითადად წვრილი მემამულეები - პარლამენტის უფლებების გაძლიერებას, ახალი ეკონომიკური და სამართლებრივი ურთიერთობების დამყარებას უჭერდნენ მხარს. ამ დაჯგუფებას სათავეში ჩაუდგა [[ოლივერ კრომველი]]. დაპირისპირება მეფესა და პარლამენტის გარკვეული ნაწილის შორის უკიდურესად გამწვავდა. მეფე იძულებული გახდა , თავის მომხრეებთან ერთად დაეტოვებინა ლონდონი და იორკში დაბანაკებულიყო. კრომველმა [[1645]] წ. [[ნეიზბის ბრძოლა]]ში გაანადგურა მეფის მომხრეები. ჩარლზმა კიდევ სცადა ბრძოლა ტახტისა და ხელისუფლების დასაბრუნებლად , მაგრამ ის ტყვედ ჩავარდა. სასამართლომ ის დამნაშავედ ცნო ,,არაბუნებრივი , მკაცრი და სისხლისმღვრელი ომის დაწყებასა და გაგრძელებაში" და მეფეს სიკვიდილი მიუსაჯა. [[1649]] წელს ჩარლზ I-ს თავი მოჰკვეთეს და ინგლისი რესპუბლიკად გამოცხადდა.

== ლიტერატურა ==
{{ქსე|11|84}}

{{ინგლისის მეფეები}}
{{შოტლანდიის მეფეები}}
{{ირლანდიის მეფეები}}
{{უელსის პრინცები}}
{{ავტორიტეტული წყაროები}}

[[კატეგორია:ინგლისის მეფეები]]
[[კატეგორია:შოტლანდიის მეფეები]]
[[კატეგორია:უელსის პრინცები]]
[[კატეგორია:იორკის ჰერცოგები]]
[[კატეგორია:დაბადებული  19 ნოემბერი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1600]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 30 იანვარი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1649]]
[[კატეგორია:XVII საუკუნის ევროპის მონარქები]]
[[კატეგორია:სიკვდილით დასჯილი მონარქები]]
[[კატეგორია:დამხობილი მონარქები]]
[[კატეგორია:სტიუარტები]]