იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჰამიდა მამედყულიზადე

{{ინფოდაფა პიროვნება
| სიგანე       =  
| სახელი       = ჰამიდა ხანუმ მამედყულზადე
| ფოტო       =
| ფოტოს სიგანე =
|წარწერა = 
| ალტ         =
| მშობლსახელი =
| ენის კოდი    = 
| დაბსახელი    = 1873
| დაბთარიღი   = ქიაჰრიზლი, შუშის მაზრა, ელიზავეტპოლის გუბერნია 
| დაბადგილი   =
| მოინათლა    =
| გაუჩინარების თარიღი  = 1955
| გაუჩინარების ადგილი  = ბაქო, აზერბაიჯანის სსრ 
| გაუჩინარების სტატუსი = 
| გარდთარიღი = 
| გარდადგილი = 
| გარდაცვალების მიზეზი  =
| სხეულის პოვნის ადგილი = 
| დაკრძალვის ადგილი     =
| დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = 
| ძეგლები      =
| რეზიდენცია   =
| სხვა სახელები =
| ეროვნება     =
| მოქალაქეობა  = {{USSR}}
| ეთნიკური წარმომავლობა =
| ქვეშევრდომობა =
| განათლება     =
| ალმა-მატერი   =
| მოღვაწეობა    = ქველმოქმედება, პუბლიცისტიკა 
| საქმიანობა     =
| აქტიურობის წლები =
| დამსაქმებელი   =
| ორგანიზაცია    = 
| ხელფასი       = 
| ქონება        = 
| ცნობილია როგორც  =
| ცნობილი ნაშრომები = 
| სიმაღლე =        
| წონა    =  
| წოდება  =
| წლები   =
| წინამორბედი = 
| მემკვიდრე   =
| პარტია     = 
| მოძრაობა   = 
| ოპონენტები = 
| რელიგია   = 
| წაყენებული ბრალდება    =
| განაჩენი                = 
| დანაშაულებრივი სტატუსი =   
| მეუღლეები   = იბრაჰიმ ბეგ დავატდაროვი (1902-წლამდე);<br>[[ჯალილ მამედყულიზადე]] (1907-1932) 
| პარტნიორები = 
| შვილები = 
| მამა    = ახმედ ბეგ ჯავანშირი 
| დედა   = 
| ნათესავები = 
| ჯილდოები = 
| მოსახმობი სიგნალი =
| სუფთა მოგება =
| საიტი     = 
| ხელმოწერა =
| ხელმოწერის ზომა =
| ხელმოწერა ალტ = 
| შენიშვნები = 
}}

'''ჰამიდა ხანუმ აჰმედ ბეგ-ყიზი მამედყულიზადე''' (ქალიშვილობაში '''ჯავანშირი'''; {{lang-az|Həmidə xanım Əhməd bəy qızı Məmmədquluzadə-Cavanşir}}) — აზერბაიჯანის განმანათლებლებიდან ერთ-ერთი პირველთაგანი, საზოგადო მოღვაწე, მწერლისა და პუბლიცისტის [[ჯალილ მამედყულიზადე]]ს მეუღლე.<ref name="calilbook" />

== ბიოგრაფია ==
ჰამიდა ხანუმ ჯავანშირი დაიბადა [[1873]] წელს შუშის მაზრის სოფელ ქიაჰრიზლიში (ახლანდელი [[აზერბაიჯანი]]ს აღჯაბედის რაიონში) ახმედ ბეგ ჯავანშირის ოჯახში. მან მიიღო საშინაო საერო განათლება ორ ენაზე. იგი კარგად ფლობდა როგორც აზერბაიჯანულს ასევე რუსულსაც. შემდგომ მან დაიწყო თვითგანათლება, ბევრს კითხულობდა, რის გამოც იგი გახდა იმ დროის აზერბაიჯანის ერთ-ერთი ყველაზე განათლებული ქალი.<ref name="calilbook" />{{sfn-2|Мамедкулизаде|1970|стр=4}}

80-იან წლებში გათხოვდა მეფის არმიის პოლკოვნიკზე იბრაგიმ-ბექ დავატდაროვზე. იბრაგიმ-ბექთან ქორწინებაში ჰამიდა-ხანუმს ორი შვილი ჰყავდა. 1902 წელს იბრაგიმ-ბექი გარდაიცვალა და ჰამიდა-ხანუმი ორი ბავშვით თავის მშობლიურ სოფელ კიახრიზლში დაბრუნდა, სადაც მამისგან მემკვიდრეობად დატოვებული მამულის მმართველობით დაკავდა.<ref name="calilbook" />

[[1905]] წელს მამამისის ახმად ბეგ ჯავანშირის ხელნაწერების გამოქვეყნების მიზნით, რომელიც შედგებოდა საბავშვო მოთხრობებისგან და თარგმანებისგან, ჰამიდა ხანუმი გადმოსახლდა თბილისში. მან წარუდგინა ხელნაწერები გამომცემლობა „გეირათს“. თბილისშივე გაიცნო ჯალილ მამედკულუზადე. [[1907]] წლის 15 ივნისს მათ იქორწინეს.<ref name="calilbook" >[http://calilbook.musigi-dunya.az/m/mammedguluzade_cavanshir_hamida.html Биография] в „Энциклопедии Джалила Мамедкулизаде“</ref>

მშობლიურ სოფელ კიახრიზლში ჰამიდა-ხანუმ ჯავანშირმა გახსნა საავადმყოფო, საქსოვი ფაბრიკა, ხოლო 1909 წელს მეუღლის ჯალილ მამედყულზადეს დახმარებითა და მონაწილეობით — სკოლა 30 ბიჭისა და 10 გოგონასათვის. ჰამიდა-ხანუმ ჯავანშირი იყო კავკასიელ მუსულმან ქალთა საქველმოქმედო საზოგადოების ერთ-ერთი დამაარსებელი (1906–1917). 1912 წელს ის გამოვიდა ამიერკავკასიის ბამბის მწარმოებელთა მე-13 ყრილობაზე, სადაც წარმოების ამ მიმართულების გაუმჯობესების წინადადებით წარდგა. 1911 წელს ჰამიდა-ხანუმმა დიდი ძალისხმევა გამოიჩინა ავადმყოფობაში მყოფი პოეტის მირზა ალეკპერ საბირის გამოსაჯანმრთელებლად. ჰამიდა-ხანუმს დიდი წვლილი მიუძღვის ჟურნალ „მოლა ნასრედინის“ გამოცემაში, რომელიც ქალთა თავისუფლების პრობლემებს აშუქებდა.<ref name="calilbook" />

საბჭოთა ძალაუფლების პირველ წლებში ჰამიდა-ხანუმ ჯავანშირი ცხოვრობდა მშობლიურ სოფელ კიახრიზლში. თავად-აზნაურული წარმომავლობის გამო მას პრობლემები შეექმნა: კუთვნილი მამული ჩამოერთვა, წაერთვა ხმის უფლება. შემდგომ ის გადავიდა ბაქოში, სადაც ცხოვრობდა სიცოცხლის ბოლომდე. მეუღლის გარდაცვალების შემდეგ დაკავებული იყო მამედყულზადეს შემოქმედების პროპაგანდით, თარგმანებითა და მისი ნაწარმოებების პუბლიკაციით. დაწერა მოგონებები ჯალილ მამედყულზადეზე, საბირზე და თავის მამაზე ახმედ-ბექ ჯავანშირზე. თარგმნა აზერბაიჯანელი მწერლების, მათ შორის ჯალილ მამედყულზადეს მთელი რიგი ნაწარმოებები რუსულ ენაზე. ჰამიდა-ხანუმ ჯავანშირი ცნობილი იყო როგორც ფოლკლორისტი, აგროვებდა აზერბაიჯანული ხალხური შემოქმედების ზეპირსიტყვიერებას, მოთხრობებს ისტორიული პიროვნებების შესახებ.<ref name="calilbook" /> გარდაიცვალა 1955 წელს ბაქოში. დაკრძალულია ღვაწლმოსილ მოღვაწეთა საპატიო ხეივანში მეუღლის ჯალილ მამედყულზადეს გვერდით.<ref name="calilbook" />

== ლიტერატურა ==
* {{რუსული წიგნი|ავტორი=Мамедкулизаде Г.|სათაური=Мои воспоминания о Джалиле Мамедкулизаде|პასუხისმგებელი=Подготовка текста, предисловие и комментарии Аббаса Заманова, редактор Азиз Шариф|ადგილი=Баку|გამომცემლობა=Элм|წელი=1970|გვერდები=179|ref=Мамедкулизаде}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.trend.az/life/socium/2109969.html ჰამიდა ხანუმ მამედყულიზადე]
* [http://medeniyyet.az/page/news/37347/Hemide-xanim-Cavansir.html ჰამიდა ხანუმ მამედყულიზადე]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{DEFAULTSORT:მამედყულიზადე, ჰამიდა}}
[[კატეგორია:დაბადებული 1873]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1955]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანული არისტოკრატია]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი მთარგმნელები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი მწერლები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ფემინისტები]]