იხილეთ წყარო გვერდისთვის ISO 9

'''ISO 9''' — საერთაშორისო სტანდარტი, რომელიც განსაზღვრავს სლავური და არასლავური ენების [[კირილიცა|კირილიცური]] [[ანბანი]]ს [[ტრანსლიტერაცია|ტრანსლიტერაციის]] სისტემას [[ლათინური დამწერლობა|ლათინური დამწერლობის]] მეშვეობით.

ISO 9-ის მთავარი უპირატესობა სხვა მსგავს სისტემებთან არის მისი მთლიანი ერთმნიშვნელობა — თითოეულ კირილიცურ ასოს შეესაბამება ლათინური დამწერლობის ერთი ასო, ან ლათინური დამწერლობის ასო გაერთიანებულია სხვადასხვა [[დიაკრიტიკული ნიშნები|დიაკრიტიკული ნიშნებთან]]. ეს საშუალებას იძლევა ზუსტად გადმოვცეთ კირილიცური ორიგინალი და მოვახდინოთ უკუტრანსლიტერაცია, თუნდაც ენა იყოს გაურკვეველი.

სტანდარტის (ISO/R 9:1954, ISO/R 9:1968, ISO 9:1986) ადრეული ვერსიები დაფუძნებული იყო ენათმცოდნეობის საერთაშორისო სისტემაზე (მეცნიერული ტრანსლიტერაცია) და განსხვავდებოდა ცალმხრივი ტრანსლიტერაციის გამოყენებით, ფონეტიკური წარმოდგენის სასარგებლოდ.

== ГОСТ 7.79—2000 ==
შემდეგ ქვეყნებში:
* [[რუსეთი]]
* [[სომხეთი]]
* [[აზერბაიჯანი]]
* [[ბელარუსი]]
* [[ყაზახეთი]]
* [[ყირგიზეთი]]
* [[ტაჯიკეთი]]
* [[თურქმენეთი]]
* [[უზბეკეთი]]
ISO 9 მოქმედებაში შევიდა პირდაპირ, სახელმწიფო სტანდარტ {{nobr|[[s:ГОСТ 7.79—2000|ГОСТ 7.79—2000]]}}-ის სახით, რომელიც წარმოადგენს ISO 9:1995 „ინფორმაცია და დოკუმენტაცია. კირილიცური ასოების ტრანსლიტერაცია ლათინური ასოებით. სლავური და არასლავური ენები“-ის ორიგინალურ ტექსტს.

სტანდარტი ვრცელდება ტრანსლიტერაციის წესებზე ლათინური დამწერლობის ცალკეული ასოების, სიტყვების, გამოთქმების და ასევე დაკავშირებული ტექსტების საშუალებებით იმ ენებზე, რომელთა დამწერლობა ბაზირებულია კირილიცურზე. არსებული სტანდარტის წესებს იყენებენ ყველგან, სადაც საჭიროა კირილიცური ტექსტის ლათინური ასოებით ერთმნიშვნელოვანი წარდგენის უზრუნველყოფა და საწყის კირილიცურ ჩანაწერში ტექსტის ალგორითმული აღდგენის შესაძლებლობა, კერძოდ კომპიუტერული ქსელებით დოკუმენტების გადაცემისას.

სტანდარტი არ ვრცელდება ლათინური ასოებით კირილიცურად ჩაწერილი სიტყვების ხმოვანი ხასიათის გადმოცემის წესებზე.

რუკებზე ეროვნული გეოგრაფიული სახელწოდებების წარდგენის წესები განისაზღვრება შესაბამისი კარტოგრაფიული სამსახურების სახელმძღვანელო დოკუმენტებით.

დამწერლობაში ასოების გარდა არსებული ნიშნები (სასვენი ნიშნები და სხვა), ტრანსლიტერაციისას შენარჩუნებულია, როგორც წესი ცვლილებების გარეშე.

სტანდარტში მოყვანილი ცხრილები, ცალმხრივად განსაზღვრავენ კირილიცური ასოების ლათინურზე გადასვლას სლავური ენებისათვის: [[ბელარუსული ენა|ბელარუსული]], [[ბულგარული ენა|ბულგარული]], [[მაკედონური ენა|მაკედონური]], [[რუსული ენა|რუსული]] და [[უკრაინული ენა|უკრაინული]] ენებისთვის, ასევე არასლავური ენებისთვის.

[[ბოსნიური ენა|ბოსნიური]], [[სერბული ენა|სერბული]] და [[ჩერნოგორული ენა|ჩერნოგორული]] ტექსტების წარდგენა ლათინური ასოებით ხორციელდება დამწერლობის ეროვნული სისტემა [[გაევიცა]]ს დახმარებით, რომელიც გამოიყენება ამ სლავურ ენებში, ასევე არასლავურ ენებში კირილიცასთან ერთად.

=== ცხრილები ===
==== ცხრ. 1. ტრანსლიტერაცია А სისტემით ====
{| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border:1px solid #666; vertical-align:baseline; border-collapse:collapse; text-align:center;"
|+ ცხრილი 1. სლავური დამწერლობის ტრანსლიტერაცია А სისტემით (დიაკრიტიკული ნიშნების გამოყენებით)
|- style="background:#eee;"
! colspan=2 rowspan=2 | კირილიცა
! colspan=2 rowspan=2 | ლათინიცა
! colspan=4 | უნიკოდი
! rowspan=2 | შენიშვნა
|- style="background:#eee;"
! colspan=2 | Hexadecimal
! colspan=2 | [[ათწილადი|Decimal]]
|-
| А
| а
| A
| a
|
|
|
|
|
|-
| Б
| б
| B
| b
|
|
|
|
|
|-
| В
| в
| V
| v
|
|
|
|
|
|-
| Г
| г
| G
| g
|
|
|
|
|
|-
| Ѓ
| ѓ
| Ǵ
| ǵ
| <code>G+0301</code>
| <code>g+0301</code>
| <code>G+769</code>
| <code>g+769</code>
| style="text-align:left;" |მაკომბინირებელი [[აკუტი]]
|-
| Ґ
| ґ
| G̀
| g̀
| <code>G+0300</code>
| <code>g+0300</code>
| <code>G+768</code>
| <code>g+768</code>
| style="text-align:left;" |მაკომბინირებელი [[გრავისი]]
|-
| Д
| д
| D
| d
|
|
|
|
|
|-
| Е
| е
| E
| e
|
|
|
|
|
|-
| Ё
| ё
| Ë
| ë
| <code>00CB</code>
| <code>00EB</code>
| <code>203</code>
| <code>235</code>
|style="text-align:left;" |ლათინური ასო E [[დიერეზისი]]თ
|-
| Є
| є
| Ê
| ê
| <code>00CA</code>
| <code>00EA</code>
| <code>202</code>
| <code>234</code>
|
|-
| Ж
| ж
| Ž
| ž
| <code>017D</code>
| <code>017E</code>
| <code>381</code>
| <code>382</code>
|
|-
| З
| з
| Z
| z
|
|
|
|
|
|-
| Ѕ
| ѕ
| {{IPA|Ẑ}}
| {{IPA|ẑ}}
| <code>1E90</code>
| <code>1E91</code>
| <code>7824</code>
| <code>7825</code>
|
|-
| И
| и
| I
| i
|
|
|
|
|
|-
| Й
| й
| J
| j
|
|
|
|
|
|-
| Ј
| ј
| {{IPA|J̌}}
| {{IPA|ǰ}}
| <code>J+030С</code>
| <code>j+030С</code>
| <code>J+780</code>
| <code>j+780</code>
| style="text-align:left" |მაკომბინირებელი [[კარონი (დიაკრიტიკული ნიშანი)|კარონი]]
|-
| І
| і
| Ì
| ì
| <code>00CC</code>
| <code>00EC</code>
| <code>204</code>
| <code>236</code>
|
|-
| Ї
| ї
| Ï
| ï
| <code>00CF</code>
| <code>00EF</code>
| <code>207</code>
| <code>239</code>
|
|-
| К
| к
| K
| k
|
|
|
|
|
|-
| Ќ
| ќ
| Ḱ
| ḱ
| <code>K+0301</code>
| <code>k+0301</code>
| <code>K+769</code>
| <code>k+769</code>
| style="text-align:left" |მაკომბინირებელი [[აკუტი]]
|-
| Л
| л
| L
| l
|
|
|
|
|
|-
| Љ
| љ
| {{IPA|L̂}}
| {{IPA|l̂}}
| <code>L+0302</code>
| <code>l+0302</code>
| <code>L+770</code>
| <code>l+770</code>
| style="text-align:left" |მაკომბინირებელი [[ცირკუმფლექსი]]
|-
| М
| м
| M
| m
|
|
|
|
|
|-
| Н
| н
| N
| n
|
|
|
|
|
|-
| Њ
| њ
| {{IPA|N̂}}
| {{IPA|n̂}}
| <code>N+0302</code>
| <code>n+0302</code>
| <code>N+770</code>
| <code>n+770</code>
| style="text-align:left" |მაკომბინირებელი [[ცირკუმფლექსი]]
|-
| О
| о
| O
| o
|
|
|
|
|
|-
| П
| п
| P
| p
|
|
|
|
|
|-
| Р
| р
| R
| r
|
|
|
|
|
|-
| С
| с
| S
| s
|
|
|
|
|
|-
| Т
| т
| T
| t
|
|
|
|
|
|-
| У
| у
| U
| u
|
|
|
|
|
|-
| Ў
| ў
| Ǔ
| ǔ
| <code>01D3</code>
| <code>01D4</code>
| <code>467</code>
| <code>468</code>
|
|-
| Ф
| ф
| F
| f
|
|
|
|
|
|-
| Х
| х
| H
| h
|
|
|
|
|
|-
| Ц
| ц
| C
| c
|
|
|
|
|
|-
| Ч
| ч
| Č
| č
| <code>010C</code>
| <code>010D</code>
| <code>268</code>
| <code>269</code>
|
|-
| Џ
| џ
| {{IPA|D̂}}
| {{IPA|d̂}}
| <code>D+0302</code>
| <code>d+0302</code>
| <code>D+770</code>
| <code>d+770</code>
| style="text-align:left" |მაკომბინირებელი [[ცირკუმფლექსი]]
|-
| Ш
| ш
| Š
| š
| <code>0160</code>
| <code>0161</code>
| <code>352</code>
| <code>353</code>
|
|-
| Щ
| щ
| Ŝ
| ŝ
| <code>015C</code>
| <code>015D</code>
| <code>348</code>
| <code>349</code>
|
|-
| Ъ
| ъ
| colspan=2 | {{IPA|ʺ}}
| colspan=2 | <code>02BA</code>
| colspan=2 | <code>698</code>
| style="text-align:left" |მამოდიფიცირებელი 2-ე შტრიხი
|-
| Ы
| ы
| Y
| y
|
|
|
|
|
|-
| Ь
| ь
| colspan=2 | {{IPA|ʹ}}
| colspan=2 | <code>02B9</code>
| colspan=2 | <code>697</code>
| style="text-align:left" |მამოდიფიცირებელი 1-ლი შტრიხი (პრიმი)
|-
| Э
| э
| È
| è
| <code>00C8</code>
| <code>00E8</code>
| <code>200</code>
| <code>232</code>
|
|-
| Ю
| ю
| Û
| û
| <code>00DB</code>
| <code>00FB</code>
| <code>219</code>
| <code>251</code>
|
|-
| Я
| я
| Â
| â
| <code>00C2</code>
| <code>00E2</code>
| <code>194</code>
| <code>226</code>
|
|-
| colspan=2 | ʼ
| colspan=2 | ʼ
| colspan=2 | <code>02BC</code>
| colspan=2 | <code>700</code>
| style="text-align:left" |მამოდიფიცირებელი [[აპოსტროფი]]
|-
| {{IPA|Ѣ}}
| {{IPA|ѣ}}
| Ě
| ě
| <code>011A</code>
| <code>011B</code>
| <code>282</code>
| <code>283</code>
|
|-
| {{IPA|Ѫ}}
| {{IPA|ѫ}}
| Ǎ
| ǎ
| <code>01CD</code>
| <code>01CE</code>
| <code>461</code>
| <code>462</code>
|
|-
| {{IPA|Ѳ}}
| {{IPA|ѳ}}
| F̀
| f̀
| <code>F+0300</code>
| <code>f+0300</code>
| <code>F+768</code>
| <code>f+768</code>
| style="text-align:left" |მაკომბინირებელი [[გრავისი]]
|-
| {{IPA|Ѵ}}
| {{IPA|ѵ}}
| Ỳ
| ỳ
| <code>1EF2</code>
| <code>1EF3</code>
| <code>7922</code>
| <code>7923</code>
|
|}

==== ცხრ. 2. ტრანსლიტერაცია Б სისტემით ====
{| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border:1px solid #666; vertical-align:baseline; border-collapse:collapse; text-align:center;"
|+ ცხრ. 2. სლავური დამწერლობის ტრანსლიტერაცია Б სისტემით (ასოთა თანაწყობის გამოყენებით)
|- style="background:#eee;"
! rowspan=2 | კირილიცა
! colspan=5 | ტრანსლიტერაცია ენებში (ლატინიცა) 
! rowspan=2 | შენიშვნა
|- style="background:#eee;"
! | რუსულში
! | ბელარუსულში
! | უკრაინულში
! | ბულგარულში
! | მაკედონურში
|-
|А
|a
|a
|a
|a
|a
|
|-
|Б
|b
|b
|b
|b
|b
|
|-
|В
|v
|v
|v
|v
|v
|
|-
|Г
|g
|h
|h
|g
|g
|
|-
|Ѓ
|
|
|
|
|g`
|
|-
|Ґ
|
|
|g`
|
|
|
|-
|Д
|d
|d
|d
|d
|d
|
|-
|Е
|e
|e
|e
|e
|e
|
|-
|Ё
|yo
|yo
|
|
|
|
|-
|Є
|
|
|ye
|
|
|
|-
|Ж
|zh
|zh
|zh
|zh
|zh
|
|-
|З
|z
|z
|z
|z
|z
|
|-
|S
|
|
|
|
|z`
|
|-
|И
|i 	
|
|y`
|i
|i
|
|-
|Й
|j
|j
|j
|j
|
|
|-
|J
|
|
|
|
|j
|
|-
|I
|i, i`
|i
|i
|i, i`
|
|style="text-align:left;" |i` მხოლოდ თანხმოვნის წინ ძველ რუსულში და ბულგარულში
|-
|Ї
|
|
|yi
|
|
|
|-
|К
|k
|k
|k
|k
|k
|
|-
|Ќ
|
|
|
|
|k`
|
|-
|Л
|l
|l
|l
|l
|l
|
|-
|Љ
|
|
|
|
|l`
|
|-
|М
|m
|m
|m
|m
|m
|
|-
|Н
|n
|n
|n
|n
|п
|
|-
|Њ
|
|
|
|
|n`
|
|-
|О
|o
|o
|o
|o
|o
|
|-
|П
|p
|p
|p
|p
|p
|
|-
|Р
|r
|r
|r
|r
|r
|
|-
|С
|s
|s
|s
|s
|s
|
|-
|Т
|t
|t
|t
|t
|t
|
|-
|У
|u
|u
|u
|u
|u
|
|-
|Ў
|
|u`
|
|
|
|
|-
|Ф
|f
|f
|f
|f
|f
|
|-
|Х
|x 
|x
|x
|x
|x
|
|-
|Ц
|cz, c
|cz, c
|cz, c
|cz, c
|cz, c
| style="text-align:left" |С ასო რეკომენდებულია გამოვიყენოთ I, Е, Y, Jასოების წინ; დანარჩენ შემთხვევებში CZ
|-
|Ч
|ch
|ch
|ch
|ch
|ch
|
|-
|Џ
|
|
|
|
|dh
|
|-
|Ш
|sh
|sh
|sh
|sh
|sh
|
|-
|Щ
|shh
|
|shh
|sth<!--გოსტ-ში კონკრეტულად sth, და არა sht — უკუტრანსლიტერაციის უზრუნველყოფისათვის-->
|
|
|-
|Ъ
|``
|
|
|a`
|
| style="text-align:left" |რუსული ენისათვის — 2 გრავისი
|-
|Ы
|y`
|y`
|
|
|
|
|-
|Ь 
|`
|`
|`
|`
|
| style="text-align:left" |გრავისი
|-
|Э
|e`
|e`
|
|
|
|
|-
|Ю
|yu
|yu
|yu
|yu 
|
|
|-
|Я
|ya
|ya
|ya
|ya
|
|
|-
|’
|'
|'
|'
|'
|'
| style="text-align:left" |აპოსტროფი
|-
|Ѣ
|ye
|
|
|ye
|
| style="text-align:left" |იატი
|-
|Ѳ
|fh
|
|
|fh
|
| style="text-align:left" |ფიტა
|-
|Ѵ
|yh
|
|
|yh
|
| style="text-align:left" |იჟიცა
|-
|Ѫ
|
|
|
|о`
|
| style="text-align:left" |იუსი
|-
|№
|#
|#
|#
|#
|#
|
|}

==== ცხრ. 3. კირილიცის ასოების გარდა არსებული ნიშნები ====
{| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border:1px solid #666; vertical-align:baseline; border-collapse:collapse; text-align:center;"
|+ ცხრ. 3. კირილიცის ასოების გარდა არსებული ნიშნები
|- style="background:#eee;"
!ნიშნის<br />გამოსახულება||ნიშნის<br />სახელწოდება
|-
|	.	||წერტილი
|-
|	,	||მძიმე
|-
|	;	||წერტილ-მძიმე
|-
|	:	||ორი წერტილი
|-
|	…	||მრავალწერტილი
|-
|	-	||დეფისი
|-
|	—	||ტირე
|-
|	?	||კითხვის ნიშანი
|-
|	!	||ძახილის ნიშანი
|-
|	”	||სტროფზედა ბრჭყალები
|-
|	„	||სტროფქვედა ბრჭყალები
|-
|	«	||გამხსნელი სტროფის ბრჭყალები
|-
|	»	||ჩამკეტი სტროფის ბრჭყალები
|-
|	(	||გამხსნელი ფრჩხილი
|-
|	)	||ჩამკეტი ფრჩხილი
|-
|	§	||პარაგრაფი
|-
|	№	||ნომერი
|-
|	’	||აპოსტროფი
|}

==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://www.translit.us/ Online Russian Transliterator, various systems] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201118151740/http://translit.us/ |date=2020-11-18 }} (Russian alphabet only)
* [http://transliteration.eki.ee/ Transliteration of Non-Roman Scripts] – A collection of writing systems and transliteration tables, by Thomas T. Pedersen. PDF reference charts include ISO 9.
* [http://www.russki-mat.net/trans.htm Transliteration of Russian into various European languages]
* [http://podolak.net/en/transliteration CyrAcademisator] Bi-directional online transliteration of Russian for ALA-LC (diacritics), scientific, ISO/R 9, ISO 9, GOST 7.79B and others. Supports Old Slavonic characters
* [http://netzum-sorglos.de/software/lingua-translit/ Lingua::Translit] [[Perl module]] covering a variety of writing systems. Transliteration according to several standards including ISO 9 and [[DIN 1460]] for Cyrillic.
* {{de icon}} IDS (Informationsverbund Deutschschweiz, 2001) ''Katalogisierungsregeln IDS (KIDS), Anhänge, “[https://www.informationsverbund.ch/fileadmin/shared/kids/kids_deutsch/kapg4.pdf IDS G.4: Transliteration der slavischen kyrillischen Alphabete] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170301180846/https://www.informationsverbund.ch/fileadmin/shared/kids/kids_deutsch/kapg4.pdf |date=2017-03-01 }}”''. Universität Zürich. URL accessed on 29-02-2012 (PDF format, in German)—ISO/R 9 1968 standardization of scientific transliteration.
* [https://web.archive.org/web/20141205091907/http://rus1.net/?page_id=4 RUS1.NET] — 1:1 (univocal) transliteration map for learners of Russian, links to free auto-translit/IME tools for chrome/Firefox.

[[კატეგორია:ანბანური დამწერლობები]]
[[კატეგორია:ISO სტანდარტები]]