იხილეთ წყარო გვერდისთვის მადაგასკარის ისტორია

[[ფაილი:LaGuerreAMadagascar.jpg|მინი|ფრანგების მადაგასკარის დაპყრობითი ომების ამსახველი პოსტერი]]
[[ფაილი:Bundesarchiv B 145 Bild-F013783-0033, Berlin, Staatsbesuch aus Madagaskar.jpg|მინი|ცირანანა [[გერმანია]]ში [[1962]]]]
[[ფაილი:Gvtratsiraka1.jpg|მინი|ცენტრში [[დიდიე რაცირაკა]] - მადაგასკარის პრეზიდენტი]]
'''მადაგასკარის ისტორია''' არ არის სათანადოდ შესწავლილი. [[არქეოლოგია|არქეოლოგების]] უმეტესობა მიიჩნვს, რომ კუნძუზე პირველმოსახლეები ძვ. წ. აღ. 350 წლიდა ახ. წ. აღ. 500 წლებში მივიდნენ, ნაწილი მეცნიერების აზრით უძველესი ნამოსახლარები თარიღდება ახ. წ. აღ. 250 წლით. ამ მონაცემებით მადაგასკარი ყველაზე გვიან დასახლებული ტერიტორიაა.<ref>{{cite journal | last = Crowley | first = B.E. | title = A refined chronology of prehistoric Madagascar and the demise of the megafauna | journal = Quaternary Science Reviews | volume = 29 | issue = 19–20 | pages = 2591–2603 | year = 2010 | doi = 10.1016/j.quascirev.2010.06.030|bibcode = 2010QSRv...29.2591C }}</ref> პირველი მოსახლეები [[კალიმანტანი]]დან [[კანოე]]ბით მოვიდნენ. ადრეული მოსახლეები სანაპირო ზოლში არსებულ [[წვიმის ტყეები|წვიმის ტყეებს]] სოფლის მეურნეობის საწარმოებლად ჩეხდნენ. მათ ასევე გადააშენეს ისეთი ენდემური ჯიშები როგორიცაა: [[სუბფოსილური ლემური]], [[სპილოსებრი ჩიტი]], [[მალაგასური ჰიპოპოტამუსი]].<ref>{{cite journal | last = Virah-Sawmy | first = M. | author2 = Willis, K. J.|author3=Gillson, L. | title = Evidence for drought and forest declines during the recent megafaunal extinctions in Madagascar | journal = Journal of Biogeography | volume = 37 | pages = 506–519 | year = 2010 | doi=10.1111/j.1365-2699.2009.02203.x | issue = 3}}</ref> 600 წლისთვის ამ ახალ–მოსახლეებმა უკვე კუნძულის ცენტრალურ ნაწილში დაიწყეს ტყეების გაჩეხვა.<ref name=Camp93>{{cite journal | last = Campbell | first = Gwyn | title = The Structure of Trade in Madagascar, 1750–1810 | journal = The International Journal of African Historical Studies | volume = 26 | issue = 1 | year = 1993 | doi = 10.2307/219188 | page = 111}}</ref> კუნძულს [[არაბები|არაბი]] ვაჭრები პირველად VII-IX საუკუნეებში მიადგნენ.<ref name=Wink>Wink (2004), p. 185</ref> კუნძულზე [[ბანტუ (ენა)|ბანტუს ენაზე]] მოსაუბრე ემიგრანტები დაახლოებით 1000 წელს ჩვიდნენ.

[[XIV საუკუნე]]ში მადაგასკარის ცენტრში შეიქმნა [[იმერენის სახელმწიფო]], რომელიც [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] დასასრულს ძლიერი ცენტრალიზებული მონარქია გახდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] დასაწყისიდან დაიწყო [[ინგლისი]]სა და [[საფრანგეთი]]ს ბრძოლა მადაგასკარისთვის. [[1885]] წელს საფრანგეთმა მადაგასკარზე [[პროტექტორატი]] დაამყარა. [[1896]] წელს მოახდინა მისი [[ანექსია]] და [[1897]] წელს გააუქმა იმერინის მონარქების ხელისუფლება. ქვეყანა საფრანგეთმა აგრარულ-სანედლეულო დანამატად გადააქცია. კოლონიის პერიოდში მადაგასკარის ხალხი არ წყვეტდა დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლას. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ ეს ბრძოლა გადაიზარდა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში. [[1946]] წელს აღმოცენდა პირველი მასობრივი პოლიტიკური ორგანიზაცია — [[მალაგასის აღორძინების დემოკრატიული მოძრაობა]] (მადმ). [[1947]] წელს იფეთქა შეიარაღებულმა აჯანყებამ, რომელიც სასტიკად ჩაახშვეს ფრანგმა კოლონიზატორებმა. მადმ კანონგარეშე გამოაცხადეს. მისი აქტივისტები დასაჯეს. XX საუკუნის 50-იან წლებში შეიქმნა რამდენიმე ბურჟუაზიულ-რეფორმისტული პარტია, მათ შორის სოციალ-დემოკრატიული პარტია. [[1957]] წელს მადაგასკარი ავტონომიურ მალაგასის რესპუბლიკად გამოცხადდა საფრანგეთის გაერთიანებების ფარგლებში. იმავე წელს შეიქმნა მადაგასკარის დამოუკიდებლობის კონგრესის პარტია, რომელმაც მოითხოვა ქვეყნის სრული დამოუკიდებლობა.

[[1960]] წლის [[26 ივნისი|26 ივნისს]] გამოცხადდა მალაგასის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა. [[პრეზიდენტი]] გახდა სოციალ-დემოკრატების ლიდერი [[ფილიბერ ცირანანა]]. იმავე წლის სექტემბერში მალაგასის რესპუბლიკა მიიღეს [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროში]].<br>

მალაგასის სუვერენიტეტი შეიზღუდა თანამშრომლობის შესახებ ორმხრივი შეთანხმებით ([[1960]] წლის [[აპრილი]]), რომელიც საფრანგეთმა თავს მოახვია მადაგასკარს. შეთანხმების თანახმად მალაგასის რესპუბლიკის შეიარაღებულ ძალებს საფრანგეთი აკონტროლებდა. საფრანგეთმა კუნძულზე შეინარჩუნა რიგი სამხედრო ბაზა და პრივილეგიები ეკონომიკაში. მალაგასის რესპუბლიკის მაშინდელი საშინაო და საგარეო პოლიტიკა არ შეესაბამებოდა ქვეყნის მოსახლეობის ფართო მასების ინტერესებს. ამან წარმოშვა უკმაყოფილება დემოკრატიულ წრეებში, რაც [[1972]] წელს მძლავრ გამოსვლებში გადაიზარდა. ცირანანა იძულებული გახდა ძალაუფლება სამხედრო პირებისთვის გადაეცა ([[1972]] წლის [[ოქტომბერი]]), რომელთაც გენერალი [[გაბრიელ რამანანცუა]] მეთაურობდა. [[1973]] წლის იანვარს ახალმა მთავრობამ ოფიციალურად გააუქმა საფრანგეთ-მალაგასის შეთანხმება და გაატარა დემოკრატიული ღონისძიებები, რომლებიც მემარჯვენე ძალების წინააღმდეგობას წააწყდა. [[1975]] წლის თებერვალში მოკლეს პოლკოვნიკი [[რიჩარდ რაციმანდრავა]] (მთავრობის მეთაური [[1975]] წლის 6 თებერვლიდან). ხელისუფლებამ მკაცრად ჩაახშო მემარჯვენეთა წინააღმდეგობა. 

[[1975]] წელს შეიქმნა ახალი მთავრობა — უმაღლესი რევოლუციური საბჭო.  [[1975]] წლის [[21 დეკემბერი|21 დეკემბერს]] ჩატარდა რეფერენდუმი, რომელმაც მოიწონა [[ქარტია]] — მთავრობის პოლიტიკური პროგრამა, ახალი კონსტიტუცია და პრეზიდენტად აირჩია [[დიდიე რაცირაკა]]. 21 დეკემბერს რაცირაკამ გამოაცხადა [[მადაგასკარის დემოკრატიული რესპუბლიკა]] და ქვეყანაში დაიწყო [[სოციალიზმი]]ს მშენებლობა. [[1976]] წელს შეიქმნა რევოლუციური დაცვის ფრონტი. საგარეო პოლიტიკაში მადაგასკარი ატარებს [[მიუმხრობლობის მოძრაობა|მიუმხრობლობის პოლიტიკას]].

[[სსრკ|საბჭოთა]] [[პერესტროიკა]]მ მადაგასკარშიც გამოიწვია დემოკრატიული ძვრები. [[1990]] წელს აღდგა მრავალპარტიულობა. [[1991]] წელს დაცხრილეს ანტისამთავრობო დემონსტრაცია. [[1992]] წელს ახალი პრეზიდენტი გახდა [[ალბერტ ზაფი]], რომელმაც დაიწყო საბაზრო ეკონომიკის რეფორმა. 

[[2009]] წელს ანტისამთავრობო მიტინგის დროს [[ანტანანარივუ]]ს მერმა [[ანდრი რაძოელინა]]მ თავი ქვეყნის მეთაურად გამოაცხადა. რიგმა ქვეყნებმა, მათ შორის [[აშშ]]-მ ეს სახელმწიფო გადატრიალებად მიიჩნიეს და ქვეყანას სანქციები დააკისრეს<ref>{{Cite web |url=http://news-ru.trend.az/world/wnews/1443827.html |title=США прекращают всю помощь Мадагаскару, кроме гуманитарной |accessdate=2015-03-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090322014048/http://news-ru.trend.az/world/wnews/1443827.html |archivedate=2009-03-22 }}</ref>. 

[[2010]] წელს რეფერენდუმით მიიღეს ახალი კონსტიტუცია, რაც მეოთხე რესპუბლიკის დასაბამი გახდა. [[2013]] წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე რომელიც საერთაშორისო საზოგადოებამ გამჭვირვალედ და სამართლიანად სცნო, მადაგასკარის მიმდინარე პრეზიდენტი [[ერი რაძაუნარიმამპიანინა]] იქნა არჩეული.<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/apps/newsFr/storyF.asp?NewsID=31715&Cr=Madagascar&Cr1=#.UrVg67Sp6RM |title=Centre d'actualités de l'ONU – Madagascar : l'ONU salue le bon déroulement du deuxième tour des élections présidentielles |publisher=Un.org |accessdate=2014-02-10}}</ref>

==ლიტერატურა==
{{ქსე|6|339}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:მადაგასკარის ისტორია|*]]