იხილეთ წყარო გვერდისთვის აბხარცა

[[ფაილი:格鲁吉亚abkhartsa.jpg|მინი|აფხაზური აბხარცა]]
'''აბხარცა''' ({{lang-ab|Аԥхьарца́|აფხიარცა}}) — აფხაზური, ორ [[სიმი]]ანი [[ხემიანი საკრავი]].

==გავრცელების არეალი==
აბხარცა გავრცელებულია [[აფხაზეთი|აფხაზეთის]] ტერიტორიაზე. აბხარცა ძირითადად სააკომპანემენტო საკრავია. მისი თანხლებით სრულდება სოლო ერთხმიანი, ორ და სამხმიანი სიმღერები. აბხრცის ჰანგები და სიმღერები, ამ საკრავის თანხლებით, ისტორიულ-საგმირო, ნართულ და საწესო ჟანრებს განეკუთვნებიან. აბხარცა საქართველოს ყველა კუთხეში გავრცელებულ ხემიან საკრავთაგან გამოირჩევა კორპუსის კონფიგურაციით (ვიწრო, ნავისებური ფორმა), დამზადების წესში დაცული პრინციპით (მთლიანი ხისგან არის გამოთლილი), საკრავის თავის ფორმით (მომგრვალებული ნავის ფორმის) და სიმების რაოდენობით (ორი სიმი). აბხარცა [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] 60-იანი წლების მიწურულამდე გავრცელებული იყო ძირითადად, [[გუდაუთა|გუდაუთის]] რაიონის [[აფხაზეთი|აფხაზებში]]. [[ოჩამჩირე|ოჩამჩირის]] რაიონში მკვლევარი შეხვდა მხოლოდ ორ შემსრულებელს, ხოლო [[გალი|გალის]] რაიონში ხემიანის არსებობა საერთოდ ვერ დაადასტურა.

==საკრავის აღწერა==
[[დიმიტრი არაყიშვილი|დ. არაყიშვილს]] თავის ნაშრომში<ref>დ. არაყიშვილი, „ხალხური სამუსიკო საკრავების აღწერა და გაზომვა“, თბ., 1940</ref> აღწერილი აქვს აბხრცის ორი ნიმუში:

{| class="wikitable"
|- bgcolor="#CCCCCC"
! აღწერა !! ფოტო 
|-
| № 95. აფხაზური აბხარცა გამოკვეთილია მთლიანი ხისაგან. მისი საერთო სიგრძე — 680 მმ. ნავისებრი ჩანის (ბრტყელძირა) სიგრძე: თავში — 93 მმ., შუაში — 110 მმ., ბოლოში — 30 მმ., სიმაღლე (სიღრმე) — 30 მმ. ტარის სიგრძე — 280 მმ., სიგანე — 25-30 მმ. სათავეს, (ტარის გაგრძელების) სიგრძე — 50 მმ., სიგანე — 70 მმ. მასზე ორი მოქლონია. სიმები არა აქვს. ხის თავფიცარი დაწებებულია. მის შუა ადგილას ერთი ხვრელია, სიგრძით 14 მმ. და სიგანით 20 მმ. ტყავის კორა გადაკრულია მსგავსად [[ყამლაჩი]]სა, სიგრძით — 180 მმ.
| <center>[[ფაილი:Abkhartsa -95.jpg|100px|]]</center>
|-
|№ 96. აფხაზური აბხარცა გამოკვეთილია მთლიანი ხისაგან. საკრავის საერთო სიგრძე — 614 მმ. ნავისებრი ჩანის სიგრძე: თავში — 30 მმ., შუაში — 105 მმ., ბოლოში — 15 მმ., სიმაღლე (სიღრმე) — 45 მმ. ტარის სიგრძე — 220 მმ., სიგანე — 20-30 მმ., სიმაღლე — 13-22 მმ. სათავეს, (ტარის გაგრძელების) სიგრძე — 65 მმ. მასზე ორი მოქლონია. სიმები არა აქვს. თავფიცარი ხისაა. მის შუა ადგილას ერთი ხვრელია, სიგრძით 20 მმ. და სიგანით 12 მმ. ხოლო მის გარშემო მრავალი წვრილი და მრგვალი ხვრელია. ტყავის კორა გადაკრულია მსგავსად [[ყამლაჩი]]სა.
| <center>[[ფაილი:Abkhartsa -96.jpg|100px|]]</center>
|-
|}

==რესურსები ინტერნეტში==
*[http://www.hangebi.ge/geo/abxrtsa.html აბხარცა]
* [http://dspace.tsc.edu.ge/handle/8001/68 მ. შილაკაძე, „ქართული ხალხური საკრავები და საკრავიერი მუსიკა“, თბ., 1970]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ქართული მუსიკალური საკრავები}}

[[კატეგორია:მუსიკალური ინსტრუმენტები ანბანის მიხედვით]]
[[კატეგორია:ქართული ხალხური საკრავები]]