იხილეთ წყარო გვერდისთვის ალექსანდრე წუწუნავა

{{მმ*|წუწუნავა}}
{{ინფოდაფა პიროვნება
|სახელი            = ალექსანდრე წუწუნავა
|მშობსახელი  = 
|ფოტო = ალექსანდრე წუწუნავა, ქეთევან მაღალაშვილი, დიმიტრი შევარდნაძე. 1930 წ..JPG
|ფოტოს_სიგანე = 250პქ
|წარწერა         = ალექსანდრე წუწუნავა, [[ქეთევან მაღალაშვილი]], [[დიმიტრი შევარდნაძე]], 1930 წელი
|დაბსახელი = 
|მოღვაწეობა = [[რეჟისორი|კინორეჟისორი]], [[სცენარისტი]]
|დაბ თარიღი  = {{დაბადების თარიღი|1881|1|28}}
|დაბ ადგილი = [[ლიხაური]]
|მოქალაქეობა=[[რუსეთის იმპერია]]<br> [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა]]<br> [[საქართველოს სსრ]]
| განათლება = თბილისის პედაგოგიური უნივერსიტეტი 
|დაკრ ადგილი  = [[დიდუბის პანთეონი]]
|ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]]
| გარდ თარიღი    = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1955|10|15|1881|1|28}}
| გარდ ადგილი   = [[თბილისი]]
|მამა             = 
|დედა             = 
|მეუღლე          = 
|შვილები =            
|ჯილდოები = {{ლენინის ორდენი}} {{სტალინური პრემია}} {{შრომის წითელი დროშის ორდენი}} {{შრომის წითელი დროშის ორდენი}}<br /><small>[[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი]] ([[1934]])</small>
|საიტი           = 
|სხვადასხვა          = 
}}
'''ალექსანდრე რაჟდენის ძე წუწუნავა''' (დ. [[28 იანვარი]], [[1881]], [[ლიხაური]] — გ. [[25 ოქტომბერი]], [[1955]], [[თბილისი]]) — [[ქართველები|ქართველი]] რეჟისორი, სცენარისტი, თეატრის მოღვაწე, საოპერო რეჟისურის და [[ქართული კინო]]ს ერთ-ერთი ფუძემდებელი საქართველოში, [[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი]] ([[1934]]).

==ბიოგრაფია==
დაწყებითი განათლება მიიღო [[ოზურგეთი]]ს საქალაქო სასწავლებელში და სწავლა განაგრძო სამასწავლებლო ინსტიტუში, რომელიც არ დაუმთავრებია. ახალგაზრდობაში დგამდა არალეგალურ სპექტაკლებს ოზურგეთში.<ref>{{წიგნი |ტომი= I| სათაური=მწერალთა ავტობიოგრაფიები| ნაწილი=ლიდია ისმაილ მამულაიშვილის ასული (მიმქრალი) |გამომცემლობა=[[საქართველოს გიორგი ლეონიძის სახელობის ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი|ლიტერატურის მუზეუმი]] |ადგილი=თბილისი |წელი=2013| isbn=978-99940-28-84-9|გვერდი=387}}</ref> [[1900]] წლიდან მუშაობდა [[ქუთაისი]]ს თეატრში [[ლადო ალექსი-მესხიშვილი]]ს ხელმძღვანელობით. 1901-1905 წლებში თბილისის ქართულ თეატრში. 1905 წელს დაპატიმრებული იყო [[გურიის რესპუბლიკა|გურიის გლეხთა მოძრაობაში]] მონაწილეობის გამო და ემუქრებოდა გადასახლება.<ref>{{სტატია|სათაური=სხვა და სხვა ამბები|გამოცემა=[[მოგზაური]]|სახეობა=ჟურნალი|წელი=1905|ნომერი=6|ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/301416|გვერდები=216}}</ref>1905-1910 წლებში სწავლობდა [[მოსკოვის სამხატვრო აკადემიური თეატრი|მოსკოვის სამხატვრო თეატრის]] სტუდიის სარეჟისორო კუსებზე. რეჟისორის პროფესიას იქ [[კონსტანტინე სტანისლავსკი]]სთან და [[ვლადიმერ ნემიროვიჩ-დანჩენკო]]სთან დაეუფლა. მისი სწავლის პერიოდი დაემთხვა [[რუსეთის რევოლუცია (1905)|რუსეთის პირველი რევოლუციის]] წლებს. წუწუნავა აქტიურად მონაწილეობდა რევოლუციურ გამოსვლებში და გვერდიდან იარაღასაც არ იშორებდა. მოსკოვში სხვა ქართველებთან ერთად იცავდა მწერალ [[მაქსიმ გორკი]]ს.

საქართველოში დაბრუნდა როგორც პროფესიონალი დრამატული თეატრის რეჟისორი. მუშაობდა დაიწყო სახალხო თეატრში. მისი სადებიუტო სპექტაკლი იყო  დ'ანუნციოს „იორიოს ასული“. შემდგომში მან დადგა კ. ფოცხვერაშვილის „პირიმზე“, ეგნატე ნინოშვილის „ქრისტინე“, ტ. რამიშვილის „მეზობლები“, ნ. შიუკაშვილის „მეგობრები“, ი. გედევანიშვილის „მსხვერპლი“, [[ნინო ნაკაშიძე|ნ. ნაკაშიძის]] „ვინ არის დამნაშავე?“. პრესაში იბეჭდებოდა დადებითი გამოხმაურებები წუწუნავას სპექტაკლებზე.

1910 წლიდან მიიწვიეს [[ჭიათურის დრამატული თეატრი|ჭიათურის სცენისმოყვარეთა წრეში]]. ჭიათურაში წუწუნავამ გაატარა ერთი წელი, დადგა „ქრისტინე“, „ღალატი“, „რევიზორი“. ჭიათურიდან გადავიდა თბილისში, სადაც გახდა ქართული დრამატული საზოგადოების თეატრის რეჟისორი. თეატრის შენობა დაიწვა. ამის შემდეგ წუწუნავა მუშაობდა სარატოვში, [[ბაქოს ქართული თეატრი|ბაქოს ქართულ თეატრში]], ბათუმში და სხვა. სწავლობდა თბილისის პედაგოგიურ უნივერსიტეტში.

ალექსანდრე წუწუნავა ქართული კინოს ერთ-ერთი ფუძემდებელი იყო. 1918 წელს [[გერმანე გოგიტიძე|გერმანე გოგიტიძის]] შეთავაზებით დაიწყო პირველი სრულმეტრაჟიანი ქართული მხატვრული ფილმის „[[ქრისტინე (ფილმი)|ქრისტინეს]]“ გადაღება, რომელიც შეწყვიტა, რადგან [[როსტოვი]]ს დრამატული თეატრის რეჟისორად მიიწვიეს.<ref>{{წიგნი|ავტორი=გოგიტიძე გ.|სათაური= „ქართული კინოს წარსულიდან“|გამომცემლობა=საგა|წელი=2013 |isbn=978-9941-0-5910-0|გვერდები=70}}</ref> 1918 წლიდან მუშაობდა [[თბილისის ოპერის თეატრი|თბილისის ოპერის თეატრში]], ჯერ თეატრის კომისრად, შემდეგ რეჟისორად. 1919 წელს თბილისის საოპერო თეატრში ქართულ ენაზე დადგა რუბინშტეინის „დემონი“. იმავე წელს დადგა სამი ახალი ქართული ოპერა: დ. არაყიშვილის „თქმულება შოთა რუსთაველზე“, ზ. ფალიაშვილის „[[აბესალომ და ეთერი]]“ და  პირველი ქართული კომიკური ოპერა ვ. დოლიძის „[[ქეთო და კოტე (ოპერა)|ქეთო და კოტე]]“. წუწუნავას საოპერო დადგმები იყო ასევე [[კარმენი (ოპერა)|„კარმენი]]“ და „აიდა“ 1919 წელს წუწუნასთან შეუთანხმებლობის გამო დაიშალა ოპერის ქართული დასი. 1920 წელს ქართულ კლუბში დადგა კომედია „ციმბირელი“. 1923 წელს დადგა ზ. ფალიაშვილის „დაისი“.

1923 წელს მოსკოვში გაემგზავრა კინორეჟისურის და კინოტექნიკის სრულყოფილად დაუფლების მიზნით. 1924 წელს მიიწვიეს [[სახკინმრეწვი|სახკინმრეწვში]] რეჟისორად. თანამშრომლობდა [[დიმიტრი შევარდნაძე]]სთან, რომელიც იყო მისი სამი ფილმის — „ქრისტინე“, „[[ვინ არის დამნაშავე?]]“ და „[[ჯანყი გურიაში (ფილმი)|ჯანყი გურიაში]]“ — მხატვარი. 1926 წელს გადაიღო ა. ცაგარელის „ხანუმა“, რომელიც უკვე დადგმული ჰქონდა სცენაზე. უკანასკნელი ფილმი გადაიღო 1928 წელს. მას ჰქონდა სურვილი რამდენიმე ფილმის დადგმისა, მათ შორის „ხიდი ენგურზე“, „დავით აღმაშენებელი“, „ქეთო და კოტე“, მაგრამ ამის საშუალება არ მისცეს.

1934 წელს მიიღო საქართველოს სსრ-ის სახალხო არტისტის წოდება. [[1947]] წლიდან იყო ოპერის თეატრის მთავარი რეჟისორი.  გარდაიცვალა 1955 წლის 25 ოქტომბერს. დაკრძალულია [[დიდუბის პანთეონი|მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში]].

==ჯილდოები და აღიარება==
* [[1934]] — [[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი]]
* [[1937]], [[1946]] — [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]] 
* [[1947]] — [[სტალინური პრემია]] 
* [[1950]] — [[ლენინის ორდენი]]<ref>{{Cite web |url=https://portal-kultura.ru/upload/iblock/8b3/1950.11.11.pdf |title=Источник |access-date=2022-03-16 |archive-date=2022-03-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220316061653/https://portal-kultura.ru/upload/iblock/8b3/1950.11.11.pdf |url-status=live }}</ref>

==ხსოვნა==
* ქალაქ [[ოზურგეთი|ოზურგეთში]] დგას წუწუნავას ძეგლი
* ალ. წუწუნავას სახელს ატარებს [[ოზურგეთის დრამატული თეატრი]]. 

==ფილმოგრაფია==
* „[[ქრისტინე (ფილმი)|ქრისტინე]]“ (1919)
* „[[ვინ არის დამნაშავე?]]“ (1925)
* „[[ხანუმა (ფილმი)|ხანუმა]]“ (1926)
* „[[ორი მონადირე]]“ (1927)
* „[[ჯანყი გურიაში (ფილმი)|ჯანყი გურიაში]]“ (1928)

==ლიტერატურა==
{{სდრ|523-524|ჭანტურიძე ს., გეგია მ.}}
{{ქსე|11|351-352|ცუცქირიძე, შ.}}
* ''ბაბუნაშვილი ზ., ნოზაძე თ.'', „მამულიშვილთა სავანე“, გვ. 407, თბილისი, 1994
*{{წიგნი|ავტორი= კიკნაძე, ვ.|სათაური= ქართველი რეჟისორები|ტომი=1|ადგილი= თბილისი|წელი= 1968|ბმული=https://iverieli.nplg.gov.ge/handle/1234/491202 |გამომცემლობა=ლიტერატურა და ხელოვნება|გვერდები=100-133}}
* ''კასრაძე დ.'', „ალექსანდრე წუწუნავა“, ხელოვნება, თბილისი, 1957

==რესურსები ინტერნეტში==
{{commonscat|Alexandre Tsutsunava}}
{{nplg ბიოგრაფია|00005475}}
{{geocinema რეჟისორი|1}}
{{imdb|id=0875498|name=ალექსანდრე წუწუნავა}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ალექსანდრე წუწუნავა}}

{{DEFAULTSORT:წუწუნავა, ალექსანდრე}}
[[კატეგორია:დაბადებული 28 იანვარი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1881]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 25 ოქტომბერი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1955]]
[[კატეგორია:ოზურგეთის მუნიციპალიტეტში დაბადებულები]]
[[კატეგორია:ქართველი სცენარისტები]]
[[კატეგორია:ქართველი კინორეჟისორები]]
[[კატეგორია:ქართველი თეატრის რეჟისორები]]
[[კატეგორია:ქართველი ოპერის რეჟისორები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:ლენინის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:შრომის წითელი დროშის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:სსრკ-ის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:დიდუბის პანთეონში დაკრძალულები]]