იხილეთ წყარო გვერდისთვის ანდჰრას სამეფო

{{ვიკიფიცირება}}
'''ანდჰრას სამეფო''' — აღმოსავლეთ [[ინდოეთი|ინდოეთში]] სამეფო, [[ძვ. წ. 221]] - ახ. წ. [[631]] წლებში.

[[დეკანი]] (სამხრეთ ინდოეთი) ადრე გაყოფილი იყო ჩრდილო ინდოეთისგან ვინდხრას მთებით და ჯუნგლებით, რის სედეგადაც ეს რეგიონები სხვადასხვა გზებით ვითარდებოდნენ. ირანულ ენოვანი [[არიელები|არიული]] ტომები, რომლებიც ჩრდილოეთში ცხოვრობდნენ, სამხრეთით თითქმის ვერ აღწევდნენ. ძირითად მოსახლეობას აქ მუქკანიანი [[დრავიდები]] წარმოედგენდნენ.

[[ძვ. წ. VI საუკუნე|ძვ. წ. VI]] - [[ძვ. წ. V საუკუნე|V]] საუკუნეებში მათ შექმნეს სამეფოები: [[კალინგას სამეფო]], ანდჰრა და [[აშმაკას სამეფო]]. შემდგომში, როდესაც ჩრდილო ინდური [[მაგადხას სამეფო]] დაწინაურდა, მათი ძალაუფლება დეკანზეც გავრცელდა. მაგადხეს, [[ნანდების დინასტია|ნანდების დინასტიის]] მმართველობის პერიოდში, დაემორჩილა კალინგა, ხოლო მაურიების პერიოდში დეკანა იმპერიის შემადგენელი ნაწილი გახდა. ამ პერიოდში რეგიონში შემოაღწია ჩრდილო ინდურმა კულტურამ და დამწერლობამ, [[ბუდიზმი|ბუდიზმმა]] და [[ჯაინიზმი|ჯაინიზმმა]].

მაურიების დაქვეითებას მოყვა ადგილობრივი დინასტიების დაწინაურება და პროვინციების გამოყოფა. ამ დროს აღმოსავლეთ დეკანში დაწინაურდა ანდჰას სამეფო, სადაც სათავახანების დინასტია გაბატონდა. ამ მეფეთა ქრონოლოგია არეულია და არაა ნათელი. მათი ბატონობის დასაწყისი ფართოდ ვარირებს. აქ აღებულია [[ბალარამამურტი]]ს თვალსაზრისი, რომლის თანახმადაც ეს დინასტია გაბატონდა ძვ. წ. 221 წელს, თუმცა არსებობს სხვა თვალსაზრისებიც.

ამ მეფობის ისტორიის აღდგენა არარეალურია. ცბნობილია მხოლოდ მეფეთა სახელების ჩამონათვალი. პურანების თანახმად, დინასტიის დამაარსებელი ვინმე სიმუკა იყო. პირველი სამი მეფის დედაქალაქი იყო [[პრატიშტხანა]], შემდეგ მან ტელენგანეს რომელიღაც ცენტრსი გადაინაცვლა. ხოლო მეფობის ბოლო ათწლეულებში დედაქალაქი იყო [[დჰანიაკატაკამი]].

განსაკუთრებით დაწინაურდნენ ანდჰრები მეების სატარკანის, ხალას და გოტამიპუტრა სატაკარნის მეფობისას. ამ უკანასკნელის მეფობისას ადჰრები ბატონობდნენ მთელს დეკანაში, ნახევარკუნძულის სამხრეთი კიდის გარდა. ამ სამეფოში აღსანიშნავია კარგი გზები. მეფეები კეთილგანწყობილნი იყვნენ ბუდიზმის მიმართ, ამ რიგად ამ რელიგიამ გავრცელება ჰპოვა აღმოსავლეთ დეკანაში. იაჯნა სრი სატაკარნის დროს სათავახანების სამეფო სწრაფად დასუსტდა და დაახ. [[224]] წელს აღმოსავლეთ დეკანასი იკშვაკების დინასტია გაბატონდა.

== სათავახანების დინასტია ==
:([[ძვ. წ. 221]] - [[224]] წწ.)
* [[სიმუკა]] - ძვ. წ. 221 - [[ძვ. წ. 198]]
* [[კრიშნა]] - ძვ. წ. 198 - [[ძვ. წ. 180]]
* [[სატარკანი I]] - ძვ. წ. 180 - [[ძვ. წ. 170]]
* [[პურნოტანგა]] - ძვ. წ. 170 - [[ძვ. წ. 152]]
* [[სკანდაცტამბხი]] - ძვ. წ. 152 - [[ძვ. წ. 134]]
* [[სატარკანი II]] - ძვ. წ. 134 - [[ძვ. წ. 78]]
* [[ლამბოდატა]] - ძვ. წ. 78 - [[ძვ. წ. 60]]
* [[აპილაკა]] - ძვ. წ. 60 - [[ძვ. წ. 48]]
* [[მეგხასვატი]] - ძვ. წ. 48 - [[ძვ. წ. 30]]
* [[სვატი]] - ძვ. წ. 30 - [[ძვ. წ. 12]]
* [[სკანდასვატი]] - ძვ. წ. 12 - [[ძვ. წ. 5]]
* [[მრინგენდრა სვასტიკარნა]] - ძვ. წ. 5 - [[ძვ. წ. 2]]
* [[კუნტალა სვასტიკარნა]] - ძვ. წ. 2 - [[6]]
* [[სვასტიკარნა]] - 6 - [[7]]
* [[პულუმავი I]] - 7 - [[31]]
* [[გაურაკრიშნა]] - 31 - [[56]]
* [[ხალა]] - 56 - [[57]]
* [[მანდილაკა]] - 57 - [[62]]
* [[პურინდრასენა]] - 62 - [[83]]
* [[სუნდარა სვატიკარნა]] - 83 - [[84]]
* [[ჩოკარა სვატიკარნა]] - 84
* [[სივასვატი]] - 84 - [[112]]
* [[გოტამიპუტრა სატაკარნი]] - 112 - [[136]]
* [[პულუმავი II]] - 136 - [[164]]
* [[სივა სრი სატაკარნი]] - 164 - [[171]]
* [[სივასკანდა სატაკარნი]] - 171 - [[178]]
* [[იაჯნა სრი სატაკარნი]] - 178 - [[207]]
* [[ვიჯაია]] - 207 - [[213]]
* [[ჩანდრა სრი სატაკარნი]] - 213 - [[216]]
* [[პულუმავი III]] - 216 - [[224]]

== იკშვაკების დინასტია ==
{{გენეალოგია/დასაწყისი}}
{{გენეალოგია | სრი I | სრი I=[[სრი სანტამულა I]]<br />[[220]] - [[240]]}}
{{გენეალოგია | |!| | }}
{{გენეალოგია | ვირა | ვირა=[[ვირაპუტურუშადატა]]<br />240 - [[260]]}}
{{გენეალოგია | |!| | }}
{{გენეალოგია | სრი II | სრი II=[[სრი სანტამულა II]]<br />260 - [[284]]}}
{{გენეალოგია | |!| | }}
{{გენეალოგია | რუდრა | რუდრა=[[რუდრაპურუშადატა]]<br />284 - [[295]]}}
{{გენეალოგია/დასასრული}}

იკშვაკების სამეფოს თავდაპირველი ცენტრი იყო ქალაქი [[ვიჯაიაპური]], თანამედროვე [[ნაგარჯუნკონდა]]ს მახლობლად. შემდეგ სამეფომ [[ბენგალის ყურე|ბენგალის ყურისკენ]] გადაინაცვლა, სამხრეთით ქალაქი [[ნელური]]დან, ჩრდილოეთით მდინარე [[გოდავარი]]მდე.

დინასტიის პირველი წარმომადგენელი - სანტამულა I სავარაუდოდ იყო პულუმვარის ვასალი ან არმიის მხედართმთავარი. მან გააფართოვა სამეფოს საზღვრები. ხოლო შიდა საქმეებიდან ცნობილია მისი ვაჟის ვირაპუტურუშადატას წარწერიდან კლდეზე, სადაც იგი მამაზე წერს, რომ იგი ეხმარებოდა გაჭირვებულებს, და აითვისა აუთვისებელი მიწები.

მიუხედავად იმისა რომ იკშვაკები [[ბრახმანიზმი]]ს მიმდევრები იყვნენ, მათი მეფობის პერიოდში ანდჰრა რჩებოდა ბუდიზმის ერთ-ერთ ცენტრად. ვიჯაიაპურში იყო ერთგვარი უნივერსიტეტი-მონასტერი, სადაც სასწავლებლად ჩამოდიოდნენ ბერები მთელი ბუდისტური სამყაროდან.

დაახ. [[295]] წელს იკშვაკების სამეფო დაიპყრო სამხრეთ ინდურმა პალავების სამეფომ. პალავები [[ინდუიზმი|ინდუისტები]] იყვნენ და სასტიკად ებრძოდნენ ბუდისტურ კულტურას. ვიჯაიაპური დაანგრიეს, მონასტერი დაშალეს და ბუდისტური არქიტექტურის მრავალი ძეგლი გაანადგურეს.

== სალანკაიანების დინასტია ==
{{გენეალოგია/დასაწყისი}}
{{გენეალოგია | | | | ხასტი | | | | ხასტი=[[ხასტივარმან I]]<br />[[300]] - [[310]]}}
{{გენეალოგია | | |,|-|^|-|.| | | }}
{{გენეალოგია | | ნან | | ვაჯ | | | ნან=[[ნანდივარმან I]]<br />[[310]] - [[325]]|ვაჯ=[[ვაჯაიადევარმანი]]<br />325 - [[340]]}}
{{გენეალოგია | | |!| | | | | | | | | | }}
{{გენეალოგია | | ხას | | | | | | | | ხას=[[ხასტივარმან II]]<br />[[340]] - [[370]]}}
{{გენეალოგია | | |!| | | | | | | | | | }}
{{გენეალოგია | | სკან | | | | | | | | სკან=[[სკანდავარმან I]]<br />[[370]] - [[400]]}}
{{გენეალოგია/დასასრული}}

* [[ნანდივარმან II]] - 400 - [[425]]
* [[სკანდავარმან II]] - 425 - [[450]]

სალანკაიანების დინასტია გაბატონდა იკშვაკების დაცემის შემდეგ და დაახლოებით 100 წელი ბატონობდა გოდვარისა და [[კრიშნა]]ს შორის. მათი დედაქალაქი იყო [[ვენგი]]

== ვიშნუკინდების დინასტია ==
{{გენეალოგია/დასაწყისი}}
{{გენეალოგია | | ვიკრა| | ვიკრა=[[ვიკრამენდრავარმან I]]<br />[[500]] - ?}}
{{გენეალოგია | | |!| |}}
{{გენეალოგია | | გოვ | |გოვ=[[გოვინდავარმანი]]<br />? - [[535]]}}
{{გენეალოგია | | |!| |}}
{{გენეალოგია | | მან | | მან=[[მანდჰავარმანი]]<br />535 - [[585]]}}
{{გენეალოგია | | |!| |}}
{{გენეალოგია | | ვიკ | | ვიკ=[[ვიკრამენდრავარმან II]]<br />585 - [[590]]}}
{{გენეალოგია | | |!| |}}
{{გენეალოგია | | ინდ | | ინდ=[[ინდრავარმანი]]<br />590 - [[620]]}}
{{გენეალოგია | | |!| |}}
{{გენეალოგია | | ვიკრ | | ვიკრ=[[ვიკრამენდრავარმან III]]<br />620 - [[631]]}}
{{გენეალოგია/დასასრული}}

ვიშნუკინდები წარმოშვებით [[ვინუკონდი]]დან იყვნენ. ამ დინასტიის ყველაზე ცნობილი მეფეა მანდჰავარმანი. მის დროს დედაქალაქი იყო ვიჯაიავადა. დაახლოებით 630 წელს ანდჰრას სამეფო დაიპყრო ჩალუკებმა, რომლებიც ბატონობდნენ აღმოსავლეთ დეკანში 500 წლის მანძილზე.
== წყარო ==
* Рыжов, K. (2001). ''Энциклопедия - Все монархи мира - Древний Восток''. Вече, Москва. ISBN 5-7838-0829-6

[[კატეგორია:ინდოეთის ძველი სამეფოები]]