იხილეთ წყარო გვერდისთვის არაბული დამწერლობა

{{დამწერლობა
|სახელი= არაბული დამწერლობა
|ტიპი= [[კონსონანტური]]
|დრო= [[400]]-დან დღემდე
|ენები= [[არაბული ენა|არაბული]], [[ქურთული ენა|ქურთული]], [[სპარსული ენა|სპარსული(ფარსი)]], [[პუშტუ]], [[დარი]], [[ურდუ]] და სხვა
|ოჯახი1= [[ქანაანური დამწერლობა]]
|ოჯახი2= [[ფინიკიური დამწერლობა]]
|ოჯახი3= [[არამეული დამწერლობა]]
|ოჯახი4= [[სირიული დამწერლობა]]
|ნიმუში=Arabic albayancalligraphy.svg
|image_size=200px
|iso15924=Arab
}}
[[ფაილი:Arabic alphabet world distribution.png|thumb|200px|არაბული დამწერლობის გავრცელების არეალი.]]
[[ფაილი:Modern Arabic Calligraphy.jpg|thumb|არაბული კალიგრაფია]]
'''არაბული დამწერლობა''' ({{lang-ar|الأبجدية العربي}} „ალ–აბჯადიჲა ალ-არაბიჲა“) — ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული [[დამწერლობა]] მსოფლიოში. მას ძირითადად იყენებენ არაბულ ქვეყნებში, აგრეთვე [[ირანი|ირანში]], [[ავღანეთი|ავღანეთსა]] და [[პაკისტანი|პაკისტანში]]. ისტორიულად არაბული ანბანის არსებობა მტკიცდება ისეთ ევროპულ ქვეყნებში, როგორიცაა [[ბელარუსი]], ან [[ბოსნია]]. ამ უკანასკნელში არაბული ანბანის ბოსნიურ, დიაკრიტიკულად გავრცობილ ნაირსახეობას „არებიცას“ უწოდებენ. 
 
== ანბანი ==
არაბული ანბანი  შედგება 28 ასოსგან და იწერება მარჯვნიდან მარცხნივ. ასოების დიდ ნაწილს ოთხი სხვადასხვა სახე აქვს იმისდა მიხედვით, თუ რა ადგილი უჭირავს ასოს სიტყვაში. არაბულ ანბანში არ არის ხმოვნები. მათ აღსანიშნავად გამოყენებულია დიაკრიტიკული ნიშნები. წერის დროს ასოები ერთმანეთზეა გადაბმული, გამონაკლისია 6 ასო რომელიც მარცხნიდან არ გადაებმებიან ეს ასოებია: (ا)-ალიჶ,(د)-დალ,(ذ)-ზალ,(ر)-რა, (ز)-ზაინ, (و)-ვავ. გადაბმული წერა აუცილებელი მოთხოვნა არაბულისთვის. ქართულში გადაბმულად წერას ვიყენებთ მხოლოდ ხელნაწერში და სავარაუდოა, რომ არაბულის გავლენა უნდა იყოს.

{| class="wikitable" style="text-align:center;border:1px"
|-
! № 
!ასო
! სიტყვის ბოლოში
! სიტყვის შუაში
! სიტყვის თავში
! თავისუფალი
!რიცხვითი მნიშვნელობა
!სახელწოდება
! ქართული<br />მნიშვნელობა 
! [[IPA|IPA<br />ტრანსკრიპცია]]
! ლათინური <br />ტრანსლიტერაცია
|-
| 1
|{{lang-ar2|ﺍ}}
| colspan=2 | {{lang-ar2|ﺎ}} || colspan=2 | {{lang-ar2|ﺍ}}
|1
| {{lang-ar2|أَلِف}} ''[[ალიფი (არაბული ასო)|ʾალიჶ]]'' || ʾ || /[[Гортанная смычка|ʔ]]/ / /[[Неогублённый гласный переднего ряда нижнего подъёма|aː]]/ (/[[Огублённый гласный заднего ряда верхнего подъёма|u]]/, /[[Неогублённый гласный переднего ряда верхнего подъёма|i]]/) || —
|-
| 2
|{{lang-ar2|ﺏ}}
| {{lang-ar2|ﺐ}} || {{lang-ar2|ﺒ}} || {{lang-ar2|ﺑ}} || {{lang-ar2|ﺏ}}
|2
| {{lang-ar2|بَاء}} ''[[ბა (არაბული ასო)|ბა̄’]]'' || ბ || /[[Звонкий губно-губной взрывной согласный|b]]/ || b
|-
| 3
|{{lang-ar2|ﺕ}}
| {{lang-ar2|ﺖ}} || {{lang-ar2|ﺘ}} || {{lang-ar2|ﺗ}} || {{lang-ar2|ﺕ}}
|400
| {{lang-ar2|تَاء}} ''[[თა (არაბული ასო)|თა̄’]]'' || თ || /[[Глухой альвеолярный взрывной согласный|t]]/ || t
|-
| 4
|{{lang-ar2|ﺙ}}
| {{lang-ar2|ﺚ}} || {{lang-ar2|ﺜ}} || {{lang-ar2|ﺛ}} || {{lang-ar2|ﺙ}}
|500
| {{lang-ar2|ثَاء}} ''[[Са (буква арабского алфавита)|<u>ს</u>ა̄’]]'' || ჟღერს, როგორც <br />ინგლისური th ('''th'''ank you), <br />ეგვიპტურ დიალექტში კი  <br />როგორც — [[ტ]] ან [[ს]] || /[[Глухой зубной щелевой согласный|θ]]/ || ṯ
|-
| 5
|{{lang-ar2|ﺝ}}
| {{lang-ar2|ﺞ}} || {{lang-ar2|ﺠ}} || {{lang-ar2|ﺟ}} || {{lang-ar2|ﺝ}}
|3
| {{lang-ar2|جِيم}} ''[[Джим (буква арабского алфавита)|ჯი̄მ]]'' || ჯ || /[[Звонкая постальвеолярная аффриката|d͡ʒ]]/ || ǧ
|-
| 6
|{{lang-ar2|ﺡ}}
| {{lang-ar2|ﺢ}} || {{lang-ar2|ﺤ}} || {{lang-ar2|ﺣ}} || {{lang-ar2|ﺡ}}
|8
| {{lang-ar2|حَاء}} ''[[Ха (шестая буква арабского алфавита)|<u>ჰ</u>ა̄’]]'' || ჰ || /[[Глухой фарингальный фрикатив|ħ]]/ || ḥ
|-
| 7
|{{lang-ar2|ﺥ}}
| {{lang-ar2|ﺦ}} || {{lang-ar2|ﺨ}} || {{lang-ar2|ﺧ}} || {{lang-ar2|ﺥ}}
|600
| {{lang-ar2|خَاء}} ''[[Ха (седьмая буква арабского алфавита)|ხა̄’]]'' || ხ || /[[Глухой велярный спирант|χ]]/ || ḫ
|-
| 8
|{{lang-ar2|ﺩ}}
| colspan=2 | {{lang-ar2|ﺪ}} || colspan=2 | {{lang-ar2|ﺩ}}
|4
| {{lang-ar2|دَال}} ''[[Даль (буква арабского алфавита)|და̄ლ]]'' || დ || /[[Звонкий альвеолярный взрывной согласный|d]]/ || d
|-
| 9
|{{lang-ar2|ﺫ}}
| colspan=2 | {{lang-ar2|ﺬ}} || colspan=2 | {{lang-ar2|ﺫ}}
|700
| {{lang-ar2|ذَال}} ''[[Заль (буква арабского алфавита)|<u>ზ</u>ა̄ლ]]'' || ჟღერს, როგორც <br />ინგლისური th ('''th'''at) || /[[Звонкий зубной щелевой согласный|ð]]/ || ḏ
|-
| 10
|{{lang-ar2|ﺭ}}
| colspan=2 | {{lang-ar2|ﺮ}} || colspan=2 | {{lang-ar2|ﺭ}}
|200
| {{lang-ar2|رَاء}} ''[[Ра (буква арабского алфавита)|რა̄’]]'' || რ || /[[Альвеолярный дрожащий согласный|r]]/ || r
|-
| 11
|{{lang-ar2|ﺯ}}
| colspan=2 | {{lang-ar2|ﺰ}} || colspan=2 | {{lang-ar2|ﺯ}}
|7
| {{lang-ar2|زَاي}} ''[[Зайн (буква арабского алфавита)|ზა̄ჲ]]'' (''ზაჲნ'') || ზ || /[[Звонкий альвеолярный сибилянт|z]]/ || z
|-
| 12
|{{lang-ar2|ﺱ}}
| {{lang-ar2|ﺲ}} || {{lang-ar2|ﺴ}} || {{lang-ar2|ﺳ}} || {{lang-ar2|ﺱ}}
|60
| {{lang-ar2|سِين}} ''[[Син (буква арабского алфавита)|სი̄ნ]]'' || ს || /[[Глухой альвеолярный сибилянт|s]]/ || s
|-
| 13
|{{lang-ar2|ﺵ}}
| {{lang-ar2|ﺶ}} || {{lang-ar2|ﺸ}} || {{lang-ar2|ﺷ}} || {{lang-ar2|ﺵ}}
|300
| {{lang-ar2|شِين}} ''[[Шин (буква арабского алфавита)|ში̄ნ]]'' || შ || /[[Глухой постальвеолярный спирант|ʃ]]/ || š
|-
| 14
|{{lang-ar2|ﺹ}}
| {{lang-ar2|ﺺ}} || {{lang-ar2|ﺼ}} || {{lang-ar2|ﺻ}} || {{lang-ar2|ﺹ}}
|90
| {{lang-ar2|صَاد}} ''[[Сад (буква арабского алфавита)|სა̄დ]]'' || ს|| /[[Фарингализация|sˁ]]/ || ṣ
|-
| 15
|{{lang-ar2|ﺽ}}
| {{lang-ar2|ﺾ}} || {{lang-ar2|ﻀ}} || {{lang-ar2|ﺿ}} || {{lang-ar2|ﺽ}}
|800
| {{lang-ar2|ضَاد}} ''[[დადი (არაბული ასო)|და̄დ]]'' || დ || /[[Фарингализация|dˁ]]/ || ḍ
|-
| 16
|{{lang-ar2|ﻁ}}
| {{lang-ar2|ﻂ}} || {{lang-ar2|ﻄ}} || {{lang-ar2|ﻃ}} || {{lang-ar2|ﻁ}}
|9
| {{lang-ar2|طَاء}} ''[[Та (шестнадцатая буква арабского алфавита)|ტა̄’]]'' || ტ || /[[Фарингализация|tˁ]]/ || ṭ
|-
| 17
|{{lang-ar2|ﻅ}}
| {{lang-ar2|ﻆ}} || {{lang-ar2|ﻈ}} || {{lang-ar2|ﻇ}} || {{lang-ar2|ﻅ}}
|900
| {{lang-ar2|ظَاء}} ''[[За (буква арабского алфавита)|ზა̄’]]'' || ზ || /[[Фарингализация|ðˁ]]/ || ẓ
|-
| 18
|{{lang-ar2|ﻉ}}
| {{lang-ar2|ﻊ}} || {{lang-ar2|ﻌ}} || {{lang-ar2|ﻋ}} || {{lang-ar2|ﻉ}}
|70
| {{lang-ar2|عَيْن}} ''[[Айн (буква арабского алфавита)|‘აჲნ]]'' ||ʻ, ჸ || /[[Звонкий фарингальный фрикатив|ʕ]]/ || ʕ/ʿ
|-
| 19
|{{lang-ar2|ﻍ}}
| {{lang-ar2|ﻎ}} || {{lang-ar2|ﻐ}} || {{lang-ar2|ﻏ}} || {{lang-ar2|ﻍ}}
|1000
| {{lang-ar2|غَيْن}} ''[[Гайн (буква арабского алфавита)|ღაჲნ]]'' || ღ || /[[Звонкий велярный спирант|ʁ]]/ || ġ
|-
| 20
|{{lang-ar2|ﻑ}}
| {{lang-ar2|ﻒ}} || {{lang-ar2|ﻔ}} || {{lang-ar2|ﻓ}} || {{lang-ar2|ﻑ}}
|80
| {{lang-ar2|فَاء}} ''[[Фа (буква арабского алфавита)|ჶა̄’]]'' || ჶ || /[[Глухой губно-зубной спирант|f]]/ || f
|-
| 21
|{{lang-ar2|ﻕ}}
| {{lang-ar2|ﻖ}} || {{lang-ar2|ﻘ}} || {{lang-ar2|ﻗ}} || {{lang-ar2|ﻕ}}
|100
| {{lang-ar2|قَاف}} ''[[Каф (буква арабского алфавита)|კა̄ჶ]]'' || მაგარი კ (ახლოსაა ყ-თან) || /[[Глухой увулярный взрывной|q]]/ || q
|-
| 22
|{{lang-ar2|ﻙ}}
| {{lang-ar2|ﻚ}} || {{lang-ar2|ﻜ}} || {{lang-ar2|ﻛ}} || {{lang-ar2|ﻙ}}
|20
| {{lang-ar2|كَاف}} ''[[Кяф (буква арабского алфавита)|ქა̄ჶ]]'' || ქ || /[[Глухой велярный взрывной согласный|k]]/ || k
|-
| 23
|{{lang-ar2|ﻝ}}
| {{lang-ar2|ﻞ}} || {{lang-ar2|ﻠ}} || {{lang-ar2|ﻟ}} || {{lang-ar2|ﻝ}}
|30
| {{lang-ar2|لاَم}} ''[[Лям (буква арабского алфавита)|ლიამ]]'' || რბილი ლ|| /[[Альвеолярный латеральный аппроксимант|l]]/ || l
|-
| 24
|{{lang-ar2|ﻡ}}
| {{lang-ar2|ﻢ}} || {{lang-ar2|ﻤ}} || {{lang-ar2|ﻣ}} || {{lang-ar2|ﻡ}}
|40
| {{lang-ar2|مِيم}} ''[[Мим (буква арабского алфавита)|მი̄მ]]'' || მ || /[[Губно-губной носовой согласный|m]]/ || m
|-
| 25
|{{lang-ar2|ﻥ}}
| {{lang-ar2|ﻦ}} || {{lang-ar2|ﻨ}} || {{lang-ar2|ﻧ}} || {{lang-ar2|ﻥ}}
|50
| {{lang-ar2|نُون}} ''[[Нун (буква арабского алфавита)|ნუ̄ნ]]'' || ნ || /[[Переднеязычный носовой согласный|n]]/ || n
|-
| 26
|{{lang-ar2|ﻩ}}
| {{lang-ar2|ﻪ}} || {{lang-ar2|ﻬ}} || {{lang-ar2|ﻫ}} || {{lang-ar2|ﻩ}}
|5
| {{lang-ar2|هَاء}} ''[[Ха (буква арабского алфавита)|ჰა̄’]]'' || ჰ || /[[Глухой глоттальный щелевой согласный|h]]/ || h
|-
| 27
|{{lang-ar2|ﻭ}}
| colspan=2 | {{lang-ar2|ﻮ}} || colspan=2 | {{lang-ar2|ﻭ}}
|6
| {{lang-ar2|وَاو}} ''[[Вав (буква арабского алфавита)|ვავ]]'' (''უაუ'') || უ̂ (ინგლისური wow) || /[[Звонкий лабиовелярный аппроксимант|w]]/ / /[[Огублённый гласный заднего ряда верхнего подъёма|uː]]/ || w
|-
| 28
|{{lang-ar2|ﻱ}}
| {{lang-ar2|ﻲ}} || {{lang-ar2|ﻴ}} || {{lang-ar2|ﻳ}} || {{lang-ar2|ﻱ}}
|10
| {{lang-ar2|يَاء}} ''[[Йа (буква арабского алфавита)|ჲეჰ’]]'' || ჲ || /[[Палатальный аппроксимант|j]]/ / /[[Неогублённый гласный переднего ряда верхнего подъёма|iː]]/ || y
|}

== დიაკრიტიკული ნიშნები ==
{| class="wikitable"
! ნიშანი !! სახელწოდება 
|-
| [[ფაილი:00-Fatha.png|40px]] || ჶათჰა (فَتْحَة), მოკლე „ა“; გრძელი „ა“ გამოისახება < ـَا >
|-
| [[ფაილი:00-Fathatan.png|40px]] || თანუინ ჶათჰა იკითხება, როგორც „ან“; دَفْتَرًا - დაფთარ-ან
|-
| [[ფაილი:00-Kasra.png|40px]] || ქასრა (كَسْرَة), მოკლე „ი“; გრძელი „ი“ - < ـِي >
|-
| [[ფაილი:00-Kasratan.png|40px]] || თანუინ ქასრა იკითხება, როგორც „ინ“; دَفْتَرٍ - დაფთარ-ინ
|-
| [[ფაილი:00-Damma.png|40px]] || დამმა (ضَمَّة), მოკლე „უ“; გრძელი „უ“ - < ـُو >
|-
| [[ფაილი:00-Dammatan.png|40px]] || თანუინ დამმა იკითხება, როგორც „უნ“; دَفْتَرٌ - დაფთარ-უნ
|-
| [[ფაილი:00-Sukun.png|40px]] || სუქუუნ (سُكُون), დაისმის იმ თამხმოვნის თავზე, რომელსაც არ მოსდევს ხმოვანი.
|-
| [[ფაილი:01a-Alif-Hamza.png|40px]] || ჰამზა (همزة) <br />(სურათზე ალიჶთან ერთად), ყველაზე ხშირად დაისმის (و ي ا) ასოების თავზე და აღნიშნავს, რომ ხმოვანს წინ არ უძღვის თანხმოვანი.
|-
| [[ფაილი:00-Taschdid.svg|40px]] || თაშდიდ (تشديد) ან შადდა (شَدَّةٌ), გადმოსცემს თანხმოვნის გაძლიერებას, გაორმაგებას; دَقَّ - დაყყა
|-
| [[ფაილი:00-Alif-Wasla.png|40px]] || უასლა (وصلة) <br />(სურათზე ალიჶთან ერთად), იწერება ალიჶ-ის თავზე და აღნიშნავს, რომ ეს ალიჶ-ი არ იკითხება.
|-
| [[ფაილი:01c-Alif-Madda.png|40px]] || მადდა (مدة) <br />(სურათზე ალიჶთან ერთად), იწერება ალიჶ-ის თავზე და ჩაენაცვლება ასოთა შეთანმება „ءَا-ს“, ან მიუთითებს ხმოვნის 2-ჯერ და მეტად დაგრძელებას.
|}

== არაბული ციფრები ==
{{მთავარი|არაბული ციფრები}}
არაბები გამოიყენებენ [[ინდური ციფრები|ინდურ ციფრებს]]. ეს ციფრები მოგვიანებით ევროპელებმა გადაიღეს და დღემდე არაბულს უწოდებენ, მაგრამ [[ევროპა|ევროპაში]] გამოყენებული [[ციფრი|ციფრები]] მნიშვნელოვნად განსხვავდება [[არაბული ქვეყნები|არაბულ ქვეყნებში]] გამოყენებული ციფრებისაგან:

<div  style="font-size:20pt; line-height:1em;">{{Polytonic|٠١٢٣٤٥٦٧٨٩}}</div>

აღმოსავლეთ არაბულ ქვეყნებში, [[ირანი|ირანში]], [[პაკისტანი|პაკისტანში]], [[ინდოეთი|ინდოეთში]] იყენებენ აღმოსავლეთ არაბულ ციფრებს:

<div  style="font-size:20pt; line-height:1em;">{{Polytonic|۰۱۲۳۴۵۶۷۸۹}}</div>

== ლიტერატურა ==
* «Арабское письмо», Советский энциклопедический словарь. ред. А. М. Прохоров. М. Советская Энциклопедия. 1987 г., გვ. 70

{{commons|Category:Arabic script|{{PAGENAME}}}}

[[კატეგორია:არაბული ენა]]
[[კატეგორია:არაბული დამწერლობა]]