იხილეთ წყარო გვერდისთვის ახვახური ენა

{{ინფოდაფა ენა
| სახელი = ახვახური ენა
| თვითდასახელება = '''Ашвaлъи мицIи''' 
| რაოდენობა = 
| ქვეყნები = {{დროშა|რუსეთი}}
:{{დროშა|დაღესტანი}}
{{დროშა|აზერბაიჯანი}}
| კლასიფიკაცია = 
[[ნახურ-დაღესტნური ენები]]
:[[დაღესტნური ენები]]
::[[ხუნძურ-ანდიური ენები]]
:::'''ახვახური ენა'''
| დამწერლობა = [[კირილიცა]]
| სტატუსი = 
| კოდები =
| რუკა=Northeast Caucasus languages map en.svg
| აღწერა=
|კოდი1=akv
}}
'''ახვახური ენა''' (თვითდასახელება: Ашвaлъи мицIи) — [[ნახურ-დაღესტნური ენები|ნახურ-დაღესტნური ენათა ოჯახის]] [[დაღესტნური ენები|დაღესტნურ ენათა]] [[ანდიური ენები|ანდიური ქვეჯგუფის]] ენა. გავრცელებულია [[ახვახის რაიონი|ახვახისა]] და [[სოვეტსკოეს რაიონი|სოვეტსკოეს]] (ყოფილი ყაჰიბის) რაიონების რიგ აულში ([[კუდიაბ-როსო]], [[ლოლოღონითლი]], [[ტად-მაღითლი]], [[იზანი]], [[რატლუბი]], [[თლანუბი]], [[წეგობი]] და სხვა). ახვახურ ენაზე ლაპარაკობს დაახლოებით 6 500 კაცი (2006).<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=akv A language of Russian Federation]</ref> ახვახური ენა უმწერლობო ენაა. სამწერლობო ენად (ადგილობრივი საქმისწარმოება, დაწყებითი სკოლა, გაზეთი) გამოყენებულია ახლომონათესავე [[ხუნძური ენა|ხუნძური]] (აგრეთვე [[რუსული ენა|რუსული]]).

ახვახური ენისთვის დამახასიათებელია ხმოვანთა სიმრავლე (ხუთი მარტივი, აგრეთვე გრძელი და ნაზალიზებული ხმოვნები). თანხმოვნებში აღსანიშნავია ძლიერთა და სუსტთა დაპირისპირება, ლატერალური, ფარინგალური და ლარინგალური თანხმოვნები. თანხმოვანთა სისტემაში შემონახულია ზოგი მეტად მნიშვნელოვანი არქაიზმი (ლატერალურ და ფარინგალურ თანხმოვანთა სუსტი კორელატები). სიტყვა ხმოვნით ბოლოვდება. სიტყვის თავში თანხმოვანთა კომპლექსები არ გვხვდება. მახვილი სუსტი, დინამიკურია.

მხოლობით რიცხვში გარჩეულია სამი [[გრამატიკული კლასი]], მრავლობითში — ორი. აქვს ოთხი ძირითადი [[ბრუნვა]] და ადგილობით ბრუნვათა შვიდი სერია (თითოეულ სერიაში 3-4 ბრუნვაა). ზმნა იცვლება გრამატიკული კლასისა და დრო-კილოთა მიხედვით. სხვა ანდიურ ენათაგან განსხვავებით, ზმნას აქვს [[პირი (გრამატიკა)|პირის კატეგორია]] (გარჩეულია ორი ფორმა: პირველი პირისა და საზიარო მეორე-მესამისა). დადებითი უღვლილების გარდა არის უარყოფითი უღვლილებაც. გავრცელებულია ზმნურ ფორმათა აღწერითი წარმოება. გარდამავალი ზმნა წინადადების ერგატიულ კონსტრუქციას ქმნის. რთული წინადადების ასაგებად ფართოდაა გამოყენებული მიმღეობები და აბსოლუტივები.

ლექსიკა გამოირჩევა არქაიზმებით. ნასესხები სიტყვების რაოდენობა მნიშვნელოვანია.

აქვს ორი განსხვავებული დიალექტი: ჩრდილოური (ახვახის რაიონში) და სამხრეთული (სოვეტსკოეს რაიონში).

== ლიტერატურა ==
{{ქსე|II|104|ზ. მაჰომედბეკოვა}}
* Магомедбекова, З. М. ''Ахвахский язык: Грамматический анализ, тексты, словарь''. Тбилиси, 1967

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[ახვახელები]]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:ახვახური ენა]]