იხილეთ წყარო გვერდისთვის ბერტრან რასელი

{{ინფოდაფა პიროვნება
| სიგანე       =  
| სახელი       = ბერტრან არტურ უილიამ რასელი
| ფოტო       =Bertrand Russell transparent bg.png
| ფოტოს სიგანე =200
| ალტ         =
| მშობლსახელი ={{lang-en|Bertrand Arthur William Russell}}
| ენის კოდი    = 
| ენის კოდი    =
| დაბსახელი    =
| დაბთარიღი   = [[18 მაისი]], [[1872]]
| დაბადგილი   =[[ტრელეკი]], [[უელსი]]
| მოინათლა    =
| გაუჩინარების თარიღი  = 
| გაუჩინარების ადგილი  = 
| გაუჩინარების სტატუსი = 
| გარდთარიღი =[[2 თებერვალი]], [[1970]] 
| გარდადგილი =[[პენჰინდეიდრაიტი]], [[უელსი]] 
| გარდაცვალების მიზეზი  =
| სხეულის პოვნის ადგილი = 
| დაკრძალვის ადგილი     =
| დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = 
| ძეგლები      =
| რეზიდენცია   =
| სხვა სახელები =
| ეროვნება     =[[ბრიტანელი]]
| მოქალაქეობა  ={{დროშა|დიდი ბრიტანეთი}}
| ეთნიკური წარმომავლობა =
| ქვეშევრდომობა =
| განათლება     =
| ალმა-მატერი   =
| მოღვაწეობა    =
| საქმიანობა     =
| აქტიურობის წლები =
| დამსაქმებელი   =
| ორგანიზაცია    = 
| ხელფასი       = 
| ქონება        = 
| ცნობილია როგორც  =
| ცნობილი ნაშრომები = 
| სიმაღლე =        
| წონა    =  
| წოდება  =
| წლები   =
| წინამორბედი = 
| მემკვიდრე   =
| პარტია     = 
| მოძრაობა   = 
| ოპონენტები = 
| რელიგია   = 
| წაყენებული ბრალდება    =
| განაჩენი                = 
| დანაშაულებრივი სტატუსი =   
| მეუღლეები   =  
| პარტნიორები = 
| შვილები = 
| მამა    =
| დედა   =
| ნათესავები = 
| ჯილდოები = 
| მოსახმობი სიგნალი =
| სუფთა მოგება =
| სახელი1  =
| მოდული1 = 
| სახელი2  =
| მოდული2 = 
| სახელი3  =
| მოდული3 = 
| სახელი4  =
| მოდული4 = 
| სახელი5  =
| მოდული5 = 
| სახელი6  =
| მოდული6 = 
| სახელი7  =
| მოდული7 = 
| საიტი     = 
| ხელმოწერა =Bertrand Russell signature.svg
| ხემოწერის ზომა =200
| ხელმოწერა ალტ = 
| შენიშვნები = 
}}
'''ბერტრან არტურ უილიამ რასელი''' ({{lang-en|Bertrand Arthur William Russell}}, დ. [[18 მაისი]], [[1872]], [[ტრელეკი]], [[უელსი]] — გ. [[2 თებერვალი]], [[1970]], [[პენჰინდეიდრაიტი]], [[უელსი]]) — ბრიტანელი [[ფილოსოფია|ფილოსოფოსი]], [[ლოგიკა|ლოგიკოსი]], [[მათემატიკა|მათემატიკოსი]], საზოგადო მოღვაწე, [[პაგუოშის კონფერენციები]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, [[ლოგიციზმი]]ს, [[ნეოპოზიტივიზმი]]ს და „ნეიტრალური მონიზმის“ წარმომადგენელი. [[1910]]-[[1916]] წლებში [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი]]ს პროფესორი, ასევე [[აშშ]]-სა და [[დიდი ბრიტანეთი]]ს სხვადასხვა უნივერსიტეტების პროფესორი. 1908 წლიდან [[ლონდონის სამეფო საზოგადოება|ლონდონის სამეფო საზოგადოების]] წევრი. მნიშვნელოვანი ევოლუციის ავტორი ფილოსოფიაში, რომელიც თვითონ განმარტა, როგორც [[პითაგორეიზმი]]ს პლატონისეული ინტერპრეტაციიდან [[იუმიზმი]]სკენ გადასვლა. ითვლება ინგლისური [[ლოგიკური პოზიტივიზმი]]სა და [[ნეორეალიზმი (ფილოსოფია)|ნეორეალიზმი]]ს ერთ-ერთ მთავარ დამაარსებლად.

[[1950]] წელს მიიღო ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში. [[შვედეთის აკადემია|შვედეთის აკადემიის]] წევრი — ანდრეე ესტერლინგი რასელს ახასიათებდა, როგორც [[რაციონალიზმი]]სა და [[ჰუმანიზმი]]ს ერთ-ერთ ბრწყინვალე წარმომადგენლად, რომელიც დასავლეთში უშიშრად იბრძოდა სიტყვისა და აზრის თავისუფლებისთვის. მისი პირველი წიგნი — გერმანული სოციალ-დემოკრატია დაიბეჭდა [[1896]] წელს. საკუთარი ლოგიკური შეხედულებები მათემატიკური სისტემების მიმართ წარმოადგინა 1903 წელს გამოცემულ წიგნში „მათემატიკის პრინციპები“.

==ბიოგრაფია==
===ადრეული ბავშვობა===
[[File:Bertrand Russell in 1876.jpg|thumb|right|ბერტრან რასელი 4 წლის ასაკში.]]
[[File:Pembroke Lodge, Richmond Park.jpg|thumb|right|ბერტრანის სახლი, [[პემბროუკ ლოჯი]].]]
ბერტრან რასელი დაიბადა [[1872]] წლის [[18 მაისი|18 მაისს]] რევენსკროპტში (ტრელეკი, [[უელსი]]), ბრიტანელი არისტოკრატების გავლენიან და ლიბერალურ ოჯახში.<ref>Sidney Hook, "Lord Russell and the War Crimes Trial", ''Bertrand Russell: critical assessments'', Vol. 1, edited by A. D. Irvine, New York 1999, p. 178</ref> მისი მშობლები — ჯონ და კატერინ რასელები იმ დროისათვის არადამახასიათებელი და რადიკალური წყვილი იყო. ლორდი ამბერლეი დათანხმდა თავის ცოლს, მისი შვილისთვის მასწავლებლად ბიოლოგ დუგლას სპელდინგის აყვანის თაობაზე. ბერტრანის მშობლები კონტრაცეპტივების მომხრეები იყვნენ, რაც იმ დროისთვის სკანდალურ ქცევად ითვლებოდა.<ref name="calicut">{{cite web|last=Paul|first=Ashley|title=Bertrand Russell: The Man and His Ideas.|url=http://www.geocities.com/vu3ash/index.html|accessdate=28 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060501064331/http://www.geocities.com/vu3ash/index.html|archivedate=1 მაისი 2006}}</ref> ლორდ ამბერლეი ათეისტი იყო და ეს აშკარა გახდა მაშინ, როდესაც მან ჯონ სტიუარტ მილს ბერტრანის საერო ნათლიობა სთხოვა.<ref>Russell, Bertrand and Perkins, Ray (ed.) ''Yours faithfully, Bertrand Russell''. Open Court Publishing, 2001, p. 4.</ref> მილი ბერტრანის დაბადებიდან ერთი წლის შემდეგ გარდაიცვალა, თუმცა მისმა ნაშრომებმა რასელის ცხოვრებაზე დიდი გავლენა მოახდინეს.

ბერტრანის პაპამ — [[ჯონ რასელი|ჯონ რასელმა]], დედოფალ [[ვიქტორია (გაერთიანებული სამეფო)|ვიქტორიას]] ორჯერ სთხოვა მთავრობის ფორმირება, რომელსაც მოგვიანებით ხელმძღვანელობდა პრემიერ-მინისტრის რანგში [[1840-იანები|1840-იან]] და [[1860-იანები|1860-იან]] წლებში.<ref name="John R">{{cite web| last = Bloy| first = Marjie, PhD| title = Lord John Russell (1792–1878)| url=http://www.victorianweb.org/history/pms/russell.html| accessdate =28 October 2007 }}</ref>

== მსოფლმეხდველობის საწყისებთან ==
ბერტრან არტურ უილიამ რასელი დაიბადა [[1872]] წლის [[18 მაისი|18 მაისს]], უძველეს ინგლისურ არისტოკრატიულ ოჯახში. მამამისი, ვიკონტი ემბერლი, ჯონ რასელის მესამე ვაჟი იყო, რომელსაც ცხოვრების განმავლობაში ვიგების ლიდერობა და ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრობა მოესწრო [[1846]]–[[1852]] და [[1865]]–[[1866]] წლებში.

ფილოსოფოსის წარჩინებულ წარმომავლობაში უნდა ვეძიოთ მიზეზი იმისა, რაც აგრე რიგად იყო დამახასიათებელი ინგლისელი ლორდების შთამომავლისათვის. მას სჯეროდა რომ გააჩნდა „ხმის უფლება“ და მთელი ცხოვრება იგი დარწმუნებული იყო რომ მის შეგონებებს შეისმენდნენ.

რასელთა საგვარეულო უხსოვარი დროიდან იყო ცნობილი დამახასიათებელი ლიბერალური ფასეულობებით, რაც აგრე რიგად იკვეთებოდა ინგლისური არისტოკრატიის ფონზე. რასელების გვარის წარმომადგენლებმა სახელი გაითქვეს ლიბერალური შეხედულებებისათვის ბრძოლით, კერძოდ [[1683]] წელს, ლორდი უილიამ რასელი სიკვდილით იქნა დასჯილი მეფის დესპოტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის წარმოებისათვის, ანგლიკანი მეფისადმი რომლის შეუწყნარებელ დამოკდებულებას კათოლიკეთა მიმართ, როგორც ჩანს, ვერ ეგუებოდა ლორდი. ბერტრან რასელის პაპა, ლორდი ჯონ რასელი მონაწილეობდა [[1832]] წელს ჩატარებულ პარლამენტის რეფორმაში, რომლის დროსაც თითქმის ორჯერ გაიზარდა ამომრჩეველთა რიცხვი ქალაქის საშუალო და შეძლებული ფენის ბურჟუაზიის წარმომადგენლების ხარჯზე. ბერტრან რასელის ნათლია იყო [[ჯონ სტიუარტ მილი]] – „XIX საუკუნის ინგლისური ლიბერალიზმის ინტელექტუალური სინდისი“, შეიძლება ითქვას რომ სწორედ მისგან და მისი წინაპრებისაგან გადმოყვა მას ლიბერალური ფასეულობებისადმი მისწრაფებანი.

ბერტრან რასელი მშობლები ნაადრევად დაიღუპნენ. მომავალ ფილოსოფოსს და მის ძმას კი მშობლების დაღუპვის შემდგომ ბებია ზრდიდა არისტოკრატულ ატმოსფეროში, სადაც თავისუფალი აზროვნება განმარტოებით იყო გაჯერებული. ძმები განათლებას შინ იღებდნენ, ეცნობოდნენ მდიდარ ბიბლიოთეკას და წიგნების საკითხავად და მათ გასაანალიზებლად მათ ამისათვის ძალიან ბევრი დრო ჰქონდათ.

[[1910]]-[[1920]] წლებში ბერტრან რასელი ჯონ სტიუარტ მილის შეხედულებებს იზიარებდა და მისი აქტიური მხარდამჭერი იყო. შინაურ გარემოში შექმნილმა ატმოსფერომ, სადაც ლიბერალური იდეები ნორმად იყო ქცეული ჩამოაყალიბა მომავალი ფილოსოფოსის მსოფლმხედველობა.

[[1899]] წლის მიწურულს ბერტრანმა ტრინიტი-კოლეჯში ჩააბარა ([[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯი]]), სადაც [[1894]] წლის ივნისამდე სწავლობდა. ტრინიტი-კოლეჯში სწავლის პერიოდში რასელი ეუფლებოდა მათემატიკას და ლოგიკას. სწავლის დასრულების შემდეგ იგი ბევრს მოგზაურობდა. [[ბერლინი|ბერლინში]] იგი გაეცნო გერმანულ სოციალ-დემოკრატიულ და სოციალისტურ მოძრაობებს და შედეგად [[1896]] წელს დღის სინათლე იხილა მისმა ნაშრომმა „გერმანული სოციალ-დემოკრატია“.

ამ პერიოდის განმავლობაში ბერტრანი მათემატიკით, ლოგიკითა და ფილოსოფიით ძლიერი გატაცებით იყო დაკავებული. 1896 წელს მან დაწერა სადოქტორო დისერტაცია გეომეტრიაში და სულ ცოტა ხანში იგი აღიარებული მეცნიერი შეიქნა. იგი ბრიტანეთის სამეფო სამეცნიერო საზოგადოებაში მიიღეს.

[[1910]] წელს რასელმა პოლიტიკაშიც სცადა ბედი. მან გადაწყვიტა კენჭი ეყარა, თუმცა საკუთარი ათეისტური შეხედულებების გამო, მან საზოგადოების მხარდაჭერა ვერ მიიღო. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ არჩევნებში მარცხი მან [[1922]] და [[1923]] წლებშიც გაიზიარა. [[1908]] წელს რასელი ე.წ. [[ფაბიანური საზოგადოება|ფაბიანური საზოგადოების]] წევრი გახდა, 1914 წელს კი ლეიბორისტულ პარტიაში შევიდა. იგი ლეიბორისტული პარტიის წევრი 1965 წლამდე დარჩა, როდესაც [[კარიბის კრიზისი]]ს დროს ლეიბორისტული პარტიის პოლიტიკით უკმაყოფილო ფილოსოფოსმა არჩია დაეტოვებინა პარტიის რიგები. მიუხედავად ამისა, მისი შეხედულებების სიცოცხლის ბოლომდე ლიბერალურ პოზიციებზე რჩებოდა.

თუმცა, საერთო ჯამში, უნდა აღინიშნოს რომ 1914 წლამდე პოლიტიკა ბერტრან რასელის ცხოვრებაში ძლიერ უმნიშვნელო როლს თამაშობდა. იგი მთელი არსებით ჩაფლული იყო მეცნიერებაში, თავდაპირველად როგორც სტუდენტი, შემდგომში კი როგორც მასწავლებელი.

[[პირველი მსოფლიო ომი|პირველმა მსოფლიო ომმა]] ბერტრან რასელის ცხოვრებაში ძლიერი ემოციური რყევა გამოიწვია. „მე იძულებული გავხდი გადამეხედა ჩემი შეხედულებებისათვის ადამიანური ბუნების შესახებ“ – წერდა შემდგომში იგი. – „უწინ მე ვთვლიდი, რომ შვილების სიყვარული მშობლის ბუნებრივი გრძნობაა, მაგრამ ომმა მე დამარწმუნა, რომ ეს გრძნობა არცთუ ხშირად გვხვდება ადამიანებში“. მით უმეტეს შეუწყნარებელი იყო მისთვის იმის ნახვა, თუ რა გულგრილობით ეკიდებოდნენ ომს კემბრიჯში. როგორც აღმოჩნდა, მათ ინტელექტუალურ უმწიკვლოებას საკუთარი საზღვრები ჰქონდა. შემდგომში ფილოსოფოსი დაწერს – „აქამდე მე მეგონა, რომ ინტელექტუალთა უმრავლესობა ჭეშმარიტების მოყვარული იყო, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ მათი უმრავლესობა სიმართლეზე წინ საკუთარ პოპულარობას აყენებს“.

==სქოლიო==
{{commonscat|Bertrand Russell}}
{{ვიკიციტატა}}
{{სქოლიო}}

{{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}}
{{ნობელის პრემია 1950}}
{{ავტორიტეტული წყაროები}}

{{DEFAULTSORT:რასელი, ბერტრან}}

[[კატეგორია:ინგლისელი მათემატიკოსები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1872]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1970]]
[[კატეგორია:ათეისტი მწერლები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]
[[კატეგორია:დაბადებული 18 მაისი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 2 თებერვალი]]
[[კატეგორია:ბერტრან რასელი]]
[[კატეგორია:XIX საუკუნის ათეისტები]]
[[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი მათემატიკოსები]]
[[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი მწერლები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ათეისტები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მათემატიკოსები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მწერლები]]
[[კატეგორია:ათეისტი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ათეისტები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ესეისტები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ჰუმანისტები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი მათემატიკოსები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი პაციფისტები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი სკეპტიკოსები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი სეკულარისტები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი სოციალისტები]]
[[კატეგორია:ემპირისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ესეისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ჰუმანისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი პაციფისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი სკეპტიკოსები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი სოციალისტები]]
[[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]]
[[კატეგორია:ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრები]]
[[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]]
[[კატეგორია:ონტოლოგები]]
[[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ენის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:სამართლის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ლოგიკის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:სიყვარულის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:რელიგიის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:მათემატიკის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:სოციალური მეცნიერების ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ტექნოლოგიის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]]
[[კატეგორია:გრიპით გარდაცვლილები]]
[[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]]