იხილეთ წყარო გვერდისთვის გიორგი X

{{მმართველი 
|ქვეყანა               = [[ქართლის სამეფო|ქართლის]]
|თანამდებობა           = მეფე 
|სახელი                  = გიორგი X
|ორიგინალური სახელი       = 
|რიგი              = 
|რიგი-მეუღლეების          = 
|სურათი              = 
|წარწერა              = 
|მმართველობის დასაწყისი    = [[1600]]
|მმართველობის დასასრული =   [[1606]]
|კორონაცია  =
|წინამორბედი       = [[სიმონ I]]
|მემკვიდრე             =[[ლუარსაბ II]]
|სხვა წოდებები       = 
|ვიცე-პრეზიდენტი       = 
|პარტია              = 
|დაბადების თარიღი        = [[1560]]-[[1565]] შორის
|დაბადების ადგილი       =
|გარდაცვალების თარიღი          = [[1606]] წლის [[7 სექტემბერი]]
|გარდაცვალების ადგილი         =
|ქორწინება              = 
|შვილები                 =1.[[ლუარსაბ II]]<br />2.[[დავით უფლისწული|დავითი]]<br />3.თინათინი (გულჩარა)<br />4.ელენე (ლელა)<br />5.[[ხორეშანი]] 
|დინასტია             = [[ბაგრატიონები]]
|მამა                 = [[სიმონ I]]
|დედა             =[[ნესტან-დარეჯანი (ქართლის დედოფალი)|ნესტან-დარეჯანი]]
|ხელმოწერა=George X khelrtva (vect).svg}}
'''გიორგი X''' (დ. [[1560]]-[[1565]] შორის — გ. [[1606]]) — [[ქართლის სამეფო|ქართლის]] [[მეფე]] [[1600]]-[[1606]] წლებში. [[სიმონ I|სიმონ I-ის]] და კახთა მეფის ასულის, [[ნესტან-დარეჯანი (ქართლის დედოფალი)|ნესტან-დარეჯანის]] ძე.

==ბიოგრაფია==
უფლისწულობაში ოსმალთა წინააღმდეგ ქართლის [[1598]]-[[1599]] აჯანყების ერთ-ერთი მეთაური იყო. [[1599]] სათავეში ედგა შიდა ქართლის ჯარს და დავალებული ჰქონდა აჯანყების ჩასაქრობად ქართლში შემოსულ ოსმალთა ლაშქრისაგან გორის დაცვა. [[ნახიდურის ბრძოლა 1599|ნახიდურის ბრძოლაში]] ([[1599]]) ქართველთა დამარცხებისა და სიმონ I-ის დატყვევების შემდეგ გიორგი X უკან გაბრუნებულ ოსმალებს დაედევნა, მაგრამ ვერ მიეწია და ქართლში დაბრუნდა. [[1601]] ოსმალთაგან გაათავისუფლა ლორე. ირან-ოსმალეთის [[1602]]-[[1612]] ომში იძულებული იყო ქართლის ლაშქრით ებრძოლა ირანის მხარეზე. [[1603]]-[[1604]] მონაწილეობდა ერევნის აღებაში. [[1604]] [[აბას I|აბას I-ის]] ნებართვით ქართლში დაბრუნდა თბილისსა და ახალციხეში მდგარი ოსმალების წინააღმდეგ საბრძოლველად. აბას I-მა გიორგი X-ს წაართვა ლორე-დებედის ხეობა — საქართველოს უმნიშვნელოვანესი სტრატეგიული მხარე სამხრეთით. გიორგი X-ის დროს, [[1604]]-[[1605]], საფუძველი ჩაეყარა რუსეთისა და ქართლის პოლიტიკურ ურთიერთობას: მიღწეულ იქნა შეთანხმება, რითაც რუსეთ-ქართლის კავშირი და რუსეთის მფარველობა განმტკიცებული უნდა ყოფილიყო გიორგი X-ის ასულის ელენესა და თედორე ბორისის ძე გოდუნოვის დაქორწინებით. მაგრამ რუსეთის საშინაო მდგომარეობის გაუარესებამ და პოლონეთ-შვედეთის ინტერვენციის დაწყებამ ეს გეგმა ჩაშალა და ორ ქვეყანას შორის დიპლომატიური ურთიერთობაც შეწყდა.

===ოჯახი===
ქართული წყაროების მიხედვით გიორგი მეფეს ორი ქალიშვილი ჰყავდა. ბერი ეგნატაშვილისა და ვახუშტის ცნობით, ერთს რქმევია თინათინი, მეორეს — ხორეშანი. ფარსადან გორგიჯანიძე ორ დას გვისახელებს, რომელთაგან ერთს რქმევია ლელა, მეორეს ხორეშანი. ორ დას ელენესა და ხორეშანს ასახელებენ ანტონ კათალიკოსი და იოანე ბატონიშვილი. კორნელი კეკელიძემ დაასაბუთა, რომ ლუარსაბის დები არიან ელენე და ხორეშანი. ლელა ელენეს მეორე სახელია, რომელიც მისთვის შემდეგ შეურქმევიათ. კორნელი კეკელიძის აზრით, ლელა-ელენე უფროსი და ყოფილა. იგი გიორგი მეფის ასულია, რომელსაც რუსი ელჩები თხოულობდნე ბორის გოდუნოვის ძის თევდორესათვის. ეს ქორწინება არ შედგა. ლელა-ელენე თვით შაჰ-აბასს უთხოვია ცოლად და „ფათმან სულთან ბეგუმი“ დაურქმევია. შემდეგ ლელა შაჰ-აბასს ფეიქარ-ხანისათვის მიუცია. ეს მომხდარა მას შემდეგ, რაც შაჰმა ლუარსაბ მეფე გუდაბყალის ციხეში მოაშთობინა (1622), რადგანაც ამ აქტის შემდეგ შაჰი უკვე აღარ ენდობოდა ლელას. პარიზის ქრონიკა გვაუწყებს: „მეფე ლუარსაბ გულაბის ციხეში მშვილდის საბლით დაარჩვეს და ლუარსაბ მეფის და ფათმან სულთან ბეგუმ ქ. ენის სახლით გამოიყვანეს და ფეიქარ-ხანს მისცეს“. არჩილი და იოსებ თბილელი ადასტურებენ, რომ ფეიქარ-ხანის ცოლი ლელა ლუარსაბის და იყო. შემდეგ გიორგი სააკაძემ სცადა ელენე-ლელა წაერთმია ფეიქარ-ხანისათვის და ზურაბ ერისთავისატვის შეერთო, სპარსეთში განწირული მისი მეუღლის ნაცვლად, მაგრამ ბერი ეგნატაშვილის სიტყვით: „იგრძნა ფეიქარ ხან და წარვიდა გაქცეული და სდივეს ბარდამდი და ვერ მიეწივნენ“.

მკვლევარმა ლალი ძოწენიძემ მიაკვლია ვინმე ელენე ხანუმის სამიჯნურო ეპისტოლეებს და ამ ეპისტოლეების ანალიზის შედეგად გამოთქვა მოსაზრება, რომ ეპისტოლეების ავტორი ელენე ხანუმი იყო ლუარსაბის და და ელენე-ლელა, რომელიც ირანიდან სამიჯნურო ბარათებს უგზავნის ზურაბ ერისთავს.

კორნალი კეკელიძის აზრით გიორგი მეფეს არ ჰყოლია და თინათინი. ბერი ეგნატაშვილისა და ვახუშტის, ლუარსაბის და თინათინად მიუღიათ თეიმურაზის ასული თინათინი, რომელიც ცოლად ჰყოლია შაჰ-სეფი ყაენს, ხოლო შემდეგ მიუცია ლორისტანის ვალისათვის. მიხეილ საბინინს და ანტონ ფურცელაზის აზრით გიორგი მეფეს ჰყავდა სამი ქალიშვილი, რომელთაგან ერთს თინათინი ერქვა. ანტონ ფურცელაძის ცნობით, ეს თინათინი თავის ძმასთან — დავით ბატონიშვილთან ერთად გიორგი მეფეს გაუგზავნია ოსმალეთში დატყვევებულ სიმონ მეფის გამოსახსნელად. იქვე დარჩენილა და გარდაცვლილა<ref>ა. ფურცელაძე, ბრძოლა საქართველოს მოსასპობად ანუ გიორგი სააკაძე და მისი დრო, ტფ. 1892, გვ. 103</ref>. ფურცელაძის ცნობას ადასტურებს რუსული დიპლომატიური საბუთები. მეფე გიორგი X ეუბნებოდა რუსეთის ელჩებს, რომ ოსმალეთის ტყვეობაში მყოფ მამაჩემთან იმყოფებიან ჩემი შვილებიო<ref>С. Белокуров, СРК, I, გვ. 498</ref>. ამრიგად, ამ ცნობის მიხედვით, სტამბოლში ჩასულან გიორგი მეფის შვილები — დავითი და მისი და. დავითის შესახებ ცნობები მოიპოვება აღმოსავლურ და ევროპულ წყაროებში, მისი და თინათინი კი არსად ნახსენები არ არის.

მიხეილ სვანიძემ ყურადღება მიაქცია აღმოსავლური და ევროპული წყაროებში ცნობილ ქართველ დიპლომატ ქალს გულჩარას (ისკანდერ მუნში, ავგუსტინო ნანი, [[ანტონიო დი გოვეა]], ჟ. ჰამერი), რომელიც მას სიმონ მეფის შვილიშვილად, გიორგი მეფის ასულად მიაჩნია. დავით ბატონიშვილთან ერთად გულჩარა უნდა იგულისხმებოდეს გიორგი მეფის სიტყვებში რუს ელჩებთან საუბრისას. იგი დავით ბატონიშვილთან ერთად ჩასულა სტამბოლში. ისკანდერ მუნშისა და ევროპული წყაროების ცნობით, იგი დაახლოვებია ახალგაზრდა სულთანის აჰმედ I-ის დედას, დაუმსახურებია მისი ნდობა და დიპლომატიური დავალებით ირანში გამგზავრებულა სიმონ მეფესთან ერთად. სულთანი სიმონ მეფის განთავისუფლების პირობად ირანტან ზავის დადებას მოითხოვდა. სიმონისა და გულჩარას მიზანი ირან-ოსმალეთის დაზავება იყო, მაგრამ რამდენი მე დღის შემდეგ სულტანმა გადაწყვეტილება შეცვალა, სიმონი უკან დააბრუნა და საპასუხისმგებლო მისია მთლიანად გულჩარას დაავალა. ეს მოხდა 1606 წლის გაზაფხულზე. შაჰმა პატივით მიიღო გულჩარა და 1555 წლის ირან-ოსმალეთის ზავის პირობების აღდგენა მოითხოვა. პოზიციებს არც ოსმალეთი თმობდა, ამიტომ მოლაპარაკება უშედეგო აღმოჩნდა, მაგრამ გულჩარა რამდენიმეჯერ გამგზავრებულა შაჰ-აბასთან მოსალაპარაკებლად. 1610 წელს, როცა ოსმალეთის ლაშქარმა შაჰ-აბასს ისევ შეუტია, შაჰმა კვლავ დაიწყო საზავო მოლაპარაკება. 1612 წლის 27 სექტემბერს ირანის დელეგაცია გულჩარას მონაწილეობით სტამბოლში ჩავიდა, რომლის დროსაც მან დიდი როლი ითამაშა ოსმალეთ-ირანის დაზავების საქმეში. ქართულ წყაროებში გულჩარას სახელით გიორგი მეფის ქალიშვილი არსად ჩანს, სავარაუდოდ გულჩარა იგივე თინათინია რომელსაც ბერი ეგნატაშვილი და ვახუშტი იხსენიებენ.

==ლიტერატურა==
{{ქსე|3|161|გუჩუა ვ.}}
{{ქე|2|23|გუჩუა ვ.}}
* მ. გუგუშვილი, „თეიმურაზ პირველის ცხოვრების გზა“, თბ. 1979
* ბ. ეგნატაშვილი, ახალი ქართლის ცხოვრება, წგ.: ქართლის ცხოვრება, ს. ყაუხჩიშვილის გამოც., ტ. 2, თბ., 1959; 
* ისქანდერმუნშის ცნობები საქართველოს შესახებ, ვ. ფუთურიძის გამოც., თბ., 1969; 
* Белокуров С. А., Сношения России с Кавказом, в. 1 (1578–1613), М., 1889.

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{დაიწყე ყუთი}}
{{s-hou|[[ბაგრატიონები|ბაგრატიონთა დინასტია]]||[[1560]]-დან [[1565]]-მდე||[[1606]]}}
{{მემკვიდრეობის დაფა
| წინამორბედი = [[სიმონ I]]
| ტიტული = &nbsp;&nbsp;&nbsp;ქართლის მეფე&nbsp;&nbsp;&nbsp;
| წლები = [[1600]]–[[1606]]
| შემდეგი = [[ლუარსაბ II]]
}}
{{დაასრულე ყუთი}}
{{საქართველოს მეფეები (1490-1810)}}

[[კატეგორია:ქართლის მეფეები]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1606]]
[[კატეგორია:ქართლის სამეფოს ბაგრატიონები]]