იხილეთ წყარო გვერდისთვის გროზნო

{{ინფოდაფა დასახლება
 |სტატუსი         = ქალაქი
 |ქართული სახელი = გროზნო
 |მშობლიური სახელი = Соьлжа-ГӀала
 |ქვეყანა             = რუსეთი
 |ფედერალური სუბიექტი = ჩეჩნეთის რესპუბლიკა
 |პანორამა =
 |რუკა = Outline Map of Chechen Republic.svg
 |პანორამის სიგანე = 300
 |რუკის სიგანე = 300
 |წარწერა = გროზნოს პანორამა
 |რუკის წარწერა = გროზნო რუკაზე
 |დროშა = Flag of Grozny (Chechnya).svg
 |გერბი = Coat of Arms of Grozny (Chechnya).svg
 |გერბის სიგანე = 
 |დროშის სიგანე = 
  |lat_deg = 43|lat_min = 19|lat_sec = 
  |lon_deg = 45|lon_min = 42|lon_sec = 
  |CoordAddon = type:city(218200)_region:RU
  |CoordScale = 
 |ქვეყნის რუკის ზომა     = 295
 |რეგიონის რუკის ზომა    = 295
 |რაიონის რუკის ზომა     = 295
 |რეგიონის ტიპი          = ფედერალური რესპუბლიკა
 |რეგიონი                = ჩეჩნეთის რესპუბლიკა
 |რეგიონი ცხრილში       = 
 |რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი
 |რაიონი               = გროზნოს ოლქი
 |ხელმძღვანელის ტიპი = ქალაქის მერი
 |მეთაური            = [[ისლამ კადიროვი]]
 |დაარსდა          = 1818
 |პირველი ხსენება       = 
 |წინა სახელები          = გროზნაია, ჯოხარ-ღალა
 |სტატუსი-დან            = 1869
 |ფართობი                = 324,16
 |მოსახლეობა              = 277 414
  |აღწერის წელი           = 2013
  |სიმჭიდროვე             = 855,8
  |აგლომერაცია            = 
  |ეროვნული შემადგენლობა = ჩეჩნები 95,7 %<br/>რუსები 2,5 %<br/>ინგუშები 1,0 %
 |სასაათო სარტყელი        = UTC+4
 |DST                     = 
 |სატელეფონო კოდი       = +7 8712
 |საფოსტო ინდექსი        = 364000-364099
 |საიტი                  = www.groz-mer.ru/
}}

'''გროზნო''' ({{lang-ce|Соьлж-ГIала, Sölƶ-Ġala}}; {{lang-ru|Гро́зный}}) — [[ჩეჩნეთი]]ს დედაქალაქი [[რუსეთი|რუსეთში]]. ქალაქი დაარსდა 1918 წელს და მდებარეობს მდინარე [[სუნჯა]]ზე. 2002 წლის სრულიად რუსეთის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით ქალაქის მოსახლეობა შეადგენდა 210 720 ადამიანს (ათი წლის წინანდელი მოსახლეობის ნახევარზე ოდნავ მეტს), ხოლო 2008 წლის მონაცემებით მოსახლეობამ 230 100 შეადგინა.

== სახელი ==
მშობლიური სახელი ''Соьлж-ГІала'' — ითარგმნება, როგორც „ქალაქი სუნჯაზე“. სახელი რუსულად ''Грозный'' — ითარგმნება, როგორც „მრისხანე“.

==ისტორია==
1818 წელს დაარსდა რუსული ციხესიმაგრე გროზნაია რუსულ საბრძოლო ხაზზე, რომელიც [[კავკასიის ომი]]ს დროს გადიოდა მდინარე სუნჯაზე. 1869 წელს მას ეწოდა გროზნო და მიენიჭა ქალაქის სტატუსი.

ამ დროისთვის ქალაქის მაცხოვრებელთა დიდ ნაწილს წარმოადგენდნენ თერგის კაზაკები. მოსახლეობის სწრაფი ზრდა მას შემდეგ დაიწყო რაც XX საუკუნის დასაწყისში საფუძველი ჩაეყარა ქალაქის მახლობლად ნავთობის მოპოვება-გადამუშავებას. რუსეთის [[ოქტომბრის რევოლუცია|ოქტომბრის რევოლუციის]] პერიოდში ქალაქი დენიკინის ძალებსა და წითელ არმიას შორის ბრძოლის არეალს წარმოადგენდა 1919 წელს ქალაქი დენიკინის არმიის ხელში იყო 1920 წელს ბრძოლის შედეგად ქალაქი წითელმა არმიამ დაიკავა. 1921 წლიდან გროზნო ჩეჩნური ნაციონალური ოლქის ცენტრი გახდა, რომელიც თერგის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის შემადგენლობაში არსებობდა. 1922 წელს თერგის სსრ გაუქმდა და გროზნო ჩაჩნეთ-ინგუშეთის ავტონომიური ოლქის ცენტრი გახდა. 1934 წელს ავტონომიური ოლქი გაუქმდა და გროზნო [[ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ავტონომიური საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ჩაჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ]] დედაქალაქი გახდა. 1991 წელს გამოცხადდა [[ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია|ჩეჩნეთის დამოუკიდებელი რესპუბლიკა იჩქერია]] და დედაქალაქად გროზნო განისაზღვრა. 1994 წელს დაიწყო [[ჩეჩნეთის პირველი ომი|რუსეთ-ჩეჩნეთის პირველი ომი]] და ქალაქი მასშტაბური ბრძოლების არეალად იქცა. პრეზიდენტ [[ჯოხარ დუდაევი]]ს ლიკვიდაციის შემდეგ ქალაქს მის პატივსაცემად ''ჯოხარ-ღალა'' ეწოდა. ბრძოლების შედეგად გროზნო იჩქერიის ძალების კონტროლის ქვეშ დარჩა. 1999 წელს დაწყებულ [[ჩეჩნეთის მეორე ომი|ჩეჩნეთის მეორე ომამდე]], ბრძოლების შედეგად ქალაქი თითქმის პირწმინდად განადგურდა. 2000 წლიდან რუსულმა ძალებმა ჩეჩნეთის უმეტეს ტერიტორიაზე და ქალაქ გროზნოზე კონტროლი აღადგინეს. ჩეჩნეთმა ფედერალური რესპუბლიკის სტატუსი მიიღო, გროზნო [[ჩეჩნეთი|ჩეჩნეთის რესპუბლიკის]] დედაქალაქი გახდა. 2007 წლიდან ქალაქის მასშტაბური აღდგენა-რეაბილიტაცია დაიწყო.

== მოსახლეობა ==
{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="5" style="border: 1px solid #999"
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| დემოგრაფიული ცვლა წლების მიხედვით
|-bgcolor="#eeeeff"
! 1897 !! 1923 !! 1926 !! 1939 !! 1959 !! 1970
|- bgcolor="#f7f9ff"
| align=center| 15 600
| align=center| 49 200
| align=center| 68 700
| align=center| 172 400
| align=center| 250 000
| align=center| 341 000
|-bgcolor="#eeeeff"
! 1979 !! 1989 !! 1992 !! 1996 !! 2002 !! 2008 !! 2010 !! 2012
|- bgcolor="#f7f9ff"
| align=center| 368 000
| align=center| 399 000
| align=center| 399 700
| align=center| 182 700
| align=center| 101 700
| align=center| 226 101
| align=center| 271 570
| align=center| 282 700
|}

== ტრანსპორტი ==
გროზნოზე გადის [[ჩრდილოეთი კავკასია|ჩრდილოეთ კავკასიის]] ცენტრალური მაგისტრალი, ქალაქი რკინიგზით უკავშირდება ჩეჩნეთისა და რუსეთის სხვადასხვა ქალაქებს. ქალაქის მახლობლად ორი აეროპორტია: ხანკალას აეროდრომი და გროზნოს საერთაშორისო აეროპორტი. 90-იან წლებში წარმოებულ ბრძოლებამდე ქალაქში არსებობდა [[ტრამვაი|ტრამვაის]] და ტროლეიბუსის მუნიციპალური ტრანსპორტი თუმცა ბრძოლების შედეგად ხაზები ისე განადგურდა რომ შეუძლებელი გახდა მათი რეაბილიტაცია და ხაზები საბოლოოდ გაუქმდა.

== კლიმატი ==
{{Weather box|location = გროზნო, ზღვის დონიდან 162 მ (საშუალოები — 1961–1990, ექსტრემუმები — 1938–დღემდე
| width = auto
| collapsed    = 
| metric first = y
| single line  = y
| Jan record high C = 15.5
| Feb record high C = 22.3
| Mar record high C = 32.9
| Apr record high C = 33.7
| May record high C = 38.1
| Jun record high C = 39.1
| Jul record high C = 42.0
| Aug record high C = 41.4
| Sep record high C = 40.7
| Oct record high C = 32.5
| Nov record high C = 23.7
| Dec record high C = 18.0
| Jan high C = 0.6
| Feb high C = 2.5
| Mar high C = 8.7
| Apr high C = 17.9
| May high C = 23.7
| Jun high C = 27.9
| Jul high C = 30.5
| Aug high C = 29.7
| Sep high C = 24.7
| Oct high C = 16.6
| Nov high C = 9.3
| Dec high C = 3.2
| Jan mean C = -2.8
| Feb mean C = -1.2
| Mar mean C = 4.1
| Apr mean C = 11.7
| May mean C = 17.4
| Jun mean C = 21.7
| Jul mean C = 24.4
| Aug mean C = 23.5
| Sep mean C = 18.7
| Oct mean C = 11.4
| Nov mean C = 5.6
| Dec mean C = 0.1
| Jan low C = -6.2
| Feb low C = -4.9
| Mar low C = -0.5
| Apr low C = 5.4
| May low C = 11.0
| Jun low C = 15.4
| Jul low C = 18.2
| Aug low C = 17.2
| Sep low C = 12.7
| Oct low C = 6.1
| Nov low C = 1.8
| Dec low C = -3.0
| Jan record low C = -31.5
| Feb record low C = -30.8
| Mar record low C = -19.1
| Apr record low C = -7.6
| May record low C = -3.1
| Jun record low C = 5.6
| Jul record low C = 9.2
| Aug record low C = 5.0
| Sep record low C = -2.7
| Oct record low C = -9.6
| Nov record low C = -23.5
| Dec record low C = -26.6
| precipitation colour = green
| Jan precipitation mm = 19
| Feb precipitation mm = 21
| Mar precipitation mm = 23
| Apr precipitation mm = 33
| May precipitation mm = 57
| Jun precipitation mm = 72
| Jul precipitation mm = 57
| Aug precipitation mm = 44
| Sep precipitation mm = 33
| Oct precipitation mm = 30
| Nov precipitation mm = 26
| Dec precipitation mm = 24
| Jan precipitation days = 5
| Feb precipitation days = 5
| Mar precipitation days = 5
| Apr precipitation days = 5
| May precipitation days = 7
| Jun precipitation days = 8
| Jul precipitation days = 6
| Aug precipitation days = 6
| Sep precipitation days = 5
| Oct precipitation days = 6
| Nov precipitation days = 6
| Dec precipitation days = 6
| Jan sun = 59
| Feb sun = 67
| Mar sun = 104
| Apr sun = 167
| May sun = 219
| Jun sun = 242
| Jul sun = 247
| Aug sun = 234
| Sep sun = 186
| Oct sun = 136
| Nov sun = 68
| Dec sun = 49
| source 1 = [[მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია|WMO]]<ref name="WMO">{{cite web |url=http://worldweather.wmo.int/en/city.html?cityId=1037|title= World Weather Information Service - Groznyj |accessdate=14 მაისი, 2019|publisher=World Meteorological Organisation}}</ref> [[NOAA]] (მზის სინათლე მხოლოდ)<ref name="NOAA">{{cite web |url=ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/RA-VI/RE/37235.TXT|title= GROZNYJ 1961–1990|accessdate=14 მაისი, 2019|publisher=NOAA}}</ref>
| source 2 = ''KNMI''<ref>{{cite web| url =https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php| title =Indices Data – Groznyj Station 1379| accessdate =14 მაისი, 2019| publisher =KNMI| archiveurl =https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php| archivedate =2018-07-09}}</ref>
}}

== დაძმობილებული ქალაქები ==
{| cellpadding="10"
|- style="vertical-align:top;"
|
* {{flagicon|Poland}} [[ვარშავა]] [[პოლონეთი]] <small>''(1997-დან)''</small>
* {{flagicon|Poland}} [[კრაკოვი]] [[პოლონეთი]] <small>''(1997-დან)'' <ref name="Kraków">''{{cite web|url=http://www.krakow.pl/miasto/miasta_partnerskie/|title=Kraków Official Website - Partnership Cities|accessdate=2008-11-01|publisher=(in [[English language|{{fontcolor|Green|English}}]], [[German language|{{fontcolor|Green|German}}]], [[French language|{{fontcolor|Green|French}}]], [[Chinese language|{{fontcolor|Green|Chinese}}]] and [[Polish language|{{fontcolor|Green|Polish}}]])|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071222234620/http://www.krakow.pl/miasto/miasta_partnerskie/|archivedate=2007-12-22}} [[copyright|©]] 1996-2008 ACK CYFRONET AGH}}''</ref></small>
* {{flagicon|Turkey}} [[სტამბოლი]] [[თურქეთი]]
* {{flagicon|Ukraine}} [[ლვოვი]] [[უკრაინა]]
||
||
* {{flagicon|Poland}} [[ლუკოვი]] [[პოლონეთი]]
* {{flagicon|Ukraine}} [[ოდესა]] [[უკრაინა]]
* {{flagicon|Hungary}} [[ტატაბანია]] [[უნგრეთი]]
|}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{commonscat|Grozny}}
{{რუსეთი}}

[[კატეგორია:გროზნო]]
[[კატეგორია:ჩრდილოეთ კავკასიის ქალაქები]]
[[კატეგორია:ჩეჩნეთის ქალაქები]]