იხილეთ წყარო გვერდისთვის ედოგავა რამპო

{{ინფოდაფა მწერალი}}
'''ედოგავა რამპო''' ({{lang-ja|江戸川 乱歩}}, ნამდვილი სახელი '''ტარო ჰირაი'''; დ. [[21 ოქტომბერი]], [[1894]] — გ. [[28 ივლისი]], [[1965]]) — [[იაპონელი]] მწერალი და კრიტიკოსი, რომელსაც თანამედროვე იაპონური დეტექტიური ჟანრის ფუძემდებლად მიიჩნევენ. ბევრი მისი დეტექტიური მოთხრობის მთავარი გმირია დეტექტივი [[კოგორო აკეტი]].

რამპო დასავლელი მისტიკოსი მწერლების თაყვანისმცემელი იყო, განსაკუთრებით უყვარდა [[ედგარ ალან პო]], რომლის სახელსაც მიემართება სწორედ მისი ფსევდონიმი.<ref>"ედგარ ალან პო" →「エドガー・アラン・ポー("ედოგაა არან პოო")」→"ედოგააარანპო"→"ედოგავა რამპო"(えどがわ・らんぽ)→江戸川乱歩． The [[Edo River]] (in Japanese, Edogawa) empties into Tokyo Bay. Rampo means "[[random walk]]".</ref>  ავტორზე ასევე განსაკუთრებული გავლენა მოახდინეს [[ართურ კონან დოილი|ართურ კონან დოილმა]], რომლის ტექსტებსაც იგი ვასედას უნივერსიტეტში სწავლის პერიოდში თარგმნიდა და  იაპონელმა მისტიკოსმა მწერალმა [[რიუნოსკე აკუტაგავა]]მ.

== ბიოგრაფია ==
1894 წლის 21 ოქტომბერს ქალაქ [[ნაბარიში]], კლერკის ოჯახში დაიბადა. ცოტა ხანში მისი ოჯახი [[ნაგოიში]] გადავიდა საცხოვრებლად, სადაც ტარო სკოლაში შეიყვანეს. თითქმის მაშინვე დაინტერესდა დეტექტივებით, რომლებსაც ადგილობრივ გაზეთებში კითხულობდა. სულ მალე თანატოლებთან ერთად საბავშვო ჟურნალების გამოშვება დაიწყო. ამ გატაცებამ უნივერსიტეტის წლებამდეც კი გასტანა. 1913 წელს ვასედას უნივერსიტეტში პოლიტიკურ-ეკონომიკურ ფაკულტეტზე ჩააბარა. სტუდენტობის წლებშივე გაეცნო [[ართურ კონან დოილი|ართურ კონან დოილისა]] და [[ედგარ ალან პო|ედგარ ალან პოს]] მოთხრობებს, რომლებმაც შემდგომ დიდი გავლენა მოახდინეს მის შემოქმედებაზე. მალე პირველი საკუთარი მოთხრობა დაწერა და ლიტერატურულ ჟურნალში გაგზავნა, თუმცა დაუწუნეს და არ დაუბეჭდეს.

1916 წელს აგვისტოში უნივერსიტეტი დაამთავრა და [[ოსაკა|ოსაკაში]] გაანაწილეს სამუშაოდ, თუმცა დიდხანს ვერსად ჩერდებოდა. მცირე ხანს ვაჭრობაც სცადა - ძმებთან ერთად [[ტოკიო|ტოკიოში]] გადავიდა, სადაც წიგნების მაღაზია გახსნა და თვითონაც მცირე ხანს იქვე მუშაობდა. პარალელურად ჟურნალებთან თანამშრომლობდა, წერდა მულტფილმების სცენარებს.

1922 წელს დაწერა მოთხრობა „[[ბრინჯაოს მონეტა]]“, რომელიც ერთ წელიწადში გამოაქვეყნა ფსევდონიმით ედოგავა რამპო - ეს სახელი ედგარ ალან პოს სახელის მიმსგავსებით დაირქვა. სწორედ ამ პერიოდიდან იღებს სათავეს იაპონური დეტექტიური ლიტერატურა. რამპომ იაპონიაში დეტექტივების მოყვარულთა კლუბიც დააარსა, რომლის პირველი პრეზიდენტი თავადვე იყო, აქტიურად წერდა და აქვეყნებდა რომანებს, მოთხრობებს, მალე კრებულების გამოცემაც დაიწყო. კითხულობდა ლექციებს და წერდა გამოკვლევებს დეტექტიური ჟანრის შესახებ. რამპო ასევე წერდა მოთხრობებს მოზარდებისთვის. 

1954 წელს ტოკიოში მისი სამოცი წლის იუბილე აღინიშნა, რომლის დროსაც რამპომ თავისი სახელობის პრიზის დაარსების შესახებ გამოაცხადა. 1961 წელს ხელოვნებისა და ლიტერატურის ოსტატთა აკადემიის საპატიო წევრად აირჩიეს. 1965 წლის 28 ივლისს ცნობილი მწერალი ინსულტით გარდაიცვალა.

== ნაწარმოებები ==
{{col-begin}}
{{col-2}}
* „[[ადამიანი სავარძელი]]“
* „[[ტყუპი ძმა (სიკვდილმისჯილის აღსარება ციხის მოძღვარს)]]“
* „წითელი ოთახი“
* „[[მოგზაურობა ნახატთან ერთად]]“
* „[[ფსიქოლოგიური ტესტი]]“
* „[[მთვარით მონუსხული]]“
* „[[დასახიჩრებული კაცი]]“
* „ნაცარი
{{col-2}}
* „[[დანაშაულის უჩვეულო იარაღი]]“
* „მოჩვენება“
* „[[შავი ხვლიკი]]“
* „[[ოქროს ნიღაბი]]“
* ვამპირი
* ჯუჯა
* “[[მონსტრის ტრიუკი]]„
* „ილუზიონისტი“
{{col-end}}

== ლიტერატურა ==
* Angles, Jeffrey (2011), ''Writing the Love of Boys: Origins of Bishōnen Culture in Modernist Japanese Literature.'' Minneapolis: University of Minnesota Press. {{ISBN|978-0-8166-6970-7}}.
* Jacobowitz, Seth (2008), Introduction to ''The Edogawa Rampo Reader.'' Fukuoka: Kurodahan Press. {{ISBN|978-4-902075-25-0}}.
* Kawana, Sari (2008), ''Murder Most Modern: Detective Fiction and Japanese Culture.'' Minneapolis: University of Minnesota Press.  {{ISBN|978-0-8166-5025-5}}.
* Silver, Mark (2008), ''Purloined Letters: Cultural Borrowing and Japanese Crime Literature, 1868-1937.'' Honolulu: University of Hawai'i Press. {{ISBN|978-0-8248-3188-2}}.

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|Edogawa Ranpo}}
*[http://www.sf-encyclopedia.com/entry/edogawa_ranpo ედოგავა რამპო] — Encyclopedia of Science Fiction
*{{isfdb name|id=19732|name=ედოგავა რამპო}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{DEFAULTSORT:რამპოედ, ოგავა}}

[[კატეგორია:იაპონელი მწერლები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1894]]
[[კატეგორია:დაბადებული 21 ოქტომბერი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1965]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 28 ივლისი]]
[[კატეგორია:დეტექტიური ჟანრის მწერლები]]