იხილეთ წყარო გვერდისთვის ევროზონა

[[ფაილი:Euro accession.svg|thumb|350px|
{{ლეგენდა|#0080C0|ევროკავშირის ევროზონა}}
{{ლეგენდა|#66BB66|ეკ წევრები, რომლებიც ვალდებული არიან ევროზონაში შევიდნენ}}
{{ლეგენდა|#800000|ეკ წევრები, რომლებმაც უარი თქვეს ევროზონაში მონაწილეობაზე}}
{{ლეგენდა|yellow|ეკ გარე ზონები ევროს შეთანხმებით}}
{{ლეგენდა|purple|ეკ გარე ზონები ევროს შეთანხმების გარეშე}}]]
'''ევროზონა''' ({{lang-en|Eurozone}}), ასევე '''ევროსისტემა''' ან '''ევროლენდი''' — გეოგრაფიული და ეკონომიკური რეგიონი, რომლის წევრიცაა ევროკავშირის წევრი 19 ქვეყანა, რომელთა პირველადი და ერთადერთი იურიდიული ვალუტა ევროა. ევროკავშირის წევრი 8 ქვეყანა ისევ იყენებს საკუთარი ფულის ერთეულს, მიუხედავად იმისა, რომ მათ უმეტესობას მომავალში ექნებათ ვალდებულება, გადავიდნენ ევროს გამოყენებაზე.  ამ სახელმწიფოებს ევროს მონეტებისა და ბანკნოტების გამოშვების უფლება აქვთ. ამ ზონაში მონეტარულ პოლიტიკას [[ევროპის ცენტრალური ბანკი]] ატარებს.

2023 წლის მონაცემებით ევროზონაში შედის 20 ქვეყანა: [[ავსტრია]], [[ბელგია]], [[გერმანია]], [[ესტონეთი]], [[ესპანეთი]], [[ირლანდია]], [[იტალია]], [[კვიპროსი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[ლუქსემბურგი]], [[მალტა]], [[ნიდერლანდები]],  [[პორტუგალია]], [[საბერძნეთი]], [[საფრანგეთი]], [[სლოვაკეთი]], [[სლოვენია]], [[ფინეთი]] და [[ხორვატია]]. ევროზონაში დაახლოებით 340 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს. ყველა ევროკავშირის წევრი ქვეყანა (გარდა [[დანია|დანიისა]]) ვალდებულია შეუერთდეს ევროზონას შესაბამისი კრიტერიუმების დაკმაყოფილების შემდეგ. 

ევროზონის ფულადი ავტორიტეტი არის ევროსისტემა. [[ევროპის ცენტრალური ბანკი]] არის ერთადერთ ძალა, რომელიც ადგენს ფულად პოლიტიკას ევროზონის ქვყენებისთვის. ევროპის ცენტრალურ ბანკს მართავს პრეზიდენტი და საბჭო, რომელიც შედგება მონაწილე ქვეყნების ცენტრალური ბანკების ხელმძღვანელებისაგან. ერთ-ერთი პირველხარისხოვანი საქმე, რომელსაც ევროპის ცენტრალური ბანკი ახორციელებს არის, ევროზონის ქვეყნებმა შეინარჩუნონ ინფლაცია.

==ცხრილი==
{| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; line-height:1.33"
|-
! [[ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები|ქვეყანა]]
! [[ევროზონის გაფართოება|მიღებული]]
! [[მოსახლეობა]],<br /><small>2014 (ათასი)</small><ref>{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL |title=Archived copy |accessdate=2014-08-03 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161010193555/http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL |archivedate=10 October 2016 |df=dmy }}</ref>
! scope="col" width="80px" | ვალუტა ევრომდე
! class="unsortable"| გამონაკლისი
! class="unsortable"| [[ISO 3166-1|ISO კოდი]]
|-
| {{flag|ავსტრია}}
| 01-01-1999<ref name=original11>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:31998D0317&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 3 May 1998 in accordance with Article 109j(4) of the Treaty|date=1998-05-11|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=139/30}}</ref>
|align="right"| {{Nts|8,534}} <!-- COPY UPDATED VALUES BELOW -->
| [[ავსტრიული შილინგი|შილინგი]]
| 
| AT
|-
| {{flag|ბელგია}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
| align="right"| {{Nts|11,225}}
| [[ბელგიური ფრანკი|ფრანკი]]
| 
| BE
|-
| {{flag|კვიპროსი}}
| 01-01-2008<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32007D0503&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 10 July 2007 in accordance with Article 122(2) of the Treaty on the adoption by Cyprus of the single currency on 1 January 2008|date=2007-07-18|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=186/29}}</ref>
| align="right"| {{Nts|1,154}}
| [[კვიპროსული გირვანქა|გირვანქა]]
| {{small|''{{flag|ჩრდილოეთი კვიპროსი}}''}}<ref group="lower-alpha">თვითგამოცხადებული და ევროკავშირის მიერ არაღიარებული ''ჩრდილოეთ კვიპროსის თურქული რესპუბლიკა'' იყენებს [[თურქული ლირა|თურქულ ლირას]]. მიუხედავად ამისა ევროს ფართო ტირაჟირება აქვს.</ref>
| CY
|-
| {{flag|ესტონეთი}}
| 01-01-2011<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32010D0416&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 13 July 2010 in accordance with Article 140(2) of the Treaty on the adoption by Estonia of the euro on 1 January 2011|date=2010-07-28|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=196/24}}</ref>
| align="right"| {{Nts|1,314}}
| [[ესტონური კრონი|კრონი]]
| 
| EE
|-
| {{flag|ფინეთი}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|5,464}}
| [[ფინური მარკა|მარკა]]
| 
| FI
|-
| {{flag|საფრანგეთი}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|66,207}}
| [[ფრანგული ფრანკი|ფრანკი]]
| <small>{{flag|ახალი კალედონია}}<ref name="CFP note" group="lower-alpha">საფრანგეთის წყნაროკეანური ტერიტორიები იყენებენ [[წყნაროკეანური ფრანკი|წყნაროკეანურ ფრანკს]], რომელიც მიბმულია ევროზე.(1 ფრანკი = 0.00838 ევრო)</ref><br />{{flag|საფრანგეთის პოლინეზია}}<ref name="CFP note" group="lower-alpha"/></small><br />{{flag|უოლისი და ფუტუნა}}<ref name="CFP note" group="lower-alpha"/></small>
| FR
|-
| {{flag|გერმანია}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|80,890}}
| [[გერმანული მარკა|მარკა]]
| 
| DE
|-
| {{flag|საბერძნეთი}}
| 01-01-2001<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32000D0427&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 19 June 2000 in accordance with Article 122(2) of the Treaty on the adoption by Greece of the single currency on 1 January 2001|date=2000-07-07|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=167/19}}</ref>
|align="right"| {{Nts|10,958}}
| [[ბერძნული დრახმა|დრახმა]]
| 
| GR
|-
| {{flag|ირლანდია}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|4,613}}
| [[ირლანდიური გირვანქა|გირვანქა]]
| 
| IE
|-
| {{flag|იტალია}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|61,336}}
| [[იტალიური ლირა|ლირა]]
| <small>[[ფაილი:Flag of Campione d'Italia.svg|23px]] [[კამპიონე დ’იატალია]]<ref group="lower-alpha">იყენებს [[შვეიცარული ფრანკი|შვეიცარულ ფრანკს]]. თუმცა ევრო მაინც გამოიყენება და ის ფართოდაა მიმოქცევაში.</ref></small>
| IT
|-
| {{flag|ლატვია}}
| 01-01-2014<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013D0387&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 9 July 2013 on the adoption by Latvia of the euro on 1 January 2014|date=2013-07-18|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=195/24}}</ref>
|align="right"| {{Nts|1,990}}
| [[ლატვიური ლატი|ლატი]]
| 
| LV
|-
| {{flag|ლიეტუვა}}
| 01-01-2015<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014D0509&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 23 July 2014 on the adoption by Lithuania of the euro on 1 January 2015|date=2014-07-31|accessdate=2014-12-31|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=228/29}}</ref>
|align="right"| {{Nts|2,929}}
| [[ლიტვური ლიტი|ლიტი]]
|
| LT
|-
| {{flag|ლუქსემბურგი}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|556}}
| [[ლუქსემბურგული ფრანკი|ფრანკი]]
| 
| LU
|-
| {{flag|მალტა}}
| 01-01-2008<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32007D0504&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 10 July 2007 in accordance with Article 122(2) of the Treaty on the adoption by Malta of the single currency on 1 January 2008|date=2007-07-18|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=186/32}}</ref>
|align="right"| {{Nts|427}}
| [[მალტური ლირა|ლირა]]
| 
| MT
|-
| {{flag|ნიდერლანდები}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|16,854}}
| [[ნიდერლანდური გულდენი|გულდენი]]
| <small>{{flag|არუბა}}<ref group="lower-alpha">არუბა ნიდერლანდების სამეფოს ნაწილია, მაგრამ არ არის ევროკავშირის წევრი. ის იყენებს [[არუბული ფლორინი|არუბულ ფლორინს]], რომელიც მიბმულია ამერიკულ დოლარზე. (1 დოლარი = 1.79 ფლორინი)</ref><br />{{flag|კიურასაო}}<ref group=lower-alpha name="Caribbean guilder group=lower-alpha">ამჟამად იყენებს [[ნიდერლანდების ანტილების გულდენი|ნიდერლანდების ანტილების გულდენს]] და 2014 წელს გეგმავდა [[კარიბული გულდენი]]ს შემოღებას, თუმცა ცვლილება გადაიდო. [http://www.centralbank.an/faq] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407084222/http://www.centralbank.an/faq |date=2014-04-07 }} ორივე მიბმულია ამერიკულ დოლარზე. (1 დოლარი = 1.79 გულდენი)</ref><br />{{flag|სინტ-მარტენი}}<ref group="lower-alpha" name="Caribbean guilder group=lower-alpha" /><br />{{დროშანიშანი|ნიდერლანდები}} [[კარიბის ნიდერლანდები]]<ref group="lower-alpha">იყენებს ამერიკულ დოლარს.</ref></small>
| NL
|-
| {{flag|პორტუგალია}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|10,397}}
| [[პორტუგალიური ესკუდო|ესკუდო]]
| 
| PT
|-
| {{flag|სლოვაკეთი}}
| 01-01-2009<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32008D0608&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 8 July 2008 in accordance with Article 122(2) of the Treaty on the adoption by Slovakia of the single currency on 1 January 2009|date=2008-07-24|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=195/24}}</ref>
|align="right"| {{Nts|5,419}}
| [[სლოვაკური კრონა|კრონა]]
| 
| SK
|-
| {{flag|სლოვენია}}
| 01-01-2007<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006D0495&from=EN|title=COUNCIL DECISION of 11 July 2006 in accordance with Article 122(2) of the Treaty on the adoption by Slovenia of the single currency on 1 January 2007|date=2006-07-15|accessdate=2014-10-27|journal=[[Official Journal of the European Union]]|volume=L|number=195/25}}</ref>
|align="right"| {{Nts|2,062}}
| [[სლოვენური ტოლარი|ტოლარი]]
| 
| SI
|-
| {{flag|ესპანეთი}}
| 01-01-1999<ref name=original11/>
|align="right"| {{Nts|46,405}}
| [[ესპანური პესეტა|პესეტა]]
| 
| ES
|-
| {{flag|ხორვატია}}
| 01-01-2023<ref group="lower-alpha">ხორვატია ევროზონას 2023 წლის 1 იანვრიდან შეუერთდა. 2022 წლის 5 სექტემბრიდან 2023 წლის 31 დეკემბრამდე ხორვატიაში ფასები მითითებული იქნება ორივე ფულად ერთეულში, როგორც [[ხორვატული კუნა|ხორვატულ კუნაში]], ისე [[ევრო]]ში. ევრომდე არსებული კუნას ბანკნოტები და მონეტები მიმოქცევაში 2023 წლის 14 იანვრამდე დარჩება, ხოლო შემდეგ მათი გამოყენების პერიოდი დასრულდება.</ref>
|align="right"| {{Nts|4,036}}
| [[ხორვატული კუნა|კუნა]]
| 
| HR
|-class="sortbottom"
|colspan=2| {{Flagicon|ევროკავშირი}} '''ევროზონა'''
|align="right"| '''{{Nts|338,734}}'''
| {{n/a}} 
| {{n/a}}
| EZ <ref group="lower-alpha">EZ არ არის დანიშნული, მაგრამ დარეზერვებულია ამ მიზნისათვის, ISO-3166-1-ში.</ref>
|}

==ისტორია==
1992 წელს, ევროპის საზოგადოების წევრმა ქვეყნებმა ხელი მოაწერეს [[მაასტრიხტის ხელშეკრულება]]ს, ამრიგად შეიქმნა [[ევროკავშირი]]. ამ დროისთვის ევროკავშირს ჰქონდა რამდენიმე მთავარი მიზანი — ის ხელს უწყობდა ძლიერ კოორდინაციას და თანამშრომლობას პოლიტიკაში, მაგრამ ჰქონდა კონკრეტული მიზნები მოქალაქეობაზე, დაცვასა, თავდაცვის და ეკონომიკის პოლიტიკაზე. 

რაც შეეხება ეკონომიკურ პოლიტიკას, მაასტრიხტის ხელშეკრულებას ჰქონდა მიზანი, რომ შეექმნა საერთო ეკონომიკური და ფულადი გაერთიანება, რომელსაც ექნებოდა ცენტრალური საბანკო სისტემა, [[ევროპის ცენტრალური ბანკი]] და საერთო ვალუტა (ევრო).

ამ მიზნის განსახორციელებლად, ხელშეკრულებამ გამოიძახა წევრებს შორის კაპიტალის თავისუფალი მოძრაობა, რომელმაც შეწყვიტა გაზრდილი კოოპერაცია ნაციონალურ ცენტრალურ ბანკებსა და გაზრდილ ეკონომიკურ პოლიტიკას შორის. საბოლოო ნაბიჯი იყო თავად ევროს წარდგენა, ერთ ფულად პოლიტიკასთან ერთად, რომელიც მოდიოდა ევროპის ცენტრალური ბანკიდან. 

==განსაკუთრებული მოსაზრებები==
სხვადასხვა მიზეზების გამო, [[ევროკავშირი]]ს ყველა წვერი ქვეყანა არ არის ევროზონის წევრი. [[დანია]]მ უარი თქვა გაწევრიანებაზე, მიუხედავად იმისა, რომ მას ექნება ამის შესაძლებლობა მომავალში. ევროკავშირის ზოგიერთი ქვეყანა ჯერ კიდევ არ აკმაყოფილებს იმ კრიტერიუმებს, რომლებიც საჭიროა ევროზონაში გასაერთიანებლად. სხვა ქვეყნებმა აირჩიეს რომ გამოიყენონ საკუთარი ვალუტა, როგორც გზა, რომ შეინარჩუნონ საკუთარი ფინანსური დამოუკიდებლობა, რაც მოიცავს ეკონომიკას და ფულად საკითხებს. 
ზოგიერთი ქვეყანა, რომელიც არაა ევროკავშირის წევრი, მიიღეს ევრო როგორც საკუთარი ეროვნული ვალუტა. [[ვატიკანი]], [[ანდორა]], [[მონაკო]] და [[სან-მარინო]]: ამ ქვეყნებს აქვთ ფულადი შეთანხმება ევროკავშირთან, რომელიც მათ აძლევს უფლებას, მიიღონ გადაწყვეტილებები საკუთარ ევროს ვალუტასთან დაკავშირებით გარკვეული შეზღუდვების გათვალისწინებით.

==მოთხოვნები ევროზონაში გასაწევრიანებლად==
იმისთვის რომ ქვეყანა შეუერთდეს ევროზონას და ჰქონდეს ევრო, როგორც ეროვნული ვალუტა, ევროკავშირის ქვეყნებმა აუციებლად უნდა დააკმაყოფილონ გარკვეული კრიტერიუმები და მოთხოვნები. კრიტერიუმები ძირითადად მოიცავს ოთხ მაკრეკონომიკურ მაჩვენებელს: ფასის სტაბილურობა, მდგრადი საზოგადოებრივი ფინანსები, კონვერგენციის გამძლეობა და გაცვლითი კურსის სტაბილურობა.  

ევროკავშირის წევრმა ქვეყანამ, რომ წარმოადგინოს ფასის სტაბილურობა, მას აუცილებლად უნდა ჰქონდეს მდგრადი ფასის მაჩვენებელი და საშუალო ინფლაცია, არა უმეტეს 1.5 პროცენტული მაჩვენებლით მეტი ვიდრე სამ საუკეთესო წევრ ქვეყანას. იმისთვის, რომ წარმოადგინოს მდგრადი საზოგადოებრივი ფინანსები, ფასდება მთავრობის დეფიციტი და ვალები და შედეგის მიხედვით მთავრობა არ უნდა იყოს გადაჭარბებულ დეფიციტში.

კონვერგენციის გამძლეობა ფასდება ქვეყნის გრძელვადიანი ინტერესის მაჩვენებლით, რომელიც არ უნდა იყოს 2 % მაჩვენებლით მეტი ვიდრე სამ საუკეთესო წევრ ქვეყანას ამ მიმართულებით. საბოლოოდ, ქვეყანამ უნდა წარმოადგინოს გაცვილითი კურსის სტაბილურობა გაცვლითი კურის მექანიზმში (ERM) მონაწილეობის მიღებით, მინიმუმ 2 წელი მკაცრი დაძაბულობისა და ევროს გაუფასურების გარეშე.

==გაუმჯობესებული მაკროეკონომიკური სტაბილურობა==
[[ევროპის ცენტრალური ბანკი]]ს სანდოობამ შეამცირა ინფლაცია მის წევრ ქვეყნებში. ფინანსური კრიზისის დროსაც, რომელიც მოყვა ევროს გამოშვებას, ინფლაციის მოლოდინები იყო დაბალი. სტაბილური ფასები განსაზღვრავს საერთო მაკროეკონომიკურ სტაბილურობას. ევროზონა გამძლეა შოკებისგან და გარეგანი განვითარებული მოვლენებისგან. თუმცა, ყველა წევრი ქვეყნისთვის საერთო ახალი [[ვალუტა]], მისი ლეგალიზაცია, ადმინისტრაციული ღირებულება და ცვლილებებმა დიდი თანხა შეადგინა.

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.ecb.europa.eu ევროპის ცენტრალური ბანკი]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

==შენიშვნები==
{{reflist|group=lower-alpha|30em|refs =
}}

[[კატეგორია:ევროპის კავშირი]]
[[კატეგორია:ევრო]]