იხილეთ წყარო გვერდისთვის ელ-ჯემი

{{ინფოდაფა მსოფლიოს მემკვიდრეობის ძეგლი
|სახელი = ელ-ჯემის ამფითეატრი
|სურათი       =   [[ფაილი:Eljem col out.jpg|250px]]
|სურათის წარწერა=    
|რუკა= 
|რუკის_წარწერა = 
|რუკის ზომა = 
|ქვეყანა =  {{დროშა|ტუნისი}}
|ტიპი= კულტურული
|კრიტერიუმი= iv, vi
|ID          =
|ბმული        =   
|რეგიონი=  [[მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია არაბულ ქვეყნებში|არაბული სახელმწიფოები]]
|კოორდინატები=  {{coord|35|18|00|N|10|43|00|E|}}
|წელი=  1979 
|სესია=  
|ნომერი =   38
|კანდიდატი =   
|საფრთხის ქვეშ = 
}}
{{მსოფლიო მემკვიდრეობა|38}}

'''ელ-ჯემი''' ([[არაბული ენა|არაბ]]. قصر الجمّ) — ქალაქი [[ტუნისი|ტუნისში]], [[მაჰდია]]ს ვილაიეთში. ცნობილია მთელს [[აფრიკა]]ში ერთ-ერთი ყველაზე შთამბჭდავი [[ძველი რომი|რომაული]] ნარჩენებით. [[2004]] წლის მონაცემებით, ქალაქის [[მოსახლეობა]] 18 302 ადამიანს შეადგენს.

ისევე როგორც თითქმის ყველა რომაული დასახლება ტუნისში, ელ-ჯემის პუნიკური დასახლების ადგილას აშენდა და იმ დროსიათვის ტისდრუსი ერქვა. წარსულში აქ შედარებით ნაკლებ მშრალი [[კლიმატი]] არსებობდა. ქალაქი განსაკუთრებით ყვაოდა ახ. წ. [[II საუკუნე]]ში, როდესაც ის [[ზეითუნის ზეთი]]ს საექსპორტო წარმოების მნიშვნელოვანი ცენტრი გახდა. ქალაქი ასევე იყო ქრისტიანული საეპისკოპოსოს ცენტრი, რომელიც დღემდე ინარჩუნებს [[კათოლიციზმი|კათოლიკური]] საეპისკოპოსოს სტატუსს.

ახ. წ. [[III საუკუნე|III საუკუნის]] ადრეულ წლებში, როდესაც ამფითეატრი აშენდა, ელ-ჯემი მეტოქეობას უწევდა ადრუმეტუმს (თანამედროვე [[სუსი]]), [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკის]] მეორე რომაულ ქალაქს [[კართაგენი|კართაგენს]]. შემდეგ, [[233]] წელს ქალაქში წარუმატებელი აჯანყება დაიწყო და მას შემდეგ, რაც იმპერატორმა [[გორდიანე I]]-მა კართაგენის სიახლოვეს, საკუთარ ვილაში თავი მოიკლა, წინამორბედი იმპერატორის, [[მაქსიმინუსი]]ს ერთგულმა ჯარებმა ელ-ჯემი მიწასთან გაასწორეს, რის შემდეგაც ის რეალურად აღარასდროს აღმდგარა.

ელ-ჯემის ამფითეატრში გადაღებულია [[ოსკარი|ოსკაროსანი]] ფილმის, [[გლადიატორი (2000 წლის ფილმი)|გლადიატორის]] გარკვეული სცენები.

==ღირსშესანიშნაობები==
ელ-ჯემი ცნობილია თავისი ამფითეატრით (რომელსაც ხშირად შეცდომით უწოდებენ კოლიზეუმს), რომელიც 35 000 მაყურებელს იტევს. მას ზომით მხოლოდ [[კოლიზეუმი|რომის კოლიზეუმი]] (45 000 მაყურებელი) და [[კაპუა]]ს დანგრეული თეატრი აღემატება. იგი პრო-კონსულ გორდიანე I-ის დროს აშენდა. შესაძლებელია, რომ ამფითეატრი ამ ფორმებით დაუსრულებელია.

[[XVII საუკუნე]]მდე, ის მეტნაკლებად მთლიანი რჩებოდა. ამ პერიოდიდან იწყება მისი ქვების გამოყენება ახლოსმდებარე სოფელ ელ-ჯემის მშენებლობისთვის, ასევე მიაქვთ კაირუანში მეჩეთის ასაშენებლად. არანაკლები უბედურება ამფითეატრს [[ოსმალები|ოსმალთა]] ბატონობისას დაატყდა. შიგ გამაგრებულ აჯანყებულებზე შეტევისას თურქები ზარბაზნებს იყენებდნენ.

[[1979]] წელს, ამფითეატრის ნანგრევები [[იუნესკო]]მ [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში შეიტანა.

== იხილეთ აგრეთვე==
* [[მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია არაბულ ქვეყნებში]]
* [[მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია აფრიკაში]]

==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://www.ancientplaces.tv/en/archive/1-season-1/6-eldjem Ancient Places TV: HD Video of El Djem amphitheatre] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120310220635/http://www.ancientplaces.tv/en/archive/1-season-1/6-eldjem |date=2012-03-10 }}
* [http://www.tunisiaonline.com/mosaics/index.html Roman mosaics in Tunisia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040803130854/http://www.tunisiaonline.com/mosaics/index.html |date=2004-08-03 }}
{{Commons category|Amphitheatre of El Jem}}

{{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ტუნისში}}

[[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ტუნისში]]
[[კატეგორია:ძველი რომის ქალაქები]]
[[კატეგორია:ტუნისის ქალაქები]]