იხილეთ წყარო გვერდისთვის ერაყი

{{ინფოდაფა ქვეყანა|
|მშობლიური_სახელი = {{lang-ar|جمهورية العراق}}<br />{{lang-ku|كؤماری عێراق}}<br />{{lang-syr|ܩܘܿܛܢܵܝܘܼܬܐܵ ܕܥܝܪܐܩ}}
|სრული_სახელი = ერაყის რესპუბლიკა
|საერთო_სახელი = ერაყი
|დროშა = Flag of Iraq.svg
|გერბი = Coat of arms of Iraq.svg
|რუკა = Iraq (orthographic).svg
|ჰიმნი = Mawtini
|დევიზი = الله أكبر
|ოფიციალური_ენები = [[არაბული ენა|არაბული]], [[ქურთული ენა|ქურთული]]
|დედაქალაქი = [[ბაღდადი]]
|latd=33
|latm=20
|latNS=N
|longd=44
|longm=26
|longEW=E
|უდიდესი_ქალაქი = [[ბაღდადი]]
|მთავრობის_ტიპი = [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]]
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[ერაყის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[ბარჰამ სალეჰი]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = [[ერაყის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]]
|ლიდერის_სახელი_2 = [[მუსტაფა ალ-კადიმი]]   
|რანგი_ფართობით = 157-ე
|ფართობი = 438 317
|წყალი_% = 1.1
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 31 234 000<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=433&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=54&pr.y=11 |title=Iraq|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2010-04-21}}</ref>
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 39-ე
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2009
|მოსახლეობის_ცენზი = 
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 71,5
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 125-ე
|მშპ_ppp_წელი = 2009
|მშპ_ppp = $111.5 მილიარდი <ref name="imf2"/>
|მშპ_ppp_რანგი = 61-ე
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $3,570<ref name=imf2/>
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 130-ე
|აგი =0.674 
|აგი_ტენდენცია ={{ზრდა}} 
|აგი_კატეგორია =<span style="color:#ffcc00;">საშუალო</span> 
|აგი_რანგი =123-ე 
|აგი_წელი =2019 
|ვალუტა = [[ერაყული დინარი]]
|ვალუტის_კოდი = IQD
|ქვეყნის_კოდი = IRQ
|დროის_სარტყელი = [[UTC+03:00]]
|ზაფხულის_დრო = [[UTC+03:00]]
|cctld = [[.iq]]
|სატელეფონო_კოდი = 964
|სქოლიო = 
}}
'''ერაყი''' ([[არაბული ენა|არ]]:العراق); ოფიციალურად '''ერაყის რესპუბლიკა''' ({{lang-ar|جمهورية العراق}}, {{lang-ku|كؤماری عێراق}}, {{lang-syr|ܩܘܿܛܢܵܝܘܼܬܐܵ ܕܥܝܪܐܩ}})<ref name="articles1">{{cite web |url=http://www.krg.org/articles/detail.asp?smap=01010100&lngnr=16&anr=25535&rnr=240 |title=Kurdistan Regional Government |publisher=KRG |date= |accessdate=2009-03-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501043209/http://www.krg.org/articles/detail.asp?smap=01010100&lngnr=16&anr=25535&rnr=240 |archivedate=2011-05-01 }}</ref> — ქვეყანა [[დასავლეთი აზია]]ში, მოიცავს [[ზაგროსის მთები]]ს ჩრდილო-დასავლეთის უმეტეს ნაწილს, [[სირიის უდაბნო]]ს [[აღმოსავლეთი|აღმოსავლეთ]] ნაწილს და [[არაბეთის უდაბნო]]ს [[ჩრდილოეთი|ჩრდილოეთს]].<ref>{{cite web|url=http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2007/11/20071126-11.html|title=Declaration of Principles for a Long-Term Relationship of Cooperation and Friendship Between the Republic of Iraq and the United States of America}}</ref>

== სახელწოდება ==
* '''ოფიციალური''' - ერაყის რესპუბლიკა.
* '''ეროვნული''': العراق, Al Jumhuriyah al Iraqiyah.
* '''ეტიმოლოგია''': სახელი მომდინარეობს ძველი სემიტური ურუქისაგან. ასე ერქვა [[შუმერი|შუმერულ]]-[[აქადი|აქადურ]] ქალაქს, რომლის მნიშვნელობაა „მდინარეთა შუა“. მისი ძველი სახელია [[მესოპოტამია]], რაც ბერძნულად ასევე „შუამდინარეთს“ ნიშნავს.

== ისტორია ==
[[ფაილი:Milkau Oberer Teil der Stele mit dem Text von Hammurapis Gesetzescode 369-2.jpg|მინი|[[ხამურაბი]]ს [[ხამურაბის კანონები|კანონთა კრებულის]] სტელას ფრაგმენტი]]
ერაყმა [[1921]] წელს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. [[1958]] წლამდე ქვეყანას მართავდა [[ჰაშიმიტები]]ს დინასტია (ფაისალ I და ფაისალ II). მონარქიის დამხობის შემდეგ ერაყში რესპუბლიკური მმართველობა დამყარდა. [[1968]] წელს ხელისუფლების სათავეში მოვიდა პარტია ბაასი, რომელმაც „ანტიიმპერიალისტური კურსი“ აიღო და დაიწყო რეფორმების გატარება. [[1974]] წელს ქვეყნის ჩრდილოეთში გამოცხადდა [[ქურთისტანი]]ს ავტონომია. [[1980]]-[[1988]] წლებში ერაყი მონაწილეობდა ფართომასშტაბიან ომში [[ირანი|ირანთან]], ხოლო [[1990]] წელს იგი შეიჭრა მეზობელი [[ქუვეითი]]ს ტერიტორიაზე და მოახდინა მისი ანექსია. მხოლოდ საერთაშორისო კოალიციური ძალების აქტიური მონაწილეობით მოხერხდა აგრესიის შედეგების ლიკვიდაცია. დადგენილია, რომ ირანთან ომში ერაყმა ქიმიური იარაღი გამოიყენა, ხოლო [[1988]] წელს - ქვეყნის შიგნითა, ქურთების წინააღმდეგ. ამ ომების გამო, [[1991]] წელს [[გაერო]]მ ერაყის მიმართ საერთაშორისო სანქციები დააწესა, რამაც გამანადგურებელი ეფექტი მოახდინა ქვეყნის ეკონომიკასა და მოსახლეობაზე. ერაყის ჩრდილოეთსა და სამხრეთში - შეიქმნა დახურული ზონები, სადაც პატრულირებდა [[აშშ]]-სა და [[დიდი ბრიტანეთი|ბრიტანეთის]] ავიაცია. ჩრდილოეთის დახურულ ზონაში ქურთებმა ავტონომიური რეგიონი შექმნეს. უკანასკნელ წლებში გაერო ცდილობდა დაეყოლიებინა ერაყის მმართველი რეჟიმი მასობრივი განადგურების იარაღის განადგურებაზე, მაგრამ უშედეგოდ. [[2003]] წლის მარტში აშშ-ს და დასავლური კოალიციის სამხედრო ინტერვენციის შედეგად [[ჰუსეინი, სადამ|სადამ ჰუსეინის]] რეჟიმი ჩამოშორებულ იქნა ხელისუფლებისაგან. ორი წლის განმავლობაში ქვეყანას მართავდა საოკუპაციო დროებითი ადმინისტრაცია, რომელმაც მოამზადა ერაყის სამოქალაქო ძალებისათვის ხელისუფლების გადაცემის წინაპირობები. [[2005]] წლის [[6 აპრილი|6 აპრილს]] ჩატარდა ერაყის ისტორიაში პირველი დემოკრატიული არჩევნები. ქვეყნის პრეზიდენტად არჩეულ იქნა ჯალალ თალაბანი, ქურთი აჯანყებულების ყოფილი ლიდერი.

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:Iraq-CIA WFB Map.png|thumb|left]]
ქვეყანა მდებარეობს სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში, [[ევფრატი]]სა და [[ტიგროსი]]ს შუამდინარეთში. მისი მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[თურქეთი]], [[ირანი]], [[ქუვეითი]], [[საუდის არაბეთი]], [[იორდანია]], [[სირია]]. ფართობი შეადგენს 435 072 კვ. კმ-ს.

== სახელმწიფო ==
* '''სახელმწიფო სისტემა''' - 2003-05 წლებში გარდამავალი მმართველობის ქვეშ მყოფი რესპუბლიკა იყო.
* '''სახელმწიფოს მეთაური''' - პრეზიდენტი.
* '''მთავრობის მეთაური''' - პრემიერ-მინისტრი.
* '''ადმინისტრაციული დაყოფა''' - 18 ოლქი (muhafazat).

== დემოგრაფია ==
{{მთავარი|ერაყის დემოგრაფია}}
* '''მოსახლეობა''' - 36,004 ათასი (2014), მათ შორის - [[არაბები]] 75-80 %, [[ქურთები]] 15-20 %, ეროვნული უმცირესობებია [[თურქულენოვანი ხალხები]], [[ასურელები]] და სხვები.
* '''სახელმწიფო ენა''' - [[არაბული ენა|არაბული]]; [[ქურთული ენა|ქურთული]] (ქურთისტანში). გავრცელებულია ენებია [[ასურული ენა|ასურული]].
* '''რელიგია''' - [[ისლამი]].
* '''დედაქალაქი''' - [[ბაღდადი]] (9,500 ათასი).
* '''ქალაქები''' - [[ბასრა]] (2,300), [[ერბილი]] (2,000), [[სულეიმანია]] (1,600), [[მოსული]] (1,000), [[ქირქუქი]] (1,000).

== ადმინისტრაციული დაყოფა ==
ერაყი დაყოფილია 18 [[პროვინცია]]დ, (არაბულად: მუჰაფაზათი, {{lang-ku|پاریزگه}} - ფარიშა). პროვინციები დაყოფილია ოლქებად (ქადაში). ერაყის ქურთისტანი არის განსაკუთრებულ სტატუსის მქონე რეგიონი, რომელსაც აქვს თავისი მმართველობა და მილიცია.
[[ფაილი:Iraqi Governorates (numbered).png|300px|right|ერაყის პროვინციები]]
* 1-[[ბაღდადის მუჰაფაზა|ბაღდადი]]
* 2-[[სალაჰ-ედ-დინის მუჰაფაზა|სალაჰ-ედ-დინი]]
* 3-[[დიიალის მუჰაფაზა|დიიალა]]
* 4-[[ვასიტის მუჰაფაზა|ვასიტი]]
* 5-[[მაისანის მუჰაფაზა|მაისანი]]
* 6-[[ბასრის მუჰაფაზა|ბასრა]]
* 7-[[დი-ქარის მუჰაფაზა|დი-ქარი]]
* 8-[[მუთანის მუჰაფაზა|მუთანა]]
* 9-[[ქადისიის მუჰაფაზა|ქადისია]]
* 10-[[ბაბილის მუჰაფაზა|ბაბილი]]
* 11-[[ქარბალის მუჰაფაზა|ქარბალა]]
* 12-[[ნაჯაფის მუჰაფაზა|ნაჯაფი]]
* 13-[[ანბარის მუჰაფაზა|ანბარი]]
* 14-[[ნაინავის მუჰაფაზა|ნაინავა]]
* 15-[[დაჰუკის მუჰაფაზა|დაჰუკი]]
* 16-[[ერბილის მუჰაფაზა|ერბილი]]
* 17-[[ქირქუქის მუჰაფაზა|ქირქუქი]]
* 18-[[სულეიმანიის მუჰაფაზა|სულეიმანია]]

== ეკონომიკა ==
ნავთობმა ქვეყანას კეთილდღეობა მოუტანა. 1972 წელს ერაყის სანავთობო კომპანია ნაციონალიზებულ იქნა. 1979 წელს ნავთობი ქვეყნის სავალუტო შემოსავლების 95 %-ს იძლეოდა.
* '''რესურსები''' - [[ნავთობი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ფოსფატები]], [[გოგირდი]].
* '''ექსპორტი''' - ნავთობი, შალეული, ფინიკი.
* '''ვალუტა''' - ერაყის დინარი (IQD).

== მემკვიდრეობა ==
* '''ბაღდადი''' – ერაყის ეროვნული: და სამხედრო მუზეუმები, აბასიდების სასახლე (XII ს.), უნივერსისტეტის შენობა (XIII ს.), მეჩეთი მირჯა (XVI ს.), ოქროს მეჩეთი (XV ს.);
* '''სამარა''' - მინარეთი და დიდი მეჩეთი (IX ს.);
* ქალაქების ბაბილონისა და ნინევიის ნაშთები;
* პართიული ქალაქი ჰათრა.
მესოპოტამიას უკავშირდება არაბთა სახალიფოსა და უძველესი ცივილიზაციების - [[შუმერი]]ს, [[აქადი]]ს, [[ბაბილონი]]სა და [[ასურეთი]]ს სახელები.

{{Commons}}
{{ვიქსიკონი}}
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{აზიის ქვეყნები}}
{{შუა აღმოსავლეთის თემები}}
{{ერაყის მუჰაფაზები}}

[[კატეგორია:ერაყი|*]]
[[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:არაბულენოვანი ქვეყნები]]
[[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]]