იხილეთ წყარო გვერდისთვის ესტონეთი

{{ინფოდაფა ქვეყანა2
|სრული სახელი = ესტონეთის რესპუბლიკა
|მშობლიური სახელი = Eesti Vabariik
|სახელი = ესტონეთი
|ეროვნული ჰიმნი = 
 {{unbulleted list
  | ''[[ესტონეთის ჰიმნი|Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]''
  | {{small|''My Fatherland, My Happiness and Joy''}}
  | <center>[[ფაილი:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg]]</center>
 }}
|დროშა = Flag of Estonia.svg
|გერბი = Coat of arms of Estonia.svg
|რუკა = EU-Estonia.svg
|რუკის წარწერა = ესტონეთის მდებარეობა ევროპაში
|რუკის სიგანე = 300პქ
|რუკა2 = Estonia - Location Map (2013) - EST - UNOCHA.svg
|დედაქალაქი = [[ტალინი]]
|latd=59 |latm=25 |latNS=N |longd=24 |longm=45 |longEW=E
|უდიდესი ქალაქი = დედაქალაქი
|ოფიციალური ენები = [[ესტონური ენა|ესტონური]] {{ref label|ააა|ა}}
|რეგიონული ენები = {{unbulleted list |[[ვიროული ენა|ვირო]] |[[სეტუ (ენა)|სეტუ]]}}
|ეთნიკური ჯგუფები = 
 {{unbulleted list
  | 68,7 % [[ესტონელები]] {{ref label|ბბბ|ბ}}
  | 24,8 % [[რუსები]]
  |  1,7 % [[უკრაინელები]]
  |  1,0 % [[ბელარუსები]]
  |  0,6 % [[ფინელები]]
  |  0,2 % [[თათრები]]
  |  0,2 % [[ებრაელები]]
  |  0,1 % [[ლატვიელები]]
  |  2,7 % სხვები
 }}
|ეთნიკური ჯგუფების წელი = 2013<ref>{{cite web|title=Population and housing census&nbsp;– Population and Housing Census 2011&nbsp;– Preliminary data|url=http://www.stat.ee/sdb-update?db_update_id=13545|work=Database Update 17|publisher=Statistics Estonia|accessdate=16 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141115012253/http://www.stat.ee/sdb-update?db_update_id=13545|archivedate=15 ნოემბერი 2014}}</ref>
|ეთნოქორონიმი = ესტონელი
|მთავრობის ტიპი = [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]]
|ლიდერის ტიტული1 = [[ესტონეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის სახელი1 = {{nowrap|[[კერსტი კალიულაიდი]]}}
|ლიდერის ტიტული2 = [[ესტონეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]]
|ლიდერის სახელი2 = [[კაია კალასი]]
|საკანონმდებლო ორგანო = ''[[რიიგიკოგუ]]''
|დამოუკიდებლობის ტიპი = [[ესტონეთის ისტორია|დამოუკიდებლობა]]
|მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = {{nowrap|[[ესტონეთის ავტონომიური საგუბერნატორო|ავტონომიის გამოცხადება]]}}
|მოვლენის თარიღი1 = 12 აპრილი, 1917
|მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = {{nowrap|[[ესტონეთის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია|დამოუკიდებლობის <br/>დეკლარაცია]] შემდეგ [[ესტონეთის ისტორია|აღიარება]]}}
|მოვლენის თარიღი2 = 24 თებერვალი, 1918<br/>2 თებერვალი, 1920
|მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = {{nowrap|[[ბალტიისპირეთის ოკუპაცია|საგარეო ოკუპაცია]]}}
|მოვლენის თარიღი3 = 1940–1991
|მნიშვნელოვანი მოვლენა4 = {{nowrap|[[ესტონეთის ისტორია|დამოუკიდებლობის აღდგენა]]}}
|მოვლენის თარიღი4 = 20 აგვისტო, 1991
|მნიშვნელოვანი მოვლენა5 = {{nowrap|[[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] [[ევროკავშირის გაფართოება (2004)|გაწევრიანება]]}}
|მოვლენის თარიღი5 = 1 მაისი, 2004
|ფართობი = 45 227
|ფართობის ადგილი = 132-ე
|ფართობის შენიშვნები = {{ref label|გგგ|გ}}
|წყლის პროცენტულობა = 4.45 %
|მოსახლეობის შეფასება = 1 315 819<ref>{{cite web |url=http://www.stat.ee/34277 |title=Statistics Estonia |publisher=Stat.ee |date=1 January 2014 |accessdate=3 აგვისტო 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160404162352/http://www.stat.ee/34277 |archivedate=4 აპრილი 2016 }}</ref>
|მოსახლეობის შეფასების წელი = 2014
|მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 154-ე
|მოსახლეობის აღწერა = 1 294 486<ref>{{cite web|title=PHC 2011 RESULTS|url=http://www.stat.ee/phc2011|publisher=Statistics Estonia|accessdate=16 January 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161010065115/http://www.stat.ee/phc2011|archivedate=10 ოქტომბერი 2016}}</ref>
|მოსახლეობის აღწერის წელი = 2011
|მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 29
|მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 181-ე
|მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2014
|მშპ-ის მუპ = $29.944 მილიარდი<ref name=imf2>*[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=43&pr.y=13&sy=1980&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C624%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDPDPC&grp=0&a= April 2014 Edition, Gross Domestic Product per capita, current prices, U.S. dollars.]</ref>
|მშპ-ის მუპ-ის ადგილი =
|მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $23 213<ref name=imf2/>
|მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 47-ე
|მშპ-ის ნომინალი = $24.284 მილიარდი<ref name=imf2/>
|მშპ-ის ნომინალის ადგილი =
|მშპ-ის ნომინალის წელი = 2014
|მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = $20 179<ref name=imf2/>
|მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 41-ე
|ჯინის წელი = 2012
|ჯინის ცვლილება = increase <!--increase/decrease/steady-->
|ჯინი = 32.5 <!--number only-->
|ჯინის სქოლიო =<ref name=eurogini>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=5 January 2014}}</ref>
|ჯინის ადგილი =
|აგი-ს წელი = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|აგი-ს ცვლილება = steady <!--increase/decrease/steady-->
|აგი = 0.840 <!--number only-->
|აგი-ს სქოლიო = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=27 July 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref>
|აგი-ს ადგილი = 33-ე
|ვალუტა = [[ევრო]] ([[ევროს სიმბოლო|€]]) {{ref label|დდდ|დ}}
|ვალუტის კოდი = EUR
|სასაათო სარტყელი = [[UTC+02:00]]
|UTC-ის გადაწევა = +2
|სასაათო სარტყელი DST = [[UTC+03:00]]
|UTC-ის გადაწევა DST-ზე = +3
|მოძრაობის მიმართულება = მარჯვენა
|სატელეფონო კოდი = [[ესტონეთის სატელეფონო ნომრები|+372]]
|ISO 3166 კოდი = EE
|ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.ee]] {{ref label|ეეე|ე}}
|შენიშვნა ა = [[ესტონეთის კონსტიტუცია|კონსტიტუციის]] თანახმად, ერთადერთ ოფიციალურ ენას ესტონური წარმოადგენს.<ref>[http://www.president.ee/en/republic-of-estonia/the-constitution/index.html#1 ესტონეთის რესპუბლიკის კონსტიტუცია], მე-6 თავი</ref> [[ვირუმაა|სამხრეთის მაზრებში]], მასთან ერთად [[ვიროული ენა|ვიროზე]] და [[სეტუ (ენა)|სეტუზეც]] ლაპარაკობენ. რუსული არაოფიციალური სალაპარაკო ენაა [[იდა-ვირუმაა]]სა და ტალინში, საბჭოთა კავშირის ომის შემდგომი პოლიტიკის შედეგად.
|შენიშვნა ბ = მოიცავს 5,4 % [[ვიროები|ვიროებსა]] და 0,93 % [[სეტოები|სეტოებს]].<ref>[http://www.postimees.ee/906060/vorokesed-ees-setod-jarel Võrokesed ees, setod järel]. postimees.ee (13 July 2012).</ref>
|შენიშვნა გ = რუსეთ-ესტონეთის 1920 წლის [[ტარტუს სამშვიდობო ხელშეკრულება|ტარტუს ხელშეკრულებით]] განსაზღვრული იყო 47 549 კმ². ამჟამად, დარჩენილი 2323 კმ² კვლავ ოკუპირებულია რუსეთის მიერ, როგორც საკუთარი ტერიტორია. დათმობილი ტერიტორიები მოიცავს ყოფილი [[პეჩორის მაზრა|პეჩორის მაზრის]] დიდ ნაწილსა და მდინარე [[ნარვა (მდინარე)|ნარვის]] მიმდებარე ტერიტორიებს, მათ შორის [[ივანგოროდი]] (იანილინი). [[პეჩორი]] რუსეთის კონტროლქვეშ რჩება.
|შენიშვნა დ = [[ესტონური კრონი]] (EEK) 2011 წლამდე.
|შენიშვნა ე = [[ევროკავშირი]]ს სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი [[.eu]].
}}
'''ესტონეთი''' ({{lang-et|Eesti}}), ოფიციალურად '''ესტონეთის რესპუბლიკა''' ({{lang-et|Eesti Vabariik}}) — [[სუვერენული სახელმწიფო]] [[ჩრდილოეთი ევროპა|ჩრდილოეთ ევროპაში]], [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირეთში]]. ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[ფინეთის ყურე]], დასავლეთიდან [[ბალტიის ზღვა]], სამხრეთით [[ლატვია]] (343 კმ.) ხოლო აღმოსავლეთით [[ჩუდ-ფსკოვის ტბა]] და [[რუსეთი]] (338,6 კმ).<ref>[https://web.archive.org/web/20110721204649/http://www.eesti.ee/eng/riik/eesti_vabariik/ Estonian Republic].</ref> ტერიტორიაში შედის ძირითადი ნაწილი და ბალტიის ზღვის 2,222 კუნძული; მთლიანი ფართობი 42,388 კმ<sup>2</sup>-ია და ხასიათდება ნოტიო კონტინენტური კლიმატით. [[ტალინი]], ესტონეთის დედაქალაქი, და [[ტარტუ]] ქვეყნის უდიდესი ქალაქებია ურბანული ტერიტორიების მხრივ; სხვა აღსანიშნავ ქალაქებს მიეკუთვნება [[ნარვა]], [[პიარნუ]], [[კოჰტლა]] და [[ვილიანდი]]. ქვეყნის ოფიციალური ენა, [[ესტონური ენა]], არის მეორე ყველაზე გავრცელებული ენა ფინურ ენებში.

არის დემოკრატიურლი [[უნიტარული სახელმწიფო|უნიტარული]] [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]], რომელიც დაყოფილია [[ესტონეთის მუნიციპალიტეტები|15 მუნიციპალიტეტად]]. 1.3 მილიონი მცხოვრებით ესტონეთი ერთ-ერთი ყველაზე ნაკლებად დასახლებული ქვეყანა [[ევროპის კავშირი]]ს, [[ევროზონა|ევროზონის]], [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცის]], [[შენგენის ზონა|შენგენის ზონის]], [[ნატო]]ს და [[გაეროს უშიშროების საბჭო]]ს წევრებს შორის.<ref name="ERR_20190607">{{cite news |title= Gallery: Estonia gains non-permanent UN Security Council seat |work= ERR News |publisher= [[Eesti Rahvusringhääling|ERR]] |date= 7 June 2019 | url= https://news.err.ee/950290/gallery-estonia-gains-non-permanent-un-security-council-seat |accessdate= 7 June 2019}}</ref>

ესტონეთი არის განვითარებული ქვეყანა მოწინავე, მაღალშემოსავლიანი ეკონომიკით, რომელიც ევროკავშირის ქვეყნებს შორის 2004 წლიდან ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდია.<ref>{{cite magazine |title= Estonian Economic Miracle: A Model For Developing Countries |magazine= Global Politician | url= http://www.globalpolitician.com/2614-baltic-eu-expansion-estonia | archiveurl= https://web.archive.org/web/20110628230137/http://www.globalpolitician.com/2614-baltic-eu-expansion-estonia | archivedate= 28 June 2011 |accessdate= 5 June 2011 |url-status= dead}}</ref> ადამიანის განვითარების ინდექსი ქვეყანაში ძალიან მაღალია;<ref name="HDI"/> აგრეთვე მაღალ დონეზეა ეკონომიკური და სამოქალაქო თავისუფლება,<ref>{{cite web | url= https://www.yahoo.com/news/asian-countries-dominate-science-teaching-criticised-survey-101202488.html | title= Asian countries dominate, science teaching criticised in survey | publisher= Yahoo | accessdate= 2020-08-05 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20200815210528/https://www.yahoo.com/news/asian-countries-dominate-science-teaching-criticised-survey-101202488.html | archivedate= 2020-08-15 }}</ref> განათლება<ref>[http://www.oecd.org/estonia/Education-Policy-Outlook-Country-Profile-Estonia.pdf Estonia] OECD 2016.</ref> და პრესის თავისუფლება.<ref>{{cite web |url= https://rsf.org/en/ranking |title= Press Freedom Index 2016 |publisher= Reports Without Borders |accessdate= 29 May 2016}}</ref> ესტონეთის მოქალაქეები იღებენ საყოველთაო ჯანდაცვას,<ref>[https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/comparing-performance-of-universal-health-care-countries-2016.pdf Comparing Performance of Universal Health Care Countries, 2016] Fraser Institute</ref> უფასო განათლებასა<ref>[http://www.oecd.org/estonia/Education-Policy-Outlook-Country-Profile-Estonia.pdf Estonia] OECD 2016.</ref> და ყველაზე ხანგრძლივ ანაზღაურებად დეკრეტულ შვებულებას [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია]]ში.<ref>{{cite news |url= https://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2016/10/daily-chart-10 |title= Which countries are most generous to new parents? |work= The Economist |accessdate= 28 October 2016}}.</ref> ქვეყანას ჰყავს მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ციფრულად-მოწინავე საზოგადოება:<ref>
{{cite news | url= https://www.wired.co.uk/article/digital-estonia |title=Welcome to E-stonia, the world's most digitally advanced society |work= [[Wired (magazine)|Wired]] |accessdate= 20 October 2018}}
</ref> 2005 წელს ესტონეთი გახდა პირველი სახელმწიფო, რომელმაც არჩევნები ჩაატარა ინტერნეტით, ხოლო 2014 წელს, პირველი სახელმწიფო, რომელმაც უზრუნველყო ელექტრონული რეზიდენცია.

== სახელწოდება ==
* '''ოფიციალური''': ესტონეთის რესპუბლიკა.
* '''ეროვნული''': Eesti Vabariik.
* '''ეტიმოლოგია''': სახელი მომდინარეობს გერმანულიდან Eistland, Astland, „აღმოსავლეთის გზა“. სხვა ვერსიით იგი ლიტვურ მდინარეს უკავშირდება. სკანდინავურ საგებში ნახსენებია Estland და Eisr, ხოლო ლათინურ ქრონიკებში - Estia, Hestia, Estonia.

== გეოგრაფია ==
{{Main|ესტონეთის გეოგრაფია}}
[[ფაილი:Estonia-CIA WFB Map - ქართული.jpg|thumb|left|250პქ]]
ქვეყანა მდებარეობს ევროპის ჩრდილო-აღმოსავლეთში, [[ბალტიის ზღვა|ბალტიის ზღვის]] სანაპიროზე, ჩრდილოეთის 57.3° და 59.5° განედებსა და აღმოსავლეთის 21.5° და 28.1° გრძედებს შორის. საშუალო სიმაღლე ზღვის დონიდან არის 50 მეტრი. მისი მოსაზღვრე ქვეყნებია [[რუსეთი]] და [[ლატვია]]. ფართობი – 45 226 კვ. კმ.

კონტინენტური ნაწილის გარდა, ესტონეთს უჭირავს ბალტიის ზღვის სიდიდით მეორე არქიპელაგი (ოლანდის არქიპელაგის შემდეგ). კერძოდ: [[მოონზუნდის არქიპელაგი]]. ორი უდიდესი კუნძულით: [[საარემაა]] და [[ჰიიუმაა]]. მათ გარდა, ამ არქიპელაგში ასობით მომცრო კუნძული შედის.
შიდა წყლებიდან უმთავრესი სტრატეგიული რესურსია ტბა [[პეიპსი იარვი]]. რომელიც აღმოსავლეთ საზღვრის დიდ ნაწილს წარმოადგენს ესტონეთსა და რუსეთის ფედერაციას შორის. (ქართულში ეს ტბა უფრო ცნობილია მისი რუსული სახელწოდებით: [[ჩუდის ტბა]]).

პეიპსი იარვიდან გამოედინება მდინარე [[ნარვა (მდინარე)|ნარვა]]. რომელიც ამ ტბას ბალტიის ზღვასთან აერთებს, ჩაედინება რა თავად ბალტიის ზღვაში.

===კლიმატი===
ესტონეთი მოქცეულია ჩრდილოეთ [[ზომიერი სარტყლები|ზომიერი სარტყელის ზონაში]], სადაც ზღვის და კონტინენტური კლიმატი ერთმანეთს ერწყმის. ვხვდებით თითქმის თანაბარი ხანგრძლივობის 4 სეზონს. ყველაზე თბილ თვეში, ივლისში, საშუალო ტემპერატურა კუნძულებზე 16.3 გრადუსია, ხოლო ქვეყნის შიდა ნაწილში - 18.1 გრადუსი; ხოლო ყველაზე ცივ თვეში, თებერვალში, კუნძულებზე საშუალოდ −3.5 გრადუსი, ხოლო ქვეყნის შიდა ნაწილში −7.6 გრადუსი ფიქსირდება. საშუალო წლიური ტემპერატურა 5.2 გრადუსია.<ref name="EMHI">{{cite web |url=http://www.emhi.ee/index.php?ide=6,299,302 |title=Keskmine ohutemperatuur (°C) 1971–2000 |publisher=Emhi.ee |accessdate=2 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120222111033/http://www.emhi.ee/index.php?ide=6,299,302 |archive-date=22 February 2012 |url-status=dead}}</ref> 1961-1990 წლებში ნალექების წლიური საშუალო მაჩვენებელი 535-727 მმ-მდე მერყეობდა.<ref name=emhi2>{{cite web|url=http://www.emhi.ee/?ide=6,299,303 |title=Sademed, õhuniiskus |publisher=Emhi.ee|accessdate=2 June 2010}}</ref> თოვლის საფარს, რომელიც სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში უფრო მაღალია, ჩვეულებრივ ვხვდებით შუა დეკემბრიდან გვიან მარტამდე.

===ბიომრავალფეროვნება===
ევროპის მრავალ ქვეყანაში გადაშენებული სახეობა ესტონეთში ჯერ კიდევ გვხვდება. ძუძუმწოვრებიდან ესტონეთში გვხვდება: [[მგელი|რუხი მგელი]], [[ფოცხვერი]], [[მურა დათვი]], [[ჩვეულებრივი მელა|წითელი მელა]], [[მაჩვი]], [[გარეული ღორი]], [[ლოსი]], [[კეთილშობილი ირემი]], [[ევროპული შველი]], [[თახვი]], [[წავი]], [[გრძელდინგა სელაპი]] და [[რგოლებიანი ნერპა]]. გადაშენების პირას მყოფი [[წაულა]]ს პოპულაცია წარმატებით აღადგინეს კუნძულ [[ჰიიუმაა]]ში; აგრეთვე, ციმბირული მფრინავი ციყვი პოპულაცია აღადგინეს აღმოსავლეთ ესტონეთში.<ref>{{Cite book|last1=Taylor|first1= Neil|title= Estonia|url=https://archive.org/details/estoniabradttrav0000tayl_s9l8|pages=[https://archive.org/details/estoniabradttrav0000tayl_s9l8/page/6 6]–7|year=2014|publisher= Bradt Travel Guides |isbn=9781841624877}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Taylor|first1= Neil|title= Estonia|url=https://archive.org/details/estoniabradttrav0000tayl_s9l8|page=[https://archive.org/details/estoniabradttrav0000tayl_s9l8/page/4 4]|year=2014|publisher= Bradt Travel Guides |isbn=9781841624877}}</ref>

შემოსახლებული სახეობების, მაგალითად, [[ხალებიანი ირემი]], [[ენოტისმსგავსი ძაღლი]] და [[ონდატრა]], ნახვა დღესდღეობით მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზეა შესაძლებელი.<ref>{{cite web|url=http://naturetours.ee/?page=3338&text=Mammals%20in%20Estonia|title=Mammals in Estonia|publisher=Estonian Nature Tours|date=Autumn 2017|accessdate=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190410003844/http://naturetours.ee/?page=3338&text=Mammals%20in%20Estonia|archive-date=10 April 2019|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190410003844/http://naturetours.ee/?page=3338&text=Mammals%20in%20Estonia|archivedate=10 აპრილი 2019}}</ref> ესტონეთში 300-ზე მეტი ფრინველის სახეობაა ნაპოვნი; მათ შორის არის: [[თეთრკუდა ფსოვი]], [[მთის არწივი]], [[სოღო]], [[იშხვარი]], [[ლაკლაკი]], [[ბუსნაირნი|ბუს მრავალი სახეობა]], [[ბატი]] და მრავალი სხვა.<ref>{{Cite book|last1=Taylor|first1= Neil|title= Estonia|url=https://archive.org/details/estoniabradttrav0000tayl_s9l8|pages=[https://archive.org/details/estoniabradttrav0000tayl_s9l8/page/7 7]–8|year=2014|publisher= Bradt Travel Guides |isbn=9781841624877}}</ref> „Barn swallow“ არის ესტონეთის ეროვნული ჩიტი.<ref>{{Cite book|last1=Spilling|first1=Michael|title=Estonia|page=11|year=2010|publisher=Marshall Cavendish |isbn=9781841624877}}</ref>

დაცული ადგილები ფარავს ესტონეთის სახმელეთო ტერიტორიის 18%-ს, ხოლო საზღვაო ტერიტორიის - 26%-ს. ქვეყანაში ვხვდებით 6 ეროვნულ პარკს, 159 ნაკრძალსა და მრავალ სხვა დაცულ ტერიტორიას.<ref>{{cite web|url= https://www.keskkonnaamet.ee/en/news/nature-conservation-estonia |title=Nature conservation in Estonia |publisher=Estonian Environmental Board |date=16 November 2017 |accessdate=23 February 2018}}</ref>

== ისტორია ==
{{მთავარი|ესტონეთის ისტორია}}
[[ფაილი:KumnaHoardArtfs.jpg|მინი|მარცხნივ|[[რკინის ხანა|რკინის ხანის]] არტეფაქტები სოფელ [[კუმნა]]დან.<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=mu9KAAAAMAAJ&dq=Kumna+Hoard&q=Kumna+hoard |title=Through Past Millennia: Archaeological Discoveries in Estonia |publisher=Books.google.com |date=29 September 2007 |accessdate=2 June 2010}}</ref>]]
[[1988]] წელს მიიღეს ახალი [[კონსტიტუცია]], რომლითაც განისაზღვრა ქვეყნის [[სუვერენიტეტი]]. [[1991]] წელს მიიღო სრული დამოუკიდებლობა, რაც აღიარებულ იქნა [[გაერო]]ს მიერ. [[2002|2002 წლის]] ბოლოს ესტონეთის უახლეს ისტორიაში ორი მნიშვნელოვანი მოვლენა მოხდა - ქვეყანამ მიიღო ოფიციალური მიწვევა ნატოსა და ევროკავშირში გაწევრიანებაზე, 2004 წლის აპრილში კი ამ ორგანიზაციათა სრულუფლებიანი წევრი გახდა. საბჭოთა მემკვიდრეობა თავის კვალს დღესაც ამჩნევს ქვეყნის ცხოვრებას - რუსულენოვანი მოსახლეობა პრაქტიკულად მოქალაქეობის არმქონეა. ამის მიზეზია ის ფაქტი, რომ ერთი ნაწილი ვერ აბარებენ გამოცდას სახელმწიფო ენის ცოდნაზე, ხოლო მეორე ნაწილი ვერ ხედავს აუცილებლობას ესტონეთის მოქალაქეობის მიღებისა.

== სახელმწიფო ==
* '''სახელმწიფო სისტემა''': განვითარებადი დემოკრატია.
* '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი [[ილვესი, ტოომას ჰენდრიკ|ტოომას ჰენდრიკ ილვესი]] (Toomas Hendrik Ilves) (2006).
* '''მთავრობის მეთაური ''': პრემიერ-მინისტრი.
* '''საკანონმდებლო ორგანო''': ერთპალატიანი პარლამენტი -რიიგიკოგუ (Riigikogu) (101 წევრი).
* '''ადმინისტრაციული დაყოფა''': 15 ოლქი (maakond).

== დემოგრაფია ==
[[File:Eesti rahvaarv 1960-2019.png|thumb|upright=1.25|alt=The population of Estonia, from 1960 to 2019, with a peak in 1990.|ესტნეთის მოსახლეობა 1960-2019 წლებში. ცვლილებები მეტწილად საბჭოთა მიგრაციასა და ემიგრაციას მიეწერება<ref name="stat.ee_2">{{cite web|title=Rahvaarv, 1. jaanuar, aasta|url=http://pub.stat.ee/px-web.2001/Database/RAHVASTIK/databasetree.asp|publisher=Statistics Estonia|accessdate=10 October 2019}}</ref>]]
[[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომამდე]], ეთიკურად [[ესტონელები]] შეადგენდნენ ქვეყნის მოსახლეობის 88%-ს, ხოლო ეროვნული უმცირესობების წილი 12% იყო.<ref name="ethnic minor">{{cite web|url=http://old.estinst.ee/factsheets/ethnic_minor/ |date=26 December 1998 |title=Ethnic minorities in Estonia: past and present |publisher=Einst.ee |accessdate=2 June 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110807204855/http://old.estinst.ee/factsheets/ethnic_minor/ |archivedate=7 August 2011}}</ref> 1934 წელს ეთნიკურ უმცირესობებს შორის რაოდენობით გამოირჩეობდნენ: [[რუსები]], [[გერმანელები]], [[შვედები]], [[ლატვიელები]], [[ებრაელები]], [[პოლონელები]], [[ფინელები]] და [[იზორიელები]].

ესტონეთში ბალტიელ გერმანელთა წილი, 1881–1934 წლებში, 5.3 %-დან (~46,700) 1.3 %-მდე (16,346) დაეცა, რაც ძირითადად განაპირობა გერმანიაში ემიგრაციამ და XX საუკუნეში ესტონეთის დამოუკიდებლობის მოპოვებამ.

1945-1989 წლებში ქვეყნის მთლიან მოსახლეობაში ესტონელთა წილი 61%-მდე დაეცა, რაც ძირითადად საბჭოთა პროგრამით იყო გამოწვეული; საბჭოეთი ხელს უწყობდა მუშათა ემიგრაციას რუსეთიდან, უკრაინიდან და ბელარუსიდან. 1989 წლისთვის ეთნიკური უმცირესობების წილმა ქვეყანაში მესამედს გადააჭარბა, რადგან არა-ესტონელთა რიცხვი დაახლოებით ხუთჯერ გაიზარდა.

თანამედროვე ესტონეთი ეთნიკურად ჰეტეროგენული ქვეყანაა, მაგრამ ეს არ ვრცელდება მის ყველა მუნიციპალიტეტზე: 15 მუნიციპალიტეტიდან 13 მათგანში მოსახლეობის 80%-ზე მეტი ესტონელია, ხოლო არა-ესტონელი მოსახლეობა ძირითადად 2 მუნიციპალიტეტშია კონცენტრირებული. ყველაზე ჰეტეროგენული ჰომოგენული მუნიციპალიტეტი არის [[ჰიიუმაა]], სადაც ესტონელები მოსახლეობის 98.4 % შეადგენენ. ხოლო ჰარიუმაასა და იდა-ვირუმაას მუნიციპალიტეტებში ესტონელთა წილი, შესაბამისად, 60 % და 20 % არის. მთლიანი მოსახლეობის 25.6 %-ს რუსები წარმოადგენენ, თუმცა რუსთა წილი ჰარიუმააში 36 %, ხოლო იდა-ვირუმააში 70 %-ია.

===რელიგია===
<div style="float:right; margin:0; margin-left:7px;">
{|class="wikitable sortable" style="margin:0;"
|-
!rowspan="2"|რელიგია 
!colspan="2"|2000 წლის აღწერა<ref>{{cite web |url=http://pub.stat.ee/px-web.2001/Dialog/varval.asp?ma=PC231&ti=POPULATION+BY+RELIGIOUS+AFFILIATION+AND+ETHNIC+NATIONALITY*&path=../I_Databas/Population_census/PHC2000/16Religious_affiliation/&lang=1 |title=PC231: POPULATION BY RELIGIOUS AFFILIATION AND ETHNIC NATIONALITY |date=31 March 2000 |accessdate=9 January 2014 |publisher=[[Statistics Estonia]]}}</ref>
!colspan="2"|[[2011 წლის ესტონეთის აღწერა|2011 წლის აღწერა]]<ref name=stat2011>{{cite web |url=http://pub.stat.ee/px-web.2001/Dialog/varval.asp?ma=PC0454&lang=1 |title=PC0454: AT LEAST 15-YEAR-OLD PERSONS BY RELIGION, SEX, AGE GROUP, ETHNIC NATIONALITY AND COUNTY, 31 DECEMBER 2011 |date=31 December 2011 |accessdate=9 January 2014 |publisher=Statistics Estonia}}</ref> 
|-
! რიცხვი
! % 
! რიცხვი
! %
|-
|[[აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესია]] 
|align=right|143,554
|align=right|12.80
|align=right|176,773 
|align=right|16.15
|-
|[[ლუთერანობა]]
|align=right|152,237
|align=right|13.57
|align=right|108,513
|align=right|9.91
|-
|[[ბაპტიზმი]]
|align=right|6,009
|align=right|0.54
|align=right|4,507
|align=right|0.41
|-
|[[რომის კათოლიკური ეკლესია]]
|align=right|5,745
|align=right|0.51
|align=right|4,501
|align=right|0.41
|-
|[[იეჰოვას მოწმეები]]
|align=right|3,823
|align=right|0.34
|align=right|3,938
|align=right|0.36
|-
|[[სტაროვერები]]
|align=right|2,515
|align=right|0.22
|align=right|2,605
|align=right|0.24
|- valign=top
|[[კრების ეკლესია]] 
|align=right|223
|align=right|0.02
|align=right|2,189
|align=right|0.20
|-
|[[ესტონური ნეოპაგანიზმი]] 
|rowspan="2" style="text-align:right;"|1,058
|rowspan="2" style="text-align:right;"|0.09
|align=right|1,925
|align=right|0.18
|-
|[[ტაარას მორწმუნეები]]
|align=right|1,047
|align=right|0.10
|-
|[[ორმოცდაათიანელობა]]
|align=right|2,648
|align=right|0.24
|align=right|1,855
|align=right|0.17
|-
|[[მუსლიმანობა]]
|align=right|1,387
|align=right|0.12
|align=right|1,508
|align=right|0.14
|-
|[[ადვენტისტები]]
|align=right|1,561
|align=right|0.14
|align=right|1,194
|align=right|0.11
|-
|[[ბუდიზმი]]
|align=right|622
|align=right|0.06
|align=right|1,145
|align=right|0.10
|-
|[[მეთოდიზმი]]
|align=right|1,455
|align=right|0.13
|align=right|1,098
|align=right|0.10
|-
|სხვა რელიგია 
|align=right|4,995
|align=right|0.45
|align=right|8,074
|align=right|0.74
|-
|[[არა-რელიგიური]]
|align=right|450,458
|align=right|40.16
|align=right|592,588
|align=right|54.14
|-
|უცნობი
|align=right|343,292
|align=right|30.61
|align=right|181,104
|align=right|16.55
|-
|'''სულ<sup>1</sup>'''
|align=right|1,121,582
|align=right|100.00
|align=right|1,094,564
|align=right|100.00
|}
<small><sup>1</sup>15 წელზე უფროსი მოსახლეობა.</small>
</div>
ესტონეთს გააჩნია მდიდარი და მრავალფეროვანი რელიგიური ისტორია, მაგრამ ბოლო წლების განმავლობაში ქვეყანაში თანდათან მცირდება რელიგიის მიმდევართა რიცხვი: გამოკითხვებში მოსახლეობის სულ უფრო დიდი ნაწილი აცხადებს თავს არა-რელიგიურად. ეთნიკურ უმცირესობებს შორის უდიდეს ჯგუფებს ადგენენ სხვადასხვა ქრისტიანული მიმდინერეობების მიმდევრები; მათ შორის არიან: ლუთერანები, [[აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესია|აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მიმდევრები]]; შედარებით მცირე რაოდენობით მიმდევარი ჰყავს [[იუდაიზმი|იუდაიზმს]], [[ისლამი|ისლამსა]] და [[ბუდიზმი|ბუდიზმს]].

ესტონელები XIII საუკუნეში [[ტევტონთა ორდენი]]ს რაინდების მიერ გაქრისტიანდნენ. პროტესტანტულმა რეფორმამ განაპირობა 1686 წელს ლუთერული ეკლესიის დაარსება. მეორე მსოფლიო ომამდე ესტონეთის დაახლოებით 80% იყო პროტესტანტი, მეტწილად ლუთერანები,<ref name="IvkovićHaberfeld2015">{{cite book|last1= Ivković|first1= Sanja Kutnjak|last2= Haberfeld|first2= M.R.|title= Measuring Police Integrity Across the World: Studies from Established Democracies and Countries in Transition|date= 10 June 2015|publisher= Springer |language= English |isbn= 9781493922796|page= 131|quote= Estonia is considered Protestant when classified by its historically predominant major religion (Norris and Inglehart 2011) and thus some authors (e.g., Davie 2003) claim Estonia belongs to Western (Lutheran) Europe, while others (e.g., Norris and Inglehart 2011) see Estonia as a Protestant ex-Communist society.}}</ref><ref>
{{cite web|title=Is Estonia really the least religious country in the world? |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2011/sep/16/estonia-least-religious-country-world
|last= Ringvee
|first= Ringo
|date= 16 September 2011
|work= The Guardian
|accessdate= 14 October 2014
|quote= For this situation there are several reasons, starting from the distant past (the close connection of the churches with the Swedish or German ruling classes) up to the Soviet-period atheist policy when the chain of religious traditions was broken in most families. In Estonia, religion has never played an important role on the political or ideological battlefield. The institutional religious life was dominated by foreigners until the early 20th century. The tendencies that prevailed in the late 1930s for closer relations between the state and Lutheran church [...] ended with the Soviet occupation in 1940.
}}
</ref><ref name=MarshallCavendish2010>{{cite book|title=World and Its Peoples: Estonia, Latvia, Lithuania, and Poland|year=2010|publisher=[[Marshall Cavendish]]|isbn=9780761478966|page=1066|first1=Triin |last1=Edovald |first2=Michelle |last2=Felton |first3=John |last3=Haywood |first4=Rimvydas |last4=Juskaitis |author5=Michael Thomas Kerrigan |first6=Simon |last6=Lund-Lack |first7=Nicholas |last7=Middleton |first8=Josef |last8=Miskovsky |first9=Ihar |last9=Piatrowicz |first10=Lisa |last10=Pickering |first11=Dace |last11=Praulins |first12=John |last12=Swift |first13=Vytautas |last13=Uselis |first14=Ilivi |last14=Zajedova |quote=It is usually said that Estonia is a Protestant country; however, the overwhelming majority of Estonians, some 72 percent, are nonreligious. Estonia is the European Union (EU) country with the greatest percentage of people with no religious belief. This is in part, the result of Soviet actions and repression of religion. When the Soviet Union annexed Estonia in 1940, church property was confiscated, many theologians were deported to Siberia, most of the leadership of Evangelical Lutheran Church went into exile, and religious instruction was banned. Many churches were destroyed in the German occupation of Estonia, from 1941 through 1944, and in World War II (1939–1945), and religion was actively persecuted in Estonia under Soviet rule 1944 until 1989, when some measure of tolerance was introduced.}}</ref> შემდეგ მოსდევდნენ [[კალვინიზმი|კალვინისტები]] და სხვა პროტესტანტული მიმდინარეობების მიმდევრები. ბევრი ესტონელი მიიჩნევს, რომ დიდად რელიგიური არაა, რადგან XIX საუკუნის განმავლობაში რელიგია გერმანიის ფეოდალურ მმართველობასთან ასოცირდება მათთვის.<ref>{{cite web |url=http://www.country-studies.com/estonia/religion.html |title=Estonia – Religion |publisher=Country Studies |accessdate=2 June 2010}}</ref>

დღეს ესტონეთის კონსტიტუცია უზრუნველყოფს რელიგიის თავისუფლებას, ეკლესიისა და სახელმწიფოს განცალკევებას და ინდივიდუალური უფლებების დაცვას რწმენისა და რელიგიის შესახებ.<ref name=EUROBAROMETER>{{citation|title=Discrimination in the EU in 2012 |work=[[Eurobarometer|Special Eurobarometer]] |year=2012 |series=383 |page=233 |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_393_en.pdf |accessdate=14 August 2013 |publisher=[[European Commission]] |location=European Union |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121202023700/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_393_en.pdf |archivedate=2 December 2012 }} The question asked was "Do you consider yourself to be...?" With a card showing: Catholic, Orthodox, Protestant, Other Christian, Jewish, Muslim, Sikh, Buddhist, Hindu, Atheist, and Non-believer/Agnostic. Space was given for Other (SPONTANEOUS) and DK. Jewish, Sikh, Buddhist, Hindu did not reach the 1% threshold.</ref> ''Dentsu Communication Institute Inc''-ის თანახმად, ესტონეთი მსოფლიოში ერთ – ერთი ყველაზე ნაკლებად რელიგიური ქვეყანაა: მოსახლეობის 75,7% აცხადებს, რომ არა-რელიგიურია. ლუთერანული მსოფლიო ფედერაციის თანახმად, ისტორიულ ლუთერანულ დასახელებაში მათ 180,000 რეგისტრირებული წევრი ჰყავთ.<ref>{{cite web|title=Churches in Estonia|url=https://www.lutheranworld.org/country/estonia|publisher=lutheranworld.org|accessdate=16 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305170631/https://www.lutheranworld.org/country/estonia|archive-date=5 March 2016|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305170631/https://www.lutheranworld.org/country/estonia|archivedate=5 მარტი 2016}}</ref>

[[ევრობარომეტრი]]ს მიერ 2012 წელს ევროკავშირში ჩატარებული რელიგიური გამოკითხვის მიხედვით, ქრისტიანები ესტონეთში უდიდეს ჯგუფს ქმნიან, რომელშიც შედის ესტონელების 45%.<ref name=EUROBAROMETER/> ხოლო ქრისტიანულ ჯგუფებს შორის უდიდესი [[აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესია]]ა, რომელშიც ესტონელების 17% ირიცხება;<ref name="EUROBAROMETER"/> შემდეგ მოდის პროტესტანტები 6%-ით და ქრისტიანული განშტოებები 22%-ით. [[აგნოსტიციზმი|არა-რელიგიურ/აგნოსიტებს]] მიეკუთვნება მოსახლეობის 22%, [[ათეიზმი|ათეისტებს]] 15%, ხოლო 15%-ის რელიგიური ფონი გაურკვეველია.<ref name="EUROBAROMETER"/>

===ენა===
სახელმწიფო ენა, [[ესტონური ენა|ესტონური]], ეკუთვნის [[ურალური ენები]]ს ფინურ ჯგუფს. ესტონური ენა მჭიდრო კავშირშია ფინურთან, რომელზეც ფინეთში, [[ფინეთის ყურე|ფინეთის ყურის]] მეორე მხარეს საუბრობენ და არის ერთ-ერთი ისეთი ევროპული ენა, რომელსაც [[ინდოევროპული ენები|ინდოევროპული]] წარმომავლობა არ აქვს.

დიალექტების, სეტოსა და ვოროს ჩათვლით, სამხრეთ ესტონურ ენაზე ქვეყანაში დაახლოებით 100,000 მცხოვრები ლაპარაკობს. ამ ენაზე ძირითადად ესტონეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში საუბრობენ.

ნაკლებად გავრცელებულ ენებს შორის პირველ ადგილს [[რუსული ენა|რუსული]] იკავებს. ესტონეთში ვხვდებით ქალაქებს, სადაც რუსულ მოსაუბრეთა შედარებით დიდ რაოდენობაა თავმოყრილი (განსაკუთრებით დიდი რაოდენობაა კონცენტრირებული [[ნარვა]]ში). რუსულად ძირითადად ლაპარაკობენ 40-70 წლის ესტონელები, რადგან 1944-1991 წლებში რუსული ესტონეთის არაოფიციალური ენა იყო: საბჭოთა კავშირში იგი ისწავლებოდა, როგორც მეორე სავალდებულო ენა.

ესტონელი მოსწავლეები ყველაზე ხშირად სწავლობენ [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]], [[რუსული ენა|რუსულ]], [[გერმანული ენა|გერმანულ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ ენებს]]. სხვა პოპულარული ენებს მიეკუთვნება [[ფინური ენა|ფინური]], [[ესპანური ენა|ესპანური]] და [[შვედური ენა|შვედური]].<ref>{{cite web|title=Estonian Foreign Languages Strategy 2009 – 2015|url=http://contactpoints.ecml.at/LinkClick.aspx?fileticket=8lWNTiRd1A4%3D&tabid=1319&language=en-GB|publisher=Ministry of Education and Research|accessdate=22 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303191208/http://contactpoints.ecml.at/LinkClick.aspx?fileticket=8lWNTiRd1A4%3D&tabid=1319&language=en-GB|archive-date=3 March 2016|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303191208/http://contactpoints.ecml.at/LinkClick.aspx?fileticket=8lWNTiRd1A4%3D&tabid=1319&language=en-GB|archivedate=3 მარტი 2016}}</ref>

== ეკონომიკა ==
* '''რესურსები''' - [[ნავთობი]], [[ტორფი]], [[ფოსფორიტი]], [[თიხა]], [[კირქვა]], [[სილა]], [[დოლომიტი]], სასოფლო-სამეურნეო მიწები, ზღვის ტალახი.
* '''ექსპორტი''' - კვების პროდუქტები, ქიმიური მრეწველობის პროდუქცია.
* '''ეროვნული შემოსავალი''' ერთ სულზე - $18,518<ref name=imf2-1>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=62&pr.y=4&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=939&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Estonia|publisher=International Monetary Fund|accessdate=21 April 2011}}</ref>
* '''ვალუტა''' - [[ევრო]].

== მემკვიდრეობა ==
[[ფაილი:Castlekuressaare.JPG|მინი|[[კურესაარე]] ციხე-დარბაზი [[საარემაა]]ში]]
* '''არქიტექტურა''':
** ''[[ტალინი]]'' - ისტორიული ცენტრი, რატუშა (XV ს.), ოლევისტეს გილდია (XV ს.), დომინიკანელთა მონასტერი (XIII ს.), მიხეილის ტაძარი (XIII ს.), წმ. ბრიგიტას ტაძარი (XV ს.);
** ''[[ტარტუ]]'' - რატუშა (XVIII ს.), წმ. პეტრესა და პავლეს ტაძარი (XIII ს.);
** ''[[ნარვა]]'' -XV ს-ის ციხე-სიმაგრე;
* '''ლიტერატურა''' - ესტონური ეპოსი კალევიპოეგი (1857-1861).

==სპორტი==
{{Main|სპორტი ესტონეთში}}
[[File:Tartu_Maraton_2006-3.jpg|thumb|left|alt=large crowd of skiers participating in the marathon |[[ტარტუს მარათონი]] 2006 წელს]]
ესტონეთის კულტურაში სპორტს მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია. 1918 წელს რუსეთიდან დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, ესტონეთმა ერის სტატუსით პირველად იასპარეზა 1920 წლის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე, მიუხედავად იმისა, რომ ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი 1923 წელს შეიქმნა. ესტონელი სპორტსმენები ოლიმპირ თამაშებში მონაწილეობას იღებდნენ მანამ, სანამ 1940 წელს ქვეყანა [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირს]] შეუერთდებოდა. 1980 წლის ზაფხულის ოლიმპიადის სეილინგის „რეგეტა“ ჩატარდა ესტონეთის დედაქალაქ [[ტალინი|ტალინში]]. 1991 წელს დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ, ესტონეთი ყოველ ოლიმპიურ თამაშებზე ასპარეზობს. ესტონელებს მედლების უმეტესი ნაწილი მოგებული აქვთ სპორტის ისეთ სახეობებში, როგორებიცაა: „Track and field“, ოლიმპიური ძალოსნობა, ჭიდაობა, „Cross-country skiing“. მოსახლეობის რაოდენობის გათვალისწინებით, ესტონეთს ოლიმპიურ თამაშებში ბევრი დიდი წარმატება აქვს მიღწეული. ესტონელებმა საუკეთესო შედეგი (მე-13 ადგილი მედლების მხრივ) დააფიქსირეს 1936 წლის ზაფხულის ოლიმპიადაზე, აგრეთვე მედლების რაოდენობით მე-12 ადგილი დაიკავეს 2006 წლის ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებზეც.

ესტონელი სპორტსმენებიდან აღსანიშნავია: მოჭიდავეები: კრისტან პალასალუ, იოჰან კოტკასი, ვოლდემარ ვალი და ჯორჯ ლურიჩი; მოთხილამურეები: ანდრუს ვეერპალუ და კრისტინა სმიგუნ-ვაჰი, ძალოსნები: ალფრედ ნეულანდი და ჯაან ტალტსი; მოფარიკავე ნიკოლაი ნოვოლსოვი; დეკ-ათლეტი ერკი ნული; ჩოგბურთელები: კაია კანეპი და ანეტ კონტავეი, ველოსიპედისტები: ჟაან კირსიპუ და ერიკა სამულაე.

პოლ კერესი, ესტონელი და საბჭოელი ჭადრაკის გრანდმასტერი, 1930-იანი წლებიდან 1960-იან წლებამდე იყო მსოფლიოს საუკეთესო მოთამაშეთა სიაში. კიიკინგი, სპორტის შედარებით ახალი სახეობა, 1993 წელს გამოიგონა ესტონელმა ადო კოსკმა.

ესტონეთში აღსანიშნავ სპორტის სახეობებს შორის არის [[კალათბურთი]]ც. ქვეყნის უმაღლეს საკალათბურთო ლიგას მოიხსენიებენ, როგორც ''Korvpalli Meistriliiga''. ტარტუს უნივერსიტეტის საკალათბურთო გუნდს აღნიშნული ჩემპიონატი 26-ჯერ აქვს მოგებული. ესტონეთის კლუბები აგრეთვე მონაწილეობენ ევროპულ და რეგიონალურ შეჯიბრებებში.

==ბიბლიოგრაფია==
*Jaak Kangilaski ''et al.'' (2005) [http://www.riigikogu.ee/public/Riigikogu/ValgeRaamat.pdf Valge raamat (1940–1991)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110503200228/http://www.riigikogu.ee/public/Riigikogu/ValgeRaamat.pdf |date=2011-05-03 }}, Justiitsministeerium, {{ISBN|9985-70-194-1}}.
*{{Cite book |title = Estonia 2013 |series = Energy Policies Beyond IEA Countries |author = [[International Energy Agency|IEA]] |year = 2013 |isbn = 978-92-6419079-5 |issn = 2307-0897 |ref=iea}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{commons|Estonia|ესტონეთი}}
; მთავრობა
* [http://www.estonia.eu/ ესტონეთის ოფიციალური პორტალი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100804182212/http://estonia.eu/ |date=2010-08-04 }}
* [http://www.eesti.ee/eng/ ესტონეთის პორტალი]
* [http://www.valitsus.ee/?lang=en ესტონეთის მთავრობა]
* [http://www.vm.ee/?q=en ესტონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო]
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-e/estonia.html ქვეყნისა მეთაური და მინისტრთა კაბინეტის წევრები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130915023043/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-e/estonia.html |date=2013-09-15 }}
; ზოგადი ინფორმაცია
* [http://www.estonica.org/ ენციკლოპედია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100413215407/http://www.estonica.org/ |date=2010-04-13 }}
* [http://www.einst.ee/ ესტონური ინსტიტუტი]
* [http://www.stat.ee/?lang=en ესტონეთის სტატისტიკის სამსახური]
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/estonia.htm ესტონეთი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011192732/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/estonia.htm |date=2008-10-11 }}
; მოგზაურობა
* [http://www.visitestonia.com/ ესტონეთის პორტალი]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}}
{{ევროპის ქვეყნები}}
{{ევროპის კავშირის წევრები|ფერი=ესტონეთი}}
{{ბალტიის ზღვის ქვეყნები}}

[[კატეგორია:ესტონეთი|*]]
[[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:ბალტიის ზღვის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები]]
[[კატეგორია:ნატოს წევრი სახელმწიფოები]]
[[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]]