იხილეთ წყარო გვერდისთვის ველური აკვარიუმი

[[ფაილი:Wild aquarium in Venezuela (1).jpg|300პქ|მინი|[[ვენესუელა]]ში შექმნილი ველური აკვარიუმი]]

'''ველური აკვარიუმი''' — დროებითი [[აკვარიუმი]], რომელიც შეიცავს იმავე მასალებს რაც [[ჰაბიტატი|ჰაბიტატშია]].

==შექმნის ისტორია==



პირველი ველური აკვარიუმი შეიქმნა [[2011]] წელს [[ვენესუელა|ვენესუელის]] [[ტროპიკული ჯუნგლები|ტროპიკულ ჯუნგლებში]]. მისი ავტორი [[ვენესუელელები|ვენესუელელი]] [[ფოტოგრაფი]], [[მკვლევარი]], [[წყლის ექსპერტი]], აუდიო/ვიზუალების [[მხატვარი]], და [[დოკუმენტური ფილმი|დოკუმენტური ფილმების]] ავტორი [[აივან მიკოლჯი]]ა. 

ველური აკვარიუმის იდეა აგრეთვე განხორციელდა [[2016]] წელს [[საქართველო]]ში ([[გორი]]/მდ. [[მეჯუდა]]) აივან მიკოლჯის პროექტის თანაავტორ გიორგი ხიზანიშვილის მიერ. მან თავისი აკვარიუმთან მუშაობის და ურთიერთობის 26 წლიანი გამოცდილებით, შეძლო შეექმნა ველური აკვარიუმი<ref name="palitra">{{cite web
| url         = https://www.kvirispalitra.ge/mamul-deduli/32471-kavkasiuri-biotopi-mdinare-mejudis-veluri-akvariumi.html
| title       = კავკასიური ბიოტოპი - მდინარე მეჯუდის ველური აკვარიუმი
| accessdate  = 11 ნოემბერი, 2017
| last        = გადახაბაძე
| first       = ეკა 
| date        = 11 ნოემბერი, 2017
| publisher   = კვირის პალიტრა
| language    = ქართული
}}</ref>.

==მოკლე მიმოხილვა==

ველური აკვარიუმი ავსებს [[ბიოტოპური აკვარიუმი]]სა და ბუნებას შორის არსებულ ნიშას/შუალედს. ბიოტოპური აკვარიუმის შექმნისას ადამიანთა გარკვეული ნაწილი ეძებს ინფორმაციას და კითხულობს კონკრეტული ტიპის ბიოტოპის და მისი ბინადრების შესახებ, ზოგიც კი არასწორად ქმნის ბიოტოპს. ველური აკვარიუმი კი მაყურებლისთვის სრულ ინფორმაციას იძლევა — სად და როგორ ბუნებრივ პირობებში ბინადრობს [[თევზი]]ს, [[კიბოსნაირი]]ს თუ [[წყლის მცენარე|წყლის მცენარი]]ს სახეობა.

ველური აკვარიუმები ბევრად საჭიროა ვიდრე ბიოტოპური აკვარიუმები. ისინი პირდაპირ აჩვენებენ ადგილსამყოფელს, რომლისგანაც უნდა იქნეს გამოყენებული ბიოტოპი. ველური აკვარიუმი დიდ როლს თამაშობს მხატვრულ შემოქმედებაში, მას ისეთ [[მუსიკა]]ს უძღვნიან, რომელსაც უსმენს ადგილობრივი რეგიონის ხალხი. ეს აკვარიუმთა ჰობის ანთროპოლოგიაა.

[[ფაილი:Wild aquarium in Venezuela (4).jpg|მარცხნივ|მინი|აივან მიკოლჯი ველური აკვარიუმის შექმნისას]]

ველურ აკვარიუმში შეიძლება შეიქმნას განუმეორებელი ხელწერა, ყველასგან განსხვავებული სტილი და რაც მთავარია, მას ახასიათებს იმპროვიზაცია.
ველური აკვარიუმი არის დროებითი/მომენტალური და ის აუცილებლად ღია ცის ქვეშ იქმნება. სახლში მას ვერ ვიქონიებთ. 
ველურ აკვარიუმს შეუძლია განიცადოს "მეტამორფოზა" თუ მას სახლში შევიტანთ ის დაკარგავს ველური აკვარიუმის სახელს და გახდება უნიკალური ბიოტოპური აკვარიუმი. 

ნებისმიერი ბიოტოპური თუ ბუნებრივი [[აკვარიუმი]] წარმოადგენს ჩაკეტილ სისტემას გარდა ველური აკვარიუმისა, რადგან ბოლოს ველური აკვარიუმის  ყველა ბინადარი თავის ადგილს უბრუნდება. მიუხედავად იმისა, რომ ბუნებაში არაფერია მუდმივი, ითვლება, რომ ველურმა აკვარიუმმა შესაძლოა, შეცვალოს შეხედულებები. 2016 წელს ან თვეების წინ იგივე ადგილას სადაც თევზები ბინადრობდნენ, აღნიშნულ ადგილზე აღარ იყვნენ, რადგან თევზების ზოგიერთ სახეობას ახასიათებს ადგილსამყოფელის შეცვლა გამრავლების და ზრდის პროცესში, ან საკვების ბაზის ამოწურვის შემდეგ. მსგავსი ინფორმაცია დაეხმარება როგორც მკვლევარებს, ისე აკვარიუმის მოყვარულებს.

[[ფაილი:Wild aquarium in Venezuela (3).jpg|მინი|ველური აკვარიუმის შექმნის პროცესი]]

ოთახებში, დარბაზებში ან სხვა დახურულ შენობებში შექმნილი ბიოტოპები თუ სხვა ბუნებრივი აკვარიუმები იქმნება მასალის იმ მცირე არჩევნის გათვალისწინებით ([[ფესვი|ფესვები]], [[ქვა|ქვები]], [[ფოთოლი|ფოთლები]], [[წყლის მცენარეები]]) და ასე შემდეგ. ველური აკვარიუმი კი ღია ცის ქვეშ იწყობა, სადაც არჩევანი უსაზღვროა. ერთმანეთის გვერდით წარმოდგენილია ბუნებრივი დეკორაციები.

ველური აკვარიუმი ადამიანს დაეხმარება [[ეკოლოგია|ეკოლოგიურ]] პრობლემებზე ინფორმაციის სწრაფად მიღებაში. ველური აკვარიუმი შეცდომას არ უშვებს, ის სავსეა იმ ბალანსით, რომელიც [[ევოლუცია|ევოლუციის]] მილიონობით წლების განმავლობაში დამყარდა ბუნებაში, რაც ადამიანს მხოლოდ კარგისკენ ან ახლისკენ უბიძგებს. ეს თვისება სხვა აკვარიუმებს არ ახასიათებთ. 

სახეობის გავრცელების არეალი წარმოადგენს ტერიტორიას, რომელზეც სხვადასხვა ცოცხალი ორგანიზმების ჯგუფი ბინადრობს. როგორც წესი მსგავსი არეალი სხვადასხვა ტიპის ბიოტოპებს მოიცავს. აქედან გამომდინარე, სახეობების გავრცელების არეალში შესაძლებელია შეიქმნას რამდენიმე სხვადასხვა ველური აკვარიუმი, რაც ხელს შეუწყობს მის მრავალფეროვნად წარმოჩენას. მეტიც, არა მარტო გავრცელების არეალში, არამედ ერთ წყლის სისტემაშიც კი შეიძლება არსებობდეს რამდენიმე ბიოტოპი გასნხვავებული პირობებით და ცოცხალი ორგანიზმებით (მაგალითად სწრაფი დინების მქონე ცივი და ჟანგბადით მდიდარი წყლების ბიოტოპი, ან მდინარის მეჩხერი წყლების ბიოტოპი, რომლის ფსკერი უხვადაა დაფარული ფესვებითა და გაცვენილი ფოთლებით, ხოლო წყლის pH მაჩვენელი დაბალია და ა.შ.). ამ ყველაფრის დეტალურად, სრულყოფილად და სწრაფი ინფორმაციის მიღებაში ადამიანს დაეხმარება ველური აკვარიუმი. 

როგორც ბუნებრივი ეკოსისტემა, აკვარიუმი შეიცავს გარემოს და ცოცხალ ორგანიზმებს. ამოცანაა, შეიქმნას მეტნაკლებად წარმატებული და საჭირო პირობები თევზებისთვის, კიბოსნაირებისთვის თუ წყლის მცენარეებისთვის. ველურ აკვარიუმში ეს ამოცანა გადაჭრილია, თუმცა რამდენიმე წუთით ან საათით. ფილტრის ჩაყენებით ან რამდენიმე დღით დატოვებით ის დაკარგავს ველური აკვარიუმის ფუნქციას. 

[[ფაილი:Wild aquarium in Venezuela (2).jpg|მინი|მარცხნივ|ველური აკვარიუმი]]

მიუხედავად იმისა, რომ ველური აკვარიუმი არის დროებითი და მომენტალური, მას შეუძლია ადამიანს მიაწოდოს ისეთი ინფორმაცია, როგორიც არის გეოგრაფიული მდებარეობა, ბიოტოპების მრავალფეროვნება, ეკოლოგიური პრობლემები, ცოცხალი ორგანიზმების სახეობრივი მრავალფეროვნება, ცოცხალი ორგანიზმების ხარისხი, ადგილსამყოფელის ხარისხი, ამინდიდან გამომდინარე, თევზების და წყლის ფერი (ღრუბლიანი, მზიანი, [[წვიმა]], [[თოვლი]] და ასე შემდეგ.) მეტიც, ველურ აკვარიუმებს  ახასიათებს  დაბალანსების მრავალფეროვნება – ერთ-ერთი მათგანი სუნია. ნებისმიერ სხვა ყველა აკვარიუმს სჭირდება გარკვეული დრო ბალანსისთვის, ბალანსის დასრულებისას კი ნორჩი ყვავილის  სუნი დაჰკრავთ. თუ ადამიანი სხვადასხვა ველურ აკვარიუმს დაყნოსავს, მიიღებს სხვადასხვა სუნს,  გეოგრაფიული მდებარეობიდან და ბიოტოპებიდან  გამომდინარე – არის ეს გრუნტი, ფოთლები, ტოტები, ფესვები, შავი თუ თეთრი წყლები და მათში შემავალი უამრავი ნივთიერება – თიხა თუ სხვა. ეს გამოწვეული იქნება ფორმირებული ბიოტიკურ და აბიოტიკურ ფაქტორთა კომპლექსით. 

ველური აკვარიუმი, როგორც ბუნების ნაწილი, გადმოტანილი ხელოვნურ სივრცეში, ნათდება ბუნებრივი საშუალებით — მზის სხივებით, იმისთვის, რომ სრულფასოვნად იყოს აღქმული წყლის სამყაროს სიდიადე. სწორედ ბუნებრივი პირობების (მზე, მთვარე, ამინდი, ირგვლივ ცოცხალი ბუნება) სინთეზში ხდება მისი როგორც უნივერსალური აკვარიუმის აღქმა აკვარიუმის მოყვარულთა მიერ.

ველურ აკვარიუმს შეიძლება ჰქონდეს როგორც უნივერსალური აკვარიუმის ფუნქცია აკვარიუმის მოყვარულთათვის, ასევე გამოიყენებოდეს მეცნიერთა მხრიდან წყლის სამყაროს სამეცნიერო კვლევებისა და დაკვირვებებისთვის. ველურ აკვარიუმს არ გააჩნია სტანდარტები და მკაფიო საზღვრები, ნებისმიერი სხვა აკვარიუმი კი სტანდარტებს ითხოვს. ველური აკვარიუმი  არ არის შეზღუდული კონკრეტული ბიოტოპის საბინადრო პირობებით. მასში შეიძლება იმაზე მეტი  თევზის მოთავსება, ვიდრე გათვლილია მათი რაოდენობა მოცემულ ტევადობაზე. ბუნებაში შესაძლებელია მოცემული აკვარიუმის ტევადობაზე გათვლილი თევზების ორი, სამი ან ოთხი ათეულით მეტი რაოდენობის ხილვა. 

ველური აკვარიუმები აგრეთვე შექმნილია სხვადასხვა ქვეყნებში. მისი ავტორები არიან ენრიკო გუი ([[იტალია]], [[2016]]), პაველ ვოგელსინგერი ([[პოლონეთი]], [[2016]]), ელენა მაზურეკი ([[რუსეთი]], [[2016]]).

==გალერეა==

<gallery>
Image:Wild aquarium in Georgia (5).jpg|გიორგი ხიზანიშვილი ველური აკვარიუმის შექმნისას
Image:Wild aquarium in Georgia (3).jpg|ველური აკვარიუმი
Image:Wild aquarium in Georgia (2).jpg|ველური აკვარიუმი
Image:Wild aquarium in Georgia (4).jpg|ველური აკვარიუმი
</gallery>

==რესურსები ინტერნეტში==
* [https://mikolji.com აივან მიკოლჯის ოფიციალური საიტი]
* [https://www.youtube.com/channel/UCDIt33wrOT25jwzucibiGUw აივან მიკოლჯის არხი YouTube-ზე]

==სქოლიო==
{{სქოლიოს სია}}

[[კატეგორია:აკვარიუმები]]