იხილეთ წყარო გვერდისთვის ვისლავა შიმბორსკა

{{ინფოდაფა მწერალი}}
'''ვისლავა შიმბორსკა''' ({{lang-pl|Maria Wisława Anna Szymborska}}; დ. [[2 ივლისი]] [[1923]], ბნინი, ამჟამად [[კურნიკი (ქალაქი)|კურნიკი]], [[პოზნანი|პოზნანთან]] ახლოს — გ. [[1 თებერვალი]], [[2012]], [[კრაკოვი]]) — [[პოლონელები|პოლონელი]] [[პოეტი]], ესეისტი და [[მთარგმნელი]]. 1996 წელს მიენიჭა [[ნობელის პრემია ლიტერატურაში]].<ref>{{cite web|title=The Nobel Prize in Literature 1996|publisher=Nobelprize|date=7 October 2010|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996|accessdate=7 October 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120324130131/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/|archivedate=24 მარტი 2012}}</ref><ref>{{cite magazine|title=I Don't Know: The Nobel lecture|magazine=The New Republic|date=30 December 1996|url=http://www.tnr.com/article/books-and-arts/100368/i-dont-know|accessdate=19 February 2012}}</ref> 

==ბიოგრაფია==
[[File:Dawna oficyna folwarczna z ok. poł. XVIII w., ul. Prowent 4.jpg|thumb|left|260px|სახლი, რომელშიც ვისლავა შიმბორსკა დაიბადა]]
ვისლავა შიმბორსკა 1923 წლის 2 ივლისს [[პოლონეთი]]ს ქალაქ ბნინში დაიბადა, რომელიც ამჟამად კორნიკის სახელწოდებითაა ცნობილი. იგი ვინსენტ და ანა შიმბორსკებისთვის მეორე ქალიშვილი იყო. მისი მამა პოლონელი პატრიოტისა და ქველმოქმედის, გრაფი ვლადისლავ ზამოისკის სტიუარდი იყო. 1924 წელს ზამოისკის სიკვდილის შემდეგ ოჯახი საცხოვრებლად [[ტორუნი|ტორუნში]] გადავიდა, 1931 წელს კი - [[კრაკოვი|კრაკოვში]], სადაც შიმბორსკა სიცოცხლის ბოლომდე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა.<ref name=france24>{{citeweb|url=https://www.france24.com/en/20120201-nobel-prize-polish-poet-wislawa-szymborska-dead|title=Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88|accessdate=19 February 2012}}</ref>

[[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში, 1943 წლიდან შიმბორსკა [[გერმანია]]ში დეპორტაციის თავიდან ასაცილებლად რკინიგზის სამსახურში მუშაობდა.<ref name=france24 /> 1945 წელს [[იაგელონის უნივერსიტეტი|იაგელონის უნივერსიტეტში]] პოლონური ლიტერატურისა და [[სოციოლოგია|სოციოლოგიის]] სწავლა დაიწყო.<ref name=france24 /> მალევე მან [[ჩესლავ მილოში]] გაიცნო, რომელმაც მასზე დიდი გავლენა მოახდინა. შიმბორსკას ლიტერატურული დებიუტი 1945 წელს შედგა, როცა მან ლექსი ''„Szukam słowa“ („ვეძებ სიტყვას“)'' ყოველდღიურ პოლონურ გაზეთში ''„Dziennik Polski“'' გამოაქვეყნა.<ref name=bbc>{{citeweb|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-16847327|title=Poland Nobel poetry laureate Wislawa Szymborska dies|accessdate=24 February 2012}}</ref> 1948 წელს პოეტმა ფინანსების უქონლობის გამო სწავლა შეწყვიტა და ადამ ვლოდეკზე დაქროწინდა. მათ შვილი არ ჰყოლიათ და 1954 წელს განქორწინდნენ. ქორწინების პერიოდში შიმბორსკა ჟურნალში ილუსტრატორად მუშაობდა. მისი პირველი წიგნი 1949 წელს უნდა გამოქვეყნებულიყო, თუმცა [[ცენზურა]] ვერ გადალახა, რადგან „არ აკმაყოფილებდა სოციალურ მოთხოვნილებებს“.
[[File:Wisława Szymborska čte - Svět knihy 2010 (002).JPG|thumb|ვისლავა შიმბორსკა [[პრაღა|პრაღის]] წიგნის ბაზრობაზე 2010 წელს]]
შიმბორსკა მოღვაწეობის ადრეული პერიოდში პოლონეთის სახალხო რესპუბლიკის ოფიციალურ [[იდეოლოგია]]ს იცავდა.<ref name="Zieleśkiewicz">Michał St. de Zieleśkiewicz, [http://www.bibula.com/?p=30966 "Szymborska: zabić księży Kurii Krakowskiej."] ''Bibula – pismo niezalezne'', 2011-01-21.</ref><ref name="Wilhelm">{{cite book|author=Stanisław Wilhelm|title=Pajęczyna III RP – Urzędnicy i Sędziowie; Anatomia manipulacji prawem|url=https://books.google.com/books?id=lQkZgdcdwGMC&pg=PA320|accessdate=3 February 2012|publisher=Stanislaw Wilhelm Grys|isbn=978-83-932740-0-0|page=320}}</ref>  მისი ადრეული ნამუშევრები პოლიტიკური ხასიათისაა და [[სოციალიზმი|სოციალისტურ]] იდეოლოგიას უჭერს მხარს. მის პირველ პოეტურ კრებულში ''„Dlatego żyjemy“ („ამისთვის ვცოვრობთ“)'' , რომელიც 1952 წელს გამოიცა, გვხვდება ლექსები: ''„ლენინი“'' და ''„Młodzieży budującej Nową Hutę“ („ახალგაზრდებისთვის, რომლებიც ნოვა ჰუტას აშენებენ“)'', რომელიც კრაკოვის მახლობლად [[სტალინიზმი|სტალინისტური]] ინდუსტრიული ქალაქის მშენებლობაზეა. შიმბორსკა  პოლონეთის ერთიანი მშრომელთა პარტიის წევრი გახდა. მას შემდეგ, რაც პოლონეთის კომუნისტური პარტია სტალინისტურ კომუნიზმს ასცდა და „ეროვნული“ კომუნიზმის სახე მიიღო, შიმბორსკამ თავისი [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] ხასიათის ნამუშევრები უარყო.<ref name=france24 /> მან კომუნისტური პარტია ოფიციალურად 1966 წელს დატოვა და სხვა დესიდენტებთან დაიწყო ურთიერთობა.

1953-1981 წლებში შიმბორსკა მუშაობდა კრაკოვის გაზეთში ''„Życie Literackie“ („ლიტერატურული ცხოვრება“)'', რომელშიც 1968 წლიდან საკუთარი სვეტი ჰქონდა.  1981-1983 წლებში კრაკოვის ყოველთვიური გაზეთის ''„NaGlos“''  რედაქტორი იყო. 1980-იან წლებში იგი ოპოზიციურ აქტივიზმში გააქტიურდა და ლექსებს [[სამიზდატი]]ს პერიოდულ გაზეთში ''„Arka“'' ფსევდონიმით ''„Stańczykówna“'' აქვეყნებდა.

შიმბორსკას პოეტური კრებული ''„Dwukropek“'' 2006 წელს გაზეთ ''„Gazeta Wyborcza“''-ის მკითხველთა რჩეული წიგნი გახდა.<ref name=france24 /> პოეტური მოღვაწეობის გარდა, შიმბორსკა პოლონურად თარგმნიდა ფრანგულ ლიტერატურას, კერძოდ [[ბაროკო]]ს ეპოქის პოეზიას.

==სიკვდილი==
88 წლის მწერალი ოჯახის წევრებისა და მეგობრების გარემოცვაში 2012 წელს ფილტვის სიმსივნით გარდაიცვალა.<ref>https://www.nytimes.com/2012/02/02/books/wislawa-szymborska-nobel-winning-polish-poet-dies-at-88.html</ref><ref name=reuters_death>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/2012/02/01/us-poland-szymborska-idUSTRE8102OO20120201|title=Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88|work=Reuters|date=1 February 2012|accessdate=1 February 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924162037/http://www.reuters.com/article/2012/02/01/us-poland-szymborska-idUSTRE8102OO20120201|archivedate=24 სექტემბერი 2015}}</ref><ref name=france24_death>{{cite news|url=http://www.france24.com/en/20120201-nobel-prize-polish-poet-wislawa-szymborska-dead|title=Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88|work=France24|date=1 February 2012|accessdate=1 February 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.rmf24.pl/kultura/news-nie-zyje-wislawa-szymborska,nId,432138|title=Dates of birth and death for Wisława Szymborska|publisher=Rmf24.pl|accessdate=3 February 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://wiadomosci.onet.pl/kraj/wislawa-szymborska-nie-zyje-miala-89-lat,1,5013753,wiadomosc.html |title=Notice of Wisława Szymborska's death|publisher=Wiadomosci.onet.pl|accessdate=3 February 2012}}</ref> მან ვერ მოახერხა დაესრულებინა თავისი უკანასკნელი პოეტური კრებული, რომელიც იმავე წელს, მოგვიანებით გამოქვეყნდა.<ref name=bbc/> 2013 წელს დაარსდა მისი სახელობის პრემია.<ref>{{cite news|url=https://culture.pl/en/event/the-wislawa-szymborska-international-literary-award |title=The Wisława Szymborska International Literary Award |access-date=2017-12-22}}</ref> 

==თემები და სტილი==
[[File:2011-01-17Komorowski+szymborska.jpg|thumb|right|200px|ვისლავა შიმბორსკა და პოლონეთის პრეზიდენტი [[ბრონისლავ კომოროვსკი]] 2001 წელს [[თეთრი არწივის ორდენი]]ს დაჯილდოების ცერემონიაზე]]
შიმბორსკის შემოქმედებისთვის დამახასიათებელია [[ფილოსოფია|ფილოსოფიური]] და მორალური პრობლემები, აღსარებისა და რეფლექსირების პოეტიკა. იგი იყენებდა მხატვრულ საშუალებებს, როგორებიცაა [[ირონია]], [[პარადოქსი]], წინააღმდეგობრიობა და გაუგებრობა. მის ლექსებში ხშირად გვხვდება [[ომი]]სა და [[ტერორიზმი]]ს თემა.<ref name=reuters_death/><ref name=france24_death/><ref>{{cite news|first=Alex|last=Duval Smith|url=http://news.independent.co.uk/europe/article319509.ece|title=A Nobel Calling: 100 Years of Controversy|work=The Independent|location=UK|publisher=Independent Print Limited|date=14 October 2005|accessdate=26 April 2008|quote=1996: The themes in this Polish poet's 16 collections are wide-ranging, though many deal with war and terrorism. Her poem, "The End and the Beginning", reads: "No sound bites, no photo opportunities And it takes years All the cameras have gone To other wars." Szymborska was born in Kórnik, in western Poland, in 1923.|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071224170132/http://news.independent.co.uk/europe/article319509.ece|archivedate=24 December 2007|df=dmy-all}}</ref> შიმბორსკას პოეტური შემოქმედება დაახლოებით 350 ლექსს მოიცავს.

==ჯილდოები და აღიარებანი==
* 1963: პოლონეთის კულტურის სამინისტროს პრემია
* 1991: [[იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთე|გოეთეს]] სახელობის პრემია
* 1995: [[იოჰან გოტფრიდ ჰერდერი|ჰერდერის]] სახელობის პრემია
* 1996: ნობელის პრემია ლიტერატურაში
* 1996: ჟურნალმა ''„Wprost“'' დაასახელა წლის ადამიანად 
* 1997: გახდა კრაკოვის საპატიო მოქალაქე
* 2011: [[თეთრი არწივის ორდენი]]

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[ნობელის პრემიის ქალი-ლაურეატები]]

== გამოცემები ==
* Dlatego żyjemy ([[ვარშავა]]: Czytelnik, [[1952]])
* Pytania zadawane sobie. Poezje. ([[კრაკოვი]]: Wydawnictwo Literackie, [[1954]])
* Wołanie do Yeti. Wiersze. ([[კრაკოვი]]: Wydawnictwo Literackie [[1957]])
* Sól ([[ვარშავა]]: Państwowy Instytut Wydawniczy, [[1962]])
* Wiersze wybrane ([[ვარშავა]]: Państwowy Instytut Wydawniczy, [[1964]])
* 101 wierszy ([[1966]])
* Poezje wybrane ([[ვარშავა]]: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, [[1967]])
* Sto pociech ([[ვარშავა]]: Państwowy Instytut Wydawniczy, [[1967]])
* Wiersze wybrane ([[1967]])
* Poezje wybrane ([[1967]])
* Poezje ([[ვარშავა]]: Państwowy Instytut Wydawniczy, [[1970]])
* Wybór poezji ([[ვარშავა]]: Czytelnik, [[1970]])
* Wszelki wypadek ([[ვარშავა]]: Czytelnik, [[1972]])
* Wybór wierszy ([[ვარშავა]]: Państwowy Instytut Wydawniczy, [[1973]])
* Tarsjusz i inne wiersze ([[ვარშავა]]: Krajowa Agencja Wydawnicza, [[1976]])
* Wielka liczba ([[ვარშავა]]: Czytelnik, [[1976]])
* Poezje wybrane II ([[ვარშავა]]: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, [[1983]])
* Ludzie na moście ([[ვარშავა]]: Czytelnik, [[1986]])
* Poezje: Poems (პოლონურად და ინგლისურად; [[კრაკოვი]]: Wydawnictwo Literackie, [[1989]])
* Lektury nadobowiązkowe ([[1992]])
* Wieczór autorski: wiersze ([[ვარშავა]]: Anagram, [[1992]])
* Koniec i początek ([[პოზნანი]]: a5, [[1993]])
* Życie na poczekaniu ([[კრაკოვი]]: Wydawnictwo Literackie, [[1996]])
* Widok z ziarnkiem piasku. 102 wiersze (Poznań: a5, [[1996]])
* Sto wierszy — sto pociech ([[1997]])
* 14 wierszy (Suprasl: Stowarzyszenie «Uroczysko», [[1998]])
* Poczta literacka czyli Jak zostać (lub nie zostać) pisarzem ([[კრაკოვი]]: Wydawnictwo Literackie, [[2000]])
* Wiersze wybrane ([[კრაკოვი]]: a5, [[2001]])
* Chwila ([[კრაკოვი]]: Znak, [[2002]])
* Rymowanki dla dużych dzieci ([[კრაკოვი]]: a5, [[2003]])
* Wiersze (Olszanica: Bosz, [2003]
* Wiersze wybrane. Wyd. nowe rozszerzone ([[კრაკოვი]]: a5, 2004)
* Dwukropek ([[2005]])
* Tutaj ([[2009]])

== ბიბლიოგრაფია ==
* Prokop J. — „Wisława Szymborska“, [[კრაკოვი]], 1973;
* „Wokół Szymborskiej“, [[პოზნანი]], 1995:
* Потемкин А. Пани Шимборска — Моцарт в поэзии//Эхо планеты. 1996 № 42

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://nobelprize.org/literature/laureates/1996/ Wislawa Szymborska]: Including biography and Nobel speech – NobelPrize.org
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/579376/Wislawa-Szymborska ვისლავა შიმბორსკას ბიოგრაფია [[ენციკლოპედია ბრიტანიკა]]ში]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}}
{{ნობელის პრემია 1996}}
{{ავტორიტეტული წყაროები}}

{{DEFAULTSORT:შიმბორსკა, ვისლავა}}
[[კატეგორია:პოლონელი პოეტები]]
[[კატეგორია:პოლონელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:იაგელონიის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ქალი ლაურეატები]]
[[კატეგორია:პოლონელი ესეისტები]]
[[კატეგორია:პოლონელი ქალი პოეტები]]
[[კატეგორია:პოლონელი ქალი ესეისტები]]
[[კატეგორია:კომუნისტი ქალი მწერლები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის პოლონელი პოეტები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ქალი მწერლები]]
[[კატეგორია:XXI საუკუნის პოლონელი პოეტები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]]
[[კატეგორია:XXI საუკუნის ესეისტები]]
[[კატეგორია:XXI საუკუნის ქალი მწერლები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]]