იხილეთ წყარო გვერდისთვის თამარა თუმანოვა

{{მმ*|თუმანიშვილი}}
{{ინფოდაფა პიროვნება
| სახელი = თამარა თუმანოვა
| ფოტო = Georgian-American Ballerina Tamara Toumanova (Tumanishvili) - 1940s.jpg
| ფოტოს სიგანე = 220პქ
| წარწერა = თამარა თუმანოვა
| დაბსახელი = თამარა თუმანიშვილი
| დაბთარიღი  = [[2 მარტი]], [[1919]]
| დაბადგილი = [[ტიუმენი]], [[რუსეთი]]
| გარდთარიღი =     {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1996|5|29|1919|3|2}} 
| გარდადგილი = [[სანტა-მონიკა]], [[აშშ]] 
| საქმიანობა = [[მსახიობი]]<br>[[ბალერინა]] 
| სხვა სახელები= თამარა თუმანოვა
| აქტიურობის წლები = დაახლოებით [[1933]]-[[1985]]
| მეუღლეები= [[კეისი რობინსონი]] ([[1944]]-[[1954]])
| მამა    = კონსტანტინე ზახაროვი
| დედა   =ევგენია თუმანიშვილი
| ნათესავები = ვლადიმერ ხასიდოვიჩი (მამინაცვალი)
| რეზიდენცია=
| საიტი= 
| აკადემიის ჯილდოები= 
| ემმის ჯილდოები= 
| სხვა ჯილდოები=
| BAFTA ჯილდოები
| ოქროს გლობუსის ჯილდოები
| ტონის ჯილდოები
}}
'''თამარ თუმანიშვილი''', '''თამარა თუმანოვა''' ({{lang-en|Tamara Toumanova;}} დ. [[2 მარტი]], [[1919]] — გ. [[29 მაისი]] [[1996]]) — [[ქართველები|ქართული]] წარმომავლობის [[ამერიკელები|ამერიკელი]] [[ბალერინა]] და [[მსახიობი]].

==ბიოგრაფია==
თამარას დედა, ევგენია დიმიტრის ასული თუმანიშვილი ხელთუბნელ თავად თუმანიშვილთა შთამომავალი იყო. [[1918|1918 წელს]] ევგენია მეუღლესთან —  რუს სამხედრო კონსტანტინე ზახაროვთან ერთად ტოვებს [[საქართველო]]ს და [[რუსეთი]]ს გავლით მიემგზავრება [[ჩინეთი|ჩინეთში]] ემიგრაციაში. გზაში [[ინფექცია|ინფექციური დაავადებისგან]] გარდაეცვალა მეუღლე. მარტოდ დარჩენილმა ევგენიამ [[1919|1919 წლის]] [[2 მარტი|2 მარტს]] იმშობიარა [[ციმბირი|ციმბირსა]] და [[შანხაი]]ს შორის გზაში მატარებლის ვაგონში და ახალშობილს მისცა თავისი გვარი [[თუმანიშვილი]]. სწორედ ამ დროს გაიცნო ევგენიამ ვლადიმერ ხასიდოვიჩი, რომელიც თავის მცირეწლოვან ქალიშვილს მამად წარუდგინა.

ქალაქ [[ხარბინი|ხარბინში]] რამდენიმე წლის ცხოვრების შემდეგ ევგენიამ და თამარამ დატოვეს [[ჩინეთი]] და გაემგზავრნენ [[ეგვიპტე]]ში. ქალაქ [[კაირო]]ში ლტოლვილთა ბანაკში მცირე ხნით ყოფნის შემდეგ ტოვებენ [[ეგვიპტე]]ს და საცხოვრებლად ჩადიან [[პარიზი|პარიზში]]. თამარას პირველი პედაგოგი [[ფორტეპიანო]]სა და [[ქორეოგრაფია]]ში იყო ცნობილი რუსი ბალერინა [[ოლგა პრეობრაჟენსკაია]]. თამარას დებიუტი სცენაზე შედგა 10 წლის ასაკში პარიზის ოპერის სცენაზე ბალეტით „[[L’ Evantail de Jeanne]]“. სწორედ ამ პერიოდში შენიშნა თამარა ცნობილმა ქორეოგრაომა [[ჯორჯ ბალანჩინი|ჯორჯ ბალანჩინმა]] და მიიწვია იმჟამად ცნობილ საბალეტო დასში „[[De Basil Ballet Russes de Monte Carlo]]“. იმ პერიოდიდან მოყოლებული თამარას კარიერა ძირითადად დაკავშირებული და ასოცირებული იყო [[ჯორჯ ბალანჩინი|ჯორჯ ბალანჩინთან]].

თამარა ცეკვავდა [[ირინა ბარონოვა]]სა და [[ნატალია რიაბოჩენსკაია]]სთან ერთად ცნობილ საბალეტო ჯგუფში „ბეიბი ბალერინას“. [[1932|1932 წელს]] [[ჯორჯ ბალანჩინი|ჯორჯ ბალანჩინმა]] სპეციალურად თამარასთვის შექმნა ახალგაზრდა გოგონას სახე ბალეტში „[[Cottilon]]“, რომელიც პარიზის ოპერის სცენაზე დაიდგა. ამავე წელს თამარამ მონაწილეობა მიიღო ბალეტში „[[Concurrence]]“ და „[[Le Bourgeois]]“, რომლებმაც თამარა ვარსკვლავად აქციეს. ამავე [[1932|1932 წელს]] სპეციალურად თამარასთვის [[ჯორჯ ბალანჩინი|ჯორჯ ბალანჩინმა]] შექმნა ბალეტი „[[Le Palaid de Cristal]]“ — „ბროლის სასახლე“, რომელიც ასევე დაიდგა პარიზის ოპერის სცენაზე. ეს ბალეტი მოგვიანებით [[ჯორჯ ბალანჩინი|ჯორჯ ბალანჩინმა]] ნიუ-იურკ-სითი ბალეტისთვის თავიდან დადგა, შეუცვალა სათაური და ცნობილი გახდა სახელწოდებით „[[Symphony in C]]“. პარიზის პრესამ თამარა თუმანოვას ბალეტის ''შავი მარგალიტი'' შეარქვა. როგორც ინგლისელი მწერალი და ბალეტის კრიტიკოსი ა.ვ. კოტონი წერდა:{{ციტატა|ბალეტის ისტორიაში თამარა ულამაზესი მოვლენა იყო.}}

თამარას შთაგონებით იქმნებოდა საბალეტო ნაშრომები ცნობილი ქორეოგრაფების [[ლეონოდ მიასინი]]ს, [[ჯორჯ ბალანჩინი]]ს, [[სერგეი ლიფარი]]ს.  ხოლო მისი სასცენო პარტნიორები იყვნენ [[სერგი ლიფარი]], [[ჯორჯ ბალანჩინი]], [[ლეონიდ მიასინი]], [[ვლადიმერ ოუხტომსკი]], [[ჯორჯ ზორიჩი]], [[დევიდ ლიჩინი]] და სხვა.  
       
[[1937|1937 წლიდან]] ოჯახის წევრები ატარებდნენ მამინაცვლის — ვლადიმერ  ხასიდოვიჩის გვარს. სწორედ ამ გვარის გამოყენებით მათ გადაკვეთეს [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს საზღვარი და მალევე გახდნენ მოქალაქეებიც. ხოლო მოქალაქეობის მიღების შემდგომ კი [[ჯორჯ ბალანჩინი]]ს რჩევით გვარი თუმანიშვილი გადაიკეთეს და მთელი ოჯახი კვლავ დაეწერნენ თუმანოვებად (მათ შორის მამინაცვალიც). თამარა [[აშშ]]-ში ცხოვრების პერიოდში თანამშრომლობდა მონტე კარლოს საბალეტო დასსთან — „[[St.James theatre]]“, „[[San Francisco Civil Ballet]]“, „[[New York City Ballet]]“-თან. [[1939|1939 წელს]] იღებს მონაწილეობას ბროდვეის მიუზიკლში „[[Stars In Your Eyes]]“. ამავე დროს მონაწილეობას იღებს მსოფლიო საგასტროლო ტურნეებში. წარმატებით მონაწილეობდა მსოფლიოს ცნობილ საოპერო სცენებზე — „[[American Ballet Theatre]]“ ([[1944]]-[[1945]]), „[[the Paris Opéra Ballet]]“ ([[1947]], [[1950]]), „[[De Cuevas Company]]“ ([[1949]]), „[[La Scala]]“ ([[1951]], [[1952]]); აგრეთვე [[ლონდონი]]ს [[1952]], [[1954|1954 წლების]] ფესტივალზე.

==პირადი ცხოვრება==
[[1944|1944 წელს]] თამარამ იქორწინა ცნობილ ამერიკელ პროდიუსერსა და სცენარისტ [[კეისი რობინსონი|კეისი რობინსონზე]], რომელთანაც მალევე  განქორწინდა. სწორედ კეისიმ გადაიღო თამარა [[1943|1943 წელს]] მხატვრულ ფილმში „[[დიდების დღეები (1944 წლის ფილმი)|დიდების დღეები]]“ ([[ინგლ.]] Days Of Glory), სადაც თამარას პარტნიორობას უწევდა დებიუტანტი [[გრეგორი პეკი]].

ცნობილია, რომ თამარას ჰყავდა ბევრი თაყვანისმცემელი. მისი შთაგონებით იქმნებოდა ამერიკელი მხატვრის [[ჯოსეფ კორნელი]]ს შემოქმედება. ცნობილია აგრეთვე კორნელის სასიყვარულო წერილები, რომლებსაც თამარას გათხოვების შემდეგაც უგზავნიდა. [[ჯოსეფ კეისი]]ს მიერ შექმნილი თუმანოვას პორტრეტები და წერილები დაცულია [[აშშ]]-ის ცნობილ მუზეუმებში. გარდა [[ჯოსეფ კორნელი]]სა თამარას პორტრეტები აქვთ დახატული მხატვრებს [[ქრისტიან ბერარდი|ქრისტიან ბერარდს]] ([[მენილის კოლექცია]], [[ჰიუსტონი]], [[აშშ]]), [[ხუან მირო]]ს, [[ვლადიმერ ტრეტჩიკოვი|ვლადიმერ ტრეტჩიკოვს]] და სხვა.

სიცოცხლის ბოლო წლები თამარამ გაატარა საკუთარ სახლში [[ბევერლი-ჰილზი|ბევერლი-ჰილსზე]]. ანდერძის თანახმად მისი ქონების დიდი ნაწილი მოხმარდა  ქველმოქმედებას. თამარა თუმანიშვილი გარდაიცვალა [[1996]] წლის [[29 მაისი|29 მაისს]] [[აშშ]]-ის ქალაქ [[სანტა-მონიკა]]ში და დაკრძალულია დედასთან ევგენია თუმანიშვილთან ერთად [[ლოს-ანჯელესი]]ს სასაფლაოზე „[[Hollywood Forever]]“.

== ფილმოგრაფია ==
<!-- do not add rowspans to this tale, as it breaks sorting -->
{| class="wikitable sortable"
|+ ფილმოგრაფია
|-
! წელი
! ფილმი
! როლი
! class="unsortable" | შენიშვნა
|-
| 1933
| ''[[შემიყვარე თუ გაბედავ (1933 წლის ფილმი)|შემიყვარე თუ გაბედავ]]'' || 
|
|-
| 1942
| ''[[ესპანური ფიესტა]]'' || 
|  პარტნიორობას უწევს ლეონიდ მიასინი
|-
| 1944
| ''[[დიდების დღეები (1944 წლის ფილმი)|დიდების დღეები]]'' || ნინა ივანოვა
|
|-
| 1950
| ''[[Your Show Of Shows]]'' || 
|სატელევიზიო გადაცემა
|-
| 1953
| ''[[დღეს საღამოს ჩვენ ვიმღერებთ]]'' || ანა პავლოვა
|
|-
| 1954
| ''[[გულის სიღრმეში]]'' || გაბი დესლი
|
|-
| 1956
| ''[[ცეკვაზე მიპატიჟება]]'' ||
|  1956 წელს რიგით მე-6 ბერლინის საერთაშორისო ფილმების ფესტივალზე გახდა ოქროს დათვის პრიზიორი
|-
| 1966
| ''[[დახეული ფარდა]]'' || 
| პარტნიორობას უწევენ [[პოლ ნიუმანი]] და [[ჯულია ენდრიუსი]]
|-
| 1970
| ''[[შერლოკ ჰოლმზის პირადი ცხოვრება]]'' || 
|
|-
| 1970
| ''[[ბილი უაილდერი (სატელევიზიო ფილმი)|ბილი უაილდერი]]'' || 
|სატელევიზიო ფილმი
|-
| 1985
| ''[[ეს ცეკვა!]]'' || 
| დოკუმენტური ფილმი
|}

==რესურსები ინტერნეტში==
{{commonscat-inline|Tamara Toumanova}}
{{nplg ბიოგრაფია|00006921}}
* {{IMDb name|id=0869565}}
* [http://digilib.nypl.org/dynaweb/ead/nypl/dandenha/@Generic__BookTextView/190;pt=136 Organizational History: Ballet Russe de Monte Carlo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305070841/http://digilib.nypl.org/dynaweb/ead/nypl/dandenha/@Generic__BookTextView/190;pt=136 |date=2016-03-05 }} {{en}}
* [http://www.nytimes.com/2012/07/22/arts/dance/balanchine-and-toumanova-in-a-teenagers-eyes.html?pagewanted=all&_r=0 თამარა თუმანოვას ქართველი ნათესავების - მხატვარ გიორგი ფხაკაძისა და მისი ქალიშვილის თამარა ჯ. ფხაკაძის ინტერვიუ ნიუ იორკ ტაიმსთან] {{en}}
* [http://www.opera.ge/images/Arabesque-15-small.pdf ჟურნალ „არაბესკუს“ სტატია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120401214754/http://www.opera.ge/images/Arabesque-15-small.pdf |date=2012-04-01 }} 
* [http://www.youtube.com/watch?v=WvYpoiM5Iy8 ფოტოები თამარა თუმანოვას შესახებ] 
* [http://burusi.wordpress.com/cinema/tamara-toumanova-tumanishvili/ თამარა თუმანიშვილი]
* [http://www.australiadancing.org/subjects/5101.html australiadancing.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110219120039/http://australiadancing.org/subjects/5101.html |date=2011-02-19 }} {{en}}
* [http://www.australiadancing.org/subjects/1621.html australiadancing.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090915224327/http://www.australiadancing.org/subjects/1621.html |date=2009-09-15 }} {{en}}
* [http://www.ballerinagallery.com/toumanov.htm ballerinagallery.com] {{en}}
* [http://www.imdb.fr/name/nm0869565/ imdb.fr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110402231015/http://www.imdb.fr/name/nm0869565/ |date=2011-04-02 }} {{fr}}

===ნეკროლოგი===
*[http://www.nytimes.com/1996/05/31/arts/tamara-toumanova-77-ballerina-dies.html Tamara Toumanova, 77, Ballerina, Dies] {{en}}

{{DEFAULTSORT:თუმანოვა, თამარა}}
[[კატეგორია:ქართველი ბალერინები]]
[[კატეგორია:ამერიკელი მსახიობები]]
[[კატეგორია:ამერიკელი ბალერინები]]
[[კატეგორია:ამერიკული ბალეტის მოცეკვავეები]]
[[კატეგორია:რუსული ბალეტის მოცეკვავეები]]
[[კატეგორია:დაბადებული  2 მარტი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1919]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 29 მაისი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1996]]
[[კატეგორია:ქართველი ამერიკელები]]
[[კატეგორია:თუმანიშვილები|თ]]