იხილეთ წყარო გვერდისთვის იუტას ჩაიდანი

[[Image:Utah teapot simple 2.png|thumb|300px|იუტას ჩაიდანი]]

'''იუტას ჩაიდანი''' ({{lang-en|Utah teapot}}) — მოდელი, რომელიც 3-განზომილებიანი სურათების სინთეზში გამოიყენება და რომელიც სტანდარტული ნიმუში გახდა სურათების სინთეზის ერთობლიობაში. ეს არის ჩვეულებრივი ჩაიდნის მათემატიკური მოდელი, მყარი და განსაკუთრებით მომრგვალებული ზედაპირით. შეიქმნა 1975 წელს [[იუტას უნივერსიტეტი|იუტას უნივერსიტეტში]], სურათების სინთეზის პიონერის, [[ნიუველი, მარტინ|მარტინ ნიუველის]] მიერ.

==ისტორია==
ნიუველს თავისი სამუშაოებისთვის ესაჭიროებოდა რაღაც მარტივი მათემატიკური მოდელი საოჯახო საგნებიდან. სანდრა ნიუველმა (მეუღლე) ურჩია რომ მოდელირება გაეკეთებინა ჩაის სერვიზისთვის. მან მოიმარჯვა ქაღალდი, ფანქარი და გააკეთა პატარა ჩანახატი-ესკიზი ამ ჩაიდნის. შემდეგ წავიდა თავის ლაბორატორიაში და შეადგინა Bezier-ეს კონტროლის წერტილები კათოდურ მილზე. მისი ციფრული ჩანაწერებით გაკეთებული ფინჯანიდან, ლამბაქიდან, კოვზიდან ცნობილი მარტო ჩაიდანი გახდა. რძის ჭურჭელიც გაუკეთებია, მაგრამ მისი მონაცემები დღესდღეობით დაკარგულია.

ამ ჩაიდნის ფორმა შეიცავს ელემენტების განსაზღვრულ რაოდენობას რომლებიც ერთობლიობაში ქმნიან იდეალურ საგანს გრაფიზმისთვის, ეს არის მრგვალი, აქვს დაბოლოებები, აქვს 0-ზე მაღალი დონე რაღაც ხვრელის გამო რომელიც წარმოქმნის მის ქვევით ჩრდილს და ასევე დამაკმაყოპილებელი იერსახე იმის გარეშეც რომ არ გამოვიყენოთ რთული ზედაპირის დამფარავი რაიმე ტექსტურა.

ნიუველი ქმნიდა მათემატიკურ მონაცემებს, რომლებიც აღწერენ ჩაიდნის გეომეტრიულობას.(3D კოორდინატების ერთობლიობას) და რომლებიც საჯაროდ ცნობილი გახდა ისე რომ შემდეგ სხვა მაძებრებმაც დაიწყეს იგივე მონაცემების გამოყენება თავიანთი სამუშაოებისათვის გრაფიზმში. მათაც იგივე საჭიროებები ჰქონდათ რაც ნიუველს და ამ ჩაიდნის გამოყენებამ თავიდან ააცილებინათ სხვა საგნის მოდელირება რომელსაც ექნებოდა იგივე მახასიათებლები. [[1975]] წლის შემდეგ ციფრულ მდგომარეობაში გადაყვანის ტექნიკა ძალიან განვითარდა და დღეს ეს ძალიან ცოტა სირთულეს თუ წარმოადგენს. ეს ჩაიდანი კვლავ განაგრძობს რომ იყოს სურათების სინთეზის საგანი.

ჩაიდნის ორიგინალს არ სჭირდება ქვედახედით დანახვა და მისი მოდელი არ მოიცავდა ზედაპირს რომ ბაზა წარმოედგინა, მას შემდეგ სხვა მოდელებმა ეს ბაზა  შეიმუშავეს.

==აპლიკაცია==
პროგრამები როგორიცაა  [[AutoCAD]], [[POV-Ray]], [[OpenGL]], [[Direct3D]] და [[3D Studio Max]] მათ გამოიყენეს და გაავრცელეს უფასოდ ამ პროგრამებში ეს ჩაიდანი ან სცენა ამ ჩაიდანით. დამატებით [[GLUT]] გვთავაზობს ფუნქცია glutSolidTeapot  თავისი ძირითადი ტრადიციული კუბებით, სფეროებით და ბიბლიოთეკით როგორც გრაფიზმის დასაწყისი. BeOS წარმოადგენს ამ ჩაიდნის დემონსტრაცია ბრუნვაში.

==იხილეთ აგრეთვე==
*[[სტანფორდის კურდღელი]]
*[[ლენა]]
*[[კორნელის ყუთი]]
*[[ბლენდერ]]-ის სუზანა

==რესურსები ინტერნეტში==
{{commonscat}}
* [http://www.computerhistory.org/collections/accession/102710359 იუტას ჩაიდანი კომპიუტერის ისტორიის მუზეუმში]
* [http://www.sjbaker.org/wiki/index.php?title=The_History_of_The_Teapot იუტას ჩაიდანის მცირე ისტორია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141120132346/http://www.sjbaker.org/wiki/index.php?title=The_History_of_The_Teapot |date=2014-11-20 }}

[[კატეგორია:კომპიუტერული გრაფიკა]]