იხილეთ წყარო გვერდისთვის კატა (დავით აღმაშენებლის ასული)

'''კატა''', ''კატაჲ'' — [[საქართველო]]ს მეფის [[დავით აღმაშენებელი|დავით აღმაშენებლის]] ასული. 

დავით აღმაშენებლის ასულის შესახებ [[ქართლის ცხოვრება]]ში შესული თხზულება „[[ცხოვრება მეფეთ-მეფისა დავითისი]]“ გვამცნობს: {{ციტატა|და მასვე წელსა ([[1116]] წ.)  ასული თჳსი კატა გაგზავნა საბერძნეთს სძლად ბერძენთა მეფისა, რამეთუ პირველ ამისა პირმშოჲ ასული თჳსი თამარ გაეგზავნა დედოფლად შარვანისა,  რაჲთა ვითარცა ორნი მნათობი, — ერთი აღმოსავალსა და ერთი დასავალს, — ცისკროვანჰყოფდნენ სფეროსა, მამისაგან მიმღებელნი მზეებრთა შარავანდედთანი.<ref>ცხოვრება მეფეთ-მეფისა დავითისი, ქართლის ცხოვრება, თბ. 2008, გვ. 317</ref>}}

მისი ვინაობა არ დასტურდება [[შუა საუკუნეები]]ს სხვა ისტორიულ წყაროებში. ამჟამად გავრცელებულია სამი თეორია მისი ქორწინების შესახებ<ref name="Garland">Lynda Garland & Stephen Rapp. ''Mary 'of Alania': Woman and Empress Between Two Worlds'', p. 121. In: Lynda Garland (ed., 2006), ''Byzantine Women: Varieties of Experience, 800-1200''. Ashgate Publishing, Ltd., ISBN 0-7546-5737-X.</ref>.

==თეორიები ==
სამეცნიერო წრეებში გავრცელებულია რამდენიმე განსხვავებული თეორია იმის შესახებ თუ ვინ იყო კატას ქმარი. ქართულ სამეცნიერო წრეებში<ref name="Prinke">{{pl icon}} Prinke, Rafał T. (1998), [http://www.bkpan.poznan.pl/biblioteka/JW70/kata.htm Krew Bagratydów. Genealogiczne związki Rurykowiczów i Komnenów z Bagratydami w XII wieku] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090116021640/http://www.bkpan.poznan.pl/biblioteka/JW70/kata.htm |date=2009-01-16 }}. in: ''Nuntius Vetustatis, sive Opuscula diversa Professori Georgio Wisłocki septuagenario dedicata'', Posnaniae, Anno Domini MCMXCVIII.</ref> საყოველთაოდაა აღიარებული, რომ მისი ქმარია [[ისააკ კომნენოსი]], იმპერატორ [[ალექსი I კომნენოსი]]ს ვაჟი<ref name="Suny">Suny, Ronald Grigor (1994), ''The Making of the Georgian Nation'', p. 36. Indiana University Press, ISBN 0253209153.</ref>, ხოლო დედოფლობისას ეწოდა ირინა.  ალტერნატიული ვარაუდით ისააკის ცოლი ირინე შესაძლებელია ყოფილიყო  პერემიშლის თავად [[ვოლოდარ როსტისლავიჩი]]ს უსახელო ასული, რომელიც მოხსენიებულია სლავურ ქრონიკაში [[გარდასულ დღეთა მატიანე]], ქრონიკის მიხედვით ვოლოდარის ქალიშვილიც მიათხოვეს იმპერატორ ალექსის ვაჟს, რომლის სახელსაც ასევე არ მოიხსენიებს სლავური მატიანე<ref name="fmg">Prinke, Rafał T. (2011), "Kata of Georgia", ''Foundations'' '''3''' (6): 489-502.</ref><ref name="Prinke"/><ref>Magdalino, Paul (2002), ''The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180'', p. 205. Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1.</ref>. 

მეორე ვერსიის მიხედვით, რომლის ავტორია კირილ თუმანოვი, კატა შესაძლებელია ყოფილიყო [[ნიკიფორე ბრიენოსი]]სა და [[ანა კომნენოსი]]ს ვაჟის, დიდი დუკას, ალექსი ბრიენოსის მეუღლე<ref>Toumanoff, Cyril (July 1940), "On the Relationship between the Founder of the Empire of Trebizond and the Georgian Queen Thamar", ''Speculum'', Vol. 15, No. '''3''': p. 307, fn. 2.</ref>.

მესამე ვერსიის თანახმად, რომელსაც მხარს უჭერს პოლ გოტიე და მიჰაი-დიმიტრი სტურძა, კატას მეუღლე შესაძლებელია ყოფილიყო ბიზანტიის იმპერატორ [[იოანე II (ბიზანტია)|იოანე II კომნენოსის]] ვაჟი [[ალექსი კომნენოსი (იოანე II-ის ძე)|ალექსი კომნენოსი]]<ref name="Garland"/>. ბიზანტიელი ისტორიკოსი [[იოანე ზონარა]] წერს, რომ საქართველოდან კონსტანტინოპოლში რძალი ჩაიყვანეს [[იოანე II (ბიზანტია)|იოანე II-ის]] უფროსი შვილისათვის [[1118]] წელს, იოანეს ტახტზე ასვლიდან მცირე ხნის შემდეგ<ref name="fmg"/><ref name="Prinke"/><ref>Kazhdan, Alexander & Franklin, Simon (1984), ''Studies on Byzantine literature of the eleventh and twelfth centuries'', p. 94. Cambridge University Press, ISBN 273510043X.</ref>.

==გენეალოგია ==
<div style="clear: both; width: 100%; padding: 0; text-align: left; border: none;" class="NavFrame">
<div style="background:#cdc; text-align:center; border:1px solid #676;" class="NavHead">'''კატას გენეალოგია'''
</div>
<div class="NavContent" >
<center>{{ahnentafel-compact5
|style=font-size: 120%; line-height: 110%;
|border=1
|boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0;
|boxstyle_1=background-color: #fcc;
|boxstyle_2=background-color: #fb9;
|boxstyle_3=background-color: #ffc;
|boxstyle_4=background-color: #bfc;
|boxstyle_5=background-color: #9fe;
|1= 1. '''კატაჲ'''
|2= 2. [[დავით IV აღმაშენებელი]]
|3= 3. უცნობი სომეხი ქალი
|4= 4. [[გიორგი II (საქართველოს მეფე)|გიორგი II]]
|5= 5. [[ელენე (გიორგი II-ის მეუღლე)|ელენე]]
|6=  
|7=  
|8= 8. [[ბაგრატ IV (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ IV]]
|9= 9. [[ბორენა (დედოფალი)|ბორენა]]
|10=  
|11=  
|12=  
|13=  
|14=  
|15=  
|16= 16. [[გიორგი I (საქართველოს მეფე)|გიორგი I]]
|17= 17. [[მარიამ დედოფალი (საქართველო)|მარიამი]]
|18= 
|19= 
|20=  
|21=  
|22=  
|23=  
|24=  
|25=  
|26= 
|27= 
|28=  
|29=  
|30=  
|31=  
}}</center>
</div></div>

==ლიტერატურა==
* ''ისტორია მეფეთ-მეფისა დავითისი'', ქართლის ცხოვრება, თბ., 2008

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{დავით აღმაშენებელი}}

[[კატეგორია:საქართველოს სამეფოს ბაგრატიონები]]
[[კატეგორია:დავით IV აღმაშენებლის შვილები]]