იხილეთ წყარო გვერდისთვის კოდორის ხეობა

[[სურათი:Kodori Valley in Abkhazia, Georgia ka.png|მინი|300პქ|კოდორის ხეობა]]
'''კოდორის ხეობა''' ({{lang-ab|Кәыдырҭа}}) — მდინარე [[კოდორი]]ს ზემო დინების ხეობის მონაკვეთი [[აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა|აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], რომელიც [[დე-ფაქტო]] საზღვრის ფუნქციას ასრულებს საქართველოს მთავრობასა და სეპარატისტთა და რუსეთის საოკუპაციო ჯარების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებს შორის. ხეობის ზემო ნაწილი, დასახლებული [[სვანები]]თ, აფხაზეთის ერთადერთი კუთხე იყო [[1993]] წლიდან [[2008]] წლის აგვისტომდე, რომელსაც საქართველოს ცენტრალური მთავრობა აკონტროლებდა და რომელსაც ოფიციალურად [[ზემო აფხაზეთი|ზემო აფხაზეთს]] უწოდებს. 2008 წელს [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)|რუსეთ-საქართველოს ომის]] მიმდინარეობისას საქართველოს ხელისუფლებამ მასზე კონტროლი დაკარგა.<ref>{{Cite web |url=http://news.trendaz.com/index.shtml?show=news&newsid=1268173&lang=EN |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2011-09-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080818102306/http://news.trendaz.com/index.shtml?show=news&newsid=1268173&lang=EN |archivedate=2008-08-18 }}</ref>

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:Map of Upper Abkhazia.svg|მინი|237x237პქ|[[აჟარის მუნიციპალიტეტი|აჟარის (ზემო აფხაზეთის) მუნიციპალიტეტის]] რუკა.]]
მდინარე [[კოდორი]] მიედინება [[საქართველო]]ს ჩრდილოეთ-დასავლეთ ნაწილში. იქმნება მდინარეების [[საკენი]]სა და [[გვანდრა (მდინარე)|გვანდრის]] შეერთების შედეგად. მდინარის წყალი სისუფთავით გამოირჩევა, მორძისფრო-ნაცრისფერი წყალი მოაქვს. წყლის საშუალო ხარჯი წამში 110 კუბურ მეტრს უდრის. მდინარის სათავეებში მოიპოვება [[კალმახი]]. ხეობის სიმაღლე აღწევს 1300-3984 მ-ს.

კოდორის ხეობას საკმაოდ ნაირგვარი მორფოლოგიური ხასიათი აქვს, რაც გამოწვეულია ამგები გეოლოგიური ფორმაციების ცვლით, ძველი გამყინვარების გავლენით და [[ეროზია|ეროზიული პროცესების]] მსვლელობის პირობებით. ძველი მყინვარები, რომლებიც [[აფხაზეთის კავკასიონი|მთავარი ქედიდან]] საკენისა და გვანდრის ხეობებით ჩამოდიოდნენ, ვერ აღწევდნენ მათი შეერთების ადგილამდე და თავდებოდნენ [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1400-1500 მ სიმაღლეზე.<ref name="Mar">{{ cite book |author=[[ლევან მარუაშვილი|მარუაშვილი ლ]]. |title=საქართველოს ფიზიკური გეოგრაფია (საქართველოს სსრ ბუნებრივი პირობების ზოგადი დახასიათება და რეგიონული აღწერილობა) |isbn= |publisher=ცოდნა |location=თბილისი, საქ. |page=122 თბ. 1964 }}</ref> აღნიშნულ ხეობებს [[ტროგი|ტროგული]] ფორმა მხოლოდ ზემო ნაწილებში აქვთ; ტროგები ქვემოთკენ ტიპობრივ ეროზიულ ხეობებად იქცევიან. მდინარე [[საკენი]]ს ზემო წელის ხეობა ტიპობრივ ტროგულ ხასიათს ატარებს და ყურადღებას იპყრობს ფრიად წესიერად გამოსახული [[მორენა|ბოლომორენული]] ზვინულებით, რომელთა რიცხვი ექვსს აღწევს.<ref name="Mar" /> გვანდრა-საკენის შესართავს ქვემოთ კოდორის ხეობა მეტწილად ყუთისებური მოყვანილობისაა, ფსკერი ფართო აქვს, რიყე და დაბალი ალუვიური ტერასები კარგად არის გამოსახული. ზოგან [[ხეობა]] ვიწროვდება, მაგრამ იურული ნაფენების გავრცელების ზოლში ნამდვილ ვიწრობებს არსად აჩენს. მხოლოდ მთიანი ზოლის პერიფერიაზე კოდორი და მისი შემდინარეები [[კანიონი|კანიონების]] ქსელის სახით ჩაჭრილან ცარცული კირქვების ახალგაზრდა ანტიკლინურ გუმბათში. კოდორის კანიონის საწყის უბანს სოფელ [[ლათა]]ს ქვემოთ, „ბაგადის კლდეები“ ეწოდება.<ref name="Mar" />  

კოდორის ხეობის ჰავა ნოტიოა, [[ზამთარი]] როგორც წესი თოვლიანია. [[ატმოსფერული ნალექები|ნალექების]] წლიური რაოდენობა 1600-იდან 2000 მმ-მდე. ხეობაში მდებარეობს სოფლები [[ომარიშარა]], [[აჟარა (სოფელი)|აჟარა]], [[ლათა]].

== რუსეთ-საქართველოს ომი (2008) ==
{{მთავარი|რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)}}
[[2008]] წლის [[აგვისტო]]ში სეპარატისტებმა რუსეთის რეგულარული არმიის დახმარებით დაიწყეს შეტევები კოდორის ხეობის (ზემო აფხაზეთი) მიმართულებით. ხეობაში შეყვანილი იქნა რუსეთის რეგულარული არმიის კუთვნილი 135 ერთეული მძიმე ჯავშანტექნიკა, მრავალი საარტილერიო დანადგარი მათ შორის ე.წ „გრადის“ ტიპის ზალპური ცეცხლის მწარმოებელი იარაღი. ხეობას რამდენიმე დღის მანძილზე ბომბავდა რუსული ავიაცია. თავდასხმის შედეგად სეპარატისტებმა დიდი ზარალი ნახეს თუმცა მათ ზურგს რუსეთის რეგულარული არმია უმაგრებდა. შედეგად 3 მასირებული შეტევის მოგერიების მიუხედავად ქართულმა მსუბუქად შეიარაღებულმა საპოლიციო ნაწილებმა უკან დაიხიეს და [[12 აგვისტო|12 აგვისტოს]] დატოვეს ხეობა. პოლიციის ნაწილებთნ ერთად ხეობა დატოვა მშვიდობიანი მოსახლეობის უდიდესმა ნაწილმა, რომელმაც მესტიის რაიონს შეაფარა თავი. ამრიგად, [[აფხაზეთი]]ს ოკუპაციიდან 15 წლის შემდეგ, ცენტრალური ხელისუფლების მიერ ავტონომიის ერთადერთი კონტროლირებადი ნაწილი კოდორის ხეობა სეპარატისტთა ხელში გადავიდა.

[[2011]] წლის [[სექტემბერი|სექტემბერში]] ოკუპანტებმა რუსი სამხედროებისთვის საკენსა და გენწვისში 5-სართულიანი კორპუსების მშენებლობა დაიწყეს. საგუშაგოები განლაგებულია ხეობის ოთხ სოფელში – [[საკენი|საკენში]], [[გენწვიში|გენწვიშში]], [[ომარიშარა]]სა და [[ქვაბჩარა]]ში.

ამჟამად ხეობაში აფხაზური მთავრობაა განთავსებული თუმცა [[აფხაზები]] აქ მუდმივად არ ცხოვრობენ. ადგილობრივ სვანებსაც თხოვენ უკან დაბრუნებას და პირდებიან, რომ ხელს არ შეუშლიან. პრესის მონაცემებით, ამ დროისთვის ხეობაში 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ დაბრუნებული 70 ქართული ოჯახი ცხოვრობს.<ref>{{Cite web |url=http://pirweli.com.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=77732&Itemid=1 |title=კოდორის ხეობაში რუსი სამხედროებისთვის ბაზების მშენებლობა მიმდინარეობს // Information Agency 'PirWeli' |accessdate=2011-09-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220812083642/http://pirweli.com.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=77732&Itemid=1 |archivedate=2022-08-12 }}</ref>

==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://www.civil.ge/eng/article.php?id=13654 Tbilisi Turns Kodori into ‘Temporary Administrative Center’ of Abkhazia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303202800/http://www.civil.ge/eng/article.php?id=13654 |date=2016-03-03 }}
* [http://blacksea.free.fr/index.php?action=Show&page=ShowItems&itemStr=Place&itemId=74 კოდორის ხეობის გეოგრაფია]
* [http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav041702a.shtml რუსეთ-საქართველოს დაძაბული ურთიერთობა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080815022935/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav041702a.shtml |date=2008-08-15 }}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:საქართველოს ხეობები]]