იხილეთ წყარო გვერდისთვის კონგოს რესპუბლიკა

{{განსხვავება|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა}}
{{სამი სხვა მნიშვნელობა|ქვეყნის (დედაქალაქით ბრაზავილი)|მდინარისთვის|კონგო|ქვეყნისათვის დედაქალაქით კინშასა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა||კონგო (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
{{ინფოდაფა ქვეყანა|
|მშობლიური_სახელი = ''{{lang-fr|République du Congo}}''<br />''[[კონგო (ენა)|კონგო]]: Repubilika ya Kongo''<br />''[[ლინგალა]]: Republiki ya Kongó''
|სრული_სახელი = კონგოს რესპუბლიკა
|საერთო_სახელი = კონგოს რესპუბლიკა
|დროშა = Flag of the Republic of the Congo.svg
|გერბი = Coat of arms of the Republic of the Congo.svg
|რუკა = Republic of the Congo (orthographic projection).svg
|ჰიმნი = La Congolaise
|დევიზი = Unité, Travail, Progrès ''ერთიანობა, შრომა, პროგრესი''
|ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]]
|დედაქალაქი = [[ბრაზავილი]]
|latd=4
|latm=14
|latNS=S
|longd=15
|longm=14
|longEW=E
|უდიდესი_ქალაქი = [[ბრაზავილი]]
|მთავრობის_ტიპი = [[რესპუბლიკა]]
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[კონგოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[დენი სასუ-ნგესო]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = [[კონგოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]]
|ლიდერის_სახელი_2 = [[კლემან მუამბა]]
|ლიდერის_ტიპი_3 = 
|ლიდერის_სახელი_3 = 
|რანგი_ფართობით = 64-ე
|ფართობი = 342 000
|წყალი_% = 3.3
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 3 999 000
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 128-ე
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2005
|მოსახლეობის_ცენზი = 3 697 490<ref name="Census-2007">{{Cite web |url=http://www.cnsee.org/pdf/rgph2007pd.pdf |title=მოსახლეობის 2007 წლის აღწერა (Centre National de la Statistique et des Études Économiques) |accessdate=2016-10-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150110063121/http://www.cnsee.org/pdf/rgph2007pd.pdf |archivedate=2015-01-10 }}</ref><ref name="statoids">[http://www.statoids.com/ucg.html მოსახლეობის 2007 წლის აღწერა (statoids)]</ref><ref name="citypopulation">[http://www.citypopulation.de/Congo.html მოსახლეობის 2007 წლის აღწერა (citypopulation)]</ref><ref name="geohive">{{Cite web |url=http://www.geohive.com/cntry/repcongo.aspx |title=მოსახლეობის 2007 წლის აღწერა (geohive) |accessdate=2016-10-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120522094442/http://www.geohive.com/cntry/repcongo.aspx |archivedate=2012-05-22 }}</ref>
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2007
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 10,81
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 204-ე
|მშპ_ppp_წელი = 2005
|მშპ_ppp = $4.00
|მშპ_ppp_რანგი = 154-ე
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $1369
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 161-ე
|აგი = 0.547
|აგი_ტენდენცია = {{ზრდა}}
|აგი_კატეგორია = <font color="#ffcc00">საშუალო</font>
|აგი_რანგი = 139-ე
|აგი_წელი = 2007
|ვალუტა = [[აფრიკული ფრანკი]]
|ვალუტის_კოდი = XAF
|ქვეყნის_კოდი = COG
|დროის_სარტყელი = [[UTC+01:00]]
|ზაფხულის_დრო = 
|cctld = [[.cg]]
|სატელეფონო_კოდი = 242
|სატელეფონო_კოდი_მითითება = 
|სქოლიო = 
}}
'''კონგოს რესპუბლიკა''' (''{{lang-fr|République du Congo}}; [[კონგო (ენა)|კონგოს]] ენაზე: Repubilika ya Kongo; [[ლინგალა]]: Republiki ya Kongó'', ასევე უწოდებენ '''კონგო ბრაზავილს''' ან უბრალოდ '''კონგოს''') — ქვეყანა [[ცენტრალური აფრიკა|ცენტრალურ აფრიკაში]]. ესაზღვრება [[გაბონი|გაბონს]], [[კამერუნი|კამერუნს]], [[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა]]ს, [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას]], [[ანგოლა|ანგოლის]] [[ანკლავი|ანკლავ]] [[კაბინდის პროვინცია]]ს და [[გვინეის ყურე]]ს. დედაქალაქი — [[ბრაზავილი]].

== ისტორია ==

=== კოლონიამდელი პერიოდი ===
[[ფაილი:Court of Loango.png|thumb|right|250px|[[ლოანგოს სამეფო]]ს მეფის კარი. XVII საუკუნის მეორე ნახევრის სურათი, წიგნიდან ''აფრიკის აღწერა'' (1668 წელი)]]
თავდაპირველად კონგოს ტერიტორიაზე სახლობდნენ [[პიგმეები]], რომლებიც თავს ირჩენდნენ [[ნადირობა|ნადირობით]] და შემგროველობით. მოგვიანებით, დაახლოებით VI—IX საუკუნეებში, ტერიტორიაზე შემოვიდნენ [[ბანტუს ხალხი]]ს [[ტომი|ტომები]], რომლებიც დღეისათვის შეადგენენ მოსახლეობის დაახლოებით 98 %-ს.

ბანტუს ხალხის ტომები ([[კონგო (ხალხი)|კონგო]], [[ვილი (ხალხი)|ვილი]], [[იომბე (ხალხი)|იომბე]], [[ტეკე (ხალხი)|ტეკე]]) დაკავებული იყვნენ [[მიწადმოქმედება|მიწადმოქმედებით]] (მთავარი კულტურები — [[სორგო]], [[პარკოსნები]], [[იამსი]]). ევროპელების მოსვლამდე ბანტუს ტომები ცხოვრობდნენ პირველყოფილ-თემური სისტემით, თუმცა ზოგიერთ ტომში უკვე გაჩენილი იყო [[მონათმფლობელობა]].

1482 წელს [[მდინარე]] [[კონგო (მდინარე)|კონგოს]] [[ატლანტის ოკეანე]]სთან შეერთების ადგილას გამოჩნდა პირველი ევროპული ექსპედიცია — [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელი]] [[მეზღვაური|მეზღვაურები]] [[დიოგუ კანი]]ს მეთაურობით. XVI საუკუნის დასაწყისიდან პორტუგალიელებმა დაიწყეს მდინარე კონგოს სანაპიროზე მცხოვრები ტომებისაგან ნაყიდი მონების გაყვანა კონგოდან [[ბრაზილია]]ში.

=== კოლონიალური პერიოდი ===
XIX საუკუნის ბოლოს მდინარე კონგოს აუზში გამოჩნდნენ [[ფრანგები]]. 1880 წელს [[საფრანგეთის სამხედრო-საზღვაო ფლოტი|საფრანგეთის ფლოტის]] [[ოფიცერი|ოფიცერმა]] [[პიერ სავორნიან დე ბრაზა]]მ დააარსა პოსტი (დღეისათვის ქალაქი [[ბრაზავილი]], კონგოს რესპუბლიკის დედაქალაქი). 1883 წლისთვის ფრანგებმა ყველა სანაპიროს ტომის ბელადთან დადეს ხელშეკრულება [[პროტექტორატი]]ს შესახებ.

1885-1947 წლებში თანამედროვე კონგოს რესპუბლიკის ტერიტორია იყო [[საფრანგეთი]]ს [[კოლონია]] [[საფრანგეთის ეკვატორული აფრიკა|საფრანგეთის ეკვატორული აფრიკის]] შემადგენლობაში.

1903 წელს ფრანგებმა დაიწყეს [[სპილენძი]]ს მადნის მოპოვება, 1911 წელს გაიყვანეს პირველი [[რკინიგზა|სარკინიგზო]] ხაზი. 1934 წლისთვის კოლონიზატორებმა ბრაზავილი რკინიგზით შეაერთეს [[პუენტ-ნუარი]]ს [[პორტი|პორტთან]].

1947 წელს კონგოს კოლონიალურ სამფლობელოს მიენიჭა [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები]]ს სტატუსი, ხოლო 1958 წლიდან — [[ავტონომია|ავტონომიური]] [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] სტატუსი [[საფრანგეთის თანამეგობრობა|საფრანგეთის თანამეგობრობის]] შემადგენლობაში.

იმ დროისათვის კონგოში შეიქმნა რამდენიმე [[პოლიტიკური პარტია]], რომელთაგან ყველაზე გავლენიანები იყვნენ: დემოკრატიული კავშირი და აფრიკული სოციალისტური მოძრაობა. ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსის მიღების შემდეგ დაიწყო სისხლისმღვრელი შეტაკებები ამ პარტიების მხარდამჭერებს შორის, რომლებსაც თან სდევდა სხვადასხვა ეთნიკურ ჯგუფებს შორის დაპირისპირებებიც (განსაკუთრებით [[მბოში (ხალხი)|მბოშის]] და [[ლალი (ხალხი)|ლალის]] ტომებს შორის<ref>{{cite web|title=Lali, Lari in Congo, Republic of the|url=http://legacy.joshuaproject.net/people-profile.php?rog3=CF&peo3=12962|publisher=Joshua Project|accessdate=2015-09-27|language=en}}</ref>). საბოლოოდ გაიმარჯვა დემოკრატიული კავშირის პარტიამ, რომელმაც ფაქტობრივად გაანადგურა სოციალისტები.

=== დამოუკიდებლობის პერიოდი ===
1960 წლის 15 აგვისტოს გამოცხადდა კონგოს რესპუბლიკის [[დამოუკიდებლობა]]<ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2825.htm|title=Background Note: Republic of the Congo|publisher=[[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი]]|lang=en|accessdate=2012-03-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/68bgl6ILU?url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2825.htm|archivedate=2012-06-22}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2109.html|title=The world factbook: National holiday|publisher=[[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]]|lang=en|accessdate=2012-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090513124245/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2109.html|archivedate=2009-05-13}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/c9e052c4498997ddc12569d5005ad1f7?Opendocument|title=Summary record of the 16th meeting: Congo. 09.01.2000.|date=2000-01-09|publisher=[[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]|accessdate=2012-03-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/68bgluMby?url=http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/c9e052c4498997ddc12569d5005ad1f7?Opendocument|archivedate=2012-06-22}}</ref><ref>{{წიგნი|ავტორი=Paul Tiyambe Zeleza, Dickson Eyoh.|სათაური=Encyclopedia of Twentieth-Century African History|წყარო=http://books.google.ru/books?id=ZJfJHjiiDyUC&pg=PA52&dq=congo+%2215+august+1960%22&hl=ru&sa=X&ei=5NJUT6KbKKfi4QSS1t2sDQ&ved=0CGoQ6AEwCQ#v=onepage&q=congo%20%2215%20august%201960%22&f=false|გამომცემლობა=Routledge|წელი=2002|ფურცელი=52|ფურცლები=672|isbn=0203986571, 9780203986578}}</ref><ref>{{წიგნი|ავტორი=Emizet F. Kisangani, F. Scott Bobb.|სათაური=Historical Dictionary of the Democratic Republic of the Congo|წყარო=http://books.google.ru/books?id=FvAWPTaRvFYC&pg=PA105&lpg=PA105&dq=congo+15+august+1960+independent&source=bl&ots=T5jpUg0Uwn&sig=vc5usutiFKjJnd_I7iVvuw3U840&hl=ru&sa=X&ei=lMpUT_GrNomg4gTdnPTZDQ&ved=0CCwQ6AEwATgU#v=onepage&q=congo%2015%20august%201960%20independent&f=false|გამოცემა=3|გამომცემლობა=Scarecrow Press|წელი=2010|ფურცელი=105|ფურცლები=624|pages=|allpages=|isbn=0810857618, 9780810857612}}</ref><ref>{{წიგნი|ავტორი=Paul Gifford.|სათაური=The Christian churches and the democratisation of Africa|წყარო=http://books.google.ru/books?id=IBk_1KmuxY4C&dq=congo+15+august+1960+independent&hl=ru&source=gbs_navlinks_s|გამომცემლობა=BRILL|წელი=1995|ფურცლები=301|isbn=9004103244, 9789004103245}}</ref>. ქვეყნის პირველი [[პრეზიდენტი]] გახდა [[ფიულბერ იულუ]], რომელიც 1963 წლის 15 აგვისტოს ჩამოაგდეს გაუარესებული ეკონომიკური მდგომარეობის ფონზე ადმინისტრაციულ აპარატში [[კორუფცია|კორუფციის]] წინააღმდეგ [[პროფკავშირი|პროფკავშირების]] მიერ ინსპირირებული მძლავრი საპროტესტო გამოსვლების შემდეგ<ref>{{წიგნი|ავტორი=Frank Villafaña.|სათაური=Cold War in the Congo: The Confrontation of Cuban Military Forces, 1960-1967|წყარო=http://books.google.ru/books?id=Audrt8ePNNAC&pg=PA211&lpg=PA211&dq=Republic+of+Congo+%22august+1963%22+-democratic&source=bl&ots=2LGJM7Evge&sig=NyJ051omlg8QK88H1av5_CdALL8&hl=ru&sa=X&ei=wtZUT4-wLNP24QTCkqnqDQ&ved=0CEUQ6AEwAg#v=onepage&q=Republic%20of%20Congo%20%22august%201963%22%20-democratic&f=false|გამომცემლობა=Transaction Publishers|წელი=2009|ფურცლები=224|isbn=1412810078, 9781412810074}}</ref>.

ორი დღე (1963 წლის 15—16 აგვისტო) ქვეყანას მართავდა დროებითი მთავრობა, რომლის ლიდერები იყვნენ [[დავიდ მუსაკა]] და [[ფელიქს მუზაბაკანი]].

1963 წლის 16 აგვისტოს [[ხელისუფლება]]ში მოვიდა დროებითი მთავრობა [[ალფონს მასემბა-დება]]ს ხელმძღვანელობით, რომელიც 1963 წლის დეკემბერში გახდა [[კონგოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]. შეიქმნა პარტია [[ეროვნული რევოლუციური მოძრაობა]] (ერმ), რომელიც 1964 წლიდან გახდა ქვეყანაში ერთადერთი კანონიერი პარტია. გამოცხადდა [[სოციალიზმი|სოციალისტური საზოგადოების]] მშენებლობის კურსი ([[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ-ს]] მსგავსი), შემოღებული იქნა ხუთწლიანი გეგმა, [[რეკვიზიცია|რეკვიზირებული]] იქნა უცხოური კომპანიების საკუთრება.

1968 წლის აგვისტოში ალფონს მასემბა-დება ჩამოაგდეს [[პუტჩი|სახელმწიფო გადატრიალების]] შედეგად წინა მმართველი ეროვნული რევოლუციური მოძრაობის (ერმ) პარტიის [[ცენტრალური კომიტეტი]]ს ყოფილი წევრის, [[კაპიტანი (არმია)|კაპიტან]] [[მარიან ნგუაბი]]ს მეთაურობით. მარიან ნგუაბი დაინიშნა ქვეყნის პრეზიდენტად, სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარედ, თავდაცვის მინისტრად და სახელმწიფო უშიშროების მინისტრად. მარიან ნგუაბიმ განაცხადა სსრკ-ს მსგავსი სოციალიზმის მშენებლობის კურსის გაგრძელების შესახებ. 1969 წელს მან შექმნა [[კონგოს შრომის პარტია]] (კშპ) — მმართველი და ერთადერთი ქვეყანაში. გაუქმდა ქვეყნის [[პარლამენტი]], მისი ფუნქციები აიღო კონგოს შრომის პარტიის ცენტრალურმა კომიტეტმა.

მარიან ნგუაბის პოლიტიკამ ქვეყანაში გამოიწვია ფართე უკმაყოფილება. 1970 წელს დედაქალაქში მოხდა აბატ იულუს მომხრე მემარჯვენე ანტიკომუნისტების შეიარაღებული აჯანყება, [[პიერ კინგანგა]]ს მეთაურობით. [[1972]]—[[1973]] წლებში ხელისუფლებამ მკაცრად ჩაახშო ულტრამემარცხენე ოპოზიციური [[22 თებერვლის მოძრაობა]].

1977 წლის მარტში მარიან ნგუაბი მოკლეს სამხედრო შეთქმულების შედეგად. ხელისუფლება ხელში აიღო კონგოს შრომის პარტიის სამხედრო კომიტეტმა [[ჟაკ იომბი-ოპანგო]]ს მეთაურობით. [[ტრიბუნალი]]ს მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილებით [[სიკვდილით დასჯა|სიკვდილით დაისაჯა]] ექს-პრეზიდენტი ალფონს მასემბა-დება, რომელიც ხელისუფლებამ მიიჩნია შეთქმულების ერთ-ერთ ლიდერად, მიუხედავად პირდაპირი [[მტკიცებულება (იურისპრუდენცია)|მტკიცებულებების]] არქონისა.

1979 წლის მარტში შედგა კონგოს შრომის პარტიის საგანგებო [[ყრილობა]], რომელმაც დაგმო ჟაკ იომბი-ოპანგოს ანტიპარტიული მოქმედებები ([[მარქსიზმი]]დან გადახრა). კონგოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი გახდა [[პოლკოვნიკი]] [[დენი სასუ-ნგესო]] — პარტიის თავმჯდომარე, [[მთავრობის მეთაური]] და შეთავსებით თავდაცვის მინისტრი, სახელმწიფო უსაფრთხოების მინისტრი და შინაგან საქმეთა მინისტრი. დენი სასუ-ნგესომ, როგორც მისმა წინამორბედებმა, განაცხადა საბჭოთა ტიპის სოციალიზმის მშენებლობის კურსის გაგრძელების შესახებ.

1990-1991 წლებში ქვეყანაში, როგორც მთელ [[კონტინენტი|კონტინენტზე]], ადგილი ჰქონდა [[პოლიტიკა|პოლიტიკური ცხოვრების]] მნიშვნელოვან [[დემოკრატია|დემოკრატიზაციას]]. ეროვნულ-სახელმწიფოებრივ კონფერენციაზე, რომელიც 1991 წლის დასაწყისში ჩატარდა პრეზიდენტ დენი სასუ-ნგესოს თავმჯდომარეობით, გამოცხადდა მარქსისტულ-ლენინური იდეოლოგიისადმი უარის თქმა, მრავალპარტიულ დემოკრატიულ სისტემაზე და საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლა. ამასთან პოლიტიკური და იურიდიული რეაბილიტაცია მიიღეს ყოფილმა პრეზიდენტებმა ფიულბერ იულუმ და ალფონს მასემბა-დებამ.

პირველი თავისუფალი არჩევნები ჩატარდა 1992 წლის აგვისტოში. მმართველი კონგოს შრომის პარტია დამარცხდა და გადავიდა ოპოზიციაში. ქვეყნის პრეზიდენტად აირჩიეს [[პასკალ ლისუბა]], რომელიც გამოდიოდა ლიბერალური რეფორმების პროგრამით.

1992 წლიდან 1997 წლის ჩათვლით პერიოდში ქვეყანას მართავდნენ სუსტი [[კოალიციური მთავრობა|კოალიციური მთავრობები]]. პასკალ ლისუბას რეფორმებმა მიაღწიეს ზოგიერთ მაკროეკონომიკურ წარმატებებს, მაგრამ მიუღებელი სოციალური ფასეულობების ხარჯზე. პოლიტიკური სიტუაცია ისევ დაიძაბა, კონფლიქტებმა მიიღეს შეიარაღებული დაპირისპირებების სახე<ref>{{წიგნი|ავტორი=Tukumbi Lumumba-Kasongo.|სათაური=Liberal democracy and its critics in Africa: political dysfunction and the struggle for social progress|გამომცემლობა=Zed Books|წელი=2005|ფურცლები=213|isbn=1842776193, 9781842776193}} {{ref-en}}</ref>. 1997 წელს ახალი არჩევნების წინ დაიწყო [[სამოქალაქო ომი კონგოს რესპუბლიკაში|სამოქალაქო ომი]] პასკალ ლისუბას და დენი სასუ-ნგესოს მომხრეებს შორის. მეზობელმა ქვეყნებმა მნიშვნელოვანი მონაწილეობა მიიღეს [[სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომში]]. დენი სასუ-ნგესოს საბოლოო გამარჯვებაში გადამწყვეტი როლი ითამაშა [[ანგოლა|ანგოლის]] [[ჯარი|ჯარმა]]<ref>{{cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/war/congo-b.htm|title=Republic of Congo Civil War|publisher=globalsecurity.org|lang=en|accessdate=2012-03-10}}</ref>.

2001-2002 წლებში დენი სასუ-ნგესომ გაატარა პოლიტიკური [[ლიბერალიზმი|ლიბერალიზაციის]] აღდგენის პროცესი და 2002 წელს შვიდწლიანი ვადით არჩეული იქნა ქვეყნის პრეზიდენტის პოსტზე.

ქვეყანაში 2009 წლის 12 ივლისს გაიმართა მორიგი საპრეზიდენტო არჩევნები. მოქმედი პრეზიდენტის გარდა არჩევნებში მონაწილეობდა კიდევ 12 კანდიდატი. მაგრამ, ბევრი მიმომხილველის აზრით, ზოგიერთი მათგანი იყვნენ ადამიანები, რომლებმაც საკუთარი თავი სპეციალურად წარადგინეს ოპოზიციის დაქსაქსვის მიზნით, ხოლო სხვები წარმოადგენდნენ ისეთ ჯუჯა პარტიებს, რომლებსაც თავიდანვე არ ჰქონდათ გამარჯვების არანაირი შანსი<ref>[https://web.archive.org/web/20090713014656/http://www.tagesschau.de/ausland/kongo212.html Präsidentschaftswahlen in der Republik Kongo] 13 ივლისი 2009 წელი. {{ref-de}}</ref>.

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:Congo Brazzaville Topography.png|thumb|right|250px|კონგოს რესპუბლიკის ტოპოგრაფიული რუკა.]]
[[ფაილი:Congo republic sm04.png|thumb|right|250px|კონგოს რესპუბლიკის რუკა.]]
[[ფაილი:Republic of Congo Map.jpg|thumb|right|250px|კონგოს რესპუბლიკის რუკა.]]
[[ფაილი:Congo sat.png|thumb|right|250px|კონგოს რესპუბლიკის ხედი თანამგზავრიდან]]
სახელმწიფო მდებარეობს [[ცენტრალური აფრიკა|ცენტრალურ აფრიკაში]], [[ეკვატორი|ეკვატორზე]]. ესაზღვრება [[გაბონი|გაბონს]], [[კამერუნი|კამერუნს]], [[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა]]ს, [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას]], [[ანგოლა|ანგოლის]] [[ანკლავი|ანკლავ]] [[კაბინდის პროვინცია]]ს და აქვს გასასვლელი [[ატლანტის ოკეანე]]ზე ([[გვინეის ყურე]]).

სახელმწიფო საზღვრის საერთო სიგრძე შეადგენს 5504 კმ-ს: სამხრეთით ანგოლასთან — 201 კმ, ჩრდილოეთით კამერუნთან — 523 კმ და ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკასთან — 467 კმ, სამხრეთით და აღმოსავლეთით კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკასთან — 2410 კმ, დასავლეთით გაბონთან — 1903 კმ. ქვეყნის სანაპირო ზოლის სიგრძეა — 169 კმ, სადაც მდებარეობს რამდენიმე მთავარი პორტი. კონგოს რესპუბლიკის ტერიტორიის მთლიანი ფართობი შეადგენს 342 ათას კმ²-ს, საიდანაც 341 500 კმ² ხმელეთია, ხოლო 500 კმ² წყალი. კონგოს რესპუბლიკას ატლანტის ოკეანეში ეკუთვნის 200 [[საზღვაო მილი]] (370 კმ) ტერიტორიული წყლები.

ქვეყნის ყველაზე უფრო მაღალი წერტილია [[ნაბემბის მთა]] ({{lang-fr|Mont Nabemba}}), რომელიც მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1020 მეტრ სიმაღლეზე. ქვეყნის ტერიტორიაზე მდებარეობს [[სანგის ნაკრძალთა კომპლექსი]]ს [[ნუაბალ-ნდოკის ეროვნული პარკი]] ({{lang-fr|Nouabalé-Ndoki National Park}}), რომელიც [[2012]] წელს [[იუნესკო]]მ შეიყვანა [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლების სიაში. ყველაზე დიდი [[კუნძული]]ა [[მბამუ]] ({{lang-fr|M’Bamou}}), რომელიც მდებარეობს მდინარე კონგოში.

კონგოს რესპუბლიკის დედაქალაქი — [[ბრაზავილი]] მდებარეობს [[მდინარე]] [[კონგო (მდინარე)|კონგოზე]], რომლის მოპირდაპირე სანაპიროზე განლაგებულია კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დედაქალაქი [[კინშასა]]. ბრაზავილი დღეისათვის ქვეყნის ყველაზე უფრო დიდი ქალაქია, რომელშიც დაახლოებით 1,5 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, ხოლო მოსახლეობის რაოდენობით მეორე ქალაქს წარმოადგენს [[პუენტ-ნუარი]], სადაც დაახლოებით 700 ათასი მოსახლეა. ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 70 % ცხოვრობს ბრაზავილში, პუენტ-ნუარში, ან [[რკინიგზა|რკინიგზის]] გასწვრივ ლიანდაგის ორივე მხარეს.

=== გეოლოგია ===
კონგოს რესპუბლიკის ცენტრალური ნაწილის [[პრეკამბრიული პერიოდი]]ს ფორმის ქანები [[არქეული ეონი]]ს პერიოდიდან [[ნეოპროტეროზოური]] პერიოდის ერამდე დაფარულია კონტინენტალური [[ცარცული სისტემა|ცარცული]] და [[მესამეული სისტემა|მესამეული სისტემების]] ნალექებით.<ref>Geological Altas of Africa</ref> აღმოსავლეთი ნაწილი შედგება [[მეოთხეული სისტემა|მეოთხეული სისტემის]] [[ალუვიონი|ალუვიური ნალექებისაგან]]. სანაპირო აუზი შედგება ცარცულიდან მეოთხეულ სისტემამდე პერიოდის ზღვის ნალექებით, მათ შორის [[ფოსფატები]]თ და [[ევაპორიტი|ევაპორიტებით]]. კონგოს რესპუბლიკის ნეოპროტეროზოური პერიოდის დასავლეთი ნაწილი შედგება [[სინკლინი|სინკლინებისაგან]], [[დოლომიტი]]ს, [[სილიციუმი]]ს და [[სტრომატოლიტი|სტრომატოლიტებიანი]] დოლომიტური [[კირქვა|კირქვის]] დანალექებით.

[[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა|ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის]] [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვართან]] ნაპოვნი იქნა ალუვიური ნალექების [[ალმასი|ალმასები]].<ref>{{cite web|url=http://www.mbendi.com/indy/ming/af/co/p0005.htm#Projects|title=Mining in Congo - Overview|publisher=Mbendi.com|date=|accessdate=2013-10-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227073149/https://www.mbendi.com/indy/ming/af/co/p0005.htm#Projects|archivedate=2016-12-27}}</ref>

გიგანტური [[გრანიტი|გრანიტული]] [[მთიანეთი]], ცნობილი როგორც [[შაიიუ]], გადაჭიმულია კონგოს რესპუბლიკის სამხრეთ და ცენტრალურ ნაწილებში. [[ნიარის დეპარტამენტი]]ს მაიოკოს რაიონში გვხვდება რელიქტური მწვანექვიანი სარტყელი, ვერტიკალურ ზოლიანი რკინის წარმონაქმნებით. მდებარეობს ორი დიდი [[რკინა|რკინის]] საბადო — Mayoko-Moussondji და Mayoko-Lekoumou. რკინის მადანი მდებარეობს ''Chapeau de Fer-ში'' ანუ რკინის ქუდში, რკინით მდიდარ ძლიერ გამოქარულ [[მეტამორფული ქანები|მეტამორფულ ქანებში]], თანაც ზოგიერთი ნაწილი დაფარულია მაღალხარისხიანი [[ჰემატიტი]]ს ქერქით.<ref>{{cite web|url=http://www.mining-technology.com/projects/mayoko-project/ |title=Mayoko Iron Ore Project|publisher=Mining Technology|date=2011-06-15|accessdate=2013-10-20}}</ref>

რკინის მადანი ასევე აღმოჩენილი იქნა არქეული ეონის პერიოდის [[კონგოს კრატონი]]ს ([[სანგის დეპარტამენტი]]) ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში, შაიიუს მთებში.

=== სასარგებლო წიაღისეული ===
კონგოს რესპუბლიკის [[სასარგებლო წიაღისეული]] მოიცავს: [[ნავთობი|ნავთობს]], [[მერქანი|მერქანს]], [[კალიუმის მარილი|კალიუმის მარილს]], [[ტყვია]]ს, [[თუთია]]ს, [[ურანი (ელემენტი)|ურანს]], [[სპილენძი|სპილენძს]], [[ფოსფატები|ფოსფატებს]], [[ოქრო]]ს, [[მაგნიუმი|მაგნიუმს]], [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივი აირს]] და [[ჰიდროენერგია]]ს.

2012 წლის შეფასებით, ქვეყანაში სახნავ-სათესია მიწის 1,55 %, მაშინ როდესაც მხოლოდ 0,20 % მოიცავს მუდმივ კულტურებს. ირწყვება დაახლოებით 20 კმ² (2003 წლის შეფასება).

=== ნიადაგი ===
კონგოს რესპუბლიკის მთელ ტერიტორიაზე ჭარბობს ღარიბი შემადგენლობის [[ნიადაგი]]. ძირითადად ის შედგება წითელ-ყვითელი ფერის [[ოქსისოლი]]ს ({{lang-en|Oxisol}}) ნიადაგისგან, რომელიც დამახასიათებელია [[ტროპიკული ტყეები]]სათვის. მდინარე კონგოს აუზის დაჭაობებული რაიონები დაფარულია [[გლეი]]ს ({{lang-en|gleysole}}) ნაყოფიერი ნიადაგით. [[ბატეკეს პლატო]]ს სამხრეთი რაიონები, სადაც [[კლიმატი]] უფრო მშრალია, შედგება ჟანგისშემცველი წითელი ნიადაგით.

=== ჰიდროლოგია ===
კონგოს რესპუბლიკაში მდინარეთა ქსელი ხშირი და წყალუხვია. ქვეყნის აღმოსავლეთი ნაწილი (ქვეყანაში ყველაზე დიდი) მიეკუთვნება [[მდინარე]] [[კონგო (მდინარე)|კონგოს]] აუზს, რომელიც მიედინება მისი აღმოსავლეთი საზღვრების გასწვრივ დაახლოებით 780 კმ-ზე, დასავლეთი ნაწილი — პირველ რიგში მდინარე [[კუილუ (მდინარე)|კუილუს]] (ზედა დინებაში — ნიარი) აუზს, რომელიც ჩაედინება [[ატლანტის ოკეანე]]ში. მდინარე კონგო და მისი მარჯვენა შენაკადები [[უბანგი]], [[სანგა]], [[ლიკუალა]], [[ალიმა (მდინარე)|ალიმა]] სანაოსნოა; სხვა მდინარეები [[ჭორომი]]ანი და სანაოსნოდ უფრო მეტად გამოუყენებელია. მდინარე უბანგი წარმოადგენს [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვარს]] კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკასთან 545 კმ-ის მანძილზე.

მდინარე კონგოზე მდებარეობს კონგოს რესპუბლიკაში ყველაზე დიდი [[მალებოს ტბა]], რომელშიც იმყოფება ქვეყნის ყველაზე დიდი [[კუნძული]] [[მბამუ]]. ამავე მდინარის ქვედა დინების ჭორომიან მონაკვეთებში 350 კმ-ის სიგრძეზე იმყოფებიან [[ლივინგსტონის ჩანჩქერები]], რომელთა საერთო ვარდნის სიმაღლეა 270 მეტრი.

=== კლიმატი ===
[[ფაილი:Republic of the Congo map of Köppen climate classification.svg|thumb|right|250px|კონგოს რესპუბლიკის კოპენის კლიმატური კლასიფიკაციის რუკა.]]
კონგოს რესპუბლიკაში არსებობს ორი ტიპის [[კლიმატი]]. ქვეყნის დიდი ნაწილი მდებარეობს ნოტიო [[ეკვატორული კლიმატური სარტყელი]]ს ზონაში, ხოლო ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთი ნაწილი მშრალი [[სუბეკვატორული კლიმატური სარტყელი]]ს ზონაში.

ეკვატორულ კლიმატურ სარტყელს უკავია მთელი [[კონგოს ღრმული]] და [[ბატეკეს პლატო]]ს ჩრდილოეთი ნაწილი. მისთვის დამახასიათებელია მუდმივი და მაღალი ტემპერატურები, დაახლოებით 24&nbsp;°C-დან 27&nbsp;°C-მდე და ასევე დიდი ნალექები. ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში მოდის საშუალოდ 1500 მმ-ზე მეტი ნალექი. მაქსიმუმი შეადგენს 2000 მმ-ს.

ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში მშრალი სუბეკვატორული კლიმატური სარტყელია. ტემპერატურის მერყეობა აქ უფრო მეტია და გამოკვეთილი მშრალი სეზონია, რომელიც იწყება მაისში და მთავრდება ოქტომბერში. ნალექების საშუალო რაოდენობა წელიწადში შეადგენს დაახლოებით 1000 მმ-ს.

სანაპირო ზოლში კლიმატი იგივეა, რაც ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, მაგრამ ნალექები აქ უფრო მეტია ოკეანის გავლენის გამო. ნალექების საშუალო რაოდენობა წელიწადში შეადგენს 2000 მმ-ს და ზოგჯერ უფრო მეტსაც.

=== ფლორა და ფაუნა ===
მცენარეულობის მანტია დამოკიდებულია ადგილმდებარეობის რელიეფსა და ჰიდროლოგიურ პირობებზე. კონგოს რესპუბლიკის ტერიტორიის უმრავლესობა დაფარულია [[ტროპიკული ტყეები]]თ, რომლებსაც უკავიათ ქვეყნის ზედაპირის დაახლოებით 60 %. ბევრ ადგილას [[ტყე]]ებთან ერთად გვხვდება [[სავანა|სავანის]] ხშირი [[ხე]]ებიანი ტყეები. ტყე მდიდარია სხვადასხვა სახეობებით, განსაკუთრებით ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში. ხასიათდება ფიზიოლოგიურ პროცესებში სეზონურობის არარსებობით. ქვეყანაში მცენარეულობიდან [[ევკალიპტი|ევკალიპტების]] გარდა ასევე ხარობს [[ბალბისებრნი|ბალბისებრნთა]] ოჯახის [[ბამბის ხე]] ({{lang-lat|Ceiba pentandra}}), [[სეიბა]] ({{lang-la|Ceiba}}), რომელიც სიმაღლეში აღწევს 70 მეტრს, ასევე [[პლანტანი]]. ქვეყანაში ბევრია [[ლიანები]], [[ხავსისნაირნი]] და [[ლიქენები]].

სავანებში, რომლებიც ძირითადად გვხვდება პლატოზე, ხარობენ [[აკაცია|აკაციები]] და მაღალი ბალახები, რომლებიც [[გვალვა|გვალვების]] დროს ხმებიან.

ნოტიო ტროპიკულ ტყეებში ბინადრობენ [[მაიმუნები]]ს და პირველ რიგში [[ფრინველები]]ს ბევრი სახეობები. გავრცელებულია [[გველები]], კერძოდ შხამიანი [[მამბა]]. მდინარეებზე გვხვდება [[ბეჰემოთი|ბეჰემოთები]]. სავანებში ბინადრობენ [[ჟირაფისებრნი|ჟირაფები]] და [[ანტილოპები]]. დიდ [[კატისებრნი|კატისებრთა]] ოჯახიდან გავრცელებულია [[ჯიქი]]. ქვეყანაში ბევრი უსიამოვნება მოაქვს [[ბუზი|ბუზ]] [[ცეცე]]ს, რომლის ნაკბენიც იწვევს [[კომა]]ს.

ბუნების დაცვის მიზნით შეიქმნა [[ოძალას ეროვნული პარკი]], რომელიც მდებარეობს ქვეყნის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. ასევე არსებობს რამდენიმე [[ნაკრძალი]]. დაცვის ქვეშ მყოფ ტერიტორიებს უკავიათ ქვეყნის მთლიანი ფართობის 3,4 %.

== სახელმწიფო წყობა ==
2015 წლის [[რეფერენდუმი]]ს შემდეგ დამტკიცდა კონგოს რესპუბლიკის ახალი [[კონსტიტუცია]], რომლის თანახმადაც ქვეყანაში შემოღებული იქნა ნახევრადსაპრეზიდენტო მმართველობის სისტემა. შემოღებული იქნა [[პრემიერ-მინისტრი]]ს პოსტი, მაგრამ მოქმედ პრეზიდენტ [[დენი სასუ-ნგესო]]ს მიეცა ამავე თანამდებობაზე მესამე ვადით არჩევის უფლება<ref name=RFI>[http://www.rfi.fr/afrique/20151013-exclusif-rfi-texte-projet-constitution-congo-brazzaville-Sassou-Nguesso "RFI dévoile le texte du projet de Constitution au Congo"], Radio France Internationale, 13 October 2015 {{fr icon}}.</ref><ref name=JA>[http://www.jeuneafrique.com/269812/politique/congo-brazzaville-la-date-du-referendum-constitutionnel-fixee-au-25-octobre/ "Congo-Brazzaville: la date du référendum constitutionnel fixée au 25 octobre"], ''Jeune Afrique'', 5 October 2015 {{fr icon}}.</ref>. საკანონმდებლო ხელისუფლება მიეკუთვნება, როგორც მთავრობას, ასევე პარლამენტის ორივე პალატას.

=== აღმასრულებელი ხელისუფლება ===
სახელმწიფოს მეთაური — [[კონგოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]. ირჩევს მოსახლეობა 7-წლიანი ვადით, ხელმეორე ვადით არჩევის უფლებით<ref name="Constitution">{{PDFlink|[http://www.presidence.cg/files/my_files/constit200102.pdf კონგოს რესპუბლიკის კონსტიტუცია]}} {{ref-fr}}</ref>, ხოლო 2015 წლის რეფერენდუმის შემდეგ მესამე ვადითაც<ref name=RFI /><ref name=JA />.

=== საკანონმდებლო ხელისუფლება ===
ხელისუფლების უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანო — ორპალატიანი [[პარლამენტი]]<ref name="Constitution" />. [[სენატი]] — 72 წევრი, რომელიც ირჩევა რეგიონალური საბჭოების მიერ 6-წლიანი ვადით, მისი წევრების 1/3-ის განახლება ხდება ყოველ ორ წელიწადში ერთხელ<ref>{{cite web|url=http://www.congo-site.com/Le-Senat_a27.html|title=Le Sénat|publisher=Portail National du Congo|lang=fr|accessdate=2012-03-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/68bgtHciy?url=http://www.congo-site.com/Le-Senat_a27.html|archivedate=2012-06-22}}</ref>, [[კონგოს რესპუბლიკის ეროვნული ასამბლეა|ეროვნული ასამბლეა]] — 139 [[დეპუტატი]], რომელიც ირჩევა მოსახლეობის მიერ 5-წლიანი ვადით<ref>{{cite web|url=http://www.congo-site.com/L-Assemblee-Nationale_a26.html|title=L'Assemblée Nationale|publisher=Portail National du Congo|lang=fr|accessdate=2012-03-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/68bguMtRu?url=http://www.congo-site.com/L-Assemblee-Nationale_a26.html|archivedate=2012-06-22}}</ref>.

=== ძირითადი პოლიტიკური პარტიები ===
2003 წლისთვის კონგოს რესპუბლიკაში არსებობდა 150-ზე მეტი პოლიტიკური პარტია, რომელთაგან დაახლოებით 40 აქტიურობს პოლიტიკურ არენაზე.

2012 წლის 15<ref name=IFES>{{cite web|url=http://www.electionguide.org/election.php?ID=1640|title=Election Profile|publisher=IFES|accessdate=19 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150603133643/http://www.electionguide.org/election.php?ID=1640|archivedate=3 ივნისი 2015}}</ref> და 29 ივლისს<ref name=A>{{cite web|url=http://www.afrik.com/breve43179.html|title=Congo-Brazzaville: le second tour des législatives avancé au 29 juillet|date=18 July 2012|publisher=Afrik.com|accessdate=19 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120719203146/http://www.afrik.com/breve43179.html|archivedate=19 ივლისი 2012}}</ref> ჩატარებული არჩევნების შემდეგ ეროვნულ ასამბლეაში ადგილები შემდეგნაირად გადანაწილდა:
{| class=wikitable style=text-align:right
!პარტია
!ადგილი
!+/–
|-
|align=left|[[კონგოს შრომის პარტია]]||89||+43
|-
|align=left|[[კონგოს მოძრაობა დემოკრატიისათვის და ინტეგრალური განვითარებისათვის]]||7||–4
|-
|align=left|[[პანაფრიკული კავშირი სოციალური დემოკრატიისათვის]]||7||–4
|-
|align=left|[[გაერთიანება დემოკრატიისათვის და სოციალური პროგრესისათვის]]||5||+3
|-
|align=left|[[მოძრაობა განახლებისათვის]]||4||–1
|-
|align=left|[[მოქალაქეთა გაერთიანება]]||3||+2
|-
|align=left|[[მოძრაობა ერთიანობისთვის, სოლიდარობისთვის და შრომისათვის]]||2||ახალი
|-
|align=left|[[პატრიოტული კავშირი დემოკრატიისთვის და პროგრესისათვის]]||2||0
|-
|align=left|[[პერსპექტივების და რეალიების კლუბი]]||1||ახალი
|-
|align=left|[[დემოკრატიული ძალების კავშირი (კონგოს რესპუბლიკა)|დემოკრატიული ძალების კავშირი]]||1||0
|-
|align=left|[[კავშირი რესპუბლიკისათვის (კონგოს რესპუბლიკა)|კავშირი რესპუბლიკისათვის]]||1||–1
|-
|align=left|[[კლუბი 2002 – პარტია რესპუბლიკის ერთიანობისთვის]]||1||–2
|-
|align=left|[[რესპუბლიკური და ლიბერალური პარტია]]||1||ახალი
|-
|align=left|დამოუკიდებლები||12||–25
|-
|align=left|ვაკანტური||3||–
|-
|align=left|'''ჯამი'''||'''139'''||'''+2'''
|-
|align=left colspan=5|წყარო: [http://www.ipu.org/parline-e/reports/2071_E.htm IPU]
|}

== შეიარაღებული ძალები ==
კონგოს რესპუბლიკის შეიარაღებული ძალები ({{lang-fr|Forces armées de la République du Congo}}) შეიქმნა 1961 წლის 16 იანვარს. ის შედგება [[სახმელეთო ჯარი]]საგან, [[სამხედრო-საჰაერო ძალები|სამხედრო-საჰაერო]] და [[სამხედრო-საზღვაო ძალები]]საგან.

შეიარაღება: [[ტანკი|ტანკები]] — სულ 51 ცალი, აქედან [[Т-54/55]] — 25 ცალი, [[ტიპი 59]] — 15 ცალი, [[ტიპი 63]] — 8 ცალი, [[პტ-76]] — 3 ცალი. [[ჯავშანტრანსპორტიორი|ჯავშანტრანსპორტიორები]] [[Mamba APC]], [[БТР-152]], [[БТР-50]], [[БТР-60]] — 30 ცალი, [[ტიპი 92]], [[ZFB-05]]. [[საზენიტო თვითმავალი დანადგარი]] სულ 14 ცალი, აქედან [[ЗСУ-23-4 «Ши́лка»]] — 8 ცალი, [[БМ-21]] — 6 ცალი. [[საზენიტო დანადგარი]] [[ЗСУ-37]], [[С-60]].

სამხედრო-საზღვაო ძალებში მსახურობს დაახლოებით 800 თანამშრომელი. 2007 წლის ოქტომბერში [[აშშ-ის საზღვაო ძალები|აშშ-ის საზღვაო ძალებმა]] მოამზადეს ქვეყნის სიდიდით მეორე ქალაქ-პორტ პუენტ-ნუარში განლაგებული კონგოს რესპუბლიკის სამხედრო-საზღვაო ძალების ზოგიერთი ქვედანაყოფი.<ref>[http://www.eucom.mil/photo/16552/pointe-noire-republic-of-congo-navy-engineman-2nd-class-kenneth-a-gosset-lea US Navy teaches Congolese sailors]</ref>

კონგოს რესპუბლიკის სამხედრო-საჰაერო ძალების განკარგულებაშია 6 საბჭოთა [[თვითმფრინავი]], აქედან [[Ан-24]] — 5 ცალი, [[Ан-26]] — 1 ცალი და 3 ფრანგული [[ვერტმფრენი]], აქედან [[Sud-Aviation Alouette III]] — 1 ცალი, [[Aérospatiale Alouette II]] — 1 ცალი, [[Aérospatiale AS.365 Dauphin]] — 1 ცალი.

== ადმინისტრაციული დაყოფა ==
კონგოს რესპუბლიკა დაყოფილია 10 დეპარტამენტად და დეპარტამენტის სტატუსის მქონე ორ ქალაქად — დედაქალაქი [[ბრაზავილი]] და 2004 წლიდან სიდიდით მეორე ქალაქი [[პუენტ-ნუარი]].

{|class="wikitable"
|+კონგოს რესპუბლიკის ადმინისტრაციული დაყოფა
! |№
! |დეპარტამენტი (ქართ.)
! |დეპარტამენტი (ფრანგ.)
! |ადმინ. ცენტრი
! |ფართობი,<br />კმ²
! |მოსახლეობა,<ref name="Census-2007" /><br />ად. (2007 წელი)
! |სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ²
| rowspan="14" |[[ფაილი:Congo regions named.png|250პქ|]]
|-----
| 1
| [[ბრაზავილი]]
| Brazzaville
| [[ბრაზავილი]]
| align="right" |100
| align="right" |1 373 382
| align="right" |13 733,82
|-----
| 2
| [[ბუენზის დეპარტამენტი|ბუენზა]]
| Bouenza
| [[მადინგუ]]
| align="right" |12 265
| align="right" |309 073
| align="right" |25,20
|-----
| 3
| [[დასავლეთ კიუვეტის დეპარტამენტი|დასავლეთ კიუვეტი]]
| Cuvette-Ouest
| [[ევო (ქალაქი)|ევო]]
| align="right" |26 600
| align="right" |72 999
| align="right" |2,74
|-----
| 4
| [[კუილუს დეპარტამენტი|კუილუ]]
| Kouilou
| [[ლოანგო (ქალაქი)|ლოანგო]]
| align="right" |13 650
| align="right" |91 955
| align="right" |6,74
|-----
| 5
| [[კიუვეტის დეპარტამენტი|კიუვეტი]]
| Cuvette
| [[ოვანდო]]
| align="right" |48 250
| align="right" |156 044
| align="right" |3,23
|-----
| 6
| [[ლეკუმუს დეპარტამენტი|ლეკუმუ]]
| Lékoumou
| [[სიბიტი]]
| align="right" |20 950
| align="right" |96 393
| align="right" |4,60
|-----
| 7
| [[ლიკუალის დეპარტამენტი|ლიკუალა]]
| Likouala
| [[იმპფონდო]]
| align="right" |66 044
| align="right" |154 115
| align="right" |2,33
|-----
| 8
| [[ნიარის დეპარტამენტი|ნიარი]]
| Niari
| [[ლუბომო]]
| align="right" |25 942
| align="right" |231 271
| align="right" |8,91
|-----
| 9
| [[პლატოს დეპარტამენტი|პლატო]]
| Plateaux
| [[ჯამბალა]]
| align="right" |38 400
| align="right" |174 591
| align="right" |4,55
|-----
| 10
| [[პოოლის დეპარტამენტი|პოოლი]]
| Pool
| [[კინკალა]]
| align="right" |33 955
| align="right" |236 595
| align="right" |6,97
|-----
| 11
| [[პუენტ-ნუარი]]
| Pointe-Noire
| [[პუენტ-ნუარი]]
| align="right" |44
| align="right" |715 334
| align="right" |16 257,59
|-----
| 12
| [[სანგის დეპარტამენტი|სანგა]]
| Sangha
| [[ვესო]]
| align="right" |55 800
| align="right" |85 738
| align="right" |1,54
|- style="background: #CCC;"
|  ||სულ||   ||   ||342 000||3 697 490||10,81
|+
|}

== დემოგრაფია ==
* მოსახლეობის რაოდენობა — 3 697 490 ადამიანი ([[2007]])<ref name="Census-2007" />.
* წლიური ზრდა — 2,06 % (2016 წელი).
* ქალაქის მოსახლეობა — 2 285 551 (61,8 %) ([[2007]])<ref name="Census-2007" />.
* სოფლის მოსახლეობა — 1 411 939 (38,2 %) ([[2007]])<ref name="Census-2007" />.
* [[შობადობა]] — 35,1 ბავშვი 1000 ადამიანზე (2016 წელი).
* [[შობადობის ჯამური კოეფიციენტი]] — 4,63 ბავშვი 1 ქალზე (2016 წელი).
* [[სიკვდილიანობა]] — 9,7 % (2016 წელი).
* ბავშვთა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი — 56,4 % (2016 წელი).
* [[სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა]] — 59,3 წელი (2016 წელი).
* საშუალი ასაკი — 19,8 წელი
** მამაკაცები — 19,6 წელი
** ქალები — 19,9 წელი (2016 წელი).
** 0-14 წელი: 41,53 %
** 15-64 წელი: 55,44 %
** 65 წელზე უფროსები: 3,03 % (2016 წელი).
* განათლება — 83,8 % (89,3 % მამაკაცებში, 78,4 % ქალებში (2003 წლის შეფასება)).
* [[შიდსი]]ს ვირუსით დაავადება — მოსახლეობის 3,4 % (2009 წელი).

კონგოს რესპუბლიკის მოსახლეობა თავმოყრილია ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, რის გამოც ჩრდილოეთში ტროპიკული [[ჯუნგლი|ჯუნგლების]] ვრცელი რაიონები პრაქტიკულად დაუსახლებელია. კონგოს რესპუბლიკა ერთ-ერთი ყველაზე უფრო ურბანიზებული ქვეყანაა [[აფრიკა]]ში, სადაც მთლიანი მოსახლეობის 60 % ცხოვრობს ქალაქებში, კერძოდ ბრაზავილში, პუენტ-ნუარში ან ამ ორ ქალაქს შორის არსებული 534 კმ-ანი სიგრძის [[რკინიგზა|სარკინიგზო]] ხაზის მონაკვეთზე მდებარე ქალაქებში. სოფლებში უკანასკნელ წლებში მკვეთრად შემცირდა სამრეწველო და კომერციული მოღვაწეობა, რის შედეგადაც სოფლის ეკონომიკა დამოკიდებული გახდა ხელისუფლების დახმარებაზე.<ref name="StateDept">[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2825.htm#people Background Note: Republic of the Congo] [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი]]. Accessed on August 21, 2008.</ref>

=== ეთნიკური ჯგუფები ===
კონგოს რესპუბლიკის ეთნიკური და ლინგვისტური მოსახლეობა მრავალფეროვანია — ცნობარ [[Ethnologue]]-ის ცნობით, ქვეყანაში მოსახლეობა საუბრობს 62 ენაზე<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=CG|title=Languages of Congo|publisher=SIL International|accessdate=June 13, 2009}}</ref>, რომლებიც დაჯგუფებულია 3 კატეგორიად. [[კონგო (ხალხი)|კონგოს]] ხალხი ყველაზე უფრო მრავალრიცხოვანი ეთნიკური ჯგუფია კონგოს რესპუბლიკაში და შეადგენს ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარს. კონგოს ხალხის ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი ქვეჯგუფებია დედაქალაქ ბრაზავილში და [[პოოლის დეპარტამენტი|პოოლის დეპარტამენტში]] მცხოვრები [[ლალი (ხალხი)|ლალის]] ხალხი და ქვეყნის მეორე დიდი ქალაქის — პუენტ-ნუარის ირგვლივ და [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] გასწვრივ არსებული მოსახლეობა. სიდიდით მეორე ეთნიკური ჯგუფია — [[ტეკე (ხალხი)|ტეკე]], რომლებიც ცხოვრობენ დედაქალაქ ბრაზავილის ჩრდილოეთში და შეადგენენ ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის 17 %-ს. [[მბოში (ხალხი)|მბოშის]] ხალხი ცხოვრობს დედაქალაქ ბრაზავილში და ქვეყნის ჩრდილო-დასავლეთში და შეადგენენ ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის 12 %-ს.<ref>{{cite book|title=Ethnic groups worldwide|author=Levinson, David|year=1998|pages=120–121|isbn=978-1-57356-019-1|url=https://books.google.com/?id=uwi-rv3VV6cC&pg=PA120&lpg=PA120|publisher=Greenwood Publishing Group}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.minorityrights.org/?lid=4141|title=Congo Overview|publisher=Minority Rights Group International|accessdate=June 13, 2009}}</ref> [[პიგმეები]] შეადგენენ კონგოს რესპუბლიკის მთლიანი მოსახლეობის 2 %-ს.<ref>[http://www.lemonde.fr/afrique/article/2011/08/05/les-pygmees-du-congo-en-danger-d-extinction_1556735_3212.html#ens_id=1259967 Les pygmées du Congo en "danger d'extinction]. Lemonde.fr (August 5, 2011). Retrieved on February 25, 2013.</ref>

1997 წლის ომამდე კონგოს რესპუბლიკაში დაახლოებით 9000 ევროპელი და სხვა არააფრიკელი ცხოვრობდა, რომელთა უმრავლესობა იყო [[ფრანგები|ფრანგი]]; დღეისათვის ამ რაოდენობიდან ქვეყანაში დარჩენილია მხოლოდ მცირე ნაწილი.<ref name="StateDept"/> კონგოს რესპუბლიკაში ცხოვრობს დაახლოებით 300 ამერიკელი ექსპატრიანტი.<ref name="StateDept"/>

=== ენა ===
კონგოს რესპუბლიკის ოფიციალური ენაა [[ფრანგული ენა|ფრანგული]]. სხვა ენებიდან ძირითადად წარმოდგენილია [[ბანტუს ენები]], ხოლო ქვეყნის ორი „ეროვნული“ ენაა [[კიტუბა]] და [[ლინგალა]] (13 %), შემდეგ მოდიან [[კიტეკე]]ს, [[მბოში (ენა)|მბოშის]] (17,3 %) და 40-ზე მეტი სხვა ენა, [[პიგმეები]]ს ენის ჩათვლით (1,4 %), რომელიც არ მიეკუთვნება ბანტუს ენათა ჯგუფს.

ფრანგულ ენაზე ლაპარაკობს ქვეყნის მოსახლეობის 30 %. ომარ მასუმუს კვლევების თანახმად, ბრაზავილელების 15 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანების 88 %-ს შეუძლიათ ფრანგულად დაწერონ უბრალო ფრაზები.

[[ლავალის უნივერსიტეტი]]ს თანახმად, ქვეყანას თავდატეხილი სამოქალაქო ომების გამო, ფრანგული ენა გახდა „თავშესაფარი-ენა“ სხვადასხვა შეიარაღებული დაჯგუფებებისათვის. მაგალითად, ადამიანები, რომლებმაც არ იციან კიტუბას (განსაკუთრებით სამხრეთში), კონგოსა და ლინგალას ენებზე (განსაკუთრებით ჩრდილოეთში) ლაპარაკი, უსაფრთხოების მიზნით უპირატესობას აძლევენ ფრანგულ ენაზე საუბარს. საკუთარი ეთნიკური დაჯგუფების დასამალად კონგოელები ხშირად საუბრობენ ფრანგულ ენაზე, რომელიც მათ ანონიმურობაში ეხმარება.

კიტუბას ენა წარმოადგენს კრეოლურ კონგოს ენას, რომელიც ესმით კონგოს ენის მრავალ დიალექტზე მოლაპარაკე ხალხს. ამ ენას იყენებს ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის 50,35 %, რომლებიც ცხოვრობენ რკინიგზის ლიანდაგის გასწვრივ, რომელიც ერთმანეთთან აერთებს ბრაზავილს ქვეყნის სამხრეთში მდებარე პუენტ-ნუართან.

ლინგალა პრეზიდენტ [[დენი სასუ-ნგესო]]ს ენაა, რომელზეც ძირითადად ლაპარაკობენ ქვეყნის ჩრდილოეთსი. ეს ის ენაა, რომელიც კონგოს რესპუბლიკაში ყველაზე უფრო სწრაფად ვითარდება უკანასკნელ წლებში.

კიტეკეს ენაზე საუბრობს მოსახლეობის 18 % და ყველაზე უფრო მეტად [[პლატოს დეპარტამენტი|პლატოს]], [[დასავლეთ კიუვეტის დეპარტამენტი|დასავლეთ კიუვეტის]] (სადაც კიტეკეს ენა ცნობილია, როგორც მბეტი და ტეგე), [[ნიარის დეპარტამენტი|ნიარის]] (ცნობილია, როგორც ნზაბი), [[ბუენზის დეპარტამენტი|ბუენზას]] და [[პოოლის დეპარტამენტი|პოოლის]] დეპარტამენტებში.

[[ლალი (ენა)|ლალის]] ენა — კონგოს და კიტეკეს სხვადასხვა იდიომების ნარევია, რომელზეც ასევე საუბრობენ პოოლის დეპარტამენტში.

ჟესტების დომინირებული ენაა — [[ნიგერიული ჟესტების ენა]].

=== რელიგია ===
2007 წლის აღწერის შედეგების მიხედვით კონგოს რესპუბლიკის მოსახლეობის 33,1 % (1 222 190 ადამიანი) [[კათოლიციზმი|კათოლიკეა]], 22,3 % (824 133 ადამიანი) [[ევანგელიზმი|ევანგელისტი]], 19,9 % (733 978 ადამიანი) [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]], 7,4 % (274 996 ადამიანი) სხვა რელიგიების აღმსარებელია, ხოლო 11,3 % (419 826 ადამიანი) არარელიგიური. [[ისლამი]]ს მიმდევრები, რომელთა რაოდენობა ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის 1,6 %-ს (59 871 ადამიანი) შეადგენს,<ref name="Census-2007" /> უმთავრესად უცხოეთიდან ჩამოსული მომუშავეები არიან და ძირითადად ქალაქებში ცხოვრობენ.

== ეკონომიკა ==
კონგოს რესპუბლიკის [[ეკონომიკა]] წარმოადგენს ნატურალური [[ნადირობა|ნადირობის]] და [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]], [[ნავთობი]]ს მოპოვებაზე ბევრად დამოკიდებული სამრეწველო სექტორის და სამომსახურო სფეროს ნარევს.<ref name=CIAWFTB>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|title=The World Factbook|author=CIA|accessdate=July 9, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831033756/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|archivedate=აგვისტო 31, 2020}}</ref> სახელმწიფო ხარჯები ხასიათდება საბიუჯეტო პრობლემებით და გაბერილი შტატებით. ნავთობმა გამოდევნა ხე-ტყის წარმოება, როგორც ქვეყნის ეკონომიკის საფუძველი და უზრუნველყოფს სახელმწიფო შემოსავლებისა და ექსპორტის მნიშვნელოვან წილს.<ref name=CIAWFTB/> დღეისათვის ქვეყანა [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივი აირს]] უფრო მეტად იყენებს ელექტროენერგიის საწარმოებლად, ვიდრე საწვავად, რაც მნიშვნელოვნად ამაღლებს ენერგეტიკულ პერსპექტივებს.<ref name=CIAWFTB/>

=== სასარგებლო წიაღისეული ===
[[ნავთობი]]ს და [[ბუნებრივი აირი]]ს მოპოვება კონგოს რესპუბლიკის [[ეკონომიკა|ეკონომიკის]] მთავარი დარგია, რომელიც ქვეყნის [[სასარგებლო წიაღისეული]]ს მთავარი შემადგენელი ნაწილია. 2010 წელს ნავთობის წარმოებაზე მოდიოდა ქვეყნის ექსპორტის 89 %.<ref>
{{cite web|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2010/myb3-2010-cf.pdf|title=U. S. Goelogical Survey: 2010|publisher=Minerals.usgs.gov|accessdate=2013-10-20}}</ref> 2010 წელს აფრიკაში ნავთობის მწარმოებელ ქვეყნებს შორის კონგოს რესპუბლიკას ეკავა მეშვიდე ადგილი.<ref>BP p.l.c; International Monetary Fund, 2011</ref> ქვეყანაში თითქმის ყველა [[ნახშირწყალბადი]] წარმოებულია ოკეანის სანაპიროზე. სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვებას ახორციელებს შახტების და გეოლოგიის დეპარტამენტი. დღეისათვის ქვეყანაში მსხვილი სამთომომპოვებელი სამუშაოები არ მიმდინარეობს, თუმცა ზოგჯერ ხდება ზოგიერთი მცირე სახის ოპერაციები. მიუხედავად ამისა, ქვეყანაში არსებობს ბევრი დიდი დაუმუშავებელი რესურსები. ქვეყანა ბოლო დროს იზიდავს საერთაშორისო კომპანიების დიდ რაოდენობას, რომლებიც ცდილობენ გამოიყენონ მისი ბევრი მინერალური სიმდიდრეები.

ქვეყანა მდიდარია შემდეგი სასარგებლო წიაღისეულით: [[რკინის მადანი]], [[მაგნიუმი]], [[ალმასი]], [[კალიუმის მარილი]] (პოტაში), [[ფოსფატები]], [[სპილენძი]], [[ტყვია]], [[თუთია]], [[ოქრო]].

=== ნავთობი და ბუნებრივი აირი ===
1970-იანი წლების ბოლოს კონგოს რესპუბლიკა გახდა [[ნავთობი]]ს მსხვილი მწარმოებელი, რომლის წარმოებაც განსაკუთრებით გაიზარდა 1990-იანი წლების განმავლობაში. მაგრამ, XXI საუკუნის დასაწყისიდან მისმა წარმოებამ დაცემა დაიწყო, რადგანაც ნავთობის არსებული საბადოები ამოიწურა 2001 წლისთვის. 2008 წლიდან დაწყებული ნავთობის წარმოება ყოველწლიურად იზრდება რამდენიმე ახალი პროექტის შედეგად, ძირითადად ქვეყნის ოკეანის შელფის ღრმა წყლებში არსებული Мохо Bilondo-ს ხარჯზე.<ref>{{cite web|url=http://www.epmag.com/moho-bilondo-comes-alive-832191|author=Subsea Engineering News|date=December 18, 2015|title=Moho Bilondo Comes Alive}}</ref> ნავთობის მოპოვების რაოდენობის მხრივ კონგოს რესპუბლიკას აფრიკის კონტინენტზე [[სუბსაჰარული აფრიკა|სუბსაჰარული აფრიკის]] სამხრეთით უკავია მეხუთე ადგილი.

ВР-ის 2012 წლის ენერგეტიკის სტატისტიკის მონაცემებით, 2011 წლის ბოლოს კონგოს რესპუბლიკის ნავთობის მარაგი შეადგენს 1,94 მილიარდ ბარელს, რაც ეკვივალენტურია მიმდინარე წარმოების 17,9 წლისა და მსოფლიო მარაგის 0,11 %-სა. არსებული ნავთობგადასამუშავებელი მრეწველობა ქვეყნის ეკონომიკის მთავარი ელემენტია. ნავთობის წარმოებაში პირველ რიგში დაკავებულები არიან უცხოური კომპანიები და თავმოყრილი არიან სანაპირო ქალაქის — [[პუენტ-ნუარი]]ს ირგვლივ, სადაც მოღვაწეობს Congolaise de Raffinage-ის (Coraf) პუენტ-ნუარის ქარხანა. ქარხანა მწყობრიდან გამოვიდა ოთხი წლით,<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=v5DFBgAAQBAJ|title=Congo Republic Energy Policy, Laws and Regulations Handbook - Strategic Information and Basic Laws|author=IBP, Inc.|publisher=Lulu.com|isbn=1433071304|via=Google Books|accessdate=June 1, 2016|page=38}}</ref> ხოლო 2013 წელს განაახლა მუშაობა.

კონგოს რესპუბლიკას ბუნებრივი აირის მარაგების რაოდენობის მხრივ აფრიკის კონტინენტზე სუბსაჰარული აფრიკის სამხრეთით უკავია მეხუთე ადგილი, რაც შეადგენს 3,2 ტრილიონ მ³-ს.

=== ტრანსპორტი ===
[[ფაილი:Railways in Congo.svg|thumb|right|250px|კონგოს რესპუბლიკის სარკინიგზო ხაზის რუკა]]
კონგოს რესპუბლიკაში ტრანსპორტი მოიცავს სახმელეთო, საჰაერო და წყლის სახეობებს. ქვეყნის [[რკინიგზა|სარკინიგზო]] სისტემა აშენდა იძულებითი სამუშაოების გამოყენებით 1930-იან წლებში, რომლის დიდი ნაწილი დღესაც მოქმედებაშია. ასევე არსებობს 1000 კმ-ზე უფრო მეტი სიგრძის მყარი საფარის ავტოგზა და ორი დიდი საერთაშორისო აეროპორტი (ბრაზავილის მაია-მაიას აეროპორტი და პუენტ-ნუარის აეროპორტი). ქვეყანას ატლანტის ოკეანის სანაპიროზე ასევე აქვს პუენტ-ნუარის დიდი საზღვაო პორტი და [[მდინარე]] [[კონგო (მდინარე)|კონგოს]] სანაპიროზე ბრაზავილში და [[იმპფონდო]]ში.

კონგოს რესპუბლიკის [[რკინიგზა|სარკინიგზო]] ხაზი ერთმანეთთან აერთებს ქალაქებს [[პუენტ-ნუარი|პუენტ-ნუარს]] და [[ბრაზავილი|ბრაზავილს]], ასევე მოქმედებს მონ-ბელო — მბინდის განშტოებაც. სარკინიგზო ხაზის საერთო სიგრძე შეადგენს 795 კმ-ს, ლიანდაგის სიგანე — 1067 მმ. რკინიგზა აშენებულია ტვირთების ტრანსპორტირებისთვის პუენტ-ნუარის პორტიდან მდინარე [[კონგო (მდინარე)|კონგოს]] [[ხეობა]]ში. მდინარე კონგოს ქვედა ნაწილი არ არის სანაოსნო [[ჭორომი|ჭორომებისა]] და [[ჩანჩქერი|ჩანჩქერების]] გამო ([[ლივინგსტონის ჩანჩქერები]]ს ჩათვლით), რის გამოც რკინიგზა გვგერდს უვლის ამ მონაკვეთს. ბრაზავილიდან ტვირთი [[გემი|გემებით]] გადააქვთ მდინარე [[კონგო (მდინარე)|კონგოს]] და მის შენაკად [[უბანგი]]ს მეშვეობით.

1996 წლის მონაცემრბით საავტომობილო გზების საერთო სიგრძეა 12 800 კმ, აქედან ასფალტირებულია 1242 კმ, ხოლო 11 558 კმ გრუნტიანი გზებია.

საავტომობილო გზების ეროვნული ქსელი:

* Н1 ბრაზავილი - კინკანი - დოლისი - პუენტ-ნუარი
* Н2 ბრაზავილი - ოვანდო - ვესო
* Н3 დოლისი - [[გაბონი]]ს საზღვარი

მდინარე კონგო და უბანგი 1120 კმ სიგრძეზე უზრუნველყოფს კომერციულ სანაოსნო საწყლოსნო სატრანსპორტო საშუალებებს; სხვა მდინარეებზე ნაოსნობა გამოიყენება მხოლოდ საკმაოდ მოკლე მანძილზე.

ქვეყანაში ასევე არსებობს 25 კმ სიგრძის ნავთობის მილსადენი.

კონგოს რესპუბლიკაში მოქმედებს ორი დიდი საერთაშორისო აეროპორტი (ბრაზავილის მაია-მაიას აეროპორტი და პუენტ-ნუარის აეროპორტი). 2014 წლის ივნისის მდგომარეობით არანაკლებ ექვს კომპანიას ჰქონდა პირდაპირი რეისები [[ადის-აბება]]ში, [[ლიბრევილი|ლიბრევილში]], [[აბიჯანი|აბიჯანში]], [[კოტონუ]]ში, [[დუალა]]ში, [[იოჰანესბურგი|იოჰანესბურგში]], [[კასაბლანკა]]ში და [[პარიზი|პარიზში]]. ბრაზავილის მაია-მაიას აეროპორტი ემსახურება ავიაკომპანიების უფრო მეტ რაოდენობას, ვიდრე პუენტ-ნუარის აეროპორტი და აქვს პირდაპირი რეისები სხვადასხვა მიმართულებით [[აფრიკა]]ში და [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]].

1999 წლის მონაცემებით ქვეყანაში 4 მყარი საფარის [[ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი]]ანი [[აეროპორტი]]ა, აქედან ერთი 3047 მეტრზე მეტი სიგრძის და სამი 1524 მეტრიდან 2437 მეტრამდე სიგრძის. ამას გარდა ქვეყანაში ფუნქციონირებს 32 გრუნტის ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლიანი აეროპორტი, აქედან რვა 1524 მეტრიდან 2437 მეტრამდე სიგრძის, თოთხმეტი 914 მეტრიდან 1523 მეტრამდე სიგრძის და ათი 914 მეტრამდე სიგრძის.

=== სოფლის მეურნეობა ===
[[სოფლის მეურნეობა]] კონგოს რესპუბლიკაში საკმაოდ სუსტადაა განვითარებული და ქვეყანა ჯერ კიდევ არ არის დაკმაყოფილებული საკვები პროდუქტების წარმოების რაოდენობით. მთელ ქვეყანაში, სამხრეთი რეგიონების გარდა, სადაც ფართედაა გავრცელებული [[ბანანი]] და [[პლანტანი]], [[მანიჰოტი]] ძირითადი საკვები კულტურაა. სხვა კულტურებიდან პირველ რიგში აღსანიშნავია [[შაქრის ლერწამი]] და [[თამბაქო]], თუმცა გარკვეული რაოდენობით აწარმოებენ [[პალმა|პალმის]] ნაყოფს, [[კაკაო]]ს და [[ყავა]]ს.<ref name=South>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/132321/Republic-of-the-Congo/40712/Demographic-trends|title=Capital of Congo: Capital at Brazzaville|work=Agriculture, forestry, and fishing|publisher=Encyclopedia Britannica}}</ref> ქვეყანაში ყველაზე მთავარი გამოყენებადი სასოფლო-სამეურნეო კულტურებია [[ბანანი]], [[მანიჰოტი]], [[არაქისი]], [[პლანტანი]], [[შაქრის ლერწამი]] და [[იამსი]]. ნატურალურ სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულია ქვეყნის მოსახლეობის უმრავლესობა და ის ეკონომიკის სამიდან ერთი ყველაზე უფრო მთავარი დარგია. ხელისუფლების ძალისხმევით 1987 წლიდან დაწყებული სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოება გაიზარდა „სახელმწიფო გასაღების გაუქმების, ფასების განთავისუფლების, ახალი სასოფლო-სამეურნეო საკრედიტო ინსტიტუტების ამოქმედების და ბევრი საბჭოთა მეურნეობის გაუქმების“ ხარჯზე. ქვეყნის სამხრეთში მდებარე ნიარის ხეობა კონგოს რესპუბლიკის მთავარი სასოფლო-სამეურნეო რეგიონია.<ref name=amatheon-agri.com>{{cite web|title=Republic of the Congo|url=http://www.amatheon-agri.com/company/countries/republic-of-the-congo.html|publisher=Amatheon Agri Holding N.V.|accessdate=5 April 2015|location=Berlin, Germany|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150414010653/http://www.amatheon-agri.com/company/countries/republic-of-the-congo.html|archivedate=14 აპრილი 2015}}</ref>

კონგოს რესპუბლიკის ტერიტორიის დიდი ნაწილი უკავია ტროპიკულ ტყეებს და დაახლოებით მესამედი ღარიბ [[ქვიშა|ქვიშოვან]] [[ნიადაგი|ნიადაგს]]. სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოსაყვანად გამოყენებადი მიწის ტერიტორია შეადგენს მხოლოდ დაახლოებით 50 %-ს.{{Sfn|Clark|Decalo|2012|p=37–38}} [[მსოფლიო ბანკი]]ს მონაცემებით 2012 წლის მდგომარეობით სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების ფართობი შეადგენს 106 000 კმ²-ს, რომელიც შეადგენს ქვეყნის საერთო ფართობის 31 %-ს. მიწები, რომელიც გამოიყენება მიწადმოქმედებისათვის, შეადგენს 530 000 ათას ჰა-ს, ქვეყნის საერთო ფართობის 1,6 %-ს.<ref>{{Cite web|url=http://www.factfish.com/country-category/congo%2C%20republic%20of%20the/geography%20and%20agriculture|title=Congo, Republic of the: Geography and Agriculture|publisher=Factfish.com|accessdate=2016-10-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160812023139/http://factfish.com/country-category/congo%2C%20republic%20of%20the/geography%20and%20agriculture|archivedate=2016-08-12}}</ref>

მიუხედავად იმისა, რომ კონგოს რესპუბლიკის მთელი მოსახლეობის 30 % დაკავებულია სოფლის მეურნეობაში, შრომის ნაყოფიერება ამ დარგში საკმაოდ დაბალია, ხოლო მისი წილი [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მთლიან შიდა პროდუქტში]] დაახლოებით 10 %-ია. 2010 წელს ქვეყნიდან იმპორტირებულია დაახლოებით 300 მილიონი დოლარის საკვები პროდუქტი, [[ხორბალი|ხორბლის]], [[ბრინჯი]]ს, [[ფრინველი]]ს ხორცის, [[პალმის ზეთი]]ს და რძის პროდუქტების ჩათვლით.{{Sfn|Clark|Decalo|2012|p=37–38}}

ქვეყანაში [[მეცხოველეობა]] ტრადიციულად შეზღუდული მასშტაბებითაა გავრცელებული, ჰყავთ [[მსხვილი რქოსანი საქონელი]], [[ცხვარი]], [[თხა]], [[ღორი]] და [[ფრინველი]]. სოფლის ადგილებში ხორცის რაოდენობის მომატების მიზნით ხელისუფლებამ შეიმუშავა ახალი მეთოდები. ფერმერებს მოსავლელად ეძლევათ სახელმწიფოს კუთვნილი ცხოველები მოგვიანებით იმავე რაოდენობის უკან დაბრუნების მოთხოვნით. 1980 წლისთვის დაახლოებით 22 000 ცხოველი გაიცა კრედიტით და 1990 წლისთვის ქვეყანაში ცხოველების და ფრინველების რაოდენობა ქვეყნის დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან 30 წელიწადში გაიზარდა ოთხჯერ, თუმცა ცხვრების და თხების რაოდენობა გაიზარდა უფრო ნაკლებად. 2000 წელს ხორცის წარმოების წლიური მოცულობა იყო 27 000 ტონა, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ საკმაოდ არასაკმარისია ქვეყნის მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად.{{Sfn|Clark|Decalo|2012|p=43}}

=== ტურიზმი ===
[[ტურიზმი]] კონგოს რესპუბლიკაში რჩება საკმაოდ ცუდ ვითარებაში, ბრაზავილში და პუენტ-ნუარში საკმარისი და სტაბილური საკომუნიკაციო ქსელის არარსებობა ხელს უწყობს მომსახურების სფეროს და შესაბამისად უცხოელი ტურისტების დაინტერესების საკმაოდ დაბალ დონეს. ბევრი ტურისტული საიტების მოძებნა ძალიან გაძნელებულია, მაგრამ, მიუხედავად ამისა პარადოქსულია, რომ ქვეყნის სამხრეთში მდებარე ზოგიერთი ყველაზე უფრო მჭიდროდ დასახლებული და განვითარებული რაიონი ხშირად უფრო ადვილი მისაღწევია. მაგალითად შაიიუ თითქმის მიუღწეველია.

=== ვაჭრობა ===
* '''ექსპორტი:''' $5,855 მილიარდი (2015 წელი)<ref name="CIA World Factbook: Republic of the Congo">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|title=The World Factbook: "Republic of the Congo"|lang=en|accessdate=2016-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831033756/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|archivedate=2020-08-31}}</ref>
* '''ექსპორტის დარგები:''' [[ნავთობი]], [[შაქარი]], [[ყავა]], [[კაკაო]], [[ალმასი]], ხე-ტყე
* '''პარტნიორები ექსპორტში:''' [[ჩინეთი]] — 52 %, [[ავსტრალია]] — 8,3 %, [[იტალია]] — 8,2 %, [[აშშ]] — 4 %
* '''იმპორტი:''' $3,779 მილიარდი (2015 წელი)<ref name="CIA World Factbook: Republic of the Congo"/>
* '''იმპორტის დარგები:''' მანქანები და მოწყობილობები, საკვები პროდუქტები
* '''პარტნიორები იმპორტში:''' [[ალჟირი]] — 47,8 %, ჩინეთი — 10,6 %, [[საფრანგეთი]] — 9 %, იტალია — 4,3 %

== სოციალური სფერო ==
=== ჯანდაცვა ===
2004 წელს [[ჯანდაცვა|ჯანდაცვის]] სახელმწიფო ხარჯებმა შეადგინა [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 8,9 %, მაშინ როდესაც კერძო ხარჯებმა შეადგინა 1,3 %.<ref name="hdrstats.undp.org">{{Cite web |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/data_sheets/cty_ds_COG.html |title=Human Development Report 2009 |accessdate=2016-10-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100117223815/http://hdrstats.undp.org/en/countries/data_sheets/cty_ds_COG.html |archivedate=2010-01-17 }}. undp.org</ref> 2012 წლის მდგომარეობით [[შიდსი]]თ დაავადებამ შეადგინა 2,8 % 15-დან 49-წლამდე ადამიანებს შორის.<ref name="CIA">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|title=Congo, Republic of the|publisher=CIA – The World Factbook|accessdate=2011-04-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831033756/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|archivedate=2020-08-31}}</ref> 2004 წელს ჯანდაცვის ხარჯებმა ერთ სულ მოსახლეზე შეადგინა 30 [[ამერიკული დოლარი]].<ref name="hdrstats.undp.org"/> მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი განიცდის საკვები პროდუქტების უკმარისობას,<ref name="hdrstats.undp.org"/> შიმშილი საკმაოდ დიდი პრობლემაა კონგოს რესპუბლიკაში.<ref>{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/73653/congo-grappling-with-malnutrition-and-post-conflict-woes|title=IRIN Africa – CONGO: Grappling with malnutrition and post-conflict woes – Congo – Food Security – Health & Nutrition|work=IRINnews|accessdate=January 23, 2015}}</ref> 2000-იანი წლების დასაწყისში ყოველ 100 000 ადამიანზე მოდიოდა 20 ექიმი.<ref name="hdrstats.undp.org"/>

2010 წლის მდგომარეობით დედათა სიკვდილიანობის მაჩვენებელმა შეადგინა 560 გარდაცვალება/100 000 დაბადებულზე, ხოლო ჩვილთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელმა შეადგინა 59,34 გარდაცვალება/1000 დაბადებულზე.<ref name="CIA" /> [[ქალთა წინადაცვეთა]] ქვეყანაში იშვიათად გამოიყენება, მას ხმარობენ ქვეყნის ზოგიერთ რაიონებში და ისიც შეზღუდულად.<ref>{{cite web|url=http://inthenews.unfpa.org/?p=15146|title=CONGO (BRAZZAVILLE): UNFPA Leads Fight Against FGM " UNFPA in the News|publisher=|accessdate=January 23, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129011052/http://inthenews.unfpa.org/?p=15146|archivedate=ნოემბერი 29, 2014}}</ref>

=== განათლება ===
კონგოს რესპუბლიკის ბიუჯეტის 12,6 % იხარჯება [[განათლება]]ზე; 40 % - დაწყებით განათლებაზე, 31 % - საშუალო განათლებაზე და 27 % უმაღლეს განათლებაზე. მხოლოდ 1 % მიდის სკოლამდელ განათლებაზე.

კონგოს რესპუბლიკაში განათლების მიღების ხანგრძლივობა დაწყებითი სკოლების პირველი დონიდან უმაღლესი განათლების ჩათვლით შეადგენს 13 წელიწადს.

2005 წლის [[გაეროს განვითარების პროგრამა|გაეროს განვითარების პროგრამის]] მოხსენების მონაცემების მიხედვით კონგოს რესპუბლიკის მოსახლეობის 66,8 %-ს მიღებული აქვს პირველადი განათლება.

კონგოს რესპუბლიკაში დაწყებითი განათლების მიღების ხანგრძლივობა შეადგენს 6 წელს. დაწყებით სკოლებში შემსვლელი ბავშვების საშუალო ასაკი შეადგენს 5½ წელს. დაწყებითი სკოლა შედგება 6 კლასისაგან; 2 მოსამზადებელი, 2 საწყისი და 2 საშუალო კლასები. მეორე საშუალო კლასის დამთავრების შემდეგ მოსწავლე აუცილებლად უნდა ჩაირიცხოს საშუალო სკოლაში.

საშუალო განათლების მიღების ხანგრძლივობა შეადგენს 7 წელს. ის შედგება ორი ნაწილისაგან, რომელთაგან პირველს ეწოდება „კოლეჯი“, მეორეს - „ლიცეუმი“.

ფრანგულენოვან კონგოს რესპუბლიკაში ტერმინი „კოლეჯი“ ეკუთვნის სკოლის პირველ ოთხ კლასს, ანუ მე-7, მე-8, მე-9 და მე-10 კლასებს.

ტერმინი „ლიცეუმი“ ეკუთვნის საშუალო სკოლის შემდეგ სამ კლასს, ანუ მე-11, მე-12 და მე-13 კლასებს. ქვეყანაში არსებობს ლიცეუმების სამი სახეობა: სასოფლო-სამეურნეო, ტექნიკური და საერთო ლიცეუმები.

სასოფლო-სამეურნეო ლიცეუმები იღებენ მოსწავლეებს, რომლებიც დაინტერესებულები არიან სოფლის მეურნეობით. ტექნიკურ ლიცეუმებში მოსწავლეებს ასწავლიან ტექნიკური დარგის, მათ შორის მექანიკის, მშენებლობის და არქიტექტურის საკითხებს. დანარჩენები სწავლობენ საერთო ლიცეუმებში.

სასოფლო-სამეურნეო და ტექნიკურ ლიცეუმებში იღებენ მოსწავლეებს სპეციალური ტესტის დახმარებით, მაშინ როდესაც საერთო ლიცეუმებში მიღება ყველა მათგანს შეუძლია, ვინც მე-10 კლასის დამთავრების შემდეგ წარმატებით ჩააბარა გამოსაშვები გამოცდები.

საერთო ლიცეუმი შედგება ორი სექციისაგან, თითოეული სამი მიმართულებით. ისინი ვინც დაინტერესებულები არიან [[მეცნიერება|მეცნიერებით]], ირიცხებიან ქვეგანყოფილებაში S, ხოლო დანარჩენები ქვეგანყოფილებაში LE.

მე-11LE კლასის მოსწავლეები დაინტერესებულები არიან [[ეკონომიკა|ეკონომიკით]] და ირიცხებიან ქვეგანყოფილებაში B (ბიზნესისთვის), მაშინ როდესაც უცხო ენებით დაინტერესებულები ირიცხებიან ქვეგანყოფილებაში A2. ჰუმანიტარული მეცნიერებით დაინტერესებულები ირიცხებიან ქვეგანყოფილებაში А3. სხვა მოსწავლეები ირიცხებიან ქვეგანყოფილებაში А1.

მე-11S კლასის მოსწავლეები დაინტერესებულები არიან [[ბიოლოგია|ბიოლოგიით]] და [[გეოგრაფია|გეოგრაფიით]] და ირიცხებიან ქვეგანყოფილებაში D, სხვა მოსწავლეები დაინტერესებულები არიან [[ფიზიკა|ფიზიკით]] და [[მათემატიკა|მათემატიკით]] და ირიცხებიან ქვეგანყოფილებაში С.

მე-13 კლასის დამთავრების შემდეგ სერთიფიკატის მისაღებად თითოეული მოსწავლე ვალდებულია ჩააბაროს გამოცდები, მიუხედავად იმისა თუ ლიცეუმის რომელ ქვეგანყოფილებაში სწავლობდნენ ისინი.

კონგოს რესპუბლიკაში ერთადერთი სახელმწიფო უნივერსიტეტია მარიენ ნგუაბის სახელობის უნივერსიტეტი, რომელიც დედაქალაქ ბრაზავილში დაარსდა 1971 წლის 4 დეკემბერს. გარდა ამისა არსებობს რამდენიმე კერძო უმაღლესი სასწავლებელი.

== მასმედია ==
კონგოს რესპუბლიკის მასმედია მკაცრად შეზღუდულია ბევრი ფაქტორებით, მათ შორის ფართედ გავრცელებული გაუნათლებლობით და ეკონომიკური ჩამორჩენილობით.

ქვეყნის მოსახლეობა ინფორმაციის მისაღებად პირველ რიგში დამოკიდებულნი არიან [[რადიო]]ზე. ეს ძირითადად დაკავშირებულია გაუნათლებლობის და ეკონომიკური ჩამორჩენილობის მაღალ დონეზე. მასმედიის სხვა ფორმების მიღება დედაქალაქის მიღმა საკმაოდ მწირია. ქვეყნის სიდიდით მეორე ქალაქში და ეკონომიკურ დედაქალაქშიც კი (პუენტ-ნუარი) არ გამოიცემა ადგილობრივი [[გაზეთი]]. [[ინტერნეტი]]ს მიღება საკმაოდ შეზღუდულია და მოქალაქეთა უმრავლესობას არ შეუძლია კომპიუტერების ქონა.<ref>{{cite web|title=Republic of Congo Media Sustainability Index (MSI)|url=http://www.irex.org/resource/republic-congo-media-sustainability-index-msi|publisher=IREX|accessdate=August 20, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110506020024/http://www.irex.org/resource/republic-congo-media-sustainability-index-msi|archivedate=მაისი 6, 2011}}</ref>

კონგოს რესპუბლიკაში საზოგადოებრივი რადიო და ტელევიზიაა — „Radiodiffusion Télévision Congolaise“. დაშვებულია კერძო რადიო და სატელევიზიო მაუწყებლობა. ქვეყანაში არსებობს ერთი პრეს-სააგენტო — „Agence Congolaise d'Information“, რომელიც სახელმწიფო დაწესებულებაა.

სიტყვის თავისუფლება ქვეყანაში მკაცრად შეზღუდულია. 2009 წლის ეროვნულ არჩევნებში, მსხვილი საერთაშორისო ორგანიზაციების მთელი რიგი ჟურნალისტები, მათ შორის „[[France 24]]“, „[[BBC]]“ და „[[Radio France International]]“, განიცდიდნენ დევნას, ფიზიკურ თავდასხმებს [[პოლიცია|პოლიციისა]] და [[ჯარი]]ს მხრიდან და გადასაღები მოწყობილობების წართმევას.<ref>{{cite web|title=Foreign journalists harassed during and after presidential poll|url=http://en.rsf.org/congo-foreign-journalists-harassed-20-07-2009,33903.html|publisher=Reporters Without Borders|accessdate=August 20, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110812114913/http://en.rsf.org/congo-foreign-journalists-harassed-20-07-2009,33903.html|archivedate=აგვისტო 12, 2011}}</ref>

კონგოს რესპუბლიკაში გამოიცემა რამდენიმე [[გაზეთი]]. ყველა გაზეთი იბეჭდება ბრაზავილში და გამოიცემა ფრანგულ ენაზე:
* „Le Choc“
* „L'Observateur“
* „L'Humanitaire“
* „Le Tam Tam“
* „Les Echos du Congo“
* „La Semaine Africaine“, [[რომის კათოლიკური ეკლესია|რომის კათოლიკური ეკლესიის]] რელიგიური გამოცემა.

ფუნქციონირებს ერთი სახელმწიფო სატელევიზიო სადგური — „TV Congo“ და დაახლოებით 10 მცირე კერძო სატელევიზიო სადგური.

ამას გარდა, კონგოს რესპუბლიკის დედაქალაქ ბრაზავილის რადიოსადგურებში შესაძლებელია „BBC World Service-ს“, „Radio France Internationale-ს“ და „[[ამერიკის ხმა|ამერიკის ხმის]]“ რეტრანსლიაცია იქვე მყოფი კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დედაქალაქ კინშასიდან.<ref>{{cite news|title=Republic of the Congo profile|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14121194|publisher=BBC|accessdate=August 20, 2011|date=July 12, 2011}}</ref>

* „Radio Congo“, სახელმწიფო რადიოსადგური
* „Radio Brazzaville“, სახელმწიფო რადიოსადგური დედაქალაქისთვის
* „Radio Liberte“, კერძო რადიოსადგური
* „Canal FM“, დედაქალაქის საზოგადოებრივი რადიოსადგური

კონგოს რესპუბლიკაში სტაციონარული [[ტელეფონი|სატელეფონო]] ინფრასტრუქტურა საკმაოდ შეზღუდულია, ყოველი ასი მოქალაქიდან ერთზე ნაკლებს აქვს ფიქსირებული სატელეფონო ხაზი. სწრაფად იზრდება მობილური კავშირგაბმულობა და 2011 წლისათვის ყოველი 100 მოსახლიდან 50-ზე მეტს აქვს მობილური ტელეფონი. ქვეყანაში, რომლის მოსახლეობაც 2011 წლისათვის დაახლოებით 3 800 000 ადამიანია, [[ინტერნეტი]]თ სარგებლობს 245 000 მოქალაქე.<ref>{{cite web|title=Republic of the Congo|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|publisher=CIA World Factbook|accessdate=August 20, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831033756/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cf.html|archivedate=აგვისტო 31, 2020}}</ref>

== კულტურა ==
კონგოს რესპუბლიკის [[კულტურა]] იმყოფება მრავალფეროვანი ბუნებრივი ლანდშაფტის გავლენის ქვეშ, რომელიც გადაჭიმულია მდინარე ნიარის ჩრდილოეთით მდებარე დაჭაობებულ ტყეებიანი სავანებიდან კონგოს დიდ მდინარემდე, კლდოვან მთებამდე და მაიომბეს ტყეებამდე, მათ შორის ატლანტის ოკეანის სანაპიროს პლაჟებიდან 170 კმ-შიც. მრავალრიცხოვანი ეთნიკური ჯგუფების და სხვადასხვა პოლიტიკური სტრუქტურების არსებობა (კონგოს იმპერია, ლოანგოს სამეფო, ტეკეს სამეფო) ხელს უწყობს ტრადიციული მრავალფეროვანი კულტურების და ასევე მხატვრული თვითგამოხატვის ბევრი ძველი ფორმების არსებობას. ვილის ხალხის სექსუალური ლტოლვა ფრჩხილებისადმი (Hand fetishism)<ref name="fetish">[https://drmarkgriffiths.wordpress.com/tag/nail-fetish/ Nail fetish]</ref>, ბემბეს ხალხის [[სტატუა|სტატუები]], რომლებიც მიუხედავად თავიანთი მცირე ზომებისა საკმაოდ გამოხატულია, პუნუს და კველეს ხალხის უცნაური [[ნიღაბი (რიტუალი)|ნიღბები]], კინაბალუს ხალხის ნეშტები, ტეკეს ხალხის მიერ მონუმენტალური აკლდამებიანი სასაფლაოების გაფეტიშება. ქვეყანას ასევე გააჩნია მნიშვნელოვანი კოლონიალური [[არქიტექტურა|არქიტექტურული]] დანატოვარი. ისინი ასევე დიდ ძალისხმევას ახორციელებენ მათ აღსადგენად, პირველ რიგში დედაქალაქ ბრაზავილში.

კონგოს რესპუბლიკის ბევრმა მომღერალმა ქვეყნას სახელი გაუთქვა დედამიწის შორეულ კუთხეებში: ფრანგი-კონგოელი რეპერი პასი მღერის საფრანგეთში, რომელმაც რამდენიმე ჰიტური ალბომი შექმნა.

ქვეყანას ჰყავს აფრიკაში და ფრანგულენოვან ქვეყნებში აღიარებული რამდენიმე მწერალი: ალენ მაბანკუ, ჟან-ბატისტ ტატი ლუტარი, ჟანეტ ბალუ ტშიშელე, ანრი ლოპესი, ლასი მბუიტი და ტშიკაია უ ტამ'სი.

ხელოვნების სხვა მხატვრული დარგები, როგორიცაა კინო, ხშირად იბრძვიან საკუთარი ადგილის დასამკვიდრებლად. 1970-იან წლებში საკმაოდ იმედიანი დასაწყისის შემდეგ, არეულმა პოლიტიკურმა სიტუაციამ და კინოთეატრების დაკეტვამ ეს პროცესი გაართულა. ქვეყანა ყოველწლიურად ვერ აწარმოებს მხატვრულ ფილმებს და მთლიანობაში ფილმების ავტორები შემოფარგლულები არიან თავიანთი ვიდეო პროდუქციის გასაღებაში. სამწუხაროდ, კონგოს რესპუბლიკის კულტურა, ხელოვნება და მასმედიის საშუალებები რჩებიან არასაიმედო საინვესტიციო კლიმატურ გარემოში.

== სპორტი ==
კონგოს რესპუბლიკა მონაწილეობას იღებდა 12 [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებში]]. მისი დებიუტი შედგა 1964 წლის [[ტოკიო]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1964|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებში]]. მას შემდეგ მონაწილეობდა ყველა ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებში, 1968 წლის [[მეხიკო]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1968|ზაფხულის ოლიმპიური თამაშებისა]] და 1976 წლის [[მონრეალი]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1976|ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების]] გარდა. [[ზამთრის ოლიმპიური თამაშები|ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებში]] კონგოს რესპუბლიკას მონაწილეობა არასოდეს არ მიუღია. ამ ქვეყნის სპორტსმენებს [[ოლიმპიური მედალი]] არასოდეს არ მოუპოვებიათ.

კონგოს რესპუბლიკის [[ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი]] შეიქმნა [[1964]] წელს და [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო ოლიმპიურმა კომიტეტმა]] იმავე წელს აღიარა.

== დღესასწაულები ==
კონგოს რესპუბლიკაში მუდმივი დღესასწაულებია:<ref name="jours fériés">[http://mokili.free.fr/jours_feries.php Les jours fériés en République du Congo] {{fr}}</ref>
{| cellpadding=4 cellspacing=0 border=1 style="font-family: verdana, sans-serif; margin: 0 0 1em 1em; font-size:90%; background-color: #f7f8ff;"
|'''თარიღი'''
|'''დღესასწაული'''
|----
|1 იანვარი
|[[ახალი წელი]]
|----
|1 მაისი
|[[მშრომელთა საერთაშორისო დღე]]
|----
|10 ივნისი
|შერიგების დღე
|----
|15 აგვისტო
|[[დამოუკიდებლობის დღე]]
|----
|1 ნოემბერი
|[[ყველა წმინდანის დღე]]
|----
|25 დეკემბერი
|[[ქრისტეს შობა]]
|}

ამას გარდა ქვეყანაში არსებობს დღესასწაულები, რომელთა თარიღი ცვალებადია<ref name="jours fériés" />:
{| cellpadding=4 cellspacing=0 border=1 style="font-family: verdana, sans-serif; margin: 0 0 1em 1em; font-size:90%; background-color: #f7f8ff;"
|'''დღესასწაული'''
|შენიშვნა
|----
|[[აღდგომა]]
|აღინიშნება კვირა დღეს
|----
|[[ნათელი ორშაბათი]]
|აღინიშნება აღდგომის მეორე დღეს — ორშაბათს
|----
|[[ამაღლება]]
|აღინიშნება ხუთშაბათს, აღდგომიდან 40 დღის შემდეგ
|----
|[[სულთმოფენობა]]
|აღინიშნება აღდგომიდან მეშვიდე კვირა დღეს
|}

==რესურსები ინტერნეტში==
{{Commons|Republic of the Congo|კონგოს რესპუბლიკა}}
* {{wikiatlas|the Republic of the Congo}}
* {{Wikivoyage-inline}}
* {{dmoz|Regional/Africa/Congo}}
* [http://www.congo-siteportail.info/ Congolese Government Portal] {{fr icon}}
* [http://www.presidence.cg/accueil/ Presidency of the Republic] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101222012727/http://www.presidence.cg/accueil/ |date=2010-12-22 }} {{fr icon}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/congo-republic-of-the.html Chief of State and Cabinet Members]
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/1076794.stm Country Profile] from [[BBC News]]
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/Congo.htm Republic of the Congo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081207054856/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/Congo.htm |date=2008-12-07 }} from ''UCB Libraries GovPubs''
* [http://www.un.org/webcast/unhrc/archive.asp?go=090506 Review of Congo] by the [[United Nations Human Rights Council]]'s [[United Nations Human Rights Council#Universal Periodic Review|Universal Periodic Review]], May 6, 2009.
* [http://www.irinnews.org/Africa-Country.aspx?Country=CG Humanitarian news and analysis from IRIN – Congo]
* [http://www.congo-brazzaville.com/ Congo-Brazzaville.com]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{აფრიკის ქვეყნები}}
{{აფრიკის კავშირი}}

[[კატეგორია:კონგოს რესპუბლიკა]]
[[კატეგორია:აფრიკის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:ფრანგულენოვანი ქვეყნები]]
[[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]]