იხილეთ წყარო გვერდისთვის ლუდვიგ ვილჰელმი (ბადენ-ბადენის მარკგრაფი)

{{ინფოდაფა მმართველი
|სახელი                  = ლუდვიგ ვილჰელმ ფონ ბადენ-ბადენი
|ორიგინალური სახელი    = Ludwig Wilhelm von Baden-Baden
|სურათი                 = HGM Ludwig Wilhelm von Baden Baden.jpg
|წარწერა                 = 
<!-- პირველი თანამდებობა -->
|ქვეყანა                  = [[ბადენ-ბადენი]]ს
|თანამდებობა             = [[მარკგრაფი]]
|რიგი                    = 24-ე
|კორონაცია               = 
|მმართველობის დასაწყისი  = [[22 მაისი]], [[1677]]
|მმართველობის დასასრული = [[4 იანვარი]], [[1707]]
|პრეზიდენტი              = 
|ვიცე-პრეზიდენტი         = 
|წინამორბედი             = [[ვილჰელმი (ბადენ-ბადენის მარკგრაფი)|ვილჰელმ I]]
|მემკვიდრე               = [[ლუდვიგ გეორგ სიმპერტი (ბადენ-ბადენის მარკგრაფი)|ლუდვიგ გეორგ სიმპერტი]]
<!-- მეორე თანამდებობა -->
|ქვეყანა2                 =   
|თანამდებობა2            =    
|რიგი2                   =
|კორონაცია2              =
|მმართველობის დასაწყისი2 = 
|მმართველობის დასასრული2= 
|პრეზიდენტი2            =
|ვიცე-პრეზიდენტი2        =
|წინამორბედი2            = 
|მემკვიდრე2              =  
<!-- მესამე თანამდებობა -->
|ქვეყანა3                 =   
|თანამდებობა3            =    
|რიგი3                   =
|კორონაცია3              =
|მმართველობის დასაწყისი3 = 
|მმართველობის დასასრული3= 
|პრეზიდენტი3            =
|ვიცე-პრეზიდენტი3        =
|წინამორბედი3            = 
|მემკვიდრე3              =  
<!-- მეოთხე თანამდებობა -->
|ქვეყანა4                 =   
|თანამდებობა4            =    
|რიგი4                   =
|კორონაცია4              =
|მმართველობის დასაწყისი4 = 
|მმართველობის დასასრული4= 
|პრეზიდენტი4            =
|ვიცე-პრეზიდენტი4        =
|წინამორბედი4            = 
|მემკვიდრე4              =  
<!-- მეხუთე თანამდებობა -->
|ქვეყანა5                 =   
|თანამდებობა5            =    
|რიგი5                   =
|კორონაცია5              =
|მმართველობის დასაწყისი5 = 
|მმართველობის დასასრული5= 
|პრეზიდენტი5            =
|ვიცე-პრეზიდენტი5        =
|წინამორბედი5            = 
|მემკვიდრე5              =  
<!-- პირადი მონაცემები -->
|სხვა წოდებები           = 
|პრეზიდენტი             =
|რეგენტი                =
|მონარქი                = 
|სულთანი               =  
|ვიცე-პრეზიდენტი        = 
|პარტია                 = 
|დაბადების თარიღი       = [[1655]] წლის [[8 აპრილი]]
|დაბადების ადგილი       = [[პარიზი]]
|გარდაცვალების თარიღი   = [[1707]] წლის [[4 იანვარი]]
|გარდაცვალების ადგილი   = [[რაშტატი]]
|ქორწინება               = 
|შვილები                = 
|სრული სახელი          = 
|დინასტია               = [[ცერინგენები]]
|მამა                   = [[ფერდინანდ მაქსიმილიან ფონ ბადენ-ბადენი|ფერდინანდ მაქსიმილიანი]]
|დედა                  = [[ლუიზა კრისტინა ფონ სავოი-კარინია|ლუიზა კრისტინა ფონ სავოი]]
|რელიგია               =
|ხელმოწერა             =
<!-- სამხედრო კარიერა -->
|მეტსახელი             = 
|ეროვნება              = 
|კუთვნილება            = 
|სამხედრო წლები        = 
|წოდება                = 
|ჯარის სახეობა          = 
|მეთაურობდა            = 
|ნაწილი                = 
|ბრძოლები/ომები        = 
|ჯილდოები             = 
|კავშირი                = 
|სამსახურიდან გადადგომა = 
}}
'''ლუდვიგ ვილჰელმ ფონ ბადენ-ბადენი''' ({{lang-de|Ludwig Wilhelm von Baden-Baden}}) ან უბრალოდ, '''ლუდვიგ ფონ ბადენი''', მეტსახელად, '''„თურქი ლუდოვიკო“''' ან '''„თურქი ლუი“''' ({{lang-de|Türkenlouis}}; დ. [[1655]] წლის [[8 აპრილი]], [[პარიზი]] — გ. [[1707]] წლის [[4 იანვარი]], [[რაშტატი]]) — [[ბადენ-ბადენი]]ს [[მარკგრაფი]] [[1677]] წლის [[22 მაისი]]დან, მხედართმთავარი, ფელდმარშალი ([[1696]] წლის [[22 ნოემბერი]]), რაიხსგენერალ-ფელდმარშალი (გენერალისიმუსი) ([[1703]] წლის [[11 მარტი]]დან), წარმატებით ებრძოდა [[ოსმალეთის იმპერია]]ს. მისთვის აშენდა [[რაშტატის სასახლე]].

==ბიოგრაფია==
ლუდვიგი იყო პრინც ფერდინანდ მაქსიმილიან ფონ ბადენ-ბადენისა და პრინცესა [[ლუიზა კრისტინა ფონ სავოი-კარინია]]ს შვილი. დაიბადა [[პარიზი|პარიზში]]. მიიღო კარგი აღზრდა. [[1668]] წელს, გარდაეცვალა მამა, რის შემდეგაც იზრდებოდა ბაბუასთან, ბადენ-ბადენის მარკგრაფთან, [[ვილჰელმი (ბადენ-ბადენის მარკგრაფი)|ვილჰელმ I]]-თან.

===ნიდერლანდების ომში===
[[1674]] წელს, ლუდვიგ ვილჰელმი ჩაეწერა იმპერიის არმიაში და 1674—1676 წლებში [[რაიმუნდ მონტეკუპოლი|მონტეკუპოლის]] მეთაურობით იბრძოდა [[ფრანგები]]ს წინააღმდეგ. [[1676]] წელს, თავი გამოიჩინა ფლიპსბურგის ალყაში, რის შედეგადაც მიიღო პოლკოვნიკის წოდება.

[[1677]] წელს გარდაიცვალა ვილჰელმ I და [[ბადენ-ბადენი]]ს სამარკგრაფო ჩაიბარა ლუდვიგმა, თუმცა ამას საომარი საქმიანობისათვის ხელი არ შეუშლია, იმავე წელს ის ფრაიბურგის დაცვაში მონაწილეობდა, რომელსაც ალყა ფრანგებმა შემოარტყეს. [[1678]] წლის კამპანიის დროს, შტაუფენის ბრძოლაში ლუდვიგი დაიჭრა, სადაც, აგრეთვე, გამოიჩინა თავი. [[1679]] წლის [[18 მაისი|18 მაისს]] მიიღო გენერალ-ფელდვახტმაისტერის წოდება (XVIII საუკუნის მეორე ნახევრის შემდეგ ეს წოდება შეიცვალა [[გენერალ-მაიორი]]ს ჩინით).

[[ნიმვეგენის ზავი]]ს შემდეგ, ლუდვიგი თავის სამარკგრაფოში ცხოვრობდა და [[1682]] წლის [[1 თებერვალი|1 თებერვალს]] იმპერატორმა მიანიჭა [[ფელდმარშალ-ლეიტენანტი]]ს წოდება.

===დიდ თურქულ ომში===
[[1683]] წელს, ლუდვიგი იმპერიის ჯარებს მეთაურობდა [[ვენის ბრძოლა (1683)|თურქთა მიერ ვენის ალყის შემორტყმის დროს]]. ამის შემდეგ მონაწილეობდა ქალაქის გათავისუფლებისთვის ბრძოლაში. [[1683]] წლის [[22 ნოემბერი|22 ნოემბერს]] მიენიჭა კავალერიის გენერლის წოდება.

[[1685]] წელს ლუდვიგ ვილჰელმა ზედიზედ რამდენიმეჯერ სძლია [[თურქები|თურქებს]].

[[1686]] წლის [[13 დეკემბერი|13 დეკემბერს]] მიიღო ფელდმარშალის წოდება.

[[1687]] წელს მონაწილეობდა [[მოხაჩის ბრძოლა (1687)|მოხაჩის ბრძოლაში]].

[[1688]] წელს დაიპყრო [[სლავონია]] და [[ბოსნია]].

[[1689]] წელს მეთაურობდა იმპერიის არმიას. მიუხედავად არადამაკმაყოფილებელი სასურსათო მომარაგებისა და არასაკმარისი თანხებისა, ლუდვიგი მაინც შეიჭრა [[სერბეთი|სერბეთში]]. [[30 აგვისტო]]სა და [[24 სექტემბერი|24 სექტემბერს]] გამარჯვება მოიპოვა [[სერასქერი|სერასქერ]] არაბ-რეჯიბ-ფაშაზე [[პატაჩინის ბრძოლა|პატაჩინის ბრძოლისა]] და [[ნისთან ბრძოლა|ნისთან ბრძოლის]] დროს, რის შედეგადაც აიღო [[ვიდინი]] და [[მცირე ვალახეთი]]. თუმცა დამხმარე ჯარის არარსებობისა და რესურსების არქონის გამო საომარი კამპანია მარცხით დასრულდა. 12 000 კაცით ლუდვიგ ვილჰელმს არ შეეძლო წინააღმდეგობა გაეწია თურქებისათვის, რომლებსაც უნგრელი და ტრანსილვანიელი მეამბოხეები ეხმარებოდნენ, ამიტომ, [[1690]] წელს იმპერიამ ყველა მოპოვებული ტერიტორია დაკარგა.

დიდი საფრთხის შეგრძნობის გამო, იმპერატორმა და საომარმა საბჭომ გადაწყვიტეს დამხმარე ჯარის გაგზავნა. [[1691]] წლის [[27 აგვისტო]]ს ლუდვიგი დაინიშნა გენერალ-ლეიტენანტად. მისი მეთაურობის ქვეშ უკვე 66 000 კარგად შეიარაღებული ჯარისკაცი შედიოდა. იმპერია შეტევაზე გადავიდა და თურქებს თავს დაესხა.

[[1692]] წლის კამპანიის დროს უკვე ორივე არმია სისხლისგან დაცლილი იყო, ამიტომ არცერთი მნიშვნელოვანი დაპირისპირება არ მომხდარა, უკვე ყველაფერი ზავის ჩამოგდებას მოასწავებდა. ამ ომის დროს, წითელი სამხედრო ფარაჯის გამო, რომლითაც ლუდვიგი ბრძოლის ველზე გამოდიოდა, თურქებმა მას '''„წითელი მეფე“''' შეარქვეს.

[[1693]] წლის 2 აპრილიდან, ლუდვიგ ვილჰელმი იმპერიის არმიის სათავეში მოექცა, შვაბის მეთაურის თანამდებობით. რაინის მარჯვენა სანაპიროზე უპირისპირდებოდა ფრანგებს, რის დროსაც თითქმის არ გამოსულა თავდაცვითი მდგომარეობიდან. მთელი ამ კამპანიის მანძილზე, არ შემდგარა არც ერთი მთავარი ბრძოლაც კი. გერმანელთა ალზაციაში, ხოლო ფრანგების პფალცში შეჭრას არასდროს არ მოჰყოლია შედეგი და ყოველთვის სრულდებოდა სწრაფი უკანდახევით რაინისაკენ. ლუდვიგ ვილჰელმი ამ თანამდებობაზე [[1697]] წლამდე დარჩა და გააფორმა [[რაიკსვაიკის ზავი]].

[[1697]] წლიდან ლუდვიგი თავის სამარკგრაფოში ცხოვრობდა.

===ესპანური მემკვიდრეობისთვის ომში===
[[ომი ესპანური მემკვიდრეობისათვის|ესპანური მემკვიდრეობისთვის ომის]] დაწყებისთანავე, ლუდვიგ ვილჰელმი კვლავ მოექცა იმპერიის არმიის სათავეში და მასთან ერთად, [[1702]] წელს, აიღო [[ლანდაუ]]. როცა ბავარიის კურფიურსტი ფრანგების მხარეს გადავიდა, ლუდვიგ ვილჰელმმა რაინისგენ დაიხია. ფრანგები, [[კლოდ ლუი ჰექტორ დე ვილარი|ვილარის]] მეთაურობით, გამოედევნენ მას მდინარის პირველ ნაპირამდე და [[1702]] წლის [[14 ოქტომბერი|14 ოქტომბერს]] მოხდა [[ფრიდლინგენის ბრძოლა]], რომელსაც არ მოჰყოლია გადამწყვეტი გარემოებები, თუმცა გერმანული არმია სრულ მზადყოფნაში მოვიდა და უმნიშვნელო დანაკარგებით დაიხია [[შტაუფენი]]სკენ. თუ ვილარი გამოედევნებოდა მათ, ვერ შეუერთდებოდა ბავარიის არმიას, ამიტომ ძალაუნებურად დაბრუნდა მდინარის მარცხენა სანაპიროზე და ორივე არმიამ საზამთროდ დაისვენა.

[[1703]] წლის თებევრავლში ვილარმა კვლავ გადალახა [[რაინი]] და ალყა შემოარტყა [[კელი|კელს]]. ლუდვიგ ვილჰელმი თავის მოწინააღმდეგეზე სუსტი იყო, ის გამაგრდა შტოლჰოფენის ხაზზე და იქიდან იგერიებდა მრავალრიცხოვანი არმიის იერიშებს. კამპანიის დარჩენილ ნაწილში მნიშვნელოვანი ბრძოლები არ მომხდარა.
[[ფაილი:Ostrov nad ohri park lustschloesschen.jpg|thumb|ვილა შაკერვილში (ბოჰემია)]]

[[1704]] წლის ინვისში, [[ულმი|ულმთან]] ახლოს, ლუდვიგ ვილჰელმის არმია შეუერთდა პრინც [[ევგენი სავოელი]]სა და [[ჯონ ჩერჩილ მალბორო|ჰერცოგ მალბოროს]] ჯარებს. უმაღლესი მთავარსარდლობა გაიყო მარკგრაფსა და ჰერცოგს შორის, რადგან არ გაჩენილიყო შური ორ მხედართმთავარს შორის. შელენბერგის ბრძოლისას, [[2 ივლისი|2ივლისს]], ჯარს მალბორო მეთაურობდა, თუმცა ლუდვიგ ვილჰელმი მნიშვნელოვნად ეხმარებოდა მას და დაიჭრა. ბავარიელებმა მძიმე დანაკარგები მიიღეს. მხედართმთავრებს შორის შეუთანხმებლობა იქამდე მივიდა, რომ მალბორომ და [[ევგენი სავოიელი|ევგენი სავოიელმა]] სცადეს მარკგრაფის დაშინება, დაადანაშაულეს იგი უსაქმურობასა და სიტლანქეში. მას დაევალა [[ინგოლშტადტი]]სთვის ალყის შემორტყმა. ინგლისელმა და ავსტრიელმა მხედართმთავრება დაქსაქსეს ფრანგები და ბავარიელები გოჰშტედტის ბრძოლაში. ამის შემდეგ ლუდვიგ ვილჰელმმა მოხსნა ალყა, ინგოლშტადტთან ჯარის მხოლოდ მცირე დანაყოფი დატოვა და მოკავშირეებს შეუერთდა. იმპერატორ იოსების მეთაურობით ის ხელმძღვანელობდა [[ლანდაუ]]ს ციხე-სიმაგრის ალყას, რომელიც [[24 ნოემბერი|24 ნოემბერს]] დანებდა.

[[1705]] წლის კამპანიის დასაწყისში ლუდვიგსა და მალბოროს შორის უთანხმოება კიდევ უფრო გამწვავდა. ამ უკანასკნელმა ღიად შესჩივლა იმპერატორს, დაადანაშაულა ლუდვიგი უსაქმურობასა და დაპირებების შეუსრულებლობაში გაიწვია თავისი არმია [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებში]]. ლუდვიგ ვილჰელმმა არმია დატოვა და სურდა დაეთმო მთავარსარდლის პოსტი, თუმცა თხოვნის შემდეგ ხელახლა მიიღო სამხედრო სამსახური და სექტემბერში რაინისკენ გაემართა. ამ დროს დაზამთრდა და ორივე დაპირისპირებული არმია რაინის ნაპირებზე იყო დაბანაკებული.

[[1706]] წლის კამპანიის დროს, ის მთელი ზაფხულის განმავლობაში უწევდა წინააღმდეგობას ფრანგულ არმიას შტოლჰოფენსის სიმაგრეში. უმოქმედობისთვის, რომელსაც ლუდვიგ ვილჰელმი ავლენდა ფრანგებთან ლაშქორბისას, სრულად დაგმეს და არასამართლიანად დაადანაშაულეს ბოროტ განზრახვებში. თავისი თანდაყოლილი სიფრთხილის მეშვეობით, ლუდვიგ ვილჰელმი სრულად დაუპირისპირდა თავის ოპონენტს, თამამ ჰერცოგ მალბოროს, ასე რომ, მათი შეთანხმება მოსალოდნელი არ იყო. უსიამოვნებებმა, რომლებიც ლუდვიგ ვილჰელმს ძალაუნებურად შეეყარა, დააჩქარეს მისი სიკვდილი, რომელიც მის [[რაშტატი]]ს ციხე-სიმაგრეში მოხდა.

ლუდვიგ ვილჰელმი იყო თავისი დროის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი გენერალი. ის გამოირჩეოდა პიროვნული სიმამაცით, მკაცრი დისციპლინითა და დასჯის მკაცრი მეთოდებით. მან შესანიშნავად იცოდა [[ფრანგული ენა|ფრანგული]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]], [[ნიდერლანდური ენა|ნიდერლანდური]], [[იტალიური ენა|იტალიური]] და [[ლათინური ენა|ლათინური]] ენები. ის, აგრათვე, ცნობილი იყო საფორტიფიკაციო საქმის ცოდნით. მარკგრაფის ლიტერატურული საქმიანობიდან ცნობილია მისი სამხედრო და პოლიტიკური წერილები [[ომი ესპანური მემკვიდრეობისათვის|ესპანური მემკვიდრეობისათვის ომზე]], ასევე მისი სამხედრო ინსტრუქცია „დროული ქცევები, ომამდე და ომის შემდეგ“.

==ოჯახი==
ლუდვიგ ვილჰელმი და პრინცი [[ევგენი სავოიელი]] ბიძაშვილები იყვენენ. მათი საერთო ბაბუა, პირველისა დედის მხრიდან, ხოლო მეორიდან მამის მხრიდან იყო [[ტომას ფონ სავოელი]].

ლუდვიგ ვილჰელმი დაქორწინებული იყო [[სიბილა ფონ საქსენ-ლაიენბურგი|სიბილა ფონ საქსენ-ლაიენბურგზე]] ([[1675]]—[[1733]]) რომელთანაც შეეძინა:
* [[ლუდვიგ გეორგ სიმპერტი (ბადენ-ბადენის მარკგრაფი)|ლუდვიგ გეორგ სიმპერტი]] ([[1702]]—[[1761]]), ბადენ-ბადენის მარკგრაფი
* ავგუსტა ([[1704]]—[[1726]]), [[ლუდვიგ დე ბურბონი (ორლეანის ჰერცოგი)|ორლეანის ჰერცოგ ლუდოვიკოს]] ცოლი, [[ლუი-ფილიპ I (ორლეანის ჰერცოგი)|ლუი-ფილიპე ორლეანელის]] დედა
* [[ავგუსტ გეორგ სიმპერტი (ბადენ-ბადენის მარკგრაფი)|ავგუსტ გეორგ სიმპერტი]] ([[1706]]—[[1771]]), ბადენ-ბადენის მარკგრაფი

==ლიტერატურა==
* Военный энциклопедический лексикон (в 14 томах). Второе исправленное издание под общим руководством М. И. Богдановича. СПб, 1852—1858. Том 2.

[[კატეგორია:დაბადებული 1655]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1707]]
[[კატეგორია:ცერინგენები]]
[[კატეგორია:ბადენის მმართველები]]
[[კატეგორია:ავსტრიელი გენერალ-ფელდმარშალები]]
[[კატეგორია:საღვთო რომის იმპერიის მხედართმთავრები]]
[[კატეგორია:ესპანური მემკვიდრეობისთვის ომის მონაწილეები]]