იხილეთ წყარო გვერდისთვის მაიოტა

{{ინფოდაფა ქვეყანა
|მშობლიური_სახელი = Mayotte
|სრული_სახელი = მაიოტა
|საერთო_სახელი = მაიოტა
|დროშა = Flag of Mayotte (local).svg
|გერბი = Coat of Arms of Mayotte.svg
|რუკა = LocationMayotte.svg
|ჰიმნი = [[მარსელიეზა]]
|დევიზი = 
|ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]]
|დედაქალაქი = [[მამუცუ]]
|latd=21
|latm=17
|latNS=S
|longd=165
|longm=21
|longEW=E
|უდიდესი_ქალაქი = [[მამუცუ]]
|მთავრობის_ტიპი = [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი]]
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[ემანუელ მაკრონი]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = გენერალური საბჭოს პრეზიდენტი
|ლიდერის_სახელი_2 = [[სუაბაჰადინ იბრაჰიმ რამადანი]]
|ლიდერის_ტიპი_3 = პრეფექტი
|ლიდერის_სახელი_3 = [[სეიმურ მორსი]]
|ლიდერის_ტიპი_4 = 
|ლიდერის_სახელი_4 = 
|სახელმწიფოს ტიპი = 
|შენიშვნა = 
|ოფიციალური მოვლენა 1 = 
|ოფიციალური თარიღი 1 = 
|ოფიციალური მოვლენა 2 = 
|ოფიციალური თარიღი 2 = 
|ოფიციალური მოვლენა 3 = 
|ოფიციალური თარიღი 3 = 
|ოფიციალური მოვლენა 4 = 
|ოფიციალური თარიღი 4 = 
|რანგი_ფართობით = 185-ე
|ფართობი = 374
|წყალი_% = 
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 
|მოსახლეობის_ცენზი = 256 518 კაცი
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2017
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 685,88
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 
|მშპ_ppp_წელი = 2003
|მშპ_ppp = 466,8 მილიონი $
|მშპ_ppp_რანგი = 
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = 2600 $
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 
|აგი = 
|აგი_ტენდენცია = 
|აგი_კატეგორია = 
|აგი_რანგი = 
|აგი_წელი = 
|ვალუტა = [[ევრო]]
|ვალუტის_კოდი = EUR
|ქვეყნის_კოდი = 
|დროის_სარტყელი = [[UTC+03:00]]
|ზაფხულის_დრო = 
|cctld = [[.yt]]
|სატელეფონო_კოდი = 262
|სატელეფონო_კოდი_მითითება = 
|სქოლიო = 
}}
'''მაიოტა''' ([[შიკომორი]] ''Maore'', {{lang-fr|Mayotte}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი|ზღვისიქითა დეპარტამენტი]] 2011 წლიდან, მდებარეობს [[ინდოეთის ოკეანე|ინდოეთის ოკეანის]] დასავლეთ ნაწილში არსებულ [[მოზამბიკის სრუტე]]ში, ჩრდილოეთ [[მოზამბიკი|მოზამბიკსა]] და ჩრდილოეთ [[მადაგასკარი|მადაგასკარს]] შორის მდებარე [[კომორის კუნძულები|კომორის კუნძულებზე]]. დედაქალაქია [[მამუცუ]]. მაიოტას ფართობი შეადგენს 374 კმ²-ს, ხოლო მისი მოსახლეობა 2017 წლის აღწერის თანახმად 256 518 ადამიანს<ref>[https://www.citypopulation.de/en/france/cities/mayotte/ მაიოტას მოსახლეობა (2017 წელი)]</ref>. ზღვისიქითა დეპარტამენტი მაიოტა დაყოფილია 17 კომუნად.

რეგიონი 1976 წლიდან [[სადავო ტერიტორიების სია|სადავო ტერიტორიაა]] საფრანგეთსა და [[კომორის კუნძულების კავშირი|კომორის კუნძულების კავშირს]] შორის, რომლის კონსტიტუციის თანახმადაც მაიოტას აქვს ავტონომიური კუნძულის სტატუსი. [[გაეროს გენერალური ასამბლეა]] აღიარებს კომორის კუნძულების კავშირის უფლებებს კუნძულ მაიოტაზე (მაორე).

ზღვისიქითა დეპარტამენტი შედგება მთავარი [[კუნძული]]საგან — [[მაიოტა (კუნძული)|მაიოტა]] (მაორე), პატარა კუნძულებისაგან — [[პამანზი]] (ანუ პტი-ტერი) და [[მზამბორო]], ასევე რამდენიმე სხვა მომცრო კუნძულებისაგან. [[ფიზიკური გეოგრაფია|გეოგრაფიულად]] ეკუთვნის [[კომორის არქიპელაგი|კომორის არქიპელაგს]].

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:Mayotte-CIA WFB Map.png|thumb|300px|კუნძულის რუკა]]
[[ფაილი:Mayotte topographic map-fr.png|thumb|300px|კუნძულის გეოგრაფიული რუკა]]
მთავარი [[კუნძული]] — [[მაიოტა (კუნძული)|მაიოტა]] (მაორე), [[გეოლოგია|გეოლოგიურად]] უძველესია კომორის არქიპელაგის შემადგენლობაში, სიგრძე — 39 კმ, სიგანე — 22 კმ, ზღვის დონიდან უმაღლესი წერტილია — მთა [[ბენარა (მთა)|ბენარა]] ({{lang-fr|Mont Bénara}}, 660 მეტრი). [[ვულკანი|ვულკანური]] წარმოშობის გამო ზოგიერთ რაიონში [[ნიადაგი]] საკმაოდ ნაყოფიერია. მარჯნის რიფი, რომელიც გარს ეკვრის კუნძულის დიდ ნაწილს, უზრუნველყოფს მას თევზით და იცავს ადგილობრივ გემებს.

ქალაქი [[ძაუძი]] ({{lang-fr|Dzaoudzi}}), რომელიც მდებარეობს კუნძულ [[პამანზი]]ზე, იყო კომორის კუნძულების კავშირის დედაქალაქი 1968 წლამდე. მაიოტა კომორის კუნძულების კავშირისგან დამოუკიდებლად ინდოეთის ოკეანის კომისიის წევრია ({{lang-en|Indian Ocean Commission (COI)}}).

=== კლიმატი ===
მაიოტას აქვს ზღვის ტროპიკული [[კლიმატი]]. გამოიყოფა 2 სეზონი: ნოტიო და თბილი — ნოემბრიდან აპრილის ჩათვლით, და მშრალი და გრილი — დანარჩენ თვეებში. ჰაერის საშუალო ტემპერატურა მერყეობს +24 °С-დან +27&nbsp;°C-მდე, ხოლო სიცხეში აღწევს +36 °С ნიშნულს. ნალექების საშუალო წლიური რაოდენობა — ცენტრში 1100 მმ-დან 3000 მმ-მდე მთების კალთებზე და სანაპირო დაბლობებში. ჰაერის ფარდობითი ტენიანობაა — 85 %-მდე.

== ისტორია ==
კომორის არქიპელაგზე დაახლოებით 1500 წელს დაფუძნებულმა [[არაბები|არაბებმა]] დააარსეს სულთანატი მაორე ანუ მაუტი (შემდგომში ფრანგების მიერ ინტერპრეტირებული, როგორც მაიოტა).

1503 წელს მაიოტაზე გადავიდნენ [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელი]] მოგზაურები, მაგრამ [[კოლონია]] იქ მათ ვერ დააარსეს.

1832 წელს არქიპელაგი დაიპყრო [[მადაგასკარი]]ს [[მეფე]]მ; 1833 წელს კი მეზობლად არსებულმა [[მვალი]]ს სასულთნომ; 1835 წლის 19 ნოემბერს იგი გადავიდა [[ნძუანი]]ს სასულთნოს მმართველობაში, მაგრამ 1836 წელს, ადგილობრივი უკანასკნელი სულთანის მეთაურობით, ხელახლა მოიპოვა დამოუკიდებლობა.

მაიოტა საფრანგეთის [[პროტექტორატი]] გახდა 1843 წელს — გაცილებით უფრო ადრე, ვიდრე დანარჩენი კომორის არქიპელაგის კუნძულები (1886-1892 წლებში).

1909 წლიდან კომორის არქიპელაგი გახდა საფრანგეთის კოლონია (1912 წლიდან — მადაგასკარის კოლონიის შემადგენლობაში).

1946 წელს მადაგასკარიდან გამოყოფილმა კომორის არქიპელაგმა მიიღო საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიის სტატუსი.

1961 წელს შეიქმნა დეპუტატების პალატა (ადგილობრივი პარლამენტი), სამთავრობო საბჭო (ადგილობრივი მთავრობა), რომლებიც ჩამოაყალიბეს ადგილობრივმა მაცხოვრებლებმა. შეიქმნა ადგილობრივი პარტიები. მაიოტაზე 1962 წლიდან მოქმედებდა მაორეს ხალხის მოძრაობა, რომელიც კუნძულისთვის ითხოვდა საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტის სტატუსს.

1968 წლიდან საფრანგეთის დაქვემდებარებაში დარჩა მხოლოდ კომორის კუნძულების ფინანსური, თავდაცვის და საგარეო ურთიერთობის საკითხები.

1974 წლის დეკემბერში [[კომორის არქიპელაგი]]ს [[დამოუკიდებლობა|დამოუკიდებლობის]] [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმზე]], არქიპელაგის მოსახლეობის უმრავლესობამ გამოხატა დადებითი შეხედულება. მათ შორის, ნძუანის (ანჟუანი), ნგაზიჯას (გრანდ-კომორი) და მვალის (მოჰელი) კუნძულების მოსახლეობის 96 %-მა ხმა მისცა საფრანგეთიდან გამოყოფას, ხოლო მაიოტას კუნძულის მოსახლეობის 64 %-მა კი არა. 1975 წლის 6 ივლისს ადგილობრივმა [[დეპუტატების პალატა]]მ ერთპიროვნულად გამოაცხადა კომორის კუნძულების რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა, რომელიც სამ კუნძულს აკონტროლებდა: ნძუანის (ანჟუანი), ნგაზიჯას (გრანდ-კომორი) და მვალის (მოჰელი). [[კომორის კუნძულების პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] გახდა სამთავრობო საბჭოს თავმჯდომარე [[აჰმედ აბდალაჰი]]. ეს საბჭო გაუქმდა, ჩამოყალიბდა [[პარლამენტი]], მიღებული იქნა [[კონსტიტუცია]] და აღდგენილი იქნა კუნძულების [[არაბული ენა|არაბულენოვანი]] დასახელებები.

1975 წლის ნოემბერში კომორის კუნძულები მიიღეს [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]ში ოთხი კუნძულის შემადგენლობით, როგორც ერთიანი [[სახელმწიფო]]. საფრანგეთმა, რომელმაც აღიარა კომორის კუნძულების რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა, ცალმხრივად კუნძულ მაიოტას მიანიჭა საკუთარი „ტერიტორიული ერთეულის“ სტატუსი.

1976 წელს კომორის კუნძულების დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ საფრანგეთმა ვეტო დაადო გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოს რეზოლუციას მაიოტისთვის დამოუკიდებლობის მინიჭების თაობაზე, რაც მან ახსნა მაიოტაზე რეფერენდუმის შედეგებით. მაიოტაზე ჩატარებული რეფერენდუმის შედეგები გარკვეულ ფარგლებში დაკავშირებული იყო მაიოტას კუნძულის მოსახლეობის, განსაკუთრებით ადგილობრივი ქრისტიანების შიშთან, რომ კუნძული გახდებოდა ისლამური სახელმწიფოს ნაწილი, რომლის გამოცხადებასაც ელოდებოდნენ კომორის არქიპელაგზე (შედგა 1978 წლის ოქტომბერში). დამოუკიდებელი კომორის პოზიცია ეფუძნებოდა რეფერენდუმის ჯამურ მაჩვენებელს მთელ არქიპელაგზე. 1979 წლის 6 დეკემბერს [[გაეროს გენერალური ასამბლეა]]მ აღიარა კომორის კუნძულების სახელმწიფოს უფლებები მაიოტას (მაორე) კუნძულზე.

2009 წლის 9 მარტს მაიოტას (მაორე) კუნძულის მოსახლეობამ რეფერენდუმზე ხმათა უმრავლესობით მხარი დაუჭირეს მას, რომ კუნძული გახდა საფრანგეთის დეპარტამენტი. „დიახ“ გამოთქვა 95,2 %-მა ამომრჩეველმა მაიოტას მოსახლეობის 61 %-დან, რომლებმაც ხმის მიცემაში მიიღეს მონაწილეობა.

მაიოტას დეპარტამენტმა საბოლოო სტატუსი მიიღო 2011 წლის 31 მარტს და შედეგად გახდა საფრანგეთის 101 დეპარტამენტი.

„დეპარტამენტალიზაცია“ ითვალისწინებს სოციალური და საგადასახადო სისტემების გაერთიანებას, მიწის კადასტრის შექმნას, მაიოტის სამოქალაქო კოდექსის კორექციას და გადახედვას. ზღვისიქითა ტერიტორიების სახელმწიფო მდივნის — ივ ჟეგოს (Yves Jego) შეფასებით, სრულ ინტეგრაციას დასჭირდება 20-25 წელი და დაჯდება 200 მილიონი ევრო. საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტად გადაქცევა გამოიწვევს კარდინალურ ცვლილებებს კუნძულის მოსახლეობის ცხოვრებაში. მათ მოუწევთ უარი თქვან [[პოლიგინია|მრავალცოლიანობაზე]], გარდა ამისა, მნიშვნელოვნად შემცირდება მუსლიმი მსაჯულების, ანუ „ყადების“ უფლებამოსილება.

კომორის კუნძულების კავშირის ხელისუფლების წარმომადგენლები ფრთხილად მოეკიდნენ მაიოტაზე ჩატარებულ რეფერენდუმს, რომელიც ფაქტობრივად ართმევს მათ კომორის ყველა კუნძულისაგან ერთიანი სახელნწიფოს შექმნის შესაძლებლობას. მათ ბრალი დასდეს საფრანგეთს კოლონიალური პოლიტიკის გატარებაში.

[[კომორის კუნძულების კავშირი]] ინარჩუნებს პრეტენზიას კუნძულ მაიოტაზე (მაორე), თვლის მას თავის განუყოფელ ნაწილად და ქვეყნის 4 ავტონომიური კუნძულიდან ერთ-ერთად.

== პოლიტიკური მოწყობა ==
მაიოტას მართავს პრეფექტი, რომელსაც ნიშნავს საფრანგეთის პრეზიდენტი.

არსებობს გენერალური საბჭო (19 წევრი, რომელსაც ირჩევს მოსახლეობა სამ წელიწადში ერთხელ).

მაიოტას მოსახლეობა ირჩევს საფრანგეთის 1 სენატორს და საფრანგეთის ეროვნული კრების 1 დეპუტატს.

პოლიტიკური პარტიები:
* კომორელთა ფედერაცია — 9 ადგილი გენერალურ საბჭოში;
* მაიოტას დეპარტამენტის სტატუსისათვის მოძრაობა — 6 ადგილი;
* მაიოტას განახლებული კომუნისტური პარტია — 2 ადგილი;
* მაორელების სახალხო მოძრაობა — 1 ადგილი;

გენერალურ საბჭოში ასევე 1 დამოუკიდებელი მემარცხენე წევრია.

გენერალურ საბჭოში არ არიან წარმოდგენილი პარტიები — სოციალისტური პარტია (საფრანგეთის სოციალისტური პარტიის ადგილობრივი განყოფილება), ალიანსი დემოკრატიისათვის, დემოკრატიული ფრონტი, კავშირი საფრანგეთის დემოკრატიისათვის.

== ადმინისტრაციული დაყოფა ==
[[ფაილი:Mayotte administrative1.PNG|thumb|250px|მაიოტას კომუნები]]
ადმინისტრაციულად მაიოტა იყოფა 17 კომუნად:

{| align="center" class="wikitable sortable"
|+
! № რუკაზე
! კომუნა<br />(ქართ.)
! კომუნა<br />(ფრანგ.)
! კოდი<br />[[საფრანგეთის სტატისტიკის და ეკონომიკური მიღწევების ეროვნული ინსტიტუტი|INSEE]]
! საფოსტო<br />ინდექსი
! მოსახლეობა,<br />ად. (2017 წელი)<ref>[https://www.citypopulation.de/en/france/cities/mayotte/ Citypopulation.de]</ref>
! ფართობი,<br />კმ²
|-----
| 1
| [[ძაუძი]]
| Dzaoudzi
| align="center"| 97608
| align="center"| 97610
| align="right"| 17 831
| align="right"| 6,66
|-----
| 2
| [[პამანზი (კომუნა)|პამანზი]]
| Pamandzi
| align="center"| 97615
| align="center"| 97610
| align="right"| 11 442
| align="right"| 4,29
|-----
| 3
| [[მამუცუ]]
| Mamoudzou<br />Momoju
| align="center"| 97611
| align="center"| 97600
| align="right"| 71 437
| align="right"| 41,94
|-----
| 4
| [[დემბენი]]
| Dembéni
| align="center"| 97607
| align="center"| 97660
| align="right"|15 848
| align="right"| 38,80
|-----
| 5
| [[ბანდელე]]
| Bandrélé
| align="center"| 97603
| align="center"| 97620
| align="right"| 10 282
| align="right"| 36,46
|-----
| 6
| [[კანი-კელი]]
| Kani-Kéli
| align="center"| 97609
| align="center"| 97625
| align="right"| 5507
| align="right"| 20,51
|-----
| 7
| [[ბვენი]]
| Bouéni
| align="center"| 97604
| align="center"| 97620
| align="right"| 6189
| align="right"| 14,06
|-----
| 8
| [[შირონგი]]
| Chirongui
| align="center"| 97606
| align="center"| 97620
| align="right"| 8920
| align="right"| 28,31
|-----
| 9
| [[სადა (კომუნა)|სადა]]
| Sada
| align="center"| 97616
| align="center"| 97640
| align="right"| 11 156
| align="right"| 11,16
|-----
| 10
| [[ვანგანი]]
| Ouangani
| align="center"| 97614
| align="center"| 97670
| align="right"| 10 203
| align="right"| 19,05
|-----
| 11
| [[შიკონი]]
| Chiconi
| align="center"| 97605
| align="center"| 97670
| align="right"| 8295
| align="right"| 8,29
|-----
| 12
| [[შინგონი]]
| Tsingoni
| align="center"| 97617
| align="center"| 97680
| align="right"| 13 934
| align="right"| 34,76
|-----
| 13
| [[მცანგამუჟი]]
| M'tsangamouji
| align="center"| 97613
| align="center"| 97650
| align="right"| 6432
| align="right"| 21,84
|-----
| 14
| [[აკვა (კომუნა)|აკვა]]
| Acoua
| align="center"| 97601
| align="center"| 97630
| align="right"| 5192
| align="right"| 12,62
|-----
| 15
| [[მზამბორო (კომუნა)|მზამბორო]]
| Mtsamboro
| align="center"| 97612
| align="center"| 97630
| align="right"| 7705
| align="right"| 13,71
|-----
| 16
| [[ბანდაბოი]]
| Bandraboua
| align="center"| 97602
| align="center"| 97650
| align="right"| 13 989
| align="right"| 32,37
|-----
| 17
| [[კონგო (კომუნა)|კონგო]]
| Koungou
| align="center"| 97610
| align="center"| 97600
| align="right"| 32 156
| align="right"| 28,41
|- style="background: #CCC;"
|   || სულ ||    ||    ||    ||align="right"| 256 518 ||align="right"| 374,24
|}

== მოსახლეობა ==
მოსახლეობის რაოდენობა — 256 518 ადამიანი (2017 წლის აღწერა).

მოსახლეობის სიმჭიდროვე — 685,88 ად./კმ²;

წლიური ზრდა — 3,2 % (8-ე ადგილი მსოფლიოში);

შობადობა — 38,8 ბავშვი 1000 ქალზე (ფერტილობის დონე — 5,4 დაბადებული ერთ ქალზე);

სიკვდილიანობა — 7,1 1000 ადამიანზე;

სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა — 61 წელი მამაკაცებში, 66 წელი ქალებში.

ეთნიკური შემადგენლობა — [[ანტალოატრა]] ანუ მაორე (არაბების შთამომავლები, რომლებიც შეერივნენ მალაგასიელებს და შავკანიანებს).

ენა — [[შიკომორი]] ([[სუაჰილი ენა|სუაჰილი ენის]] განშტოება არაბულ ენასთან დიდი ნარევით); [[ფრანგული ენა|ფრანგულ ენაზე]] (ოფიციალური) საუბრობს მოსახლეობის დაახლოებით 35 %.

რელიგია — ძირითადად [[ისლამი|მუსლიმი]]-[[სუნიზმი|სუნიტები]] 97 %, [[ქრისტიანობა|ქრისტიანები]] (ძირითადად [[კათოლიციზმი|კათოლიკები]]) 3 %.

== ეკონომიკა ==
ძირითადი ეკონომიკური საქმიანობა მიმდინარეობს [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობისა]] და [[თევზჭერა|თევზჭერის]] სფეროში. მაიოტა ვერ უზრუნველყოფს საკუთარ თავს საკვები პროდუქტებით და აწარმოებს მის იმპორტს, ისევე როგორც საწარმოო საქონლის, საწვავის და სხვების. ექსპორტი საკმაოდ უმნიშვნელოა — ძირითადად არომატიზატორები ([[ვანილი]] და [[ილანგ-ილანგი]]), [[კოპრა]], [[ქოქოსი]]. [[ტურიზმი|ტურისტული]] ბიზნესის განვითარება გაძნელებულია კუნძულის სიშორის გამო. მაიოტას ბიუჯეტს ეხმარება მნიშვნელოვანი ფინანსური დოტაციები საფრანგეთიდან. ფულადი ერთეულია — [[ევრო]].

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{commons|Mayotte}}
* [http://www.ilemayotte.com IleMayotte.com] The Mayotte Portal (in French and English)
* [http://www.worldstatesmen.org/Mayotte.htm Mayotte] at ''WorldStatesmen.org''

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{აფრიკის ქვეყნები}}

[[კატეგორია:მაიოტა| ]]
[[კატეგორია:საფრანგეთის კუნძულები]]
[[კატეგორია:აფრიკის სადავო ტერიტორიები]]
[[კატეგორია:ინდოეთის ოკეანის კუნძულები]]
[[კატეგორია:კომორის კუნძულების კუნძულები]]
[[კატეგორია:მაიოტას კუნძულები]]