იხილეთ წყარო გვერდისთვის მარგატი

{{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა
| სახელი=მარგატი
| სურათი=Marqab-crusader-castle-donjon.jpg
| პოზრუკა              = სირია
| პოზრუკა2              = 
| პოზრუკის ზომა              =
| მდებარეობა             ={{დროშა|სირია}}
| ტიპი = კონცენტრირებული ციხესიმაგრე
|lat_dir =N   |lat_deg =35  |lat_min =9  |lat_sec =4 
|lon_dir =E   |lon_deg =35  |lon_min =56  |lon_sec =57 
| სტატუსი                =დანგრეული, რესტავრაციის ქვეშ
| ფუნქციური სტატუსი     =
| მმართველი  = [[ანტიოქიის სამთავრო]], [[ტრიპოლის საგრაფო]]
| აშენების წელი      = [[1062]]
| მასალა = ბაზალტი
| გეგმა=
| გეგმის ზომა=
| გეგმის წარწერა=
}}
'''მარგატი''' ან '''მარქაბი''' ({{lang-ar|قلعة المرقب}} — „''სათვალთვალო კოშკის ციხესიმაგრე''“) — [[ჯვაროსნები|ჯვაროსანთა]] ციხესიმაგრე ქალაქ [[ბანიასი|ბანიასთან]] ახლოს. იგი წარმოადგენდა [[ჰოსპიტალიერები|ჰოსპიტალიერ რაინდთა]] ერთ-ერთ მთავარ ციხეს. მდებარეობს [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვიდან]] 2 [[კმ]]-ით (1,2 მილი) აღმოსავლეთით, ხოლო ქალაქ ბანიასიდან დაახლოებით 6 კმ-ით (3,7 მილი) სამხრეთით. იგი ცუდ მდგომარეობაში იყო შემორჩენილი, ამიტომ [[2007]] წლიდან მიმდინარეობს სარესტავრაციო სამუშაოები.

== ისტორია ==
მარგატი მდებარეობს ჩამქრალი ვულკანის მწვერვალზე, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 360 [[მეტრი|მ]]-ის (1180 ფუტი) სიმაღლეზე, [[ტრიპოლი (ლიბანი)|ტრიპოლსა]] და [[ლატაკია|ლატაკიას]] შორის. გადაჰყურებს [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვას]].

არაბული წყაროების მიხედვით, ციხესიმაგრე პირველად [[ისლამი|მუსლიმებმა]] გაამაგრეს [[1062]] წელს.<ref>{{harvnb|Kennedy|1994|p=20}}</ref> [[პირველი ჯვაროსნული ლაშქრობა|პირველი ჯვაროსნული ლაშქრობის]] შემდეგ იგი [[ქრისტიანობა|ქრისტიანთა]] ერთ-ერთი სახელმწიფოს — [[ანტიოქიის სამთავრო|ანტიოქიის სამთავროს]] შემადგენლობაში შევიდა. როდესაც ანტიოქიელები [[1104]] წელს [[ჰარანის ბრძოლა|ჰარანის ბრძოლაში]] დამარცხდნენ, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიამ]] ისარგებლა მათი სისუსტით და მუსლიმებს მარგატი წაართვა. რამდენიმე წლის შემდეგ ციხესიმაგრე დაიპყრო [[ტანკრედ გალილეელი|ტანკრედმა]] — ანტიოქიის რეგენტმა და ის ისევ სამთავროს შემადგენლობაში შევიდა.

[[1170-იანები|1170-იან წლებში]] ციხესიმაგრეს აკონტროლებდა [[რენო II მაზუარი]] ანტიოქიელი, როგორც [[ტრიპოლის საგრაფო|ტრიპოლის საგრაფოს]] ვასალი. ციხე იმდენად დიდი იყო, რომ ჰყავდა შიდა საქმეების თანამდებობების პირები და [[ვალვასორები]]. [[1186]] წელს, რენოს ვაჟმა — ბერტრანმა მარგატი [[ჰოსპიტალიერები|ჰოსპიტალიერებს]] მიჰყიდა, რადგან მისი შენახვა მაზუარებს არ შეეძლოთ. რაინდთა მიერ ჩატარებული გაფართოებითი და აღდგენითი სამუშაოების შემდეგ, ციხესიმაგრე მათი შტაბი გახდა სირიაში. ჰოსპიტალიერების დროს მას ჰქონდა თოთხმეტი კოშკი და თითქმის მიუდგომელ ციხეს წარმოადგენდა.

[[1188]] წელს სალადინი გაემართა მარგატისკენ. მან მიატოვა [[კრაკ-დე-შევალიე]] და უნდოდა შედარებით სუსტი ციხესიმაგრე აეღო. [[აბუ ლ-ფიდა|აბუ ლ-ფიდას]] ცნობით: „ცნობილია, რომ მაქაბი მიუწვდომელი ციხე იყო და მას არ ჰქონდა იმედი მისი აღებისა, მან გაიარა [[ჯაბლა|ჯაბალაზე]]“.<ref>{{harvnb|Kennedy|1994|p=164}}</ref> მარგატი ერთ-ერთი ციხეთაგანი იყო, რომელიც გადაურჩა სალადინის დაპყრობებს.

[[XIII საუკუნე|XIII საუკუნის]] დასაწყისში ჰოსპიტალიერები აკონტროლებენ მიმდებარე მიწებსა და გზებს, რითაც დიდ მოგებას იღებდნენ მოგზაურებისა და პილიგრიმებისგან, რომლებიც ამ მიწების გავლით მიდიოდნენ [[იერუსალიმი|იერუსალიმში]]. [[ისააკ კომნენოსი (კვიპროსი)|ისააკ კომნენოსი]] აქ ჩასვეს ციხეში მას შემდეგ, რაც [[რიჩარდ I]]-მა კუნძული დაიპყრო [[მესამე ჯვაროსნული ლაშქრობა|მესამე ჯვაროსნული ლაშქრობის]] დროს. დაახლოებით [[1240]] წლიდან ახლომდებარე ვალენიის ეპისკოპოსი მარგატს იყენებდა, როგორც მისი რეზიდენცია. [[კრაკ-დე-შევალიე|კრაკ-დე-შევალიეს]] შემდეგ მარგატი ყველაზე დიდი და ძლიერი ჰოსპიტალიერთა ციხესიმაგრე იყო.

[[1281]] წლის [[სექტემბერი|სექტემბერში]] მარგატიდან ჰოსპიტალიერებმა გაგზავნენ სამხედრო კონტინგენტი, რომელიც უნდა დახმარებოდა სირიაში შეჭრილ [[მონღოლთა იმპერია|მონღოლებს]] [[მამლუქების სასულთნო (კაირო)|მამლუქების]] წინააღმდეგ, მაგრამ სულთანმა [[კალაუნ ალ-მანსური|კალაუნმა]] შეძლო კოალიციის დამარცხება ქალაქ [[ჰომსი|ჰომსთან]]. შურისძიების მიზნით კალაუნმა ფარულად გაზარდა არმია [[დამასკო|დამასკოში]] და [[1285]] წლის [[17 აპრილი|17 აპრილს]] ალყა შემოარტყა მარგატს. 38 დღიანი ალყის შემდეგ, რის დროსაც მაღაროელები გვირაბებს თხრიდნენ კედლების ქვეშ, ჩამოინგრა სამხრეთი კედელი. დამცველები პანიკამ მოიცვა და გვირაბთა დიდი რაოდენობის გამო [[23 მაისი|23 მაისს]] მუსლიმთ მეთაურს, ფახრ ალ-დინმუკრს დანებდნენ. კალაუნი მარგატში ორი დღის შემდეგ შევიდა. ალყის თვითმხილველი იყო თერთმეტი წლის აბუ ლ-ფიდა და მამამისი, [[ჰამა|ჰამას]] აიუბიდი გამგებელი. ჰოსპიტალიერებს უფლება მისცეს წაეღოთ ყველაფერი რაც უნდოდათ. მარგატის დანგრევის ნაცვლად კალაუნმა შეაკეთა იგი და სტრატეგიული მნიშვნელობის გამო დიდი გარნიზონი ჩააყენა.<ref name="EoI580">ed. Heinrichs, 1989, p. 580.</ref>

მარგატი, [[ისლამი|მუსლიმებისთვის]] ცნობილი, როგორც ''მარქაბი'' გახდა მამლუქთა ტრიპოლის პროვინციის რაიონი. ამ არეალის შენახვას სულთანი აფინანსებდა. მოგზაურმა [[იბნ ბატუტა|იბნ ბატუტამ]] მოინახულა ციხესიმაგრე და აღნიშნა, რომ ციხის გარეუბანი აშენებული იყო მათთვის, ვისაც არ მიეცა ციხეში შესვლის უფლება. რაიონის გამგებელმა მარგატზე დაყრდნობით შემოიღო სამხედრო წოდება — „20 მამლუქის ამირა“, რომელიც მას გადაეცემოდა, ვინც ციხესიმაგრეს ფლობდა. მას ჰქონდა დავალებული დაეცვა სანაპირო, განსაკუთრებით კვიპროსიდან მომდინარე საფრთხეებისგან, ასევე შეენახა სადარაჯო კოშკებიდა და დასაკვირვებელი პოსტები. [[ბურჯიტები|ბურჯიტების]] მმართველობისას, მარგატი ცნობილი იყო, როგორც საიმპერიო ციხე, სადაც ბევრი ცნობილი დამნაშავე იჯდა. [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] მუსლიმი ისტორიკოსი — ხალილ ალ-ზაჰირი აღნიშნავს, რომ მარქაბის ციხესიმაგრე ტრიპოლის პროვინციის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ადგილი იყო. „იგი წარმოადგენდა მიუდგომელ ციხეს და აკონტროლებდა ტერიტორიებს, სადაც მრავალი სოფელი მდებარეობდა“.<ref name="EoI580"/>

[[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის ეპოქაში]] მარგატი გახდა ამავე სახელობის [[კაზა|კაზის]] („რაიონი“) ადმინისტრაციული ცენტრი, რომელიც მოიცავდა სამ [[ნაჰია|ნაჰიას]]. [[1890-იანები|1890-იან წლებში]] ამ ტერიტორიებზე მდებარეობდა 393 დასახლება, საერთო მოსახლეობით — 39 671, რომელთაგან 21 121 [[ალავიტები|ალავიტი]] იყო. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტებს წარმოადგენდა [[ზეთისხილი]], [[ხახვი]], [[თამბაქო]] და [[აბრეშუმი]], რომლებიც ძირითადად [[ბეირუთი|ბეირუთის]] ვაჭრებზე იყიდებოდა. [[1884]] წლამდე ციხესიმაგრე წარმოადგენდა [[კაიმაკამი|კაიმაკამის]] რეზიდენციას, შემდეგ იგი [[ბანიასი|ბანიასში]] გადავიდა.<ref>ed. Heinrichs, 1989, p. 582.</ref>

== გალერეა ==
<gallery mode="packed" heights="150px">
ფაილი:Margat1.jpg|გარე კედელი
ფაილი:Marqab2.jpg|ციტადელი
ფაილი:Margat3.jpg|საწყობი
ფაილი:Margat5.jpg|კოშკი
ფაილი:Margat4.jpg|შვიდი მეტრის სიღრმის სარკმელი
ფაილი:Margat6.jpg|გარე ჭიშკარი
</gallery>

== ლიტერატურა ==
{{refbegin}}
*{{citation |last=Kennedy |first=Hugh |title=Crusader Castles |year=1994 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |isbn=0-521-42068-7}}
*{{citation |editor=W. P. Heinrichs |chapter =Al-Markab |title=E. J. Brill's The Encyclopaedia of Islam |volume=4 |year=1989 |publisher=BRILL |isbn= 9789004090828}}
*{{citation |last1=Folda |first1=Jaroslav |last2=French |first2=Pamela |last3=Coupel |first3=Pierre |title=Crusader Frescoes at Crac des Chevaliers and Marqab Castle |journal=Dumbarton Oaks Papers |publisher=Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University |volume=36 |year=1982 |pages=177–210 |jstor=1291467}}
*{{citation |last=Rey |first=Guillaume |title=Etudes sur les monuments de l'architecture militaire des Croisés en Syrie et dans l'ile de Chypre |year=1871 |publisher=Impr. nationale |location=Paris |language=French |url=https://archive.org/details/tudesurlesmonum01reygoog}}
{{refend}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{პორტალი ჯვაროსნული ლაშქრობები}}
{{Commons category|Margat|მარგატი}} 
* [http://www.pbase.com/dosseman_syria/marqab ტური სასახლის მიმართულებით] {{En}}
* [http://syria-times.net/?page_id=903 Syria Times] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171201041737/http://syria-times.net/?page_id=903 |date=2017-12-01 }} {{En}}
* [http://maxime.goepp.free.fr/site.php?site=margat maxime.goepp.free.fr] {{Fr}}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:ჰოსპიტალიერთა ციხესიმაგრეები და ფორტიფიკაციები]]
[[კატეგორია:სირიის ციხესიმაგრეები]]
[[კატეგორია:მამლუქების ციხესიმაგრეები]]