იხილეთ წყარო გვერდისთვის მარკუს ავრელიუსი

[[ფაილი:Marcus Aurelius Glyptothek Munich.jpg|thumb]]
'''იმპერატორი კეისარი მარკუს ავრელიუს ანტონინუს ავგუსტუსი''' ({{lang-la|MARCVS ANNIVS VERVS AVRELIVS CAESAR AVGVSTI PII FILIVS}}) (დ. [[26 აპრილი]], [[121]] — გ. [[17 მარტი]], [[180]]) — [[რომის იმპერატორი]] [[161]] წლიდან თავის გარდაცვალებამდე.

== ბიოგრაფია ==
მარკუს ავრელიუსი [[ისტორია]]ში დამკვიდრდა, როგორც დასავლური ცივილიზაციის განათლებული მონარქი და მოაზროვნე. იგი დაიბადა 121 წლის 26 აპრილს, [[რომი|რომში]], წარჩინებულთა მდიდარ ოჯახში, რომლის წარმომადგენლებიც აქტიურ მონაწილეობას იღებდნენ იმპერიის პოლიტიკურ ცხოვრებაში. იგი იყო შვილობილი იმპერატორ [[ანტონინუს პიუსი]]სა (ანტონინუსთა დინასტიის ეპოქაში ასეთი ტრადიცია იყო დამკვიდრებული: რომის იმპერატორები ჩვეულებრივ, მემკვიდრეობით კი არ ცვლიდნენ ერთმანეთს, არამედ ყოველ მათგანს, როგორც შვილობილს, წინამორბედი ასახელებდა ტახტის მემკვიდრედ და სიცოცხლეშივე თანამმართველად ნიშნავდა). მისი პაპა, ანიუს ვერუსი, სენატორთა წრეს განეკუთვნებოდა და მუდამ ეკავა პრეტორისა თუ კონსულის (სამგზის) საპატიო თანამდებობები. სამი წლის იქნებოდა მარკუსი როდესაც მამა გარდაეცვალა და შემდგომ მისი აღზრდა პაპამ ითავა. მარკუსის დედა-დომიტია ლუკილა, ასევე წარჩინებულთა ოჯახიდან იყო მის პაპას, კატილიუს სევერუსს, რომის პრეფექტის, ხოლო მამას, კალვისიუს ტულიუსს, კონსულის(ორგზის) თანამდებობები ეკავათ.

მარკუს ავრელიუსს ეკუთვნის ფილოსოფიური დღიური „ფიქრები“, რომელიც მისი სიკვდილის შემდეგ, საიმპერატორო კარავში იპოვეს.

== მემკვიდრეობა და რეპუტაცია ==
[[ფაილი:Castings of Ancient Roman busts in the Pushkin Museum (Antonin Pius, Marcus Aurelius and Clodius) by shakko.jpg|thumb|left|[[ანტონინუს პიუსი]]ს (მარცხნივ), მარკუს ავრელიუსის (ცენტრში) და [[კლოდიუს ალბინუსი]]ს (მარჯვნივ) ბიუსტები, [[პუშკინის მუზეუმი (მოსკოვი)|პუშკინის მუზეუმი]], [[მოსკოვი]]]]
მარკუს ავრელიუსის სახელს მის სიცოცხლეშივე დაუკავშირეს „მეფე-ფილოსოსფოსის“ ცნება. იმპერატორს ეს სახელი სიკვდილის შემდეგაც შემორჩა. [[კასიუს დიონ კოქცეიანუსი]] იმპერატორს მოიხსენიებს, როგორც ფილოსოფოსს.<ref>''HA Marcus'' 1.1, 27.7; Dio 71.1.1; James Francis, ''Subversive Virtue: Asceticism and Authority in the Second-Century Pagan World'' (University Park: Pennsylvania State University Press, 1995), 21 n. 1.</ref> ქრისტიანები, მათ შორის: წმინდა იუსტინე, ათენაგორასი და მელიტო იმპერატორს მსგავსად იხსენიებენ.<ref>Francis, 21 n.1, citing Justin, ''1 Apologia'' 1; Athenagoras, ''Leg''. 1; Eusebius, ''Historia Ecclesiastica'' 4.26.9–11.</ref> უკანასკნელი უფრო შორს წავიდა - იმპერატორს ანტონინუს პიუსსა და ადრიანეზე მეტად „ფილანტროპად და ფილოსოფოსად“ მიიჩნევს და უფრო დიდი კონტრასტულობის საჩვენებლად ნერონსა და —ომიციანეს ადარებს.<ref>Eusebius, ''Historia Ecclesiastica'' 4.26.9–11, qtd. and tr. Francis, 21 n. 1.</ref> „იმპერატორთა შორის,—წერს ჰეროდიანე,—მან მოგვცა საკუთარი სწავლებისა ნათელი საბუთი, არა უბრალო სიტყვებით ან ფილოსოფიური დოქტრინების ცოდნით, არამედ თავისი უმანკო ბუნებითა და ცხოვრების ზომიერი წესით“.<ref>Herodian, ''Ab Excessu Divi Marci'' 1.2.4, tr. Echols.</ref> 

ბრიტანელი მწერალი, ლეინ კინგი მარკუს ავრელიუსის მემკვიდრეობას მოიხსენიებს როგორც ტრაგიკულს, რადგანაც იმპერატორის „სტოიცისტური ფილოსოფია, რომელიც თავშეკავებულობას, მოვალეობის პირნათლად შესრულებასა და სხვებისადმი პატივისცემას ქადაგებს, ავრელიუსის გარდაცვალების შემდეგ საიმპერატორო ხაზმა საერთოდ უარყო“.<ref>This is the conclusion of [[Iain King|King's]] biography of Aurelius, [http://www.military-history.org/articles/thinkers-at-war-marcus-aurelius.htm Thinker at War], published August 2014, accessed November 2014.</ref>

[[1964]] წლის ფილმში [[რომის იმპერიის დაცემა (ფილმი)|რომის იმპერიის დაცემა]] მარკუს ავრელიუსს [[ალეკ გინესი]] განასახიერებს. [[2000]] წლის ფილმში [[გლადიატორი (2000 წლის ფილმი)|გლადიატორი]] კი,  — [[რიჩარდ ჰარისი]]. [[1964]] წლის ფილმში მარკუს ავრელიუსს [[კომოდუსი]]ს დამქაშები წამლავენ, რათა იმპერატორმა თავის მემკვიდრედ გაიუს ლივიუსი არ გამოაცხადოს. [[2000]] წლის ფილმში კი მარკუსს ავრელიუსს თავისი ვაჟი, [[კომოდუსი]] კლავს. 

== ლიტერატურა ==
{{ვიკიციტატა}}
{{Commons|Marcus Aurelius}}
*Astarita, Maria L. ''Avidio Cassio'' (in Italian). Rome: Edizione di Storia e Letteratura, 1983.
*Barnes, Timothy D. "Hadrian and Lucius Verus." ''Journal of Roman Studies'' 57:1–2 (1967): 65–79.
*Birley, Anthony R. ''Marcus Aurelius: A Biography''. New York: Routledge, 1966, rev. 1987. ISBN 0-415-17125-3
*Birley, Anthony R. "Hadrian to the Antonines." In ''The Cambridge Ancient History Volume XI: The High Empire, A.D. 70–192'', edited by Alan Bowman, Peter Garnsey, and Dominic Rathbone, 132–94. New York: Cambridge University Press, 2000. ISBN 978-0-521-26335-1
*Champlin, Edward. "The Chronology of Fronto." ''Journal of Roman Studies'' 64 (1974): 136–59.
*Champlin, Edward. ''Fronto and Antonine Rome''. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1980. ISBN 0-674-32668-7
*Millar, Fergus. ''The Roman Near East: 31 BC&nbsp;–&nbsp;AD 337''. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1993. ISBN 0-674-77886-3
*McLynn, Frank. ''Marcus Aurelius: Warrior, Philosopher, Emperor''. London: Bodley Head, 2009. ISBN 978-0-224-07292-2 [https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=29912 online review]
*Stephens, William O. [http://www.continuumbooks.com/books/detail.aspx?BookId=157869&SntUrl=148529 ''Marcus Aurelius: A Guide for the Perplexed''] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130119162050/http://www.bloomsbury.com/uk/marcus-aurelius-a-guide-for-the-perplexed-9781441108104/ |date=2013-01-19 }}. London: Continuum, 2012. ISBN 978-1-4411-2561-3
*Stertz, Stephen A. "Marcus Aurelius as Ideal Emperor in Late-Antique Greek Thought." ''The Classical World'' 70:7 (1977): 433–39.
*Syme, Ronald. "The Ummidii." ''Historia'' 17:1 (1968): 72–105.

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{რომის იმპერატორები}}

[[კატეგორია:რომის იმპერატორები]]
[[კატეგორია:რომაელი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 26 აპრილი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 121]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 17 მარტი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 180]]
[[კატეგორია:რომის გაღმერთებული იმპერატორები]]
[[კატეგორია:II საუკუნის რომის იმპერატორები]]
[[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]]