იხილეთ წყარო გვერდისთვის მარშალიანეს კოდექსი

[[ფაილი:Codex_Marchalianus_Pg_71.JPG|მარჯვნივ|მინი|282x282პქ|ფრაგმენტი ეზ.5:12-17]]
[[ფაილი:Codex_Marchalianus_(Ezk_1,28-2,6).JPG|მარჯვნივ|მინი|303x303პქ|ფრაგმენტი ეზ. 1:28:2:6]]
[[ფაილი:Codex_Marchalianus,Tischendorf's_facsimile_(Dan_1-9).JPG|მარჯვნივ|მინი|285x285პქ|დან.1-9 ტიშენდორფის გამოცემა (1869)]]
'''მარშალიანეს კოდექსი''' (Codex Marchalianus), რომელიც აღინიშნება Q ასო-ნიშნით — [[VI საუკუნე|VI საუკუნის]]  [[ბერძნული ენა|ბერძნული]] ხელნაწერი, სეპტუაგინტას ასლი, რომელიც თავის მხრივ ითარგმნა ებრაული ბიბლიიდან ([[თანახი]] ან [[ძველი აღთქმა]]). ტექსტი დაწერილია ტყავის [[ეტრატი|ეტრატზე]] უნციალური ბერძნულით. სიძველის მიხედვით იგი განეკუთვნება მე-6 საუკუნის ხელნაწერს.<ref name="Würthwein">{{Cite book|author=Würthwein Ernst|year=1988|title=Der Text des Alten Testaments|location=Stuttgart|publisher=[[Deutsche Bibelgesellschaft]]|page=85}}</ref>

ხელნაწერის სახელწოდება დაკავშირებულია მისი ყოფილი მფლობელის - რენე მარშალის სახელთან.<ref name="Metzger">{{Cite book|author=[[Bruce M. Metzger]]|title=Manuscripts of the Greek Bible: An Introduction to Palaeography|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|year=1981|page=94|url=https://books.google.com/books?id=Z35H7PQDQ1oC&pg=PA94}}</ref>

== აღწერა ==
ხელნაწერი არის საბეჭდი თაბახის 1/4 ზომის მოცულობით, რომელიც აწყობილია ხუთი ან 10 გვერდისაგან ისევე, როგორც ვატიკანის  ან როსანენსის კოდექსები. იგი შეიცავს 12 წინასწარმეტყველის ტექსტს: [[ესაია წინასწარმეტყველი|ესაია]]ს, [[წინასწარმეტყველება იერემიასი|იერემია]]ს წიგნს, ბარუქის, გოდებისა და ეპისტოლეების წიგნებთან ერთად, [[ეზეკიელი]]ს წიგნს, [[დანიელი]]ს წიგნს, სუსანა და ბელთან ერთად. 12 წინასწარმეტყველთა  წიგნების თანმიმდევრობა უჩვეულოა: ოსია, [[ამოს წინასწარმეტყველი|ამოსი]], მიქია, იოელი, [[აბდია წინასწარმეტყველი|აბდია]], [[იონა წინასწარმეტყველი|იონა]], ნაუმი, [[აბაკუმ წინასწარმეტყველი|აბაკუმი]], [[სოფონია წინასწარმეტყველი|სოფონია]], [[ანგია წინასწარმეტყველი|ანგია]], [[ზაქარია წინასწარმეტყველი|ზაქარია]] და [[მალაქია წინასწარმეტყველი|მალაქია]]. ამ წიგნთა თანმიმდევრობა წარმოდგენილია იმავე თანმიმდევრობით, როგორც ეს ვატიკანურ კოდექსშია.<ref name="Swete">{{cite book|last=Swete|first=Henry Barclay|authorlink=Henry Barclay Swete|coauthors=|title=An Introduction to the Old Testament in Greek|publisher=|year=1902|location=Cambridge|pages=[https://archive.org/details/anintrotooldtes00swetuoft/page/120 120]|url=https://archive.org/details/anintrotooldtes00swetuoft|isbn=}}</ref>

რეალურად ხელნაწერი შედგება 416 ეტრატის ფურცლისაგან, მაგრამ პირველი თორმეტი გვერდი შეიცავს პატრისტიკულ საკითხებს და არ წარმოადგენენ ორიგინალური ხელნაწერის ნაწილს. გვერდების ზომა არის 11 x 7 ინჩი (29 x 18 სმ). თითოეულ გვერდზე ნაწერი წარმოდგენილია ერთ სვეტად, თითო სვეტზე 29 ხაზია და თითო ხაზზე 24-30 ასო-ნიშანია.{{R2|Rahlfs}}<ref name="Swete121">{{cite book|last=Swete|first=Henry Barclay|authorlink=Henry Barclay Swete|coauthors=|title=An Introduction to the Old Testament in Greek|publisher=|year=1902|location=Cambridge|pages=[https://archive.org/details/anintrotooldtes00swetuoft/page/121 121]|url=https://archive.org/details/anintrotooldtes00swetuoft|isbn=}}</ref>
იგი დაწერილია მუქი უნციალური ბერძნულით, ე.წ კოპტური სტილით.{{R2|Metzger}}

XIX საუკუნის პირველ ნახევარში იგი მიჩნეული იყო, როგორც სეპტუაგინტის ერთ-ერთი ყველაზე ძველი ხელნაწერი. საზოგადოდ აღიარებულია, რომ მარშალიანეს კოდექსი ეკუთვნის კარგად განსაზღვრულ ტექსტური ოჯახს ჰისექიას მახასიათებლებით, შესაბამისად მისი ტექსტი არის ჰისექიას რედაქციის შედეგი ( A, 26, 86, 106, 198, 233 ხელნაწერებთან ერთად).<ref>[http://www.scribd.com/doc/29198994/The-Cambridge-History-of-the-Bible-Vol-2-The-West-From-the-Fathers-to-the-Reformation ''The Cambridge History of the Bible''] (Vol. 2 - The West From the Fathers to the Reformation), ed. by G. W. H. Lampe, Cambridge University Press 2006, p. 19</ref><ref>Natalio Fernández Marcos, Wilfred G. E. Watson, [https://books.google.com/books?id=8MbvEZ4bgdwC&pg=PA242 ''The Septuagint in context: introduction to the Greek version of the Bible''] (Brill: Leiden 2000), p. 242</ref>

== შენიშვნები მინდვრებზე ==

ეზეკიელისა და გოდების წიგნებში დაახლოებით სამოცდაათამდე ონომასტიკური სახელებია დატანილი აშიებზე.{{R2|Metzger}}. ასევე აშიებზე დამატებულია ჰეგზაპლარული იკითხვისები.<ref>{{cite book|title=The Text of the Old Testament: An Introduction to the Biblia Hebraica|author=Ernst Wurthwein|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|url=https://books.google.com.gt/books?id=T2w9AwAAQBAJ&pg=PA334&lpg=PA334&dq=codex+marchalianus+tetragrammaton&source=bl&ots=K0F5aK7uJ6&sig=Eal0zjYdfxqTTkPa2DwL9PGYfJQ&hl=es&sa=X&ei=izYgVZ_sGMWisAXa-oB4&ved=0CDcQ6AEwBTgK#v=onepage&q=codex%20marchalianus%20tetragrammaton&f=false}}</ref>

=== ტეტრაგრამატონი მარშალიანეს კოდექსში ===

ესაია წინასწარმეტყველის წიგნის 45:18, სადაც სეპტუაგინტის ბერძენმა მთარგმნელმა "მე ვარ იჰვჰ"  (אני יהוה) თარგმნა, როგორც εγω ειμι, მოგვიანებით შესწორებულ იქნა ფრაზით "მე ვარ უფალი".<ref>John T. Townsend, "The Gospel of John and the Jews: The Story of a Religious Divorce", in: [//en.wikipedia.org/wiki/Alan_T._Davies Alan T. Davies], ed., ''Antisemitism and the Foundations of Christianity'' (Paulist Press, 1979): p. 77</ref>

ხელნაწერი გამოიყენებოდა ტეტრაგრამატონთან დაკავშირებული დისკუსიის დროს.<ref>{{cite book|title=From God To Us Revised and Expanded: How We Got Our Bible|author1=[[Norman L. Geisler]]|author2=William E. Nix|url=https://books.google.com.gt/books?id=2sP5Ws0yj48C&pg=PT451&lpg=PT451&dq=codex+marchalianus+tetragrammaton&source=bl&ots=pWgneyful4&sig=308PQoytnZWW63I9use0qaJ9rxE&hl=es&sa=X&ei=izYgVZ_sGMWisAXa-oB4&ved=0CCUQ6AEwAjgK#v=onepage&q=codex%20marchalianus%20tetragrammaton&f=false|year=2012|publisher=Moody Publishers|ISBN=0802483925}}</ref> მარშალიანეს კოდექსი ღმერთის სახელი აღმნიშვნელად იყენებს ბერძნულ ტრანსლიტერაციას ΙΑΟ,<ref>{{cite book|title=Apocalypticism, Prophecy and Magic in Early Christianity: Collected Essays|author=[[David Edward Aune]]|year=2006|publisher=Mohr Siebeck|url=https://books.google.com.gt/books?id=KAeBoHJJrywC&pg=PA363&lpg=PA363&dq=codex+marchalianus+tetragrammaton&source=bl&ots=khuw-ynEwL&sig=_Bo6aDx7oXos086DFbM7o6H-cy4&hl=es&sa=X&ei=izYgVZ_sGMWisAXa-oB4&ved=0CFAQ6AEwCTgK#v=onepage&q=codex%20marchalianus%20tetragrammaton&f=false|isbn=3-16-149020-7|page=363}}</ref><ref>see Rahlfs, Verzeichnis der griechischen Handschriften des Alten Testaments, I.1 [2004], pp. 346-350</ref><ref>{{cite web|url=http://lists.ibiblio.org/pipermail/b-hebrew/2013-June/050139.html|title=G.Gertoux and the Name...}}</ref> ანდა გარკვეული წიგნების შიდა აშიებზე ტეტრაგრამატონს, ბერძნული წანაწერით (ΠΙΠΙ).{{R2|Metzger}}

== ხელნაწერის ისტორია ==
ხელნაწერი  დაწერილია ეგვიპტეში, არა უგვიანეს VI საუკუნისა. როგორც ჩანს, იგი ეგვიპტეში დარჩა IX საუკუნის ბოლომდე,  რამდენადაც  შესწორებებსა და შენიშვნებში, ასევე უშუალოდ ტექსტში წარმოდგენილი ასოებისთვის დამახასიათებელია ეგვიპტური ფორმები. XI საუკუნის ბოლოს ეგვიპტიდან იგი გადაიტანეს სამხრეთ იტალიაში, ხოლო შემდეგ – საფრანგეთში, სადაც იგი პარიზის ახლოს წმ.დენისის სააბატოს საკუთრება გახდა.{{r2|Swete}} რენე მარშალმა (აქედან მომდინარეობს ხელნაწერის სახელწოდება) ხელნაწერი მოიპოცა წმ. დენისის სააბატოდან. მარშალის ბიბლიოთეკიდან იგი  კარდინალ ლა როშეფუკალდის ხელში გადავიდა, რომელმაც თავის მხრივ წამოადგინა კლერმონის კოლეჯში.{{r2|Metzger}} და ბოლოს, 1785 წელს, ხელნაწერი შეიძინა ვატიკანის ბიბლიოთეკამ, სადაც დღესაც ინახება{{R2|Swete}}<ref name="C. v">C. v.</ref>

ხელნაწერი ცნობილი იყო ბერნარ დე მონფაკონისა და ჯუზეპე ბიანჩინისათვის. ხელნაწერის ტექსტი გამოყენებულ იქნა ჯ. მორიუსის, ვეტშეინისა და მონფაკონის მიერ. იგი კრიტიკულად განიხილა ჯეიმზ პარსონმა და რედაქტირება გაუკეთა ტიშენდორფმა ''Nova Collectio''-ს მეოთხე (1869), pp.&nbsp;225–296,<ref name="C. v"/> და მეცხრე ტომში (1870), pp.&nbsp;227–248. 1890 წელს ჯუზეპე კოზა-ლუზიმ  რედაქტირება გაუკეთა ხელნაწერის ტექსტს.<ref>Giuseppe Cozza-Luzi, ''Prophetarum codex Graecus Vaticanus 2125'' (Romae, 1890)</ref>

1890 წელს სერიანის მიერ შემოთავაზებული იქნა მოსაზრება, რომ კოდექსი ასახავს ჰისექიანურ რედაქციას, თუმცა ჰეგზაპლარული ნიშნები თავისუფლად არის დამატებული , ხოლო არშიებზე უხვად არის გამოყენებული ამონაწერები აქვილას, სვიმაქოსის, თოდოტიონისა და სეპტუაგინტი ჰეგზაპლარული რედაქციებიდან.<ref name="Rahlfs">[//en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Rahlfs Alfred Rahlfs], [https://archive.org/stream/mitteilungendess00akaduoft#page/272/mode/2up ''Verzeichnis der griechischen Handschriften des Alten Testaments, für das Septuaginta-Unternehmen''], Göttingen 1914, pp. 273-274.</ref>

ხელნაწერი განთავსებულია ვატიკანის ბიბლიოთეკაში (Vat.Gr.2125)

== იხილეთ აგრეთვე ==
* ადრეული ქრისტიანული ხელოვნება და არქიტექტურა

== ლიტერატურა ==
{{Reflist|2}}

== დამატებითი საკითხავი ==
* Constantin von Tischendorf, [https://archive.org/stream/Tischendorf.iv.monumentaSacraInedita.newcollection.subscript.6vols.1857-1870/04.MonumentaSacraInedita.NC.PsalTurDanMarchVat.v4.Tischendorf.Subsc.1869.#page/n257/mode/2up ''Nova Collectio'' 4 (1869)], pp.&nbsp;225–296 [text of the codex]
* Joseph Cozza-Luzi, ''Prophetarum codex Graecus Vaticanus 2125'' (Romae, 1890)
* Antonio Ceriani, ''De codice Marchaliano seu Vaticano Graeco 2125'' (1890)
* Alfred Rahlfs, [https://archive.org/stream/mitteilungendess00akaduoft#page/273/mode/2up ''Verzeichnis der griechischen Handschriften des Alten Testaments, für das Septuaginta-Unternehmen''], Göttingen 1914, p.&nbsp;273
* {{Cite book|last=[[Bruce M. Metzger]]|year=1981|author=[[Bruce M. Metzger]]|title=Manuscripts of the Greek Bible: An Introduction to Palaeography|url=https://archive.org/details/manuscriptsofgre0000metz|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|page=Plate 21, p.&nbsp;94}}
* Codex Marchalianus, Vat.Gr.2125 [http://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.gr.2125]

[[კატეგორია:VI საუკუნის ბიბლიური ხელნაწერები]]