იხილეთ წყარო გვერდისთვის მილტონ ფრიდმანი

{{ინფოდაფა ეკონომისტი}}
'''მილტონ ფრიდმანი''' ({{lang-en|Milton Friedman}}; დ. [[31 ივლისი]], [[1912]] – გ. [[16 ნოემბერი]], [[2006]]) —  ამერიკელი [[ეკონომიკა|ეკონომისტი]], რომელმაც 1976 წელს  [[Consumption (economics)|მოხმარების ანალიზის]], [[Money supply|მონეტარული ისტორიისა]] და [[stabilization policy|სტაბილიზაციის პოლიტიკის]] თეორიისა და სირთულეების შესახებ კვლევისთვის მიიღო [[ნობელის პრემია ეკონომიკაში]].<ref name="nobel1">{{cite web|title=Milton Friedman on nobelprize.org|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/1976/|year=1976|publisher=Nobel Prize|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412092230/http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/1976/|archive-date=April 12, 2008|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

[[ჯორჯ სტიგლერთან]] და სხვა ეკონომისტებთან ერთად, ფრიდნმანი იყო [[ჩიკაგოს ეკონომიკური სკოლა|ჩიკაგოს ეკონომიკური სკოლის]] იმ ინტელექტუალ ლიდერთა შორის, რომლებმაც უარყვეს [[კეინსიანური ეკონომიკა|კეინსიანიზმი]] [[მონეტარიზმი | მონეტარიზმის]] მეშვეობით, 1970-იან წლებამდე, მანამ სანამ აღმოჩნდებოდა, რომ [[ახალი კლასიკური ეკონომიკა]] ეფუძვნებოდა [[რაციონალური მოლოდინები | რაციონალური მოლოდინების]] კონფეცპტს. რამდენიმე სტუდენტი და ახალგაზრდა პროფესორი, რომლებიც ფრიდმანმა აიყვანა სამსახურში ან გაუწია მენტორობა, მომავალში  წამყვანი ეკონომისტები გახდნენ. მათ შორისაა [[გერი ბეკერი]], [[რობერტ ფოგელი]], [[ტომას სოუელი]] <ref>{{cite book|title=A Personal Odyssey|author=Thomas Sowell|page=320|publisher=Free Press|isbn=978-0743215084|url=https://books.google.com/books?id=jADMwD6NgX0C|date=2016}}{{Dead link|date=თებერვალი 2024 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> და [[რობერტ ლუკას უმცროსი]].<ref>{{cite book|author=Johan Van Overtveldt|title=The Chicago School: How the University of Chicago Assembled the Thinkers Who Revolutionized Economics and Business|url=https://books.google.com/books?id=GKcrdEN_3WUC |date=2009|publisher=Agate Publishing|isbn=978-1-57284-649-4}}</ref>

ფრიდმანის გამოწვევები დაიწყო 1950-იან წლებში, [[მოხმარების ფუნქცია|მოხმარების ფუნქციის]] რეინტერპრეტაციასთან ერთად. შემდგომში ფრიდმანმა ამას უწოდა „გულუბრყვილო [[კეინსიანური ეკონომიკა|კეინსიანინური]] თეორია“.<ref name=pbsinterview>{{cite web|title=Milton Friedman|website=Commanding Heights|publisher=PBS|date=October 1, 2000|url=https://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitext/int_miltonfriedman.html#7|accessdate=September 19, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110908104355/http://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitext/int_miltonfriedman.html#7|archive-date=September 8, 2011|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

1960-იან წლებში ის გახდა კეინსიანური სამთავრობო პოლიტიკის მთავარი მოწინააღმდეგე<ref>[http://www.dallasfed.org/research/ei/ei0202.html "Milton Friedman—Economist as Public Intellectual"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090529013032/http://www.dallasfed.org/research/ei/ei0202.html |date=May 29, 2009}}. . Dallasfed.org (April 1, 2016). Retrieved on September 6, 2017.</ref> და აღწერა მისი მიდგომა, როგორც „''კეინსიანური ენისა და სახელმწიფო აპარატის''“ გამოყენება თავისი წინასწარი დასკვნის უარსაყოფად.<ref>{{cite book|title=The Making of Modern Economics: The Lives and Ideas of the Great Thinkers|author=Mark Skousen|page=407|publisher=M.E. Sharpe|isbn=978-0-7656-2227-3|url=https://books.google.com/books?id=6sisXMv_AecC&q=friedman%20we.are.all.keynesians.now&pg=PA407|date=2009}}</ref> მან თეორიულად ჩამოაყალიბა, რომ [[ბუნებრივი უმუშევრობის დონე]] არსებობს და ამტკიცებდა, რომ უმუშევრობა ამ დონის ქვემოთ ინფლაციის დაჩქარების მიზეზი გახდებოდა.<ref>Among macroeconomists, the "natural" rate has been increasingly replaced by [[James Tobin]]'s [[NAIRU]], the non-accelerating inflation rate of unemployment, which is seen as having fewer normative connotations.</ref> ის ასევე ამტკიცებდა, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში [[ფილიპსის მრუდი]] იყო ვერტიკალური „ბუნებრივ მაჩვენებელთან“ და იწინასწარმეტყველა [[სტაფლაცია]]<ref>Paul Krugman (1995). ''Peddling Prosperity: Economic Sense and Nonsense in an Age of Diminished Expectations''. [https://archive.org/details/peddlingprosperi0000krug_1995/page/43 <!-- quote=friedman stagflation krugman decisive. --> p. 43]. "In 1968 in one of the decisive intellectual achievements of postwar economics, Friedman not only showed why the apparent tradeoff embodied in the idea of the Phillips curve was wrong; he also predicted the emergence of combined inflation and high unemployment ... dubbed 'stagflation".</ref>

ფრიდმანმა წარმოადგინა „მონეტარიზმის“ სახელით ცნობილი ალტერნატიული მაკროეკონომიკური ხედვა და ამტკიცებდა, რომ მყარი და დაბალანსებული, [[ფულის მიწოდება|ფულის მიწოდების]] მცირედი ზრდა იყო უკეთესი ეკონომიკური პოლიტიკა.<ref name=bestofbothworlds/> 
მისმა იდეებმა [[მონეტარული პოლიტიკა|მონეტარული პოლიტიკის]], [[დაბეგვრა|დაბეგვრის]], [[პრივატიზაცია|პრივატიზაციის]] და [[დერეგულაცია|დერეგულაციის]] შესახებ გავლენა მოახდინა მთავრობის პოლიტიკაზე, განსაკუთრებით 1980-იან წლებში. მისმა [[მონეტარიზმი|მონეტარულმა თეორიამ]] გავლენა მოახდინა ფედერალური სარეზერვო სისტემის გადაწყვეტილებებზე [[2007-2008 წწ. ფინანსური კრიზისი|2007-2008 წწ.-ების მსოფლიო კრიზისის]] წინააღმდეგ ბრძოლის დროს.<ref>Edward Nelson (April 13, 2011). [http://www.federalreserve.gov/PubS/feds/2011/201126/201126pap.pdf "Friedman's Monetary Economics in Practice"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20141231143039/http://www.federalreserve.gov/pubs/feds/2011/201126/201126pap.pdf |date=December 31, 2014}}. "in important respects, the overall monetary and financial policy response to the crisis can be viewed as Friedman's monetary economics in practice. ... Friedman's recommendations for responding to a financial crisis largely lined up with the principal financial and monetary policy measures taken since 2007". "Review" in ''Journal of Economic Literature'' (December 2012). 50#4. pp. 1106–09.</ref>
მილტონ ფრიდმანი იყო [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელი]] პრეზიდენტის [[რონალდ რეიგანი | რონალდ რეიგანის]]<ref name="ebenstein">Ebenstein, Alan O. (2007). Milton Friedman: A Biography. St. Martin's Press. ISBN 978-0-230-60345-5.</ref> და ბრიტანეთის [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატორი]] პრემიერ მინისტრის [[მარგარეტ ტეტჩერი | მარგარეტ ტეტჩერის]] მრჩეველი.<ref name="google576"/> მისი პოლიტიკური ფილოსოფია ხოტბას ასხამდა [[თავისუფალი ბაზარი|თავისუფალი ბაზრის]] ეკონომიკურ სისტემას მინიმალური ჩარევით. მან ერთხელ განაცხადა, რომ მისი მონაწილეობა [[სამხედრო ბეგარა|სამხედრო ბეგარის]] გაუქმების საქმეში იყო მისი ყველაზე საამაყო მიღწევა. 
1962 წლის წიგნში, „[[კაპიტალიზმი და თავისუფლება]]“, ფრიდმანი იცავდა ისეთ პოლიტიკას, როგორიცაა [[სარეზერვო ჯარი]], თავისუფალი [[მცურავი გაცვლითი კურსი]],[[სამედიცინო ლიცენზია|სამედიცინო ლიცენზიის]] გაუქმება, [[უარყოფითი საშემოსავალო გადასახადი]] და [[სასკოლო ვაუჩერი]].<ref>[http://www.econlib.org/library/Enc/bios/Friedman.html "Milton Friedman (1912–2006)"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070103173849/http://www.econlib.org/library/enc/bios/Friedman.html |date=January 3, 2007}}. Econlib.org. Retrieved on September 6, 2017.</ref> და ეწინააღმდეგებოდა [[ნარკოტიკების წინააღმდეგ ომი|ნარკოტიკების წინააღმდეგ ომს]].

მისმა მხარდაჭერამ [[სკოლის არჩევა|სკოლის არჩევის]] საკითხთან დაკავშირებით, ფრიდმანი მიიყვანა Friedman Foundation for Educational Choice-ის დაარსებამდე, შემდეგში [[EdChoice]].<ref name=sullivan>{{cite magazine|author=Maureen Sullivan|title=Milton Friedman's Name Disappears From Foundation, But His School-Choice Beliefs Live On|url=https://www.forbes.com/sites/maureensullivan/2016/07/30/milton-friedmans-name-disappears-from-foundation-but-his-school-choice-beliefs-live-on/#ed848a179437|accessdate=September 14, 2016|magazine=Forbes|date=July 30, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160921200835/http://www.forbes.com/sites/maureensullivan/2016/07/30/milton-friedmans-name-disappears-from-foundation-but-his-school-choice-beliefs-live-on/#ed848a179437|archive-date=September 21, 2016|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>
[[მილტონ ფრიდმანის ბიბლიოგრაფია|ფრიდმანის შრომები]] მოიცავს მონოგრაფიებს, წიგნებს, მეცნიერულ სტატიებს, რეფერატებს, საგაზეთო სტატიებს, სატელევიზიო პროგრამებს და ლექციებს, რომლებიც შეეხება ეკონომიკური და საჯარო მართველობის საკითხების ფართო ნაწილს.<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/biography/Milton-Friedman|title=Milton Friedman|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|accessdate=August 2, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170802212154/https://www.britannica.com/biography/Milton-Friedman|archive-date=August 2, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> მის წიგნებსა და ესეებს აქვთ გლობალური გავლენა, მათ შორის ყოფილ [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა ქვეყნებში]].<ref>"Capitalism and Friedman" (editorial). ''[[The Wall Street Journal]]''. November 17, 2006.</ref><ref>{{cite web|title=Remarks at Milton Friedman Memorial Service|author=Václav Klaus|date=January 29, 2007|url=http://www.klaus.cz/klaus2/asp/clanek.asp?id=3DpXss5H9RJv|accessdate=August 22, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20070702192445/http://klaus.cz/klaus2/asp/clanek.asp?id=3DpXss5H9RJv|archive-date=July 2, 2007|url-status=dead|df=mdy-all|author-link=Václav Klaus}}</ref><ref name=defaming>Johan Norberg (October 2008). [http://reason.com/archives/2008/09/26/defaming-milton-friedman "Defaming Milton Friedman: Naomi Klein's disastrous yet popular polemic against the great free market economist"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100411211951/http://reason.com/archives/2008/09/26/defaming-milton-friedman |date=April 11, 2010 }}. ''Reason Magazine''. Washington, D.C.</ref><ref>{{harvnb|Friedman|1999}}, p. 506.</ref> გამოკითხვის შედეგად ფრიდმანი დასახელდა მეორე ყველაზე პოპულარულ ეკონომისტად 20-ე საუკუნეში, [[ჯონ მეინარდ კეინზი | ჯონ მეინარდ კეინზის]] შემდეგ.<ref>William L Davis, Bob Figgins, David Hedengren and Daniel B. Klein (May 2011). [http://econjwatch.org/articles/economics-professors-favorite-economic-thinkers-journals-and-blogs-along-with-party-and-policy-views "Economic Professors' Favorite Economic Thinkers, Journals, and Blogs"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20111218212117/http://econjwatch.org/articles/economics-professors-favorite-economic-thinkers-journals-and-blogs-along-with-party-and-policy-views |date=December 18, 2011}}. ''Econ Journal Watch''. 8(2). pp. 126–46.</ref> „[[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტმა]]“ ფრიდმანი დაახასიათა, როგორც „მეოცე საუკუნის მეორე ნახევრის ყველაზე გავლენიანი ეკონომისტი... შესაძლოა ორივე ნახევრის“.<ref>{{cite news|title=Milton Friedman, a giant among economists |url=https://www.economist.com/business/displaystory.cfm?story_id=8313925|date=November 23, 2006|work=The Economist|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080217004356/http://www.economist.com/business/displaystory.cfm?story_id=8313925|archive-date=February 17, 2008|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

== ადრეული ცხოვრება ==
მილტონ ფრიდმანი დაიბადა [[ნიუ იორკი|ნიუ იორკში]], [[ბრუკლინში]] 1912 წლის 31 ივლისს. მისი მშობლები, სარა ეთელი (გათხოვებამდე ლანდაუ) და ჟან სოლ ფრიდმანი,<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=aYlmAAAAMAAJ&q=%22Bklyn.,+N.Y..+July+31.+1912;+s.+Jeno+Saul+and+Sarah+Ethel+(Landau);+BA.+Rutgers+%22 |title=Who's who in American Jewry |year=1980}}</ref> იყვნენ ებრაელი მიგრანტები [[იმერკარპატიის ოლქი|კარპატების უკრაინიდან]], ქალაქ [[ბერეგოვო | ბერეგოვოდან]]. ორივე მუშაობდა მშრალი პროდუქტების მაღაზიის გამყდიველად. მალევე, მილტონის დაბადების შემდეგ, ოჯახი გადასახლდა, [[ნიე-ჯერსი|ნიუ-ჯერსის]] ქალაქ რეჰვეიში. თინეიჯერობის წლებში, ფრიდმანი ავტო ავარიაში დაშავდა, რის შედაგადაც ზედა ტუჩზე ნაიარევი დარჩა.<ref>{{harvnb|Ebenstein|2007|p=10}}</ref><ref>Milton & Rose Friedman, ''Two Lucky People. Memoirs'', Chicago 1998, p. 22.</ref> ნიჭიერმა სტუდენტმა 1928 წელს, 16 წლის ასაკში, დაამთავრა ჰეივეის საშუალო სკოლა.<ref>{{Cite book|author=Eamonn Butler|year=2011|title=Milton Friedman|series=Harriman Economic Essentials|chapter=Ch. 1}}</ref><ref>{{harvnb|Ebenstein|2007|pp=5–12}}</ref> მან მიიღო სტიპენდია [[რატგერსის უნივერსიტეტი|რატგერსის უნივერსიტეტში]], მიუხედავად იმისა, რომ მაშინ კერძო უნივერსიტეტი ნაკლებ მხარდაჭერას იღებდა ნიუ ჯერსის შტატისგან, რაც ართულებდა სტიპენდიის გაცემას. ფრიდმანი სპეციალიზდა მათემატიკასა და ეკონომიკაში და მასზე გავლენა მოახდინა ორმა პროფესორმა, [[არტურ ბარნსი|არტურ ბარნსმა]] და [[ჰომერ ჯონსი (ეკონოსმისტი)|ჰომერ ჯონსმა]], რომლებმაც დაარწმუნეს ფრიდმანი, რომ ეკონომიკას შეეძლო დაემთავრებინა [[დიდი დეპრესია]].
ფრიდმანმა უნივერსიტეტი 1932 წელს დაამთავრა და აპირებდა სადაზღვევო ანგარიშების სპეციალისტი გამხდარიყო, მაგრამ მას შესთავაზეს ორი სტიპენდია სწავლის გასაგრძელებლად [[ბრაუნის უნივერსიტეტი|ბრაუნის უნივერსიტეტში]] მათემატიკის მიმართულებით და [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტში]] ეკონომიკის სფეროში.<ref>{{cite news|title=Milton Friedman and his start in economics|url=https://www.youtube.com/watch?v=EhYOtG2pt3w|date=August 2006|publisher=Young America's Foundation|accessdate=March 12, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130223172833/http://www.youtube.com/watch?v=EhYOtG2pt3w|archive-date=February 23, 2013|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ფრიდმანის არჩევანი მეორეზე შეჩერდა და 1933 წელს მაგისტრის ხარისხიც მიიღო. მასზე დიდი გავლენა მოახდინა [[ჯაიკობ ვინერ|ჯეიკობ ვინერმა]], [[გრენკ ნაითი|ფრენკ ნაითმა]] და [[ჰენრი სიმსონი|ჰენრი სიმსონმა]]. ჩიკაგოში ფრიდმანი შეხვდა თავის მომავალ მეუღლეს, ეკონომისტ [[როზა ფრიდმანი|როზა ფრიდმანს]].
1933-1934 წლებში, ის სწავლობდა სტატისტიკას [[კოლუბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტში]] სტატისტიკოს და ეკონომისტ [[ჰაროლდ ჰოტელინგი|ჰაროლდ ჰოტელინგთან]] ერთად. 1934-1935 წლებში, ის უკან ჩიკაგოში დაბრუნდა და მუშაობდა ასისტენტ-მკვლევარად [[ჰენრი შულცი|ჰენრი შულცთან]]. შულცი შემდეგში მუშაობდა „მოთხოვნის თეორია და გაზომვა.“ ამ წელს ფრიდმანმა შეიძინა ორი მეგობარი, [[ჯორჯ სტიგლერი]] და [[ალენ უოლისი]], რამაც მთელი სიცოცხლე გასტანა.<ref>{{harvnb|Ebenstein|2007|pp=13–30}}</ref>

== საჯარო სამსახური ==
ფრიდმანმა ვერ შეძლო ეპოვნა აკადემიური დასაქმების ადგილი და 1935 წელს, ის თავის მეგობარ უოლისს გაჰყვა [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]], სადაც [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|რუზველტის]] [[ახალი კურსი]] იყო „მხსნელი“ ბევრი ახალგაზრდა ეკონომისტისთვის.<ref>{{cite web|title=Nobel laureate economist Milton Friedman dies at 94|author=Mark Feeney|date=November 16, 2006|url=https://www.boston.com/news/globe/city_region/breaking_news/2006/11/nobel_lauriet_e.html|website=The Boston Globe|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20070330084012/http://www.boston.com/news/globe/city_region/breaking_news/2006/11/nobel_lauriet_e.html|archive-date=March 30, 2007|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

ფრიდმანმა და მისმა ცოლმა სამუშაოს განვითარების ადმიანისტრაცია WPA, სამოქალაქო დაცვის კორპუსი CCC და საჯარო სამსახურების ადმინისტრაცია PWA მიიჩნიეს შესაბამის პასუხად კრიტიკული სიტუაციისთვის, მაგრამ არა ფასის და ხელფასის მარეგულირებელი საზომები, რაც ეროვნული აღმდგენი ადმინისტრაციის და აგრარული შემსწორებელი ადმინისტრაციის მიერ იყო შემოთავაზებული.<ref>{{harvnb|Friedman|1999|p=59}}</ref> ფრიდმანმა შემდეგში თქვა, რომ ყველა სამთავრობო ჩარევა, რომელიც ასოცირდებოდა „ახალ კურსთან“ იყო "არასწორი მკურნალობა არასწორი სნეულებისთვის“ და ამტკიცებდა, რომ ფულის მიწოდება უნდა  ყოფილიყო გაფართოებული და არა შეთანხმებული.<ref>{{cite web|title=Right from the Start? What Milton Friedman can teach progressives|url=http://delong.typepad.com/pdf/20070308_108-115.delong.FINAL.pdf|publisher=J. Bradford DeLong|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080216100725/http://delong.typepad.com/pdf/20070308_108-115.delong.FINAL.pdf|archive-date=February 16, 2008|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> შემდეგში, ფრიდმანმა და მისმა კოლეგამ, [[ანა შვარცი|ანა შვარცმა]], დაწერეს „ამერიკის შეერთებული შტატების მონეტარული ისტორია, 1867-1960“. წიგნი ამტკიცებდა, რომ [[დიდი დეპრესია]] გამოწვეული იყო მკაცრი მონეტარული შემცირებით, საბანკო კრიზისის და არასწორი ფედერალური სარეზერვო პოლიტიკის გამო.<ref>{{harvnb|Bernanke|2004|p=7}}</ref> [[რობერტ შილერი|რობერტ შილერმა]] წიგნი შეაფასა, როგორც დიდი დეპრესიის „ყველაზე გავლენიანი შეფასება.“<ref>{{Cite journal|last=Shiller|first=Robert J.|date=2017|title=Narrative Economics|journal=American Economic Review|language=en|volume=107|issue=4|pages=967–1004|doi=10.1257/aer.107.4.967|issn=0002-8282}}</ref>
1935 წელს, მან დაიწყო მუშაობა ეროვნული რესურსების დაგეგმვის სამსახურში,<ref>Daniel J. Hammond, Claire H. Hammond (eds.) (2006), ''Making Chicago Price Theory: Friedman-Stigler Correspondence 1945–1957'', Routledge, p. xiii. {{ISBN|1135994293}}</ref> სადაც ის მუშაობდა ფართო ბიუჯეტიანი მომხმარებლების კვლევაზე. ამ პროექტიდან მიღებული იდეები შემდეგ მან გამოიყენა თავის წიგნში „მოხმარების ფუნქციის თეორია“. ფრიდმანმა 1937 წლის შემოდგომაზე მუშაობა დაიწყო ეკონომიკური კვლევის ეროვნულ ბიუროში [[საიმონ კუზნეცი | საიმონ კუზნეცის]] თანაშემწედ. მათი ერთობლივი ნამუშევარი „დამოუკიდებელი პროფესიული პრაქტიკის შემოსავალი“, გვაცნობდა მუდმივი და დროებითი შემოსავალის კონცეპტს, რაც მთავარი ღერძი იყო მუდმივი შემოსავლის ჰიპოთეზის საკითხში, 1950 წლის ნაშრომში. წიგნი გვთავაზობდა ჰიპოთეზას, რომ პროფესიული ლიცენზირება ხელოვნურად ზღუდავს მიწოდებას და ზრდის ფასებს.
1940 წელს, ფრიდმანი ასისტენტ პროფესორის რანგში ასწავლიდა [[ვისკონსინ-მედისონის უნივერსიტეტი|ვისკონსინ-მედისონის უნივერსიტეტში]], მაგრამ [[ანტისემიტიზმი | ანტისემიტიზმის]] გამო მოუწია მთავრობის სამსახურში დაბრუნება.<ref>{{harvnb|Friedman|1999|p=42}}</ref><ref>{{harvnb|Friedman|1999|pp=84–85}}</ref> 1941 წლიდან 1943 წლამდე, ფრიდმანი მუშაობდა ფედერალური მთავრობის გადასახადების პოლიტიკაზე საომარი მოქმედების დროს, ამერიკის შეერთებული შტატების სახაზინო დეპარტემენტის მრჩეველის რანგში. როგორც სახაზინო დელეგატი 1942 წელს ის იცავდა კეინსიანურ საგადასახადო პოლიტიკას. მან მონაწილეობა მიიღო საშემოსავალო გადასახადის გამოგონებაში, მას შემდეგ რაც ფედერალურ მთავრობას დასჭირდა ფული, რათა ომი დაეფინანსებინა.<ref>{{cite book |author1=Milton Friedman|author2=Rose D. Friedman|title=Two Lucky People: Memoirs|url=https://archive.org/details/twoluckypeopleme00frie|url-access=registration|year=1999|publisher=University of Chicago Press|pages=[https://archive.org/details/twoluckypeopleme00frie/page/122 122]–23|isbn=978-0226264158}}</ref>  
მოგვიანებით მან განაცხადა, „მე ბოდიშს არ ვიხდი ამის გამო, მაგრამ ვისურვებდი ეს არ მიგვეჩნია საჭიროდ და ვისურვებდი არსებობდეს გზები საშემოსავლო გადასახადის გასაუქმებლად“.<ref name="reason">{{cite web|author=Brian Doherty|date=June 1995|title=Best of Both Worlds|url=http://reason.com/archives/1995/06/01/best-of-both-worlds|publisher=Reason|accessdate=July 28, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100709180107/http://reason.com/archives/1995/06/01/best-of-both-worlds|archive-date=July 9, 2010|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

== აკადემიური კარიერა ==
=== ადრეული წლები ===

1940 წელს, მილტონ ფრიმანმა მიიღო სამუშაო პოზიცია ვისკონსინ-მედისონის უნივერსიტეტში, მაგრამ მალევე დატოვე, რადაგნ აშშ-ს მეორე მსოფლიო ომში ჩართულობასთან დაკავშირებით დაპირისპირებები იყო ფაკულტეტზე. ფრიდმანს სწამდა, რომ ამერიკის შეერთებული შტატები უნდა ჩარეულიყო ომში.<ref name="Achievement.org">{{cite web |url=https://www.achievement.org/achiever/milton-friedman-ph-d/#interview |website=www.achievement.org|publisher=[[American Academy of Achievement]]|title=Milton Friedman Biography and Interview – American Academy of Achievement}}</ref> 1943 წელს, ფრიდმანი შეუერთდა ომის მკვლევართა ჯგუფს, [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტში]], რომელსაც [[ალენ უოლისი]] და [[ჰაროლდ ჰოტელინგი]] ხელმძღვანდელობდნენ. ამ ჯგუფში მან დაჰყო დარჩენილი მეორე მსოფლიო ომის პერიოდი და მუშაობდა როგორც მათემატიკური სტატისტიკოსი. ის ფოკუსირებული იყო იარაღის დიზაინის პრობლემებზე და მეტალურგიულ ექსპერიმენტებზე.<ref name="Achievement.org"/><ref>{{cite book |author=Philip Mirowski|title=Machine Dreams: Economics Becomes a Cyborg Science|url=https://archive.org/details/machinedreamseco0000miro|url-access=registration|year=2002|publisher=Cambridge University Press|pages=[https://archive.org/details/machinedreamseco0000miro/page/202 202]–03|isbn=978-0521775267}}</ref>
1945 წელს, ფრიდმანმა წარადგინა „დამოუკიდებელი პროფესიული პრაქტიკის შემოსავლები“ (1945 წელს დამთავრებული, კუზნეცის თანაავტორობით) კოლუმბიის უნივერსიტეტში, როგორც მისი სადოქტორო დისერტაცია. უნივერსიტეტმა მას დოქტორის ხარისხი 1946 წლისთვის მიანჭია.<ref>{{cite web|url=http://c250.columbia.edu/c250_celebrates/remarkable_columbians/milton_friedman.html|title=Milton Friedman|website=c250.columbia.edu|access-date=2019-03-07}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www-news.uchicago.edu/releases/06/061116.friedman.shtml|title=Professor Emeritus Milton Friedman dies at 94|website=www-news.uchicago.edu|access-date=2019-03-07}}</ref> ფრიდმანმა 1945-46 აკადემიური წლები დაჰყო [[მინესოტას უნივერსიტეტი|მინესოტას უნივერსიტეტში]], სადაც თავისი მეგობარი ჯორჯ სტიგლერი მუშაობდა. 1945 წლის 12 თებერვალს, მას ვაჟი, [[დევიდ ფრიდმანი]], შეეძინა.

=== ჩიკაგოს უნივერსიტეტი ===
[[File:Harper Midway Chicago.jpg|thumb|upright=0.9|The [[University of Chicago]], where Friedman taught]]
1946 წელს, ფრიდმანმა მიიღო წინადადება წაეკითხა ეკონომიკის თეორიაზე ლექციები ჩიკაგოს უნივერსიტეტში (პოზიცია განთავისუფლდა მისი ყოფილი პროფესორის ჯეიკობ ვინერის [[პრინსტონის უნივერსიტეტი|პრინსტონის უნივერსიტეტში]] გადასვლით). ფრიდმანს შემდეგი 30 წელი ჩიკაგოს უნივერსიტეტისთვის უნდა ემუშავა. აქ მას წვლილი უნდა შეეტანა იმ ინტელექტუალური საზოგადოების ჩამოყალიბებაში, რომლებიც შემდეგში ნობელის პრემიის ლაურეატები გახდებოდნენ, ცნობილნი როგორც [[ჩიკაგოს ეკონომიკური სკოლა]].
ამ დრო არტურ ბარნსმა, რომელიც შემდეგში [[ეკონომიკური კვლევების ეროვნული ბიუროს]] დირექტორი გახდა, ფრიდმანს სთხოვა ხელახლა შეერთებოდა ბიუროს თანამშრომლებს. ფრიდმანმა წინადადბება მიიღო და პასუხისმგებლობა აიღო ბიოროს კვლევაზე ფულის როლის შესახებ ბიზნეს ციკლში. შედეგად, მან წარმოადგინა "კურსი ფულისა და ბანკის შესახებ" (ჩიკაგოს კურსი), რამაც ხელი შეუწყო მონეტარული პოლიტიკის სწავლი აღორძინებას. 1940იანი წლების მეორე ნახევარში, ფრიდმანმა დაიწყო თანამშრომლობა ანა შვარცთან, რომელიც ეკონომიკის ისტორიკოსი იყო ბიუროში. ამ თანამშრომლობის საბოლოო შედეგი 1963 წელს გამოშვებული წიგნი, „შეერთებული შტატების მონეტარული ისტორია, 1867-1960“, გახდა.
ფრიდმანმა 1954-1955 აკადემიური წლები დაჰყო კემბრიჯში, როგორც ფულბრაითის მოწვეულმა მკვლევარმა. ამ დროისთვის, კემბრიჯის ეკონომიკური ფაკულტეტი ორად იყო გაყოფილი, კეინსიანურ უმრავლესობად და ანტი-კეინსიანურ უმცირესობად. ფრიდმანი ფიქრობდა, რომ ის იმიტომ მოიწვიეს, რომ მისი აზრები არ ემთხვეოდა არცერთი მხარის აზრებს. მოგვიანებით, ყოველკვირეულ გაზეთში ფრიდმანმა დაიწყო სვეტის გამოქვეყნება, რის შემდეგაც გაიზარდა გაზეთის კითხვადობა და გავლენა, პოლიტიკოსთა და ბიზნესმენთა შორის.<ref>CATO, "Letter from Washington," ''National Review,'' September 19, 1980, Vol. 32 Issue 19, p. 1119</ref> ფრიდმანის მეშვეობით, გაზეთმა 1968 წელს შეძლო [[ჯერალდ ლობის სპეციალური პრიზი | ჯერალდ ლობის სპეციალური პრიზის]] მოპოვება.<ref name="HC-19680522">{{cite news |url=https://newspapers.com/image/370559693/?terms=Nicholas%2BMolodovsky%2BLoeb%2BAward |title='Playboy', 'Monitor' Honored |last=Devaney |first=James J. |date=May 22, 1968 |work=[[Hartford Courant]] |access-date=March 20, 2019 |issue=143 |edition=final |volume=CXXXI |page=36 |via=[[Newspapers.com]]}}</ref> 1968 წლიდან 1978 წლამდე, ფრიდმანი და [[პოლ სემუელსონი]] მონაწილეობას იღებდნენ ეკონომიკის შესახებ გადაცემის პერიოდულ ჩაწერებში, სადაც ეკონომისტები განიხილავდნენ მიმდინარე ეკონომიკურ მოვლენებს საათნახევრის განმავლობაში.<ref>[https://web.archive.org/web/20130620070153/http://hoohila.stanford.edu/friedman/ecs.php Rose and Milton Friedman]. stanford.edu</ref><ref>[http://library.duke.edu/rubenstein/findingaids/samuelsonpaul/ Inventory of the Paul A. Samuelson Papers, 1933–2010 and undated | Finding Aids | Rubenstein Library] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130112220957/http://library.duke.edu/rubenstein/findingaids/samuelsonpaul/ |date=January 12, 2013 }}. Library.duke.edu. Retrieved on September 6, 2017.</ref>

==== ''მოხმარების ფუნქციის თეორია'' ====
მოხმარების ფუნქციის თეორია ერთ-ერთია მილტონ ფირმდანის ყველაზე ცნობილ ნაშრომებს შორის. ეს თეორია ტრადიციულ კეინსიანურ ხედვებთან შეწინააღმდეგებაა. ნაშრომი პირველად 1957 წელს გამოქვეყნდა პრინსტონის უნივერსიტეტის გამოცემის მიერ. ის ხელახლა აანალიზებს მიმართებას საერთო მოხმარებას (საერთო დაზოგვასა) და საერთო შემოსავალს შორის.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7_1ZDwAAQBAJ&q=a+theory+of+the+consumption+function+friedman&pg=PP1|title=A Theory of the Consumption Function|publisher=[[Princeton University Press]]|year=2018|author1=Milton Friedman|isbn=9780691188485}}</ref> კეინსს სჯეროდა, რომ ადამიანები შეცვლიდნენ მათ საოჯახო მოხმარების ხარჯებს არსებული შემოსავლების დონის მიხედვით. ფრიდმანის კვლევავ კი შემოიტანა ახალი ტერმინი „მუდმივი შემოსავალი“, რომელიც ითვალისწინებდა ოჯახის წლების განმვალობაში მოსალოდნელი ხარჯების საშუალოს (მან ასევე განავითარა [[მუდმივი შემოსავლის ჰიჰოტოთეზა]]). მილტონ ფრიდმანის ამ კვლევამ  ეკონომისტთა მიერ მოხმარების ფუნქციის ინტერპრეტაციის ხედვა შეცვალა და წინ წამოწია აზრი, რომ ამჟამინდელი შემოსავალი არ იყო ერთადერთი ფაქტორი ოჯახის სამომხმარებლო ხარჯების განსაზღვრის დროს. მოსალოდნელი შემოსეავლების დონე ასევე ახდენს დიდ გავლენას იმაზე თუ როგორ ცვლის ოჯახი სამომხმარებლო ხარჯებს. ფრიდმანის წვლილმა ასევე დიდი გავლენა მომხმარებლის ქცევის შესახებ წარმოებულ კვლევებზე. ფრიდმანის ხედვა უპირისპირდება კეინსის თეორიას მოხმარების ზღვრულ მიდრეკილებაზე. „მოხმარების ფუნქციის თეორიამ“ ფრიდმანს დიდი პატივისცემა მოუტანა სამეცნიერო-ეკონომიკურ წრეებში.

==== ''კაპიტალიზმი და თავისუფლება'' ====
ფრიდმანის [[კაპიტალიზმი და თავისუფლება]] შთაგონებული იყო მისივე ლექციებით [[ვაბაშის კოლეჯი|ვაბაშის კოლეჯში]].<ref>{{Cite web|last=Schnetzer|first=Amanda|date=|title=Reading Friedman in 2016: Capitalism, Freedom, and the China Challenge|url=http://www.bushcenter.org/catalyst/freedom/schnetzer-friedman-in-2016.html|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-10-29|website=George W. Bush Institute|language=en}}</ref>,
ამ ნაშრომმა მას მოუტანა ეროვნული და საერთაშორისო ყურადღება აკადემიურ კედლებს მიღმა. ის გამოქვეყნდა 1962 წელს ჩიკაგოს უნივერსიტეტის გამომცემლობის მიერ და მოიცავდა ესეებს, რომელშიც არამათემატიკური ეკონომიკური მოდელები იყო გამოყელებული საჯარო პოლიტიკის პრობლემების აღსაწერად.<ref>{{harvnb|Ebenstein|2007|pp=135–46}}</ref> პირველ თვრამეტ წელიწადში გაიყიდა 400,000-ზე მეტი ეგზემპლიარი <ref>1982 edition preface of ''Capitalism and freedom'', p. xi of the 2002 edition</ref> და 1962 წლიდან კი ნახევარ მილიონზე მეტი. ნაშრომი ითარგმნა თვრამეტ ენაზე.
ფრიდმანი ნაშრომში საუბრობს, კლასიკურ ლიბერალურ საზოგადოებაზე გადასვლის საჭიროების შესახებ. ის აღნიშნავს, რომ თავისუფალი ბაზარი დაეხმარება ერსა და ინდივიდს, გრძელვადიან პერსპექტივაში და მოხსნის ეფექტურობის პრობლემებს, რომელსაც ამერიკის შეერთებული შტატები და სხვა მთავარი ქვეყნები 1950-იანებსა და 1960-იანებში, აწყდებოდა. ფრიდმანი თავის ნაშრომს „კაპიტალიზმი და თავისუფლება“ აჯამებს „კლასიკურ ლიბერალური“ (უფრო ზუსტად, [[ლიბერტარიანიზმი|ლიბერტარიანული]]) ხედვით, რომ მთავრობა არ უნდა ჩაერიოს ხალხის საქმეში, გარდა აუცილებელი საჭიროებისა, როცა ქვეყნის და ხალხის ხსნის საკითხი დგას. ის აჩვენებს, თუ როგორ ქმნის თავისუფალი ბაზარი ქვეყნისთვის ახალ შესაძლებლობებს, როცა ჩავარდნები მოდის მხოლოდ მთავრობის ჩარევისგან.<ref name=":0">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=zHSv4OyuY1EC&pg=PA182|title=Capitalism and Freedom: Fortieth Anniversary Edition|publisher=U. of Chicago Press|year=1962|isbn=978-0226264189|author1=Milton Friedman|author2=Rose D. Friedman}}</ref>

== პირადი ცხოვრება ==
=== გადადგომა ===
1977 წელს, 65 წლის ასაკში, მილტონ ფრიდმანმა 30 წლიანი მოღვაწეობის შემდეგ დატოვა ჩიკაგოს უნივერსიტეტი. ის და მისი ცოლი სან ფრანცისკოში გადავიდნენ, სადაც ის გახდა სან ფრანცისკოს ფედერალური სარეზერვო ბანკის მოწვეული მეცნიერი. 1977 წლიდან, ის თანამშრომლობდა [[ჰუვერის ინსტიტუტი|ჰუვერის ინსტიტუტთან]] [[სტენფორდის უნივერსიტეტი|სტენფორდის უნივერსიტეტში]]. ამავე წლებში, ფრიდმანს Free to Choose Network-მა მიმართა და სთხოვა სატელევიზიო პროგრამის წამყვანობა, სადაც ის თავის ეკონომიკურ და სოციალურ ფილოსოფიას გაუზიარებდა ხალხს.
ფრიდმანები ამ პროექტზე მუშაობდნენ შემდეგი სამი წელი და საბოლოოდ, 1980 წელს, ათ სერიანი გადაცემა სახელწოდებით ''[[Free to Choose]]'' გამოვიდა PBS-ის მიერ. გადაცემის ამავე სახელწოდების სასცენარო წიგნი, რომელიც მილტონისა და მისი ცოლის თანაავტორობით გამოვიდა 1980 წლის ბესტსელერი გახდა და 14 ენაზე ითარგმნა.
ფრიდმანი მუშაობდა, როგორც რონალდ რეიგანის არაოფიციალური მრჩეველი 1980 წლის საპრეზიდენტო კამპანიაში, შემდეგ კი რეიგანის ადმინისტრაციაში პრეზიდენტის ეკონომიკური პოლიტიკის მრჩეველის რანგში. [[ალან ებენშტეინი|ებენშტეინი]] ამბობს ფრიდმანი „გურუ“ იყო რეიგანის ადმინისტრაციისთვის.<ref name="ebenstein"/> 1988 წელს ფრიდმანს მიენიჭა [[მეცნიერების ეროვნული მედალი]] და რეიგანმა გადასცა [[თავისუფლების საპრეზიდენტო მედალი]].
ფრიდმანი ახლა ცნობილია, როგორც მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ეკონომისტი.<ref>{{cite news|title=Milton Friedman: An enduring legacy|url=https://www.economist.com/daily/news/displaystory.cfm?story_id=8190872|work=The Economist|date=November 17, 2006|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080217001346/http://www.economist.com/daily/news/displaystory.cfm?story_id=8190872|archive-date=February 17, 2008|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|author=Patricia Sullivan|date=November 17, 2006|title=Economist Touted Laissez-Faire Policy|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/16/AR2006111600592.html|website=The Washington Post|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726012032/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/16/AR2006111600592.html|archive-date=July 26, 2008|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> 1980-იან და 1990-იან წლებიში ფრიდმანმა განაგრძო სტატიების გამოქვეყნება და გამოჩნდა ტელევიზიაში. მან რამდენიმე ვიზიტი განახორციელა აღმოსავლეთ ევროპასა და ჩინეთში, სადაც ის ასევერ ურჩევდა მთავრობებს. მრავალი წლის მანძილზე იყო [[ფილადელფიის საზოგადოების]] მეურვე.<ref>[http://www.cato.org/special/friedman/friedman/index.html Milton Friedman – Biography | Cato Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120502110026/http://www.cato.org/special/friedman/friedman/index.html |date=May 2, 2012 }}. Cato.org (November 16, 2006). Retrieved on 2017-09-06.</ref><ref>{{Cite web|url=http://phillysoc.org/trustees.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130827033031/http://phillysoc.org/trustees.htm|url-status=dead|title=Trustees|archivedate=August 27, 2013}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20130827031003/http://www.phillysoc.org/fried.htm Milton Friedman]. phillysoc.org</ref>

=== მოხუცებულობა ===
[[გაზეთი კომენტარი | გაზეთი კომენტარის]] 2007 წლის სტატიის მიხედვით, ფრიდმანის მშობლები „ზომიერად მორწმუნე ებრაელები იყვნენ, მაგრამ თავად მილტონმა კი ბავშვობის ღრმადმორწმუნეობის შემდეგ, მთლიანად უარყო რელიგია“.<ref>Lanny Ebenstein (May 2007), [https://archive.today/20121217160558/https://www.commentarymagazine.com/viewarticle.cfm/milton-friedman-by-lanny-ebenstein-10876?page=all Milton Friedman], ''[[Commentary (magazine)|Commentary]]'', p. 286.</ref> მან თავისი თავი დაახასიათა, როგორც [[აგნოსტიციზმი|აგნოსტიკი]].<ref>{{cite news|author=David Asman|title='Your World' Interview With Economist Milton Friedman|url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,230045,00.html|accessdate=August 2, 2011|newspaper=Fox News|date=November 16, 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20110206063810/http://www.foxnews.com/story/0,2933,230045,00.html|archive-date=February 6, 2011|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> 
ფრიდმანმა თავისი ცხოვრება და გამოცდილება აღწერა 1998 წელს თავის მემუარებში ცოლთან ერთად და წიგნს უწოდა „ორი იღბლიანი ადამიანი“. ამ წიგნში, როზა ფრიდმანი აღწერს თუ როგორ აღზარდეს მან და მილტონ ფრიდმანმა მათი ორი შვილი, ჟანეტი და დევიდი, საშობაო ნაძვისხით სახლში.
„ორთოდოქსი ებრალები, რა თქმა უნდა, არ აღნიშნავენ შობას, თუმცაღა, როცა ბავშვი ვიყავი, დედამ ნება დამრთო ნაძვის ხე მქონოდა სახლში, რადგან ჩემს მეგობარსაც ჰქონდა. ის უბრალოდ ნებას კი არ გვრთავდა გვქონოდა ნაძვის ხე, არამედ მორთვაშიც გვეხმარებოდა“<ref>{{cite book |last1=Friedman |first1=Milton |last2=Friedman |first2=Rose |title=Two Lucky People |url=https://archive.org/details/twoluckypeopleme00frie |date=1999 |publisher=The University of Chicago Press |location=Chicago & London |isbn=0-226-26415-7 |page=[https://archive.org/details/twoluckypeopleme00frie/page/129 129] |edition=Paperback}}</ref>

=== გარდაცვალება ===
მილტონ ფრიდმანი გულის შეტევით 94 წლის ასაკში, 2006 წლის 16 ნოემბერს, სან ფრანცისკოში გარდაიცვალა.<ref name="reuters_20061116">{{cite news|author=Jim Christie|date=November 16, 2006|title=Free market economist Milton Friedman dead at 94|url=https://www.reuters.com/article/ousiv/idUSWBT00621920061116|work=Reuters|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410163503/http://www.reuters.com/article/ousiv/idUSWBT00621920061116|archive-date=April 10, 2008|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ის კვლავ მუშაობდა ეკონომიკურ კვლევაზე. მისი უკანასკნელი სვეტი გამოქვეყნდა [[ვოლ სტრის ჟურნალი|ვოლ სტრიტ ჟურნალში]] მისი გარდაცვალების მომდევნო დღეს.<ref name="Milton Friedman Say?">{{cite magazine |url=https://www.forbes.com/2008/10/16/milton-friedman-meltdown-oped-cx_pr_1017robinson.html |title=What Would Milton Friedman Say? |author=Peter Robinson |magazine=forbes.com |date=October 17, 2008 |accessdate=December 13, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141027125449/http://www.forbes.com/2008/10/16/milton-friedman-meltdown-oped-cx_pr_1017robinson.html |archive-date=October 27, 2014 |url-status=live |df=mdy-all}}</ref> მას დარჩა ცოლი, როზა (რომელიც 2009 წლის 18 აგვისტოს გარდაიცვალა), და ორი შვილი [[დევიდ ფრიდმანი|დევიდი]], ცნობილი თავისი [[ანარქო-კაპიტალიზმი|ანარქო-კაპიტალისტური]] წიგნით [[თავისუფლების მექანიზმი]], და [[ბრიჯი | ბრიჯის]] ექსპერტი [[ჯან მარტელი]].

== სამეცნიერო წვლილი ==
{{see also|ფრიდმანის ველური სარგებლიანობის ფუნქცია|ფრიდმანის წესი|ფრიდმანის k-პროცენტის წესი|ფრიდმანის ტესტი|დიდი შემცირება}}

=== ეკონომიკა ===
ფრიდმანი ცნობილია თავისი ინტერესით ფულის მიწოდების საკითხში, როგორც განმსაზღვრელი პროდქუტის ნომინალური ღირებულის, რაც აღწერილი აქვს [[ფულის რაოდენობირივი თეორია|ფულის რაოდენობრივ თეორიაში]]. [[მონეტარიზმი]] არის იმ ხედვათა წყება, რაც ასოცირდება თანამედროვო რაოდენობრივ თეორიასთან. მისი წარმომავლობა უკავშირდება 16 საუკუნეს ან უფრო ადრეულ პერიოდებს. მიუხედავად ამისა, ფრიდმანის წვლილი უდიდესია მის თანამედროვეობაში პოპულარიზაციასთან დაკავშირებით. ფრიდმანი ანა შვარცთან ერთად თანაავტორია წიგნისა [[შეერთებული შტატების მონეტარული ისტორია, 1867-1960]] (1963), რომელიც შეერთებული შტატების ისტორიაში  ფულის მიწოდების როლისა და ეკონომიკური აქტივობების აღწერაა. მნიშვნელოვანია კვლევის დასკვნა, რომლის მიხედვითაც ფულის მიწოდების მერყეობა ხელს უწყობს ეკონომიკურ მერყეობას. დევიდ მეისელმენთან ერთად 1960-იან წლებში რამდენიმე რეგრესიის შესწავლამ აჩვენა, ფულის მიწოდების უპირატესობა ინვესტიციებთან და მთავრობის ხარჯებთან მიმართებით. ეს დასკვნა დაუპირისპირდა ფართოდ გავრცელებულ, თუმცა არაგადამოწმებულ ხედვას, ინვესტიციებისა და სამთავრობო ხარჯების მნიშვნელობის შესახებ. ფრიდმანის ემპირიულმა კვლევამ და ზოგიერთმა თეორიამ მხარი დაუჭირა დასკვნას, რომ ფულის მიწოდების ცვლილებოთ მიღწეული მოკლევადიანი ეფექტი თავდაპირველად წარმოებაზე მოქმედებდა, ხოლო გრძელვადიანი ეფექტი კი ფასის მაჩვენებელზე.
ფრიდმანი იყო მონეტარისტული ეკონომიკური სკოლის მთავარი დამცველი. მას სჯეროდა, რომ ინფლაციასა და ფულის მიწოდებას შორის არის ახლო და სტაბილური კავშირი, ძირითადად [[ინფლაცია]] შეიძლება თავიდან აცილებული იქნეს შესაბამისი და სწორი რეგულაციებით ფულის მასის ზრდის დონეზე. ის ხშირად იყენებდა ანალოგიას ფულის თვითფრინავიდან გადმოყრის შესახებ<ref>{{cite book |title=Optimum Quantity of Money |url=https://archive.org/details/optimumquantityo0000frie |url-access=registration |publisher=Aldine Publishing Company |year=1969 |page=[https://archive.org/details/optimumquantityo0000frie/page/4 4]}}</ref> იმსათვის რომ  თავიდან აერიდებინა ფულის შემოდინების მექანიზმის და სხვა ფაქტორების მიერ მისი მოდელის გართულება.
ფრიდმანის არგუმენი შექმნილი იყო იმისთვის, რომ ფართოდ გავცელებულ კონცეპტს შეწინააღმდეგებოდა ხარჯებით გამოწვეული ინფლაციის შესახებ. კონცეპტის მიხედვით, ფასების ზრდა გამოწვეული იყო საწვავზე ფასების ან ხელფასების ზრდით. როგორც ის წერდა:

{{quote|ინფლაცია ყოველთვის და ყველგან მონეტარული ფენომენია.|Milton Friedman, 1963.<ref>Friedman, Milton. ''Inflation: Causes and Consequences''. New York: Asia Publishing House.</ref>}}
ფრიდმანმა უარყო [[ფისკალური პოლიტიკა]], როგორც მოთხოვნის მართვის მექანიზმი. მისი აზრით, მთავრობის როლი და ჩარევა ეკონომიკაში ფისკალური პოლიტიკის სახით უნდა ყოფილიყო მკაცრად აკრძალული. ფრიდმანი [[დიდი დეპრესია | დიდი დეპრესიას]] უწოდებდა დიდ შემცირებას. ის ამტკიცებდა, რომ დეპრესია გამოწვეული იყო ჩვეულებრივი ფინანსური შოკით, რომლის ხანგრძლივობაც და სერიოზულობაც შემდგომში ფულის მიწოდების შემცირებით და ფედერალური რეზერრვის დირექტორების არათანდიმდევრული პოლიტიკით იყო გამოწვეული.

{{quote| ფედერალური რეზერვი იყო პასუხისმგებელი იმის, კატასტროფად გარდაქმნაში, რაც უნდა ყოფილიყო რიგითი რეცესია, თუმცა შეიძლება საკმაოდ დიდიც აღმოჩენილიყო. ძალების დეპრესიის წინააღმდეგ მიმართვის ნაცვლად  მათ 1929 წლიდან 1933 წლამდე ფულსი რაოდენობა ერთი მესამედით შეამცირეს.&nbsp;... დეპრესია თავისუფალი მეწარმეობის სისტემის ჩავარდინდან მთავრობის ტრაგიკულ ჩავარდნან იქცა.|Milton Friedman|Two Lucky People, 233<ref>{{cite web |url=http://www.themoneymasters.com/the-money-masters/milton-friedman-end-the-fed/ |title=Milton Friedman: End The Fed |publisher=Themoneymasters.com |accessdate=April 22, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140615065824/http://www.themoneymasters.com/the-money-masters/milton-friedman-end-the-fed |archive-date=June 15, 2014 |url-status=live |df=mdy-all }}</ref>}}

ეს თეორია მეოთხე იყო წიგნში [[შეერთებული შტატების მონეტარული ისტორია]]. თავი, რომელიც დიდ დეპრესიას შეეხებოდა, შემდეგში, გამოქვეყნდა ცალკე წიგნად სათაურით [[„დიდი შემცირება, 1929-1933“]]. ორივე წიგნი კვლავ იბეჭდება პრინსტონის უნივერსიტეტის გამომცემლობის მიერ და შეიცავს მცირედ დამატებას, ჩიკაგოს უნივერსიტეტში ფრიდმანის დაჯილდოვებაზე სიტყვით გამოსვლას.<ref name=FriedmanSchwartz/> ამ დაჯილდოვებაზე in which [[ბენ ბერნეინკმა]] თქვა:

<blockquote>ნება მომეცით, ჩემი სიტყვა დავასრულო ჩემი სტატუსის მცირედით ბოროტად გამოყენებით, როგორც ფედერალური რეზერვის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა. მე მინდა გითხრათ მილტონ და ანა: დიდი დეპრესიის შესახებ, თქვენ მართლები ხართ. ჩვენ შეგვეშალა. ჩვენ ძალიან ვწუხვართ. მაგრამ მადლობას გიხდით თქვენ, რომ ჩვენ ამას აღარ გავაკეთებთ.<ref name=FriedmanSchwartz>{{cite book|author1=Milton Friedman|author2=Anna Jacobson Schwartz|author3=National Bureau of Economic Research|title=The Great Contraction, 1929–1933|chapter-url= https://books.google.com/books?id=-lCArZfazBkC&q=%22Regarding%20the%20Great%20Depression%20You're%20right%20We%20did%20it%22|year=2008|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-13794-0 |page=247|chapter=B. Bernanke's speech to M. Friedman}}</ref><ref>FRB Speech: [http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/2002/20021108/default.htm FederalReserve.gov: Remarks by Governor Ben S. Bernanke, At the Conference to Honor Milton Friedman, University of Chicago, Nov. 8, 2002]</ref></blockquote>

ფრიდმანი ასევე ამტკიცებდა მთავრობის ჩარევის შეწყვეტა [[ფორექსი|ფორექსში]], ამრიგად ამ საკითხზე არსებული აურაცხელი ლიტერატურის გადაყრა და მცურავი გაცვლითი კურსის ხელის შეწყობა იქნებოდა სწორი. მისმა ახლო მეგობარმა, ჯორჯ სტიგლერმა ახსნა: „რადგან ის იყო შემქმნელი მეცნიერებაში, მან ვერ მოიგო სრულად, თუმცა ნაწილობრივ გაიმარჯვა, რადგან მისი კვლევა დაკავშირებული იყო სხვადასხვა მიმართულებებთან რაციონალური მოლოდინების თეორიის მეშვეობით. ამ საკითხთან დაკავშირებით კი ახალი მიდგომა კი განავითარა რობერტ ლუკასმა, ჩიკაგოს უნივერსიტეტში“.<ref>{{cite book |title=Memoirs of an Unregulated Economist |author=Milton Friedman |publisher=Aldine Publishing Company |year=1969 |page=4}}</ref> 
ფრიდმანსა და ლუკასს რთული ურთიერთობა ჰქონდათ. ფრიდმანის [[ფილიპსის მრუდი]] საინტერესო და საწყისი წერტილი ლუკასისთვის, თუმცა ის მალევე მიხვდა, რომ ფრიდმანის გადაჭრა არ იყო ბოლომდე დამაკმაყოფილებელი. ლუკასმა შეიმუშავა ახალი მიდგომა, სადაც რაციონალური მოლოდინები იყო ნავარაუდევი ადაპტაციური მოლოდინების ნაცვლად. ამ ხელახალი ფორმულის შედეგად თეორია, რომელიც ახალი კლასიკური ფილიპსის მრუდს ეფუძვნებოდა, რადიკალურად შეიცვალა. ამ მოდიფიკაციას გავლენა ჰქონდა ფრიდმანის საკუთარ მიდგომაზეც, შედეგად, ფრიდმანის ფილიპსის მრუდიც შეიცვალა.<ref>{{cite book |author=Peter Galbács |title=The Theory of New Classical Macroeconomics. A Positive Critique |location=Heidelberg/New York/Dordrecht/London |publisher=Springer |year=2015 |isbn= 978-3-319-17578-2 |doi=10.1007/978-3-319-17578-2 |series=Contributions to Economics }}</ref> 
უფრო მეტიც, [[ნეილ ვოლაკი|ნეილ ვოლაკმა]], რომელიც ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სტუდენტი იყო 1960-1963 წლებში, ფრიდმანის თეორიული კურსი უაზრობად შეაფასა.<ref>{{cite book |author1=Kevin Hoover |author2=Warren Young |title=Rational Expectations – Retrospect and Prospect |location=Durham |publisher=Center for the History of Political Economy at Duke University |year=2011 |url=http://www.dklevine.com/archive/refs4786969000000000227.pdf |access-date=December 15, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304193421/http://www.dklevine.com/archive/refs4786969000000000227.pdf |archive-date=March 4, 2016 |url-status=live |df=mdy-all }}</ref> ეს შეფასება ცხადად გვამცნობს ფრიდმანის [[მონეტარიზმი|მონეტარიზმსა]] და ახალ კლასიკურ მაკროეკონომიკას შორის ურთიერთობის დანგრევაზე.

ფრიდმანი ასევე ცნობილი იყო მისი შრომებით მოხმარების ფუნქციის შესახებ, მუდმივი შემოსავლის ჰიპოთეზით (1957), რომელიც ფრიდმანმა დაასახელა თავის საკუეთესო სამეცნიერო ნაშრომად.<ref>{{cite episode |title=Charlie Rose Show |airdate=December 26, 2005 |series=Nobel Laureates}}</ref> 
ნაშრომის მიხედვით, რაციონალური მომხმარებლები მათი მუდმივი შემოსავლის პროპორციულ რაოდენობას დახარჯავდნენ. მოულოდნელი შემოსავლებ კი ძირითადად შეინახებოდა. გადასახადების შემცირებისას, რაციონალური მომხმარებლები იფიქრებდნენ, რომ გადასახადები მალევე გაიზრდებოდა საჯარო ფინანსების დასარეგულირებლად. სხვა წვლილიდან აღსანიშნავია ფილიპსის მრუდის კრიტიკია და თეორია ბუნებრივი უმუშევრობის დონის შესახებ (1968). ფრიდმანს უკავშირდება ასევე კრიტიკა იმის შესახებ, რომ მთავრობა, რომელიც დიდი ინფლაციით ამცირებს უმუშევრობის დონეს მუდმივად ვერ შეძლებს ასე. უმუშევრობა შეიძლება დროებით იყოს დაბალ ნიშნულზე, მანამ სანამ ინფლაცია იქნება სიურპრიზი, მაგრამ გრძელვადიან პერსპექტივაში უმუშევრობა გამოწვეული იქნება სამუშაო ბაზრის არასრულყოფილებითა და დაპირისპირებებით.

ფრიდმანის ესე სახელწოდებით [[პოზიტიური ეკონომიკის მეთოდოლოგია]] (1953) გვაწვდის ეპისტემოლოგიურ ნიმუშს მისი შემდეგი კვლევისთვის, რომლის მეშვეობითაც ჩიკაგოს სკოლის ხარისხი მიენიჭა. ესეში ის ამტკიცებდა, რომ ეკონომიკა როგორც მეცნიერება უნდა იყოს თავისუფალი შეფასებებში. უფრო მეტიც, სასარგებლო ეკონომიკური თეორია უნდა იყოს განსჯილი არა მისი აღწერილი რეალობით, არამედ მისი სიმარტივითა და ნაყოფიერებით, როგორც მექანიზმი წინასწარგანჭვრეტისთვის. ანუ, სტუდენტებმა უნდა გაზომონ მათი მოლოდინების სიზუსტე და არა „მათი აზრების ჟღერადობა“. მისი ეს სიტყვები ნაწილი იყო ისეთ სტატისტიკოსებს შორის მიმდინარე დებატებისა, როგორებიცაა [[ჯერსი ნეიმანი]], [[ლეონარდ სავეიჯი]] და [[რონალდ ფიშერი]].<ref>David Teira, "Milton Friedman, the Statistical Methodologist," ''History of Political Economy'' (2007) 39#3 pp. 511–27</ref>

თუმცაღა, მიუხედავად თავისუფალი ბაზრის ადვოკატობისა, მილტონ ფრიდმანს სწამდა, რომ მთავრობას ჰქონდა ორი გადამწყვეტი როლი. ფილ დონაჰიუსთან ინტერვიუში მან განაცხადა, რომ „ორი ძირითადადი ფუნქცია მთავრობისა არის დაიცვას ერი გარეშე მტრისგან და დაიცვას მოქალაქები ერთმანეთისგან“.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=iXMJHCXXD-c</ref> ის ასევე აღიარებდა, რომ მიუხედავად პრივატიზაციის შესაძლებლობისა ეროვნული თავდაცვის ხარჯები შეემცირებინა, მას ჯერ არ ჰქონდა მოფიქრებული ის გზა, რითაც პრივატიზაციას შესაძლებელს გახდიდა.

=== სტატისტიკა ===

ფრიდმანის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი წვლილი სტატისტიკაში არის თამიმდევრვული ანალიზი. ფრიდმანმა სტატისტიკურ საქმიანობას ეწეოდა ომის კვლევებთან დაკავშირებით, კოლუმბიის უნივერსიტეტში, სადაც მან და მისმა კოლეგებმა შექმნეს ტექნიკა. შემდეგში ეს ტექნიკა ცნობილი გახდა ხარისხის კონტროლის ინსპექციის სტანდარტული ანალიზის სახელით. როგორც ფრიდმანის სხვა ნამუშევრები, დღევანდელი გადმოსახედიდან ის მარტივი და აშკარაა საბაზისო ეკონომიკური იდეების ხარისხის კონტროლისათვის. ეს კი მისი გენიოსობის მაჩვენებელია.<ref name="ReasonOnFriedman">[http://www.reason.com/news/show/118494.html The Life and Times of Milton Friedman – Remembering the 20th century's most influential libertarian] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070224104917/http://www.reason.com/news/show/118494.html |date=February 24, 2007 }}. Reason.com. Retrieved on September 6, 2017.</ref>

== საჯარო სამსახური ==
=== ფედერალური რეზერვი და მონეტარული პოლიტიკა ===
მიუხედავად იმისა, რომ ფრიდმანი დათანხმდა, რომ მთავრობას აქვს გარკვეული როლი მონეტარულ სისტემაში,<ref>Friedman, M., & Schwartz, A.J. (1986). Has government any role in money?. ''Journal of Monetary Economics'', ''17''(1), 37–62.</ref> ის მაინც კრიტიკულად იყო განწყობილი ფედერალური რეზერვის მიმართ, რეზერვის დაბალეფექტურობის გამო ფრიდმანი მისი გაუქმების მომხრე იყო.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=m6fkdagNrjI Milton Friedman – Abolish The Fed] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150611181527/https://www.youtube.com/watch?v=m6fkdagNrjI |date=June 11, 2015 }}. Youtube: "There in no institution in the US that has such a high public standing and such a poor record of performance" "It's done more harm than good"</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=m6fkdagNrjI Milton Friedman – Abolish The Fed] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150611181527/https://www.youtube.com/watch?v=m6fkdagNrjI |date=June 11, 2015 }}. Youtube: "I have long been in favor of abolishing it."</ref><ref>{{YouTube|CMY0tAHHF_M|"My first preference would be to abolish the Federal Reserve"}}</ref> 
ფრიდმანი წინააღმდეგი იყო ფედერალური რეზერვის პოლიტიკის, „[[პოლ ვოლკერი|ვოლკერის შოკის]]“ დროსაც კი, რომელიც „მონეტარისტის“ სახელით იყო ცნობილი.<ref>Reichart Alexandre & Abdelkader Slifi (2016). ''The Influence of Monetarism on Federal Reserve Policy during the 1980s.'' Cahiers d'économie Politique/Papers in Political Economy, (1), [https://www.cairn.info/revue-cahiers-d-economie-politique-2016-1-page-107.htm pp. 107–50] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161203124007/https://www.cairn.info/revue-cahiers-d-economie-politique-2016-1-page-107.htm |date=December 3, 2016 }}</ref> 
ფრიდმანს სწამდა, რომ ფედერალური რეზერვი საბოლოოდ [[კომპიუტერული პროგრამა|კომპიუტერული პროგრამით]] უნდა ჩანაცვლებულიყო.<ref>{{cite news|url=https://www.hoover.org/research/mr-market|title=Mr. Market|date=30 January 1999|work=Hoover Institution|access-date=2018-09-22|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923005629/https://www.hoover.org/research/mr-market|archive-date=September 23, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ის უპირატესობას ანიჭებდა სისტემას რომელიც ავტომატურად იყიდდა და გაყიდდა [[ფასიანი ქაღალდები|ფასიანი ქაღალდებს]] ფულის მიწოდების ცვლილების საპასუხოდ.<ref>Friedman, M. (1996). The Counter-Revolution in Monetary Theory. In ''Explorations in Economic Liberalism'' (pp. 3–21). Palgrave Macmillan, London. "It is precisely this leeway, this looseness in the relation, this lack of a mechanical one-to-one correspondence between changes in money and in income that is the primary reason why I have long favored for the USA a quasi-automatic monetary policy under which the quantity of money would grow at a steady rate of 4 or 5 per cent per year, month-in, month-out."</ref>

ფულის მიწოდების ყოველწლიური ზრდა ერთი კონკრეტული, წინასწარ განსაზღვრული, პროცენტით ცნობილი გახდა როგორც [[ფრიდმანის k-პროცენტის წესი]].<ref name="Salter, A. W. 2014">Salter, A.W. (2014). An Introduction to Monetary Policy Rules. ''Mercatus Workıng Paper. George Mason University''.</ref>
საკამათოა თეორიული ფულის მიწოდების მიზნობრივი რეჟიმი.<ref>Marimon, R., & Sunder, S. (1995, December). Does a constant money growth rule help stabilize inflation?: experimental evidence. In ''Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy'' (Vol. 43, pp. 111–56). North-Holland.</ref><ref>Evans, G.W., & Honkapohja, S. (2003). Friedman's money supply rule vs. optimal interest rate policy. ''Scottish Journal of Political Economy'', ''50''(5), 550–66.</ref> 
ფედის უუნარობა დაეკმაყოფილებინა ფულის მიწოდების საჭიროება 1978-1982 წლებში ზოგიერთი მიიყვანა იმ დასკვნამდე, რომ განუხორციელებელია უკეთესი ინფლაციისა და პროცენტის დონის დაგეგმარება.<ref name=":3">{{cite web|url=http://noahpinionblog.blogspot.com/2016/07/how-are-milton-friedmans-ideas-holding.html|title=Noahpinion: How are Milton Friedman's ideas holding up?|last=Smith|first=Noah|date=2016-07-30|website=Noahpinion|access-date=2018-09-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923005528/http://noahpinionblog.blogspot.com/2016/07/how-are-milton-friedmans-ideas-holding.html|archive-date=September 23, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> სიცოცხლის ბოლოსკენ, ფირდმანი დაეჭვდა ფულის რაოდენობის დაგეგმვის ვალიდურობაში.<ref>Simon London, "Lunch with the FT – Milton Friedman," Financial Times (7 June 2003) "The use of the quantity of money as a target has not been a success ... I'm not sure I would as of today push it as hard as I once did."</ref>
იდეაში, ფრიდმანი ემხრობოდა 1930-იანების [[ჩიკაგოს გეგმა|ჩიკაგოს გეგმის]] პრინციპებს, რომელიც დამთვარდებოდა ფულის კერძო წარმოებით. ეს აიძულებდა ბანკებს, რომ 100%-იანი დაბრუნების სარეზერვო დეპოზიტები ჰქონოდათ და სანაცვლოდ ფულის შექმნის ერთპიროვნული ძალაუფლება მთავრობის ხელში ყოფილიყო. ეს უფრო შესაძლებელს გახდიდა ფულის მიზნობრივ ზრდას უფრო შესაძლებელს. შესაბამისად, რეზერვისგან სესხებით წარმოქმნილი შიდა ფული აღარ იქნებოდა მთავარი პრობლემა.<ref name="Salter, A. W. 2014"/>

=== გაცვლითი კურსი ===
ფრიდმანი იყო მცოცავი გაცვლითი კურსისის უდიდესი დამცველი სრულიად [[ბრიტონ ვუდსის სისტემა|ბრიტონ-ვუდსის]] პერიოდის პერიოდის მანძილზე. ის ამტკიცებდა, რომ მოქნილი გაცვლითი კურსი შესაძლებელს გახდიდა გარე შესწორებებს და ქვეყნებს მისცემდა საშუალებას კრიზისები აერიდებინათ თავიდან. ის თვლიდა ფიქსირებულ გაცვლით კურსს მთავრობის ინტერვენციისთვის არასასურველ ფორმად. ამის შესახებ საუბრობს 1953 წლის გავლენიან სტატიაში, „ფიქსირებული გაცვლითი კურსის შემთხვევა“, როდესაც მისი კრიტიკოსები ფანტაზიად თვლიდნენ მცოცავ გაცვლით კურსს.<ref>{{cite book|author=William Ruger |title=Milton Friedman |url=https://books.google.com/books?id=infHAgAAQBAJ&pg=PT72 |date=2013 |publisher=Bloomsbury Publishing |isbn=978-1-62356-617-3 |pages=72–}}</ref><ref>Atish R. Ghosh, Mahvash S. Qureshi, and Charalambos G. Tsangarides (2014) [http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2014/wp14146.pdf Friedman Redux: External Adjustment and Exchange Rate Flexibility] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150413034103/http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2014/wp14146.pdf |date=April 13, 2015 }}. [[International Monetary Fund]]</ref>

=== არჩევითი სკოლა ===
1955 წლის სტატიაში „მთავრობის როლი განათლებაში“<ref>{{cite book | author = Milton Friedman | editor = Robert A. Solo | title = "The Role of Government in Education," as printed in the book Economics and the Public Interest | publisher = Rutgers University Press | year = 1955 | pages = 123–44 | url = http://la.utexas.edu/users/hcleaver/330T/350kPEEFriedmanRoleOfGovttable.pdf | access-date = February 12, 2017 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170510103949/http://la.utexas.edu/users/hcleaver/330T/350kPEEFriedmanRoleOfGovttable.pdf | archive-date = May 10, 2017 | url-status = live | df = mdy-all }}</ref> ფრიდმანმა წარმოადგინა საჯარო სექტორიდან დაფინანსებული სკოლების სასკოლო ვაუჩერიზაციის პროგრამა.<ref>{{cite journal |jstor=795126 |title=Review: Education Vouchers |journal=The Yale Law Journal |volume=80 |issue=2 |date=December 1970 |pages=451–61 |author=Leonard Ross and Richard Zeckhauser |doi=10.2307/795126 |ref=harv}}</ref> სტატიაში წარმოდგენილი რეფორმების მსგავსი გამოყენებული იქნა ჩილეში 1981 წელს და [[შვედეთი|შვედეთში]] 1992 წელს.<ref>{{cite journal |jstor=1189163 |title=National Voucher Plans in Chile and Sweden: Did Privatization Reforms Make for Better Education? |url=https://archive.org/details/sim_comparative-education-review_1998-08_42_3/page/309 |author=Martin Carnoy |journal=Comparative Education Review |volume=42 |issue=3 |date=August 1998 |pages=309–37 |doi=10.1086/447510 |s2cid=145007866 |ref=harv}}</ref> 1996 წელს, ფრიდმანი, თავის ცოლთან ერთად, აარსებს ორგანიზაციას სახელწოდებით „Friedman Foundation for Educational Choice“, რათა დაიცვას არჩევითი სკოლის და ვაუჩერის იდეა. 2016 წელს, ორგანიზაციამ სახელი შეიცვალა [[EdChoice]]-ად ფრიდმანის სურვილის პატივსაცემად, მოძრაობას გაეგრძელებინა არსებობა მათი სახელის გარეშე.<ref name=sullivan/>

=== სამხედრო სამსახურში გაწვევა ===

მაშინ, როცა [[უოლტერ ოი]] ეკონომიკურ საფუძველს ქმნიდა მოხალისეობრივი სამხედრო სამსახურის შესახებ, ფირდმანი იყო იმ იდეის დამცველი, რომ მსგავსი ვალდებულება „შეუთავსებელი იყო თავისუფალ საზოგადოებასთან“.<ref>{{Cite AV media | people = Milton Friedman | title = The War on Drugs | publisher = America's Drug Forum | year = 1991 | url = http://yes390.org/friedmanvideos.html | access-date = August 4, 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20091029053319/http://yes390.org/friedmanvideos.html | archive-date = October 29, 2009 | url-status = live | df = mdy-all }}</ref><ref>{{cite book |author= Bernard Rostker |title= I Want You!: The Evolution of the All-Volunteer Force |url= https://archive.org/details/iwantyouevolutio0000rost |publisher= Rand Corporation |year= 2006 |isbn= 978-0-8330-3895-1 |page= [https://archive.org/details/iwantyouevolutio0000rost/page/4 4] }}</ref>
წიგნში „[[კაპიტალიზმი და თავისუფლება]]“, ის ამტკიცებდა, რომ გაწვევა უსამართლოა და ახალგაზრდა ადამიანებს უზღუდავს საკუთარი ცხოვრების ისე მოწყობას, როგორც ამაზე თვითონ ოცნებობენ.<ref name="draft">{{cite book |title=Capitalism and Freedom|url=https://archive.org/details/capitalismfreedo00frie_579|page=[https://archive.org/details/capitalismfreedo00frie_579/page/36 36]|author=Milton Friedman|publisher=University Of Chicago Press|date=2002}}</ref> ნიქსონის ადმინისტრაციის დროს ის ხელმძღვანელობდა კომიტეტს კვლევაში ანაზღაურებადი/მოხალისეობრივი სამხედრო ძალების შესახებ. მან მოგვიანებით განაცხადა, რომ მისი როლი სამხედრო გაწვევის რეფორმის შერსულებაში მისი როლი იყო ყველაზე საამაყო რამ.<ref name="bestofbothworlds">{{Cite news | author = Brian Doherty | author-link = Brian Doherty (journalist) | title = Best of Both Worlds | newspaper = [[Reason (magazine)|Reason Magazine]] | date = June 1, 1995 | url = http://www.reason.com/news/show/29691.html | accessdate = October 24, 2009 | ref = harv | archive-url = https://web.archive.org/web/20141011005521/http://reason.com/archives/1995/06/01/best-of-both-worlds | archive-date = October 11, 2014 | url-status = live | df = mdy-all }}</ref> ფრიდმანი აღიარებდა, რომ რეზერვი, როგორც უნივერსალური სამხედრო მომზადების სისტემა ომის შემთხვევაში შეიძლებოდა გამართლებული ყოფილიყო.<ref name="draft" /> თუმცა, ის ეწინააღმდეგებოდა მის შემოღებას შეერთებულ შტატებში და მას მოიხსენიებდა, როგორც „სიმახინჯეს“.<ref>{{cite web |title="National Service, the Draft and Volunteers" A debate featuring Milton Friedman In Registration and the Draft: Proceedings of the Hoover-Rochester Conference on the All- Volunteer Force |url=https://miltonfriedman.hoover.org/friedman_images/Collections/2016c21/Stanford_01_01_1982.pdf |website=Hoover Institution |accessdate=2020-11-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021122441/https://miltonfriedman.hoover.org/friedman_images/Collections/2016c21/Stanford_01_01_1982.pdf |archivedate=2020-10-21 }}</ref>

=== საგარეო პოლიტიკა ===

ბიოგრაფი [[ალან ებენშტეინი|ლენი ებენშტეინი]] ხაზს უსვამს ფირდმანის შეხედულების გადახრას უფრო ინტერვენციონისტულიდან უფრო ფრთხილი საგარეო პოლიტიკისკენ.<ref name="foreign policy">{{harvnb|Ebenstein|2007|pp=231–32}}</ref> ის მხარს უჭერდა აშშ-ს მეორე მსოფლიო ომში ჩართვას და კომუნიზმის წინააღმდეგ მკაცრი ზომების გატარებას, მაგრამ ეს აზრი დროთა განმავლობაში შეიცვალა.<ref name="foreign policy" /> 1996 წელს განაცხადა, რომ ის იყო ანტი-ინტერვენციონისტი.<ref>[https://www.antiwar.com/blog/2006/11/16/milton-friedman-rip/ Milton Friedman, RIP – Antiwar.com Blog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160922155018/http://www.antiwar.com/blog/2006/11/16/milton-friedman-rip/ |date=September 22, 2016 }}. Antiwar.com (November 16, 2006). Retrieved on 2017-09-06.</ref> ის ეწინააღმდეგებოდა ყურის ომს და ირანის ომს.<ref name="foreign policy" /> გ2006 წლის გაზაფხულის ინტერვიუში, ფრიდმანმა თქვა, რომ აშშ-ს ხატი მსოფლიოში ერაყის ომმა დააზიანა, მაგრამ ეს შეიძლებოდა გამოსწორებულიყო თუ ერაყი მშვიდობიანი და დამოუკიდებელი ქვეყანა გახდებოდა.<ref>{{harvnb|Ebenstein|2007|p=243}}</ref>

=== ლიბერტარიანიზმი და რესპუბლიკური პარტია ===
[[File:President Ronald Reagan and Nancy Reagan in The East Room Congratulating Milton Friedman Receiving The Presidential Medal of Freedom.jpg|alt=Ronald Reagan shaking hands with Milton Friedman giving him the The Presidential Medal of Freedom|thumb|left|250px|Friedman receiving the [[Presidential Medal of Freedom]] from [[Ronald Reagan]] in 1988]]
[[File:Nixon Contact Sheet WHPO-6503 (cropped).jpg|thumb|right|Friedman with [[Richard Nixon]] and [[George Shultz]] in 1971]]

ფრიდმანი იყო ეკონომიკური მრჩეველი და სიტყვით გამომსვლის ტექსტის შემქმნელი [[ბარი გოლდვოთერი|ბარი გოლდვოთერის]] საპრედზიდენტო კამპანიის დროს 1964 წელს. ის ასევე მრჩეველის რანგში ეხმარებოდა რონალდ რეიგანს კალიფორნიის მართვაში, ასევე აქტიური მონაწილეობა მიიღო მის საპრეზიდენტო კამპანიაშიც.<ref>{{cite book|author=Robert Van Horn, Philip Mirowski, and Thomas A. Stapleford|title=Building Chicago Economics: New Perspectives on the History of America's Most Powerful Economics Program|url=https://books.google.com/books?id=VDf0hyh11GIC&pg=PA49|year=2011|publisher=Cambridge UP|pages=49–50|isbn=9781139501712}}</ref> ის მუშაობდა, როგორც პრეზიდენტ რეიგანის ეკონომიკური პოლიტიკის გუნდის მრჩეველი 1981 წლიდა. 1988 წელს, კი მან მიიღო თავისუფლების საპრეზიდენტო ორდენი და მეცნიერების ეროვნული ორდენი. ფრიდმანმა თქვა, რომ ის იყო ლიბერტარიანელი ფილოსოფიურად მაგრამ, რესპუბლიკური პარტიის წევრი მიზანშეწონილობის გამო. „ვფიქრობ ტერმინი კლასიკური ლიბერალი უფრო მისაღებია, მაგრამ არ მადარდებს რას დამიძახებენ, რადგან უფრო დაინტერესებული ვარ დავაფიქრო ხალხი იდეებზე, ვიდრე პიროვნებებზე.“- თქვა ფრიდმანმა<ref>{{cite web|url=http://queensjournal.ca/article.php?point=vol129/issue37/features/lead1 |title=''Friedman and Freedom'' |publisher=Queen's Journal |accessdate=February 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060811115145/http://queensjournal.ca/article.php?point=vol129%2Fissue37%2Ffeatures%2Flead1 |archivedate=August 11, 2006 |url-status=dead }}, Interview with Peter Jaworski. ''The Journal'', Queen's University, March 15, 2002 – Issue 37, Volume 129</ref>

=== საჯარო საქონელი და მონოპოლია ===
ფირდმანი მხარს უჭერდა სახელმწიფოს მიერ ზოგიერთი საჯარო საქონელის შექმნას, რომლის წარმოება ბიზნესისთვის შეუძლებელი იყო. თუმცაღა, ის ამტკიცებდა, რომ ძალიან ბევრი სერვისი, რომელიც სახელმწიფოს მიერაა მოწოდებული, უკეთესი იქნებოდა კერძო სექტორის ხელში. მიუხედავად ყველაფრისა, თუ ზოგიერთი საჯარო საქონელი უნდა ყოფილიყო სახელმწიფოს მიერ იყო მოწოდებული არ უნდა ყოფილიყო ლეგელური მონოპოლიის ქვეშ. მაგალითად ის წერდა:

{{quote|არ არსებობს საფოსტო ოფისზე დღევანდელი სახელმწიფო მონოპოლიის გამართლება. შეიძლება საკამათო იყოს, რომ ფოსტა ტექნიკური მონოპოლიაა და სამთავრობო მონოპოლია ყველაზე მცირე ბოროტებაა. ამის მიხედვითაც კი, მთავრობას შეუძლია გაამართლოს მონოპოლია, მაგრამ არა დღევანდელი კანონმდებლობა, რომელიც უკანონოს ხდის საფოსტო გადაზიდვებს. თუ საფოსტო გადაზიდვები არის ტექნიკური მონოპოლია, ვერავინ შეძლებს წარმატებას მიაღწიოს ამ საქმიანობაში მთავრობასთან კონკურენციით. თუ ასე არაა, არანაირი მიზეზი არ არსებობს თუ რატომ უნდა იყოს მთავრობა ამით დაკავებული. ერთადერთი გზა, რათა გამოვარკვიოთ სიმართლე, არის ხალხისთვის შესაძლებლობის მიცემა ბაზარზე შევიდნენ.|Milton Friedman|Friedman, Milton & Rose D. ''[[Capitalism and Freedom]]'', University of Chicago Press, 1982, p. 29}}

=== სოციალური უსაფრთხოება, სოციალური პროგრამები და უარყოფითი შემოსავლის გადასახადი ===
1962 წელს, ფრიდმანმა გააკრიტიკა სოციალური უსაფრთხოება თავის წიგნში „კაპიტალიზმი და თავისუფლება“, ის ამტკიცებდა, რომ სოციალური პროგრამები იწვევდნენ „დამოკიდებულებას“.<ref>{{Citation|first=Milton|last=Friedman|title=Capitalism and Freedom|publisher=University of Chicago Press|place=Chicago|edition=40th anniversary|year=2002|pages=182–89|origyear=1962|isbn=978-0-226-26421-9|title-link=Capitalism and Freedom}}</ref> თუმცა, ბოლოს წინა თავში, ფრიდმანი აცხადებს, რომ კაპიტალიზმის მიერ სიღარიბის უდიდესი ნაწილის შემცირების პარალელურად სიღარიბე კვლავ რჩებოდა მთავარ პრობლემად და დასავლურ მდიდარ ქვეყნებშიც კი უამრავი ადამიანი კვლავ ცხოვრობდა სიღარიბეში. ფრიდმანი ასევე ხაზს უსვამდა:

{{quote|შეიძლება საკამათო იყოს კერძო პირების მიერ გაწეული ქველმოქმედების კმარობის საკითხი, იმიტომ რომ სარგებელი მისი ზრდისგან სხვა ხალხისთვის მეტია, ვიდრე თავად შემომწირველებისთვის-...მეზობლობის ეფექტი. თუმცა, მე ვიტანჯები სიღარიბის ცქერით; სარგებელს კი ვიღებ მისი შესუსტებით, მაგრამ მე თანაბრად ვიღებ სარგებელს ჩემი თუ სხვის მიერ გაღებული ხარჯით სიღარიბის აღმოსაფხვრელად. მაშასადამე, სხვისი ქველმოქმედების ბენეფიტები ნაწილობრივ მეც მარგებს. სხვა სიტყვებით ეს „უბილეთო მგზავრის ეფექტია“ - ჩვენ ყველას შეიძლება გვსურდეს წვლილი შევიტანოთ სიღარიბის დაძლევაში, რომელშიც ყველა მონაწილეობს, მაგრამ შეიძლება არ გვინდოდეს მსგავსი გარანტიის გარეშე იგივეს გაკეთება. პატარა სოციუმში, საჯარო ზეწოლა შეიძლება ეფექტური იყო ქველმოქმედების საკითხშიც კი. უფრო ფართო საზოგადოებებში კი ბევრად ძნელია ასე გაკეთება. 
თუ სხვებიც თანახმანი არიან გაკეთდეს ისე, როგორც ამას მე ვაკეთებ, მსგავსი ლოგიკური ჯაჭვით მართლდება მთავრობის მიერ სიღარიბის აღმოფხვრის მცდელობა. თითოეული პერსონისთვის საზოგადოებაში ცხოვრების დონის სტანდარტის ქვედა ზღვარის დადგენა, მაშინ როცა ზუსტად არ ვიცით თუ რამდენი უნდა დაიხარჯოს და როგორ, ასეთ შემთხვევაში მოწესრიგებისთვის საჭიროა უარყოფითი შემოსავლის გადასახადი. ამ მოწესრიგების უპირატესობები ნათელია. ის პირდაპირ მიმართულია კონკრეტულად სიღარიბის პრობლემაზე. ის ეხმარება ყველაზე ნათელი ფორმით, ქეშის სახით.

ეს წარმოქმნის კონკრეტულ ხარჯს საზოგადოების კისერზე და ოპერირებს ბაზრის გარეთ. მსგავსად სხვა სიღარიბის აღმოფხვრის საზომებისა, ის ამცირებს სტიმულებს იმათვის ვინც დაეხმარა რათა უკან დახმარებოდნენ, თუმცა მთლიანად არ აქრობს სტიმულირებას, როგორც ის სისტემა რომელიც ავსებს შემოსავლებს რაღაც მინიმალურ დონემდე. ყოველი დამატებით გამომუშავებული დოლარი კი ნიშნავს მეტ შესაძლებლობას დახარჯვისთვის.}}

ფრიდმანი ამტკიცებდა, რომ სხვა უპირატესობები უარყოფითი შემოსავლის გადასახადისა იყო ის, რომ მას შეეძლო პირდაპირ მორგებოდა საგადასახადო სისტემას, იქნებოდა ნაკლებად ხარჯიანი და შეამცირებდა ადმინისტრაციულ ტვირთს.<ref>{{Citation|first=Milton|last=Friedman|title=Capitalism and Freedom|publisher=University of Chicago Press|place=Chicago|edition=40th anniversary|year=2002|pages=190–95|origyear=1962|isbn=978-0-226-26421-9|title-link=Capitalism and Freedom}}</ref> ფრიდმანმა თავისი არგუმენტები გაიმეორა 18 წლის შემდეგაც „თავისუფალ არჩევანში“ და დაამატა, რომ მსგავსი რეფორმა მხოლოდ მაშინ მოგვცემდა დამაკმაყოფილებელ შედეგს, როდესაც მიმდინარე სოციალური პროგრამები გაუქმდებოდა გაზრდის ნაცვლად.<ref name=":2">{{citation |first1=Milton |last1=Friedman |first2=Rose |last2=Friedman |author2-link=Rose Friedman |title=Free to Choose: A Personal Statement |publisher=Harcourt |place=New York |edition=1st Harvest|year=1990|pages=119–24|origyear=1980|isbn=978-0-156-33460-0|title-link=Free to Choose}}</ref> 
ეკონომისტი [[რობერტ ფრენკი|რობერტ ფრენკის]] [[ნიუ-იორკ თაიმზი|ნიუ იორკ თაიმისის სტატიის]] მიხედვით, ფრიდმანის ხედვები ემყარებოდა რწმენას, რომ „საბაზრო ძალაუფლებას შეუძლია საოცარი შედეგების მოტანა“ და „მათ არ შეუძლიათ სწორად გადანაწილება შემოსავლისა ისე, რომ ყველა მოქალაქე აყმაყოფილებდეს მინიმალურ ცხოვრების დონეს“.<ref>{{cite news|last=Frank|first=Robert H.|author-link=Robert H. Frank|title=The Other Milton Friedman: A Conservative With a Social Welfare Program|work=The New York Times|publisher=The New York Times Company|url=https://www.nytimes.com/2006/11/23/business/23scene.html?_r=2|date=November 23, 2006|access-date=February 22, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170701055236/http://www.nytimes.com/2006/11/23/business/23scene.html?_r=2|archive-date=July 1, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

=== ნარკო პოლიტიკა ===
ფრიდმანი ასევე მხარს უჭერდა ლიბერტარიანულ პოლიტიკას [[ნარკოტიკი|ნარკოტიკების]] და პროსტიტუციის ლეგალიზაციის შესახებ. 2005 წელს, ფრიდმანმა და 500-მა სხვა ეკონომისტმა მხარი დაუჭირეს იდეას [[მარიხუანა|მარიხუანის]] ლეგალიზაციის შესახებ მისი ეკონომიკური სარგებლიანობის გამო.<ref>{{cite web|title=An open letter|url=http://www.prohibitioncosts.org/endorsers/|publisher=Prohibition Costs|accessdate=November 9, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121031062704/http://www.prohibitioncosts.org/endorsers/|archive-date=October 31, 2012|url-status=dead|df=mdy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121031062704/http://www.prohibitioncosts.org/endorsers/|archivedate=ოქტომბერი 31, 2012}}</ref>

=== ჰომოსექსუალთა უფლებები ===
ფრიდმანი ასევე მხარდამჭერი იყო [[ჰომოსექსუალთა უფლებები|ჰომოსექსუალთა უფლებების]].<ref>{{cite web|title=Milton Friedman|url=http://www.ldp.org.au/milton-friedman|publisher=Liberal Democratic Party (Australia)|accessdate=February 19, 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130410053149/http://ldp.org.au/milton-friedman|archivedate=April 10, 2013|df=mdy-all}}</ref> მას არასდროს გამოუხატავს მხარდაჭერა [[ერთსქესიანთა კორწინება|ერთსქესიანთა კორწინების]] მიმართ, თუმცა ის ამბობდა „არ მჯერა, რომ რაიმე დისკრიმინაციას ჰომოსექსუალთა მიმართ უნდა ჰქონდეს ადგილი.“<ref>{{harvnb|Ebenstein|2007|p=228}}</ref>

=== ემიგრაცია ===
ფრიდმანი „მადლობელი“ იყო ემიგრაციის და ამბობდა „ლეგალურ და არალეგალურ ემიგრაციას აქვს ძალიან პოზიტიური გავლენა აშშ-ს ეკონომიკაზე.“<ref name=":1">{{Cite news|url=https://theweek.com/articles/785238/weaponization-milton-friedman|title=The weaponization of Milton Friedman|date=2018-07-19|access-date=2018-07-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180719161851/http://theweek.com/articles/785238/weaponization-milton-friedman|archive-date=July 19, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> თუმცა, მიიჩნევდა, რომ ემიგრანტებს არ უნდა ჰქონოდათ წვდომა სოციალურ პროგრამებზე.<ref name=":1" /> ფიიდმანი აცხადებდა, რომ მექსიკიდან ემიგრაცია იყო „კარგი რამე“, თუნდაც არალეგალური.<ref name=":1" /> 
ფრიდმანი ამტკიცებდა, რომ არალეგალური ემიგრაცია სასიკეთო იყო, რადგან „ისინი ისეთ სამსახურში საქმდებიან, სადაც მოქალაქეებს არ სურთ დასაქმება, შესაბამისად, დამსაქმებლები ისეთ მუშახელს იღებენ, როგორსაც სხვა შემთხვევაში ვერ მიიღებდნენ“, ამავე დროს, ემიგრანტებს სოციალურ დახმარებაზე  ხელი არ მიუწვდებათ.<ref name=":1" /> „არჩევანის თავისუფლებაში“ ფრიდმანი წერს:<ref name=":2"/>

<blockquote>თვითნებურ წინაღობების არ არსებობას შეუძლია ხალხს მისცეს შესაძლებლობა როდესაც მათი ნიჭიერება და ღირებულებები მიიყვანს მათ სასურველ შედეგამდე. არც დაბადების ადგილს, არც ეროვნებას, კანის ფერს, რელიგიას, სქესს ან რაიმე სხვა მახასიათებლებს არ უნდა შეეძლოს  განსაზღვროს შესაძლებლობები, რომლებიც ადმაიანის წინაშეა წარმოდგენილი. მხოლოდ მისი შესაძლებლობები უნდა იყოს ყველაფრის განმსაზღვრელი.</blockquote>

=== ეკონომიკური თავისუფლება ===

[[მაიკლ ვოლკერი]] [[ფრეიზერის ინსტიტუტი|ფრეიზერის ინსტიტუტის]] ეკონომისტი და ფრიდმანი მასპინძლობდენენ კონფერენციათა სერიას 1986 წლიდან 1994 წლამდე. კონფერენციათა მიზანი იყო ნათლად განესაზღვრათ [[ეკონომიკური თავისუფლება|ეკონომიკური თავისუფლების]] დეფინიცია და მისი გაზმოვის მეთოდი. საბოლოო ჯამში, შედეგი გამოქვეყნდა მსოფლიო ეკონომიკური თავისუფლების შესახებ მოხსენებაში „ეკონომიკური თავისუფლება მსოფლიოში“.<ref>{{cite web|url=http://www.freetheworld.com/|title=Economic Freedom of the World project|website=Fraser Institute|accessdate=February 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305144202/http://www.freetheworld.com/|archive-date=March 5, 2016|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ეს ყოველწლიური მოხსენება შეიცავდა უამრავ განხილულ კვლევებს და გავლენა მოახდინა რამდენიმე ქვეყნის პოლიტიკაზე.
თექვსმეტ განსხვავებულ ეკონომისტთა შორის ფრიდმანი დაუპირისპირდა საავტორო უფლებების აქტს და მას სისულელე უწოდა.<ref>{{cite web|title=In the Supreme Court of the United States |url=http://cyber.law.harvard.edu/openlaw/eldredvashcroft/supct/amici/economists.pdf |publisher=Harvard Law School |accessdate=February 20, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402164457/http://cyber.law.harvard.edu/openlaw/eldredvashcroft/supct/amici/economists.pdf |archivedate=April 2, 2015 }}</ref><ref>{{cite web|author=Lawrence Lessig |url=http://www.lessig.org/2006/11/only-if-the-word-nobrainer-app/ |title=only if the word 'no-brainer' appears in it somewhere: RIP Milton Friedman (Lessig Blog) |publisher=Lessig.org |date=November 19, 2006 |accessdate=April 2, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402150417/http://www.lessig.org/2006/11/only-if-the-word-nobrainer-app/ |archivedate=April 2, 2015 }}</ref>
ფრიდმანი კამათობდა ეკონომიკური უფლებებისა და თავისუფლების უფრო ძლიერი ლეგალური (კონსტიტუციური) დაცვის შესახებ, რათა მომავალში ინდუსტრიულ-კომრეციული ზრდა, დემოკრატიის აყვავება, თავისუფლებასა და კანონის უზენაესობასთან ერთად მყარად ყოფილიყო დაცული საზოგადოებაში.<ref>{{cite web|url=http://industry.sharepoint.com/Pages/NewBritishBillofRights.aspx |title=A New British Bill of Rights: The Case For |publisher=ISR Online Guide |accessdate=February 16, 2016 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304030437/http://industry.sharepoint.com/Pages/NewBritishBillofRights.aspx |archivedate=March 4, 2016 }}</ref>

== ჯილდოები, აღიარება და მემკვიდრეობა ==
[[File:Milton Friedman 1976.jpg|thumb|Friedman in 1976]]
[[ჯორჯ ნეში]], წამყვანი ისტორიკოსი ამერიკული კონსერვატიზმისა ამბობს, რომ „1960-იანების ბოლოსთვის ის [მილტონ ფრიდმანი] იყო ალბათ ყველაზე გავლენიანი კონსერვატორი მეცნიერი ქვეყანაში, ერთ-ერთი იმ მცირე საერთაშორისო რეპუტაციის მქონეთადაგან.“<ref>{{harvnb|Ebenstein|2007|p=260}}</ref> 
1971 წელს, ფრიმანმა მიიღო [[ამერიკის მიღწევების აკადემია|ამერიკის მიღწევების აკადემიის]] ოქროს ჯილდო.<ref>{{cite web|title= Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement |website=www.achievement.org|publisher=[[American Academy of Achievement]]|url= https://achievement.org/our-history/golden-plate-awards/#public-service}}</ref><ref>{{cite web|title= Milton Friedman Biography and Interview |publisher=[[American Academy of Achievement]]|url=  https://achievement.org/achiever/milton-friedman-ph-d/#interview}}</ref> ფრიდმანმა უფლება მისცა კატონის ლიბერტარიანულ ინსტიტუტს გამოეყენებინა მისი სახელი თავისუფლების გავრცელებაში შეტანილი წვლილისთვის დაწესებული ჯილდოსთვის 2001 წლიდან. ფრიდმანის სახელობის პრიზი მიენიჭა [[პიტერ ტომას ბაუერი|პიტერ ბაუერს]] 2002-ში, პერუელ ეკონომისტს [[ჰერნანდო დე სოტო|ჰერნანდო დე სოტოს]] 2004-ში, [[მარტ ლაარ|მარტ ლაარს]], ესტონეთის ყოფილ პრემიერ მინისტრს 2006 წელს და ახალგაზრდა სტუდენტს ვენესუელიდან [[იონ გიოსიჩეა|იონ გიოსიჩეას]] 2008 წელს.მისი ცოლი როუზი, ვისთან ერთადაც მან წარადგინა Friedman Foundation for Educational Choice, მონაწილეობდა საერთაშორისო ჟიურის როლში.<ref>"[http://www.cato.org/news-releases/2007/9/5/selection-committee-announced-2008-milton-friedman-prize-advancing-liberty Selection Committee Announced for the 2008 Milton Friedman Prize for Advancing Liberty] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20140105025255/http://www.cato.org/news-releases/2007/9/5/selection-committee-announced-2008-milton-friedman-prize-advancing-liberty |date=January 5, 2014}}," ''Cato Institute'', September 5, 2007. Accessed January 4, 2014.</ref><ref>[http://www.cato.org/friedman-prize Milton Friedman Prize page] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20140120081700/http://www.cato.org/friedman-prize |date=January 20, 2014}} at [[Cato Institute]] website. Accessed January 5, 2014.</ref>

ფრიდმანი ასევე იყო [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი ეკონომიკის დარგში.

ფრიდმანის სიკვდილის შემდეგ, ჰარვარდის პრეზიდენმა [[ლოურენს სამარსი|ლოურენს სამარსმა]] მას „დიადი განმათავისუფლებელი“ უწოდა - "...&nbsp;ნებისმიერი პატიოსანი დემოკრატი დამეთანმხება, რომ დღეს ჩვენ ყველანი ფირდმანიანელები ვართ.“ მან თქვა ფრიდმანის დიდი პოპულარობა და მისი წვლილი იყო „სარწმუონო ნიშანი ხალხისთვის, რათა დაენახათ თავისუფალი ბაზრის მნიშვნელობა“.<ref>{{cite news|author=Larry Summers|title=The Great Liberator|work=The New York Times|date=November 19, 2006|url=https://www.nytimes.com/2006/11/19/opinion/19summers.html|accessdate=February 22, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170328060857/http://www.nytimes.com/2006/11/19/opinion/19summers.html|archivedate=March 28, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

სტეფან მურმა, „[[ვოლ სტრიტ ჟურნალი|ვოლ სტრიტ ჟურნალის]]“ სარედაქციო კოლეგიის წევრმა 2013 წელს თქვა: „ადამ სმიტის შემდეგ თავისუფალი ბაზრის ყველაზე დაფასებული ეკონომისტის ციტირება გახდა ბიბლიიდან ციტირების ტოლფასი. ...ზოგჯერ კი ადგილი აქვს რამდენიმე ერთმანეთთან დაპირისპირებულ ინტერპრეტაციებსაც კი.“<ref>Stephen Moore, "What Would Milton Friedman Say?" ''The Wall Street Journal'', May 30, 2013. p. A13</ref>

=== ნობელის პრემია ეკონომიკაში ===
ფრიდმანმა მოიგო [[ნობელის პრემია ეკონომიკაში|ნობელის პრემია ეკონომიკის დარგში]] 1976 წელს, „მისი მიღწევებისთვის მოხმარების ანალიზში, მონეტარიზმის ისტორიაში და სტაბილიზაციის პოლიტიკის სირთულეების თეორიასა და მის დემონსტრირებაში.“<ref name=nobel1 />

=== ჰონგ კონგი ===
ფრიდმანმა ერთხელ თქვა: „თუ გინდა ნახო კაპიტალიზმი მოქმედებაში, წადი ჰონგ კონგში“.<ref>{{cite magazine |author=Waldemar Ingdahl |date=March 22, 2007 |title=Real Virtuality |url=http://www.american.com/archive/2007/march-0307/real-virtuality/ |magazine=The American |accessdate=February 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141003020845/http://www.american.com/archive/2007/march-0307/real-virtuality |archive-date=October 3, 2014 |url-status=dead |df=mdy-all |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141003020845/http://www.american.com/archive/2007/march-0307/real-virtuality |archivedate=ოქტომბერი 3, 2014 }}</ref> მან 1990 წელს დაწერა, რომ ჰონგ კონგის ეკონომიკა იყო ალბათ საუკეთესო მაგალითი თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკისა.<ref>{{cite book |author=Milton Friedman and Rose Friedman |title=Free to Choose: A Personal Statement |page=34 |publisher=Harvest Books |year=1990 |isbn=978-0-15-633460-0}}</ref>

მის გარდაცვალებამდე ერთი თვით ადრე, მან დაწერა სტატია „ჰონგ კონგის შეცდომა-რას იტყოდა [[ჯონ ჯეიმზ კოვპერვაითი]]?“, რომელიც გამოქვეყნდა „ვოლ სტრიტ ჟურნალში“. სტატია აკრიტიკებდა [[დონალდ ცანგი|დონალდ ცანგს]], ჰონგ კონგის მთავარ აღმასრულებელს „პოზიტიური არაინტერვენციონიზმის“ აკრძალვისათვის."<ref name=wsj_20061006>{{cite web|author=Friedman, Milton|date=October 6, 2006|title=Dr. Milton Friedman|url=http://www.opinionjournal.com/editorial/feature.html?id=110009051|publisher=Opinion Journal|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20061006122046/http://www.opinionjournal.com/editorial/feature.html?id=110009051|archive-date=October 6, 2006|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ცანგმა მოგვიანებით თქვა, რომ ის უბრალოდ ცვლიდა სლოგანს „დიდი ბაზარი, მცირე მთავრობა“, სადაც მცირე მთავრობა განიმარტა, როგორც მშპ-ს 20% ნაკლები რაოდენობით. ცანგსა და მის მეტოქე [[ალან ლიონგი|ალან ლიონგს]] შორის დებატებისას, 2007 წლის აღმასრულებლის არჩევნებამდე, ლიონგმა წარმოადგინა თეზისი და ხუმრობით დაადანაშაულა ცანგი ფრიდმანის სიკვდილზე გაბრაზებაში.

=== ჩილე ===
{{main|Miracle of Chile|Chicago Boys}}
1975 წელს - ორი წლის შემდეგ, რაც სამხედრო დიქტატორი პრეზიდენტი [[აუგუსტო პინოჩეტი]] მოვიდა ჩილეს მმართველობაში და დასრულდა [[სალვადორ ალენდე|სალვადორ ალენდეს]] მმართველობა - ჩილეს ეკონომიკამ განიცადა დიდი კრიზისი. ფრიდმანმა და [[არნოლდ ჰარბერგერი|არნოლდ ჰარბერგერმა]] მიიღეს მოწვევა კერძო ორგანიზაციისგან, რათა ჩასულიყვნენ ჩილეში და ლექციები წაეკითხათ [[ეკონომიკური თავისუფლება|ეკონომიკური თავისუფლების]] პრინციპებზე.<ref>Letter from Arnold Harberger to Stig Ramel as reprinted in ''The Wall Street Journal'', October 12, 1976, and in ''Two Lucky People: Memoirs By Milton Friedman'', Rose D. Friedman. Appendix A, pp. 598–99. Accessible at books.google.com</ref> მან შვიდი დღე გაატარა ჩილეში და ჩაატარა ლექციათა ციკლი [[ჩილეს კათოლიკური უნივერსიტეტი|ჩილეს კათოლიკურ უნიერსიტეტსა]] და [[ჩილეს უნივერსიტეტი|ჩილეს უნივერსიტეტში]]. ერთ-ერთ ლექციას სათაურად ეწოდა „თავისუფლების მტვრევადობა“ და ფრიდმანის მიხედვით „მასთან გამკლავება სწორედაც ცენტრალიზებული სამხედრო მთავრობის საფრთხესთან გამკლავებაა.“<ref name=icelandtv>{{cite AV media|people=Milton Friedman|date=August 31, 1984|title=Iceland Television Debate|url=https://www.youtube.com/watch?v=oJNxg3ZhXf8#t=9m11s&feature=PlayList&p=EBBF6DB20C85145A&playnext_from=PL&index=3|format=[[Flash Video]]|medium=Television production|publisher=[[Television in Iceland|Icelandic State Television]]|location=[[Reykjavík]]|accessdate=June 27, 2010|time=009:48:00|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160423164050/https://www.youtube.com/watch?v=oJNxg3ZhXf8#t=9m11s&feature=PlayList&p=EBBF6DB20C85145A&playnext_from=PL&index=3|archivedate=April 23, 2016|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

პინოჩეტისადმი წერილშიი 1975 წლის 21 აპრილს, ფრიდმანი მიიჩნევდა, რომ „ჩილეს მთავარი ეკონომიკური პრობლემაა&nbsp;... ინფლაცია და ჯანსაღი საბაზრო მარკეტის ეკონომიკის წარმოქმნა.<ref name=letter>[http:// Two Lucky People: Memoirs By Milton Friedman, Rose D. Friedman. Appendix A, pp. 591–93. Letter from Friedman to Pinochet, April 21, 1975.]</ref> მან განაცხადა, რომ „მხოლოდ ერთი გზა არსებობს ინფლაციის დასასრულებლად: ფულის წარმოების მაჩვენებლის რადიკალური შემცირება&nbsp;..." და "...&nbsp;მთავორბის ხარჯერბის სერიოზული შეკვეცა, ყველაზე მეტად მიმზიდველი ფისკალური დეფიციტის შემცირების გზით, რადგან ეს&nbsp;... აძლიერებს კერძო სექტორს და ქმნის საფუძველს ჯანსაღი ეკონომიკური ზრდისთვის.<ref name=letter/>  იმის შესახებ თუ რამდენად ჩქარა შეიძლებოდა ინფლაციის დასრულება ფრიდმანმა თქვა: „ჩილესთვის, სადაც ინფლაცია მერყეობს 10-20% შორის თვეში&nbsp;... თანდათანობითი ცვლილებები არაა შედეგიანი, რადგან ეს პროცესი გამოიწვევდა მტკივნეულ ოპერაციებს დიდი ხნის მანძილზე და ამ პროცესში „მოთმინება“ არ იქნებოდა საკმარისი“. მოკლე პერიოდიანი უმუშევრობის მაღალი დონის არჩევა გამოსავლის სახით იყო ნაკლები ბოროტება და „გერმანიის გამოცდილება&nbsp;... ბრაზილიის&nbsp;..., შეერთებული შტატების ომის შემდგომი შესწორებების.&nbsp;... ყველაფერი ამტკიცებდა შოკური თერაპიის სასარგებლოდ“. წერილში ფრიდმანი შოკურ მიდგომას ურჩევდა „...&nbsp; რეფორმათა პაკეტს, რომელიც გამოიწვევდა სიურპირიზის ეფექტს და შეამცირებდა მწვავე სტრესს“ და ...&nbsp;სიცხადისთვის ნება მომეცით მონახაზი გაგიკეთოთ პაკეტის კონტენტისა&nbsp;... რაც ილუსტრირებისთვის გამოგადგებათ“ მიუხედავად იმისა, რომ მისი ცოდნა ჩილეს შესახებ იყო „ზედმეტად მწირი, რათა ზუსტი და ყოვლისმომცველი ყოფილიყო“. მან დაასახელა რვა სარეკომენდაციო მაგალითი მონეტარული პოლიტიკისა და ფისკალური საზომებისა, მათ შორის „იმდენი დაბრკოლების მოხსნა კერძო სექტორისთვის რამდენიც შესაძლებელი იყო. მაგალითად, &nbsp;... მიმდინარე კანონი დასაქმებულთა წინააღწმდეგ“. მან დასკვნის სახით თქვა, რომ „მსგავს შოკურ პროგრამას შეიძლებოდა ინფლაცია ერთ თვეში დაემთავრებინა“. მისი წერილი ურჩევდა მმართველებს, რომ ხარჯების შეკვეცით შეემცირებინათ ფისკალური დეფიციტი, რაც გამოიწვევდა ნაკლებ გარდამავალ უმუშევრობას ვიდრე გადასახადების გაზრდა.

სერხიო დე კასტრო, ჩილელი ჩიკაგოს სკოლის კურსდამთავრებული, გახდა ფინანსთა მინისტრი 1975 წელს. მისი ექვსწლიანი მინისტროპის მანძილზე, გაიზარდა საგარეო ინვესტიციები, დაწესდა აკრძალვები გაფიცვებსა და პროფკავშირებზე და მშპ იზრდებოდა ყოველწლიურად.<ref>{{cite thesis |author=William Ray Mask II|title=The Great Chilean Recovery: Assigning Responsibility For The Chilean Miracle(s)|date=May 2013|publisher=California State University, Fresno|hdl=10211.3/105425}}</ref> უცხოეთში გაცვლითი პროგრამა შეიქმნა ჩილეს კათოლიკურ უნივერსიტეტსა და ჩიკაგოს უნივერსიტეტს შორის. ბევრი სხვა ჩიკაგოს სკოლის კურსდამთავრებული დაინიშნა სამთავრობო პოსტებზე პინოჩეტის მართველობის შემდეგ. სხვები ასწავლიდნენ ეკონომიკას ჩილეს უნივერსიტეტებში. ისინი ცნობილი გახდნენ, როგორც „ჩიკაგოს ბიჭები“.<ref>{{cite web|title=Chile and the "Chicago Boys"|url=http://hoohila.stanford.edu/friedman/chile-chicago.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20120810043651/http://hoohila.stanford.edu/friedman/chile-chicago.php|url-status=dead|archive-date=August 10, 2012|website=The Hoover Institution|publisher=Stanford University|accessdate=June 20, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120810043651/http://hoohila.stanford.edu/friedman/chile-chicago.php|archivedate=აგვისტო 10, 2012}}</ref>

ფრიდმანმა იმ ხანად არ გააკრიტიკა პინოჩეტის დიქტატურა, არც პოლიტიკური მკვლელობები, არც არაკანონიერი პატიმრობები, წამების ფაქტები და სხვა საშინელებები, რაც უკვე ცნობილი იყო.<ref>{{cite news|title=General Augusto Pinochet|author=Hugh O'Shaughnessy|date=December 11, 2006|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/general-augusto-pinochet-427998.html|work=The Independent|accessdate=February 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20110515074418/http://www.independent.co.uk/news/obituaries/general-augusto-pinochet-427998.html|archive-date=May 15, 2011|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> 1976 წელს ფრიდმანმა დაიცვა მისი არაოფიციალური მრჩეველის პოზიცია სიტყვებით: „არ მივიჩნევ უფრო დიდ ბოროტებად ეკონომისტის მხრიდან ეკონომიკური რჩევის ჩილეს მთავრობისთვის მიცემას, ვიდრე მივიჩნევდი ექიმის მხრიდან სამედიცინო რჩევას ჩილეს მთავრობისთვის, რათა დახმარებოდა სამედიცინო ჭირის შეწყვეტაში.“<ref>Newsweek of June 14, 1976</ref>

ფრიდმანმა დაიცვა მისი ქმედებები ჩილეში იმ არგუმენტით, რომ თავისუფალი ბაზრის პოლიტიკის გატარებამ ჩილეს ეკონომიკური სიტუაცა არა მხოლოდ გააუმჯობესა, არამედ წვლილი შეიტანა პინოჩეტის სამხედრო დიქტატურის დასრულებაში და საბოლოო ჯამში ჩილეს დემოკრატიულ სახელმწიფოდ გარდაქმნაში 1990 წელს. ეს მოსაზრება გაჟღერდა წიგნში [[კაპიტალიზმი და თავისუფლება]],სადაც მან ასევე განაცხადა, რომ ეკონომიკური თავისუფლება სასურველია არა მარტო თავისთავად, არამედ ის საჭიროა [[პოლიტიკური თავისუფლება|პოლიტიკური თავისუფლებისთვისაც]]. 1980 წლის დოკუმენტურ ფილმში [[არჩევანის თავისუფლება]], მან თქვა შემდეგი: „ჩილე არაა პოლიტიკურად თავისუფალი სისტემა, და მე არ ვპატიობ სისტემას, თუმცა თუმცა ხალხი ჩილეში უფრო თავისუფალია, ვიდრე ხალხი კომუნისტურ საზოგადოებებში, რადგან მთავრობა თამაშობს უფრო მცირე როლს. ...&nbsp;ხალხის ეს მდგომარეობა ბოლო წლების მანძილზე გახდა უკეთესი და არა უარესი. ისინი კვლავ უკეთესნი იქნებოდნენ, რომ მოეშორებინათ [[ხუნტა]] და ჰქონოდათ უფრო დემოკრატიული სისტემა“.<ref>{{cite web |title=Free to Choose Vol. 5 |url=http://www.freetochoose.net/1980_vol5_transcript.html |accessdate=February 20, 2008|archiveurl = https://web.archive.org/web/20080209233014/http://www.freetochoose.net/1980_vol5_transcript.html |archivedate = February 9, 2008|url-status=dead}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=JQkdSj6arn0 Frances Fox Piven vs. Milton Friedman, Thomas Sowell] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141016091409/http://www.youtube.com/watch?v=JQkdSj6arn0 |date=October 16, 2014 }}, debate, 1980, YouTube.</ref> 1984-ში, ფრიდმანმა განაცხადა რომ მას „არასდროს შეუკავებია თავი ცილეს პოლიტიკური სისტემის კრიტიკისგან“.<ref name=icelandtv/> 1991-ში მან თქვა: „კარგი არაფერი მაქვს სათქმელი პინოჩეტის პოლიტიკურ რეჟიმზე. ეს იყო საშინელი პოლიტიკური რეჟიმი. ჩილეს ნამდვილი სასწაული არ იყო მისი ეკონომიკური მიღწევა; რეალური სასწაული ჩელისთვის იყო სამხედრო ხუნტა, რომელიც თავისი პრინციპების წინააღმდეგ წავიდა და მხარი დაუჭირა თავისუფალ საბაზრო რეჟიმს, რომელიც თავისუფალი ბაზრის პრინციპებში დარწმუნებული ადამიანების შექმნილი იყო. ... ჩილეში, პოლიტიკური თავისუფლების მოტანა განპირობებული იყო ეკონომიკური თავისუფლებით და ეკონომიკური თავისუფლების შედეგით, საბოლოოდ შედეგად მივიღეთ რეფერენდუმი, რომელმაც პოლიტიკური დემოკრატია მოიტანა. ახლა, დიდი ხნის შემდეგ, ჩილეს აქვს სამი რამ: პოლიტიკური თავისუფლება, ადამიანის თავისუფლება და ეკონომიკური თავისუფლება. ჩილე გააგრძელებს საინტერესო ექსპერიმენტად ყოფნას, რომელშიც დავინახავთ შეუძლია ამ სამი კომპონენტის შენარჩუნება თუ მისი პოლიტიკური თავისუფლება დაანგრევს ან შეამცირებს ეკონომიკურ თავისუფლებას.“<ref>[http://www.cbe.csueastbay.edu/~sbesc/frlect.html The Smith Center: Milton Friedman's lecture] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130922130830/http://www.cbe.csueastbay.edu/~sbesc/frlect.html |date=September 22, 2013 }} , "Economic Freedom, Human Freedom, Political Freedom", by Milton Friedman, delivered November 1, 1991.</ref> ის იმეორებდა, რომ ლექციები, რომელიც მან ჩილეში წაიკითხა იყო იგივე ლექციები, რაც მან ჩინეთში და სხვა სოციალისტურ ქვეყნებში წაიკითხა.<ref>{{harvnb|Friedman|1999}}, pp. 600–01</ref>

2000 წლის დოკუმენტურ ფილმში „The Commanding Heights“ (დაფუძნებული ამავე სახელწოდების წიგნზე), ფრიდმანმა განაგრძო მტკიცება, რომ „თავისუფალი ბაზარი ძირს უთხრიდა პინოჩეტის პოლიტიკურ ცენტრალიზაციას და პოლიტიკურ კონტროლს.“<ref>{{cite web |title=Interview with Jeffery Sachs on the "Miracle of Chile" |url=https://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitextlo/ufd_reformliberty_full.html |publisher=PBS |accessdate=February 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080222001124/http://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitextlo/ufd_reformliberty_full.html |archive-date=February 22, 2008 |url-status=live |df=mdy-all }}</ref><ref>{{cite web |title=Commanding Heights: Milton Friedman |url=https://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitext/int_miltonfriedman.html#10 |publisher=PBS |accessdate=December 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081228195520/http://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitext/int_miltonfriedman.html#10 |archive-date=December 28, 2008 |url-status=live |df=mdy-all }}</ref> ეს კრიტიკა მისი როლის შესახებ ჩილეში არ ითვალისწინებდა მის მთავარ მტკიცებას, რომ უფრო თავისუფალი ბაზარი შედეგად გვაძლევს უფრო თავისუფალ ხალხს და ჩილეს არათავისუფალმა ეკონომიკამ კი გამოიწვია სამხედრო მთავრობა. ფრიდმანი იცავდა თავისუფალ ბაზარს, რომელმაც ძირი გამოუთხარა „პოლიტიკურ ცენტრალიზაციას და პოლიტიკურ კონტროლს“.<ref name=pbs1>{{cite web |title=Milton Friedman interview |url=https://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitextlo/int_miltonfriedman.html |publisher=PBS |accessdate=February 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110109040713/http://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitextlo/int_miltonfriedman.html |archive-date=January 9, 2011 |url-status=live |df=mdy-all }}</ref>

=== ისლანდია ===
ფირდმანი ისლანდიას ესტუმრა 1984 წლის შემოდგომაზე, შეხვდა მნიშვნელოვან ფიგურებს და ჩაატარა ლექცია ისლანდიის უნივერსიტეტში სახელწოდებით „status quo-ს ტირანია“. მონაწილეობა მიიღო ასევე [https://www.youtube.com/view_play_list?p=EBBF6DB20C85145A სატელევიზიო დებატში] 31 აგვისტოს, სოციალისტი ინტელექტუალების წინააღმდეგ, რომელთა შორისაც იყო [[ოლაფურ რაგნარ გრიმსონი]] იყო, გრიმსონი შემდეგში ისლანდიის პრეზიდენტი გახდა.<ref>{{Cite AV media|title=Milton Friedman on Icelandic State Television in 1984|people=Friedman, Milton; Grímsson, Ólafur Ragnar}}</ref> დისკუსიისას, როცა მათ საყვედურით ხაზი გაუსვეს, რომ გადასახადი მისი ლექციის დასწრებაზეც კი იყო დაწესებული, როდესაც მანამდე მოწვეული მეცნიერების ლექციები უფასოდ ჩატარდა, ფირდმანმა უპასუხა, რომ სხვა ლექტორები არ იყვნენ „უფასო“ ერთი თვალსაზრისით: ლექციები ყოველთვის დაკავშირებულია ხარჯებთან. მნიშვნელოვანი კი ისაა, ფარავს თუ არა დასწრება ამ ხარჯებს. ფრიდმანმა ჩათვალა, რომ უფრო სამართლიანი იქნებოდა მხოლოდ ის დასწრებოდა ლექციებს, ვინც გადაიხდიდა. ამ დისკუსიაში მან ასევე აღნიშნა, რომ მას არ მიუღია ფული ამ ლექციის შემოსავლებიდან.

=== ესტონეთი ===
მიუხედავად იმისა, რომ მილტონ ფირდმანი არასდროს ჩასულა [[ესტონეთი|ესტონეთში]], მისმა წიგნმა, [[არჩევანის თავისუფლება|არჩევანის თავისუფლებამ]], დიდი გავლენა მოახდინა ამ ქვეყნის 32 წლის პრემიერ მინისტრზე [[მარტ ლაარი|მარტ ლაარზე]]. ლაარი ამტკიცებდა, რომ ეს წიგნი იყო ერთადერთი, რაც მას პრემიერ მინისტრობამდე ჰქონდა წაკითხული ეკონომიკის შესახებ. ლაარის რეფორმები ხშირად ეყრდნობოდა მილტონ ფრიდმანის იდეებს ესტონეთის ღატაკი პოსტ საბჭოთა ქვეყნიდან [[ბალტიის ვეფხვი|ბალტიის ვეფხვად]] გარდაქმნის პროცესში. მთავარი ელემენტი ლაარის პროგრამისა იყო დაბალი გადასახადი. 2006 წელს მარტ ლაარს მიენიჭა მილტონ ფრიდმანის სახელობის პრიზი თავისუფლების გავრცელებაში შეტანილი წვლილისთვის კატონის ინსტიტუტისგან.<ref>{{cite web|url=http://www.cato.org/special/friedman/laar/|archive-url=https://web.archive.org/web/20060515231340/http://www.cato.org/special/friedman/laar/|url-status=dead|archive-date=May 15, 2006|title=Mart Laar|publisher=Cato Institute|accessdate=February 20, 2008}}</ref>

=== დიდი ბრიტანეთი ===
1950 წლის შემდეგ ფრიდმანი ბრიტანეთში ხშირად იყო მოწვეული ლექციების წასაკითხად, ხოლო 1970-იანებში კი მისმა იდეებმა ფართო გავრცელება ჰპოვა კონსერვატიულ წრეებში. მაგალითად, ის რეგულარული მომხსენებელი იყო [[ეკონომიკური ურთიერთობობების ინსტიტუტი|ეკონომიკური ურთიერთობების ინსტიტუტიში (IEA)]]. კონსერვატიული პარტიის წევრი პოლიტიკოსი [[მარგარეტ ტეტჩერი]] კი IEA-ს პროგრამისა და იდეების მიმდევარი იყო. ტეტჩერი სწორედ აქ შეხვდა ფრიდმანს 1978 წელს. მან ასევე დიდი გავლენა მოახდინა [[ქეით ჯოზეფი|ქეით ჯოზეფზე]], ვინც შემდეგში ტეტჩერის მთავარი მრჩეველი გახდა ეკონომიკურ საკითხებში. მან ასევე გავლენა მოახდინა ისეთ ფიგურებზე, როგორებიც იყვნენ: ალან ვოლტერსზე, პატრიკ მინფორდზე და კიდევ ორ მთავარ მრჩეველზე. ყველა მთავარი გაზეთი, „დეილი ტელეგრაფი“, „თაიმზი“ და „ფაინანშალ თაიმზი“, ერთხმად აქვეყნებდნენ ფრიდმანის მონეტარისტულ იდეებს ბრიტანელი აღმასრულებელი ხელისუფლების წევრებისათვის. ფრიდმანის იდეებმა დიდი გავლენა იქონია ტეტჩერზე და მის თანაგუნდელებზე, როცა ის პრემიერ მინისტრი გახდა 1979 წელს.<ref>{{cite book|author=John F. Lyons|title=America in the British Imagination: 1945 to the Present|url=https://books.google.com/books?id=QzOwAgAAQBAJ&pg=PA102|year=2013|publisher=Palgrave Macmillan|page=102|isbn=978-1137376800}}</ref><ref>Subroto Roy & John Clarke, eds. (2005), ''Margaret Thatcher's Revolution: How it Happened and What it Meant''. Continuum. {{ISBN|0826484840}}</ref>

=== შეერთებული შტატები ===
მილტონ ფრიდმანის სიკვდილის შემდეგ უამრავი ნეკროლოგი და სტატია დაიწერა ფრიდმანის პატივსაცემად, მას უწოდებდნენ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგი  ხანის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან და გავლენიან ეკონომისტს.<ref>{{Cite news|url=https://www.economist.com/news/2006/11/17/an-enduring-legacy|title=An enduring legacy|date=17 Nov 2006|work=The Economist|access-date=2018-09-25|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052241/https://www.economist.com/news/2006/11/17/an-enduring-legacy|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2006/11/16/business/17friedmancnd.html?mtrref=www.google.com&gwh=DE2271CBC288BBC4390B471C20257E92&gwt=pay|title=Milton Friedman, Free Markets Theorist, Dies at 94|last=Noble|first=Holcomb B.|access-date=2018-09-25|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052213/https://www.nytimes.com/2006/11/16/business/17friedmancnd.html?mtrref=www.google.com&gwh=DE2271CBC288BBC4390B471C20257E92&gwt=pay|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/16/AR2006111601366.html|title=Economist Milton Friedman Dies at 94|last=Norton|first=Justin M.|date=2006-11-17|access-date=2018-09-25|language=en-US|issn=0190-8286|archive-url=https://web.archive.org/web/20151127171049/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/16/AR2006111601366.html|archive-date=November 27, 2015|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://delong.typepad.com/sdj/2006/11/we_are_live_at_.html|title=We Are Live at Salon, with an Obituary for Milton Friedman|website=Grasping Reality with at Least Three Hands|access-date=2018-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052017/http://delong.typepad.com/sdj/2006/11/we_are_live_at_.html|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> მილტონ ფრიდმანის რაღაც გაგებით საკამათო მემკვიდრეობა <ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2006/nov/16/post650|title=Milton Friedman: a study in failure|last=Adams|first=Richard|date=2006-11-16|website=the Guardian|language=en|access-date=2018-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926130701/https://www.theguardian.com/commentisfree/2006/nov/16/post650|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.chronicle.com/article/Milton-Friedmans/28879|title=Milton Friedman's Controversial Legacy|date=2008-08-01|work=The Chronicle of Higher Education|access-date=2018-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926051906/https://www.chronicle.com/article/Milton-Friedmans/28879|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ამერიკაში ძლიერად რჩება კონსერვატიული მოძრაობის შიგნით.<ref>{{Cite news|url=http://www.post-gazette.com/opinion/Op-Ed/2012/07/31/Milton-Friedman-s-legacy-He-is-the-economist-conservatives-love-but-don-t-understand/stories/201207310228|title=Milton Friedman's legacy: He is the economist conservatives love but don't understand|work=Pittsburgh Post-Gazette|access-date=2018-09-25|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052124/http://www.post-gazette.com/opinion/Op-Ed/2012/07/31/Milton-Friedman-s-legacy-He-is-the-economist-conservatives-love-but-don-t-understand/stories/201207310228|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> თუმცა, ზოგიერთი ჟურნალისტისა და ეკონომისტის აზრით - როგორებიც მაგალითად ნოა სმიტი და სკოტ სამნერი არიან - ფრიდმანის აკადემიური მემკვიდრეობა განადგურდა მისი პოლიტიკური ფილოსოფიის და თანამედროვე კონსერვატორების მიერ ცრუინტერპრეტირებით.<ref>{{Cite news|url=https://www.thedailybeast.com/articles/2012/07/31/milton-friedman|title=Milton Friedman's Unfinished Legacy|last=Kristula-Green|first=Noah|date=2012-07-31|work=The Daily Beast|access-date=2018-09-25|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://noahpinionblog.blogspot.com/2013/08/the-cruel-trick-played-by-history-on.html|title=Noahpinion: The cruel trick played by history on Milton Friedman|last=Smith|first=Noah|date=2013-08-14|website=Noahpinion|access-date=2018-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926051930/http://noahpinionblog.blogspot.com/2013/08/the-cruel-trick-played-by-history-on.html|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.themoneyillusion.com/milton-friedman-vs-the-conservatives/|title=TheMoneyIllusion » Milton Friedman vs. the conservatives|website=www.themoneyillusion.com|language=en|access-date=2018-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926085951/http://www.themoneyillusion.com/milton-friedman-vs-the-conservatives/|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/business/archive/2012/03/what-gop-economists-dont-understand-about-milton-friedman/254405/|title=What GOP Economists Don't Understand About Milton Friedman|last=O'Brien|first=Matthew|date=2012-03-13|work=The Atlantic|access-date=2018-09-25|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926085825/https://www.theatlantic.com/business/archive/2012/03/what-gop-economists-dont-understand-about-milton-friedman/254405/|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>

== კრიტიკა ==
{{criticism section|date=June 2019}}
ეკონომეტრიკმა [[დეივიდ ფორბს ჰენდრი|დეივიდ ფორბს ჰენდრიმ]] გააკრიტიკა ფრიდმანისა და ანა შვარცის ნაშრომის, „მონეტარული ტრენდების“, ნაწილი.<ref>David F. Hendry; Neil R. Ericsson (October 1983). "Assertion without Empirical Basis: An Econometric Appraisal of 'Monetary Trends in&nbsp;... the United Kingdom' by Milton Friedman and Anna Schwartz," in ''Monetary Trends in the United Kingdom'', Bank of England Panel of Academic Consultants, Panel Paper No. 22, pp.&nbsp;45–101.<p>See also [http://www.federalreserve.gov/pubs/ifdp/1985/270/ifdp270.pdf Federal Reserve International Finance Discussion Paper No. 270] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131103040319/http://www.federalreserve.gov/pubs/ifdp/1985/270/ifdp270.pdf |date=November 3, 2013 }} (December 1985), which is a revised and shortened version of Hendry–Ericsson 1983.</ref> 1984 წელს, როცა ფრიდმანს ამის შესახებ კითხეს ისლანდიურ ტელევიზიაში ინტერვიუს დროს,<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/view_play_list?p=EBBF6DB20C85145A|title=M.Friedman – Iceland TV (1984)|website=YouTube|accessdate=February 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160313091204/https://www.youtube.com/view_play_list?p=EBBF6DB20C85145A|archive-date=March 13, 2016|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> მან განაცხადა, რომ კრიტიკია მიემართებოდა სრულიად სხვა პრობლემას, ამიტომ ის რელევანტური არ იყო.<ref>{{cite web |author=van Steven Moore, CMA |url=https://www.youtube.com/watch?v=lwBUO45cIyU&list=PLC0EEBC0F24B2EE0E |title=Milton Friedman – Iceland 2 of 8 |publisher=YouTube |date=August 31, 1984 |accessdate=April 22, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140512174832/https://www.youtube.com/watch?v=lwBUO45cIyU&list=PLC0EEBC0F24B2EE0E |archive-date=May 12, 2014 |url-status=live |df=mdy-all }}</ref> მან ასევე ხაზი გაუსვა ლოგიკური მსჯელობის სიმცირეს და უზუსტობას ჰენდრის ნაშრომში.<ref>{{cite book|author=J. Daniel Hammond|year=2005|title=Theory and Measurement: Causality Issues in Milton Friedman's Monetary Economics|publisher=Cambridge U.P.|pages= 193–99|url=https://books.google.com/books?id=m1n9R4Kr03sC&pg=PA193|isbn=978-0521022644}}</ref> 2006 წელს, ჰენდრიმ თქვა, რომ ფრიდმანი დამნაშავე იყო „სერიოზულ ხარვეზებში“, რაც გამოიხატებოდა არასწორად გაგებაში „t-კოეფიციენტის, რომელიც გამოყენებული იყო დიდი ბრიტანეთის ფულის მოთხოვნის აღსაწერად და რომელიც დაახლოებით 100 პროცენტით იყო გადაჭარბებული ფრიდმანის მიერ“.<!--The pdf is dated 1989, but papers of this sort are usually published at a later date. The 1991 is given by Hendry in his FT letter (see ref named "Hendry letter"), so it is sourced.--><ref>{{cite web|author=David F. Hendry; Neil R. Ericsson|date=July 1989|title=An Econometric Analysis of UK Money Demand in ''Monetary Trends in the United States and the United Kingdom'' by Milton Friedman and Anna J. Schwartz|url=http://www.federalreserve.gov/pubs/ifdp/1989/355/ifdp355.pdf|publisher=Federal Reserve|series=International Finance Discussion Papers: 355|accessdate=August 2, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131103040149/http://www.federalreserve.gov/pubs/ifdp/1989/355/ifdp355.pdf|archive-date=November 3, 2013|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> მას ასევე უარყო „თითქმის ყველა ემპირიული სამხილი ... რაც დიდი ბრიტანეთის ფულის მოთხოვნაზე იყო წარმოდგენილი“ ფრიდმანისა და შვარცის მიერ.<ref name="Hendry letter">{{cite news |author= David F. Hendry |authorlink= David Forbes Hendry |date= April 25, 2013 |title= Friedman's t-ratios were overstated by nearly 100% |url= http://www.ft.com/cms/s/0/fcfb6334-ac11-11e2-a063-00144feabdc0.html |newspaper= [[Financial Times|ft.com]] |accessdate= May 1, 2013 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131030075628/http://www.ft.com/cms/s/0/fcfb6334-ac11-11e2-a063-00144feabdc0.html |archive-date= October 30, 2013 |url-status= live |df= mdy-all }}</ref><ref>{{Cite journal|author=Escribano, Alvaro|year=2004|title=Nonlinear error correction: The case of money demand in the United Kingdom (1878–2000)|url=http://www.eco.uc3m.es/temp/alvaroe/MDUK-MD04.pdf|journal=[[Macroeconomic Dynamics]]|volume=8|number=1|pages=76–116|doi=10.1017/S1365100503030013|access-date=August 1, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131103172546/http://www.eco.uc3m.es/temp/alvaroe/MDUK-MD04.pdf|archive-date=November 3, 2013|url-status=live|df=mdy-all|hdl=10016/2573}}<br />Escribano's approach had already been recognized by Friedman, Schwartz, Hendry ''et al''. (p.&nbsp;14 of ''the pdf'') as yielding significant improvements over previous money demand equations.</ref>

კეინსიანელმა ეკონომისტმა და ნობელის პრემიის ლაურეატმა, [[პოლ კრუგმან|პოლ კრუგმანმა]] ფრიდმანს „დიდი ეკონომისტი და დიდი კაცი“ უწოდა გარდაცვალების შემდეგ. მან ცნო ფრიდმანის უამრავი და ფართო აღიარებული წვლილი ეპირიულ ეკონომიკაში, თუმცა კრუგმანი იყო და რჩება ფრიდმანის უდიდეს კრიტიკოსად. ფრიდმანმა დაწერა: „მან ყველაფერი მარტივად შეაცურა იდეაში, რომ ბაზარი ყოველთვის მუშაობს და მხოლოდ ბაზარი მუშაობს. უზომოდ რთულია იპოვო სიტუაცია, რომელზეც ფრიდმანი განაცხადებდა, რომ ბაზარი შეიძლება შეცდეს ან მთავრობის ჩარევამ საჭირო შედეგი მოიტანოს.“<ref name=Krugman-NYRB>The New York Review of Books, [http://www.nybooks.com/articles/19857 Who Was Milton Friedman?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080410200144/http://www.nybooks.com/articles/19857 |date=April 10, 2008 }}, February 15, 2007</ref> სხვები თანხმდებიან, რომ ფრიდმანი არ საკმარისად ღია ბაზრის არაეფექტურობის შესაძლებლობისთვის.<ref>Colander, D. (1995). Is Milton Friedman an artist or a scientist?. ''Journal of Economic Methodology'', ''2''(1), 105–22.</ref> ეკონომისტი ნოა სმიტი ამტკიცებს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ფრიდმანმა ბევრი მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ეკონომიკის თეორიაში, მისი ყველა იდეა არ უკავშირდება მაკროეკონომიკას და ძალიან ცოტა ადამიანი ინტერესდება ამით.<ref name=":3" /><ref>{{cite web|url=https://www.bloomberg.com/view/articles/2017-01-12/milton-friedman-s-cherished-theory-is-laid-to-rest|title=Milton Friedman's Cherished Theory Is Laid to Rest|last=Smith|first=Noah|date=12 Jan 2017|website=www.bloomberg.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926085853/https://www.bloomberg.com/view/articles/2017-01-12/milton-friedman-s-cherished-theory-is-laid-to-rest|archive-date=September 26, 2018|url-status=live|access-date=2018-09-25|df=mdy-all}}</ref>

პოლიტიკის მეცნიერი [[ს.ბ. მაკფერსონი]] არ დაეთანხმა ფრიდმანის ფრიდმანის ეკონომიკური თავისუფლების ისტორიულ განსაზღვრებას, რომელიც ეკონომიკური თავისუფლების გზით ითვალისწინებს პოლიტიკურ თავისუფლებამდე მისვლას. იმ თვალსაზრისით, რომ პოლიტიკური თავისუფლება სინამდვილეში ეკონომიკურ თავისუფლებასთანაა გადაჭავული და აძლევს გასაქანს საკუთრების მქონე ელიტებს. მან ასევე ეჭვქვეშ დააყენა მოსაზრება, რომ ბაზარი ეფექტურად ანაწილებს რესურსებს და უარყო ფირდმანისეული თავისუფლების განმარტება.<ref>Macpherson, C.B. "Elegant Tombstones: A Note on Friedman's Freedom." ''Democratic Theory: Essays in Retrieval.'' Clarendon: Oxford, 1973.</ref> ფრიდმანის პოზიტივისტური მეთოლოგიური მიდგომა ეკონომიკის მიმართ ასევე კრიტიკის და დებატების საგანი გახდა.<ref>Caldwell, B.J. (1980). A critique of Friedman's methodological instrumentalism. ''Southern Economic Journal'', 366–74.</ref><ref>Hill, L.E. (1968). A critique of positive economics. ''American Journal of Economics and Sociology'', ''27''(3), 259–66.</ref><ref>Ng, Y.K. (2016). Are unrealistic assumptions/simplifications acceptable? some methodological issues in economics. ''Pacific Economic Review'', ''21''(2), 180–201.</ref> [[ფინეთი|ფინელი]] ეკონომისტი[[უსკალი მაკი]] ამტკიცებდა, რომ ზოგიერთი მისი დაშვება იყო არარეალური და ბუნდოვანი.<ref>Mäki, U. (2009). Unrealistic assumptions and unnecessary confusions: Rereading and rewriting F53 as a realist statement.</ref><ref>Maki, U., & Mäki, U. (Eds.). (2009). ''The methodology of positive economics: reflections on the Milton Friedman legacy''. Cambridge University Press.</ref>

წიგნში [[შოკისმომგვრელი დოქტრინა]], ავტორი და სოციალური აქტივიტისტი [[ნაომი კლეინი]] აკრიტიკებს ფრიდმანის ეკონომიკურ ლიბერალიზმს და აიგივებს მას პრინციპებთან, რომელსაც ეკონომიკური რესტრუქტურიზაცია მიჰყავს ისეთ სამხედრო დაძაბულობამდე, როგორიც ჩილესა და არგენტინაში მოხდა. ამ მტკიცებაზე დაყრდნობით, რომელსაც აღწერს როგორ ნეოლიბერალურ პოლიტიკას, რაც იწვევს შემოსავლის არათანაბარ გადანაწილებას, კლეინი და [[ნაომ ჩომსკი]] ფიქრობდნენ, რომ   მთავარი როლს ამ „ნეოლიბერალიზმში“, როგორც ამას თავად უწოდებდნენ, თამაშობდა იდეოლოგიური საფარველი მულტინაციონალური კორპორაციების კაპიტალის აკუმულაციისთვის.<ref>{{cite book |author=Noam Chomsky |authorlink=Noam Chomsky |year=1999 |title= Profit Over People: Neoliberalism and Global Order |url=https://archive.org/details/profitoverpeople0000chom |location=New York |publisher=[[Seven Stories Press]] }}</ref>

=== ჩილეში ვიზიტი ===
საერთაშორისო პროტესტი მოჰყვა პინოჩეტის მთავრობის დახმარების საკითხს, როცა ფრიდმანი 1976 წელს წარდგენილი იყო ნობელის პრემიაზე.<ref name="Feldman-p350">{{cite book|author=Burton Feldman|title=The Nobel Prize: A History of Genius, Controversy, and Prestige|chapter=Chapter 9: The Economics Memorial Prize|publisher=Arcade Publishing|year=2000|location=New York|page=[https://archive.org/details/nobelprizehistor00feld/page/350 350]|isbn=978-1-55970-537-0|chapter-url=https://archive.org/details/nobelprizehistor00feld|url=https://archive.org/details/nobelprizehistor00feld/page/350}}</ref> ფრიდმანს ბრალს დებდნენ ჩილეს სამხედრო დიქტატურის მხარდაჭერაში, ურთიერთობებში პინოჩეტისთან ურთიერთობებში და შვიდ დღიან ვიზიტში.<ref>{{cite news|title=General Augusto Pinochet|author=O'Shaughnessy, Hugh|date=December 11, 2006|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/general-augusto-pinochet-427998.html|work=The Independent|access-date=September 5, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20110515074418/http://www.independent.co.uk/news/obituaries/general-augusto-pinochet-427998.html|archive-date=May 15, 2011|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ის ჩილეში იმყოფებოდა 1975 წლის მარტში, მაშინ როცა ჯერ ორი წელიც არ იყო გასული [[სალვადორ ალიენდე|პრეზიდენტ სალვადორ ალიენდეს]] გარდაცვალებიდან. ფრიდმანმა საპასუხოდ განაცხადა, რომ ის არასდროს ყოფილა დიქტატორის მრჩეველი და რომ მან უბრალოდ რამდენიმე ლექცია წაიკითხა ინფლაციაზე და შეხვდა ოფიციალურ წარმომადგენლებს, მათ შორის [[აუგუსტო პინოჩეტი|აუგუსტო პინოჩეტისაც]].<ref name="HooverDigest-1998-4">{{cite journal|url=http://www.hoover.org/publications/digest/3540561.html|title=Two Lucky People: One Week in Stockholm|author=Milton Friedman and Rose D. Friedman|journal=Hoover Digest: Research and Opinion on Public Policy|volume=1998|issue=4|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080314035202/http://www.hoover.org/publications/digest/3540561.html|archivedate=March 14, 2008|df=mdy-all}}</ref>

ჩილელი ეკონომისტი [[ორლანდო ლეტელიერი]] აცხადებდა ფრიდმანის ვიზიტის საპასუხოდ, რომ პინოჩეტის დიქტატურამ მას მხოლოდ ჩაგრულთა დახმარებისთვის მიმართა.<ref>Orlando Letelier (August 28, 1976), [http://www.tni.org/article/chicago-boys-chile-economic-freedoms-awful-toll "Economic Freedom's Awful Toll"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130921055808/http://www.tni.org/article/chicago-boys-chile-economic-freedoms-awful-toll |date=September 21, 2013 }}, ''[[The Nation]]''.</ref> ნარკოტიკების ლეგალიზაციის შესახებ 1991 წელს გამართული გამოსვილის შემდეგ, ფრიდმანმა კითხვაზე მის და პინოჩეტის რეჟიმის კავშირზე უპასუხა, რომ როგორც 1984 წელს აღნიშნა ისლანდიაში, ის არასდროს ყოფილა პინოჩეტის მრჩეველი,<ref name=icelandtv/> მაგრამ „ჩიკაგოს ბიჭები“ - მისი სტუდენტების ჯგუფი - ნამდვილად იყვნენ ჩართულები ჩილეს ეკონომიკურ რეფორმებში. ფრიდმანი ამ რეფორმებისგან ელოდა ეკონომიკის ზრდის მაღალ ტემპებს და დემოკრატიის დაარსებას დაარსებას, რაც შემდეგში გამართლდა კიდეც, ჩილეში.<ref>[http://www.druglibrary.org/special/friedman/socialist.htm The Drug War as a Socialist Enterprise] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100613032051/http://druglibrary.org/special/friedman/socialist.htm |date=June 13, 2010 }}, Milton Friedman, From: Friedman & Szasz on Liberty and Drugs, edited and with a Preface by Arnold S. Trebach and Kevin B. Zeese. Washington, D.C.: The Drug Policy Foundation, 1992.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dzgMNLtLJ2k YouTube clip: ''Milton Friedman – Pinochet and Chile''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130921062512/http://www.youtube.com/watch?v=dzgMNLtLJ2k |date=September 21, 2013 }}. YouTube.com (January 2, 2013). Retrieved on 2017-09-06.</ref> 1988 წლის ოქტომბერში, ჩინეთის სალექციო მოგზაურობიდან დაბრუნების შემდეგ (ჩინეთში ფრიდმანი შეხვდა [[ჩაო ზიანგი|ჩაო ზიანგს]], ჩინეთის კომუნისტური პარტიის გენერალურ მდივანს), ფრიდმანმა გაზეთ სტენდფორდ დეილის მისწერა: „უნდა ჰქონოდა თუ არა მოლოდინი პროტესტის ზვავის ანალოგიურად ბოროტი მთავრობისთვის რჩევის მიცემის გამო? და თუ არა, რატომ?<ref>{{cite book|author=Milton Friedman and Rose D. Friedman|title=Two Lucky People: Memoirs|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0226264158|url=https://archive.org/details/twoluckypeopleme00frie|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/twoluckypeopleme00frie/page/600 600]|date=1999}}</ref>

== გამოყენებული ბიბლიოგრაფია ==
{{main|Milton Friedman bibliography}}
*  ''A Theory of the Consumption Function'' (1957) {{ISBN|1614278121}}.
*  ''[[A Program for Monetary Stability]]'' (Fordham University Press, 1960) 110 pp. [https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=22831717 online version] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111101070712/http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=22831717 |date=2011-11-01 }} {{ISBN|0-8232-0371-9}}
* ''[[Capitalism and Freedom]]'' (1962), highly influential series of essays that established Friedman's position on major issues of public policy ([https://web.archive.org/web/20081105123941/http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/ipe/friedman.htm excerpts])
*  ''[[A Monetary History of the United States, 1867–1960]]'', with Anna J. Schwartz, 1963; part 3 reprinted as ''The [[Great Contraction]]''
* "The Role of Monetary Policy." ''American Economic Review,'' Vol. 58, No. 1 (Mar. 1968), pp.&nbsp;1–17 [https://www.jstor.org/pss/1831652 JSTOR] presidential address to American Economics Association
*  "Inflation and Unemployment: Nobel Lecture", 1977, ''[[Journal of Political Economy]]''. Vol. 85, pp.&nbsp;451–72. [https://www.jstor.org/stable/1830192 JSTOR]
* ''[[Free to Choose|Free to Choose: A Personal Statement]]'', with Rose Friedman, (1980), highly influential restatement of policy views
* ''The Essence of Friedman'', essays edited by Kurt R. Leube, (1987) ({{ISBN|0-8179-8662-6}})
* ''Two Lucky People: Memoirs'' (with Rose Friedman) {{ISBN|0-226-26414-9}} (1998) [https://www.amazon.com/dp/0226264149 excerpt and text search]
* ''Milton Friedman on Economics: Selected Papers by Milton Friedman'', edited by Gary S. Becker (2008)

==ლიტერატურა==
* {{cite journal|title=Symposium: Why Is There No Milton Friedman Today?|journal=Econ Journal Watch|date=May 2013|volume=10|issue=2|url=http://econjwatch.org/issues/volume-10-issue-2-may-2013}}
* {{Cite journal | last = McCloskey | first = Deirdre | title = Other Things Equal: Milton | journal = Eastern Economic Journal | volume = 29 | issue = 1 | pages = 143–46 | publisher = Palgrave Macmillan | jstor = 40326463 | date = Winter 2003 | ref = harv}}
* {{cite encyclopedia |last=Steelman |first=Aaron  |editor-first=Ronald |editor-last=Hamowy |encyclopedia=The Encyclopedia of Libertarianism |url= https://books.google.com/books?id=yxNgXs3TkJYC  |doi= 10.4135/9781412965811.n118|year=2008 |publisher= SAGE Publications; Cato Institute |location= Thousand Oaks, CA  |isbn= 978-1-4129-6580-4 |oclc=750831024| lccn = 2008009151 |pages=195–97 |quote= |ref= |chapter= |title=Friedman, Milton (1912–2006) }}
* Wood, John Cunningham, and Ronald N. Wood, ed. (1990), ''Milton Friedman: Critical Assessments'', v. 3. Scroll to chapter-preview [https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=goa--dQ_eHUC&oi=&dq= links.] Routledge.
<!-- Don't put Friedman's works here -- we already have a Bibliography section above. If items must be added, they should be reading about him, not by him.-->
==რესურსები ინტერნეტში==
*[http://arilimag.ge/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C-%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A/ მილტონ ფრიდმანი – კაპიტალიზმი და თავისუფლება] arilimag.ge
* [http://miltonfriedman.hoover.org Collected Works of Milton Friedman] (Multiple Text, audio, video)
* [http://www.oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/tf7t1nb2hx/ The Milton Friedman papers] at the [http://www.hoover.org/library-archives Hoover Institution Archives]
* [https://www.lib.uchicago.edu/e/busecon/econfac/Friedman.html Selected Bibliography for Milton Friedman] at the University of Chicago Library
* [https://ideas.repec.org/e/pfr10.html Profile] and [http://econpapers.repec.org/RAS/pfr10.htm Papers] at Research Papers in Economics/RePEc
* {{IMDb name|0295313}}
* [http://bfi.uchicago.edu/ Becker Friedman Institute] at the University of Chicago
* [http://www.edchoice.org/ The Foundation for Educational Choice]
* [http://www.economictheories.org/2008/08/milton-friedman-histor-theory-biography.html Milton Fridman] at Scarlett
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/1976/friedman-lecture.html Inflation and Unemployment] 1976 lecture at NobelPrize.org
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/1976/friedman-speech.html Nobel Prize acceptance speech]
* {{Cite book |title=Milton Friedman (1912–2006) |url=http://www.econlib.org/library/Enc/bios/Friedman.html |work=[[The Concise Encyclopedia of Economics]] |edition=2nd |series=Library of Economics and Liberty |publisher=Liberty Fund |year=2008 }}
* [https://dominicstreatfeild.wordpress.com/2010/11/08/interview-with-milton-friedman/ Interview with Milton Friedman], Dominic Streatfeild, May 25, 2000, source material for ''Cocaine: An Unauthorised Biography''
* [http://www.newsweek.com/id/207218 Milton Friedman vs. The Fed Bailout] by Michael Hirsh, ''Newsweek'', July 17, 2009
* [https://www.nytimes.com/2010/08/01/opinion/01stockman.html?_r=2 Four Deformations of the Apocalypse], David Stockman, ''The New York Times'', July 31, 2010
* {{cite web |last=Roberts |first=Russ |title=Milton Friedman Podcasts |url=http://www.econtalk.org/archives/_featuring/milton_friedman/ |work=EconTalk |publisher=Library of Economics and Liberty }}
* [https://fraser.stlouisfed.org/author/139 A collection of Milton Friedman's works]

;ვიდეოები
* {{C-SPAN|miltonfriedman}}
** [http://www.booknotes.org/Watch/61272-1/Milton+Friedman.aspx ''Booknotes'' interview with Friedman on the 50th Anniversary Edition of F.A. Hayek's ''Road to Serfdom'', November 20, 1994.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101117153810/http://booknotes.org/Watch/61272-1/Milton+Friedman.aspx |date=ნოემბერი 17, 2010 }}
** [http://www.c-spanvideo.org/program/Depthw ''In Depth'' interview with Friedman, September 3, 2000]
* {{YouTube|id=f1Fj5tzuYBE|title=''Free To Choose''}}
* [https://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitext/int_miltonfriedman.html Milton Friedman], ''Commanding Heights'', Public Broadcasting Service, October 1, 2000, interview, profile and video
* [http://miltonfriedman.blogspot.com/ "Free To Choose" (1980) a PBS TV Series by Milton Friedman]
* [http://www.cato.org/special/friedman/ Milton Friedman] at the Cato Institute
* [http://www.freetochoose.net/ Free to Choose Network]

==სქოლიო==
{{სქოლიო|3}}
; ნაშრომები
* {{cite book |title=Essays on the Great Depression |url=https://archive.org/details/essaysongreatdep0000bern |first=Ben |last=Bernanke |publisher=[[Princeton University Press]] |year=2004 |isbn=978-0-691-11820-8 |ref=harv}}
* {{cite book |last=Ebenstein |first=Alan O. |year=2007 |title=Milton Friedman: A Biography |url=https://books.google.com/books?id=0mdWW-z1OPcC&pg=PA89 |publisher=St. Martin's Press |isbn=978-0-230-60345-5 |ref=harv}}
* {{cite book |title=Two Lucky People: Memoirs |url=https://archive.org/details/twoluckypeopleme00frie |url-access=registration |first=Milton |last=Friedman |publisher=University of Chicago Press |year=1999 |isbn=978-0-226-26415-8 |ref=harv}}

{{ნობელის პრემიის ლაურეატები ეკონომიკაში}}
{{ნობელის პრემია 1976}}
{{იდენტიფიკატორები}} 

{{DEFAULTSORT:ფრიდმანი, მილტონ}}
[[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ეკონომისტები]]
[[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი ეკონომისტები]]
[[კატეგორია:ჯონ ბეიტს კლარკის მედლის მფლობელები]]