იხილეთ წყარო გვერდისთვის მოტორული კოგნიცია

{{ვიკი}}
'''მოტორული კოგნიცია''' (შემეცნება) — მოიცავს შეხედულებას, რომ [[კოგნიცია]] განსხეულებულია ქმედებებში და რომ [[მოტორული სისტემა]] მონაწილეობს იმაში, რაც ჩვეულებრივ მიიჩნევა, როგორც მენტალური, მათ შორის [[სოციალური ინტერაქცია|სოციალურ ინტერაქციაში]]<ref>Sommerville, JA.; Decety, J. (Apr 2006). "Weaving the fabric of social interaction: articulating developmental psychology and cognitive neuroscience in the domain of motor cognition". ''Psychonomic Bulletin & Review''. '''13''' (2): 179–200. doi:[https://doi.org/10.3758%2FBF03193831 10.3758/BF03193831]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16892982 16892982]</ref> მონაწილე პროცესები. [[მოტორული კოგნიცია|მოტორული კოგნიციის]] პარადიგმის ფუნდამენტურ ერთეულს ქმედება წარმოადგენს. ის განისაზღვრება, როგორც სპეციფიკური მოტორული მიზნისკენ მიმართული განზრახვის დამაკმაყოფილებელი მოძრაობები ან ფიზიკურ და სოციალურ გარემოში მნიშვნელოვან მოვლენაზე რეაქცია. მოტორული კოგნიცია ითვალისწინებს როგორც ქმედების მომზადებასა და წარმოებას, ისე სხვა ადამიანის ქცევის ამოცნობის, განჭვრეტის, მიბაძვისა და გაგების პროცესს. ამ მოდელმა დიდი ყურადღება მიიპყრო და ბოლო წლებში ემპირიული მხარდაჭერა დაიმსახურა სხვადასხვა კვლევითი სფეროებიდან, მათ შორის [[განვითარების ფსიქოლოგია|განვითარების ფსიქოლოგიიდან]], [[კოგნიტური ნეირომეცნიერება|კოგნიტური ნეირომეცნიერებიდან]] და [[სოციალური ფსიქოლოგია|სოციალური ფსიქოლოგიიდან.]] 

=== აღქმა-ქმედების დაწყვილება ===
მოტორული კოგნიციის სხვადასხვა ასპექტებს შორის უწყვეტობის იდეა ახალი არ არის. მართლაც, ეს იდეა შეიძლება ვნახოთ ამერიკელი ფსიქოლოგის უილიამ ჯეიმსის და ამერიკელი ნეიროფსიქოლოგის და ნობელიანტის როჯერ სპერის შრომებში. სპერი ამტკიცებდა, რომ აღქმა-ქმედების ციკლი [[ნერვული სისტემა|ნერვული სისტემის]]<ref>Sperry, R.W. (1952). "Neurology and the mind-brain problem". ''American Scientist''. '''40''': 291–312</ref> ფუნდამენტური ლოგიკაა. [[აღქმა|აღქმისა]] და ქმედების პროცესები ფუნდამენტურად გადაჯაჭვულია: აღქმა ქმედების საშუალებაა და ქმედება  აღქმის საშუალება. მართლაც, ტვინის ღერო  მოტორული აქტივობების სამართავად განვითარდა, რასაც თან სენსორული პატერნების მოტორული კოორდინაციის პატერნებში ტრანსპორტირების ბაზისურ ფუნქციას ახლდა.

თანდათანობით იზრდება ემპირიული მტკიცებულებები როგორც [[კოგნიტური ფსიქოლოგია|კოგნიტური ფსიქოლოგიიდან]], ევოლუციური ფსიქოლოგიიდან, კოგნიტური ნეირომეცნიერებიდან და კოგნიტური მეცნიერებიდან, ასევე სოციალური ფსიქოლოგიიდან, რომელიც ადასტურებს, რომ აღქმა და ქმედება საერთო გამოსათვლელ კოდსა და ნერვულ არქიტექტურას იზიარებენ. ეს მტკიცებულებები ვოლფგანგ პრინცისა და მისი კოლეგების მიერ გერმანიაში, [[ლაიფციგი|ლაიფციგში]], ადამიანის კოგნიტური და ტვინის მეცნიერების მაქს პლანკის ინსტიტუტში წამოყენებულ „[[საერთო კოდირების თეორია|საერთო კოდირების თეორიაშია]]<nowiki/>“ თავმოყრილი<ref>Prinz, W. (1997). "Perception and action planning". ''European Journal of Cognitive Psychology''. '''9''': 129–154. doi:[https://doi.org/10.1080%2F713752551 10.1080/713752551]</ref>. ეს თეორია აღქმასა და ქმედებას შორის შესაბამისობას ამტკიცებს. მისი მთავარი დაშვებაა, რომ ქმედებები კოდირებულია იმ აღქმად ეფექტებში (დისტალური აღქმითი მოვლენები), რომლებიც მათ უნდა წარმოშვან<ref>Hommel, B.; Müsseler, J.; Aschersleben, G.; Prinz, W. (Oct 2001). "The Theory of Event Coding (TEC): a framework for perception and action planning". ''Behavioral and Brain Sciences''. '''24''' (5): 849–78; discussion 878–937. CiteSeerX [https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.77.9446 10.1.1.77.9446] . doi:[https://doi.org/10.1017%2Fs0140525x01000103 10.1017/s0140525x01000103]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12239891 12239891]</ref>. მოძრაობის განხორციელება ტოვებს ორმხრივ ასოციაციას წარმოქმნილ მოტორულ პატერნსა და წარმოქმნილ სენსორულ შედეგს შორის. მსგავსი ასოციაცია შესაძლოა შემდგომში გამოყენებულ იქნეს  უკუ სახით, რათა მოძრაობა მისი მოსალოდნელი შედეგების მეშვეობით განიჭვრიტოს. ეს აღქმა/ქმედების კოდები ხელმისაწვდომია ქმედების დაკვირვების დროსაც. სხვა ავტორები გვთავაზობენ ახალ შეხედულებას ქმედების გაგების ფილოგენეტიკური და ონტოგენეტიკური საწყისების შესახებ, რომელიც მოტორულ სისტემას იყენებს. ეს ამტკიცებს, რომ მოტორული კოგნიცია ადამიანებს და დანარჩენ პრიმატებს უზრუნველყოფს ბიოლოგიური ქმედების პირდაპირი, პრერეფლექსიური გაგებით, რომელიც  მათი საკუთარი ქმედების კატალოგს ემთხვევა<ref>Gallese, V.; Rochat, M.; Cossu, G.; Sinigaglia, C. (Jan 2009). "Motor cognition and its role in the phylogeny and ontogeny of action understanding". ''Developmental Psychology''. '''45''' (1): 103–13. doi:[https://doi.org/10.1037%2Fa0014436 10.1037/a0014436]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19209994 19209994]</ref>. 

მაკაკებში [[სარკისებური ნეირონები|სარკისებური ნეირონების]] ვენტრალურ პრემოტორულ და პარიეტალურ ქერქში არსებობის აღმოჩენა, რომელიც აღიგზნება ორივე შემთხვევაში, როდესაც ის ახორციელებს მიზანმიმართულ ქმედებას და როდესაც ის აკვირდება სხვა ინდივიდის მიერ შესრულებულ იმავე ქმედებას, ქმნის [[ნეიროფიზიოლოგია|ნეიროფიზიოლოგიურ]] მტკიცებულებას ქმედების აღქმასა და ქმედების წარმოქმნას შორის, პირდაპირი დამთხვევის არსებობის სასარგებლოდ<ref>Rizzolatti, G.; Craighero, L. (2004). "The mirror-neuron system". ''Annual Review of Neuroscience''. '''27''': 169–92. doi:[https://doi.org/10.1146%2Fannurev.neuro.27.070203.144230 10.1146/annurev.neuro.27.070203.144230]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15217330 15217330]</ref>. მსგავსი დაწყვილების მაგალითია ის ბუნებრივობა, რომელსაც ადამიანები იძენენ სიტყვის გამეორებისას, როდესაც მათ სთხოვენ ყურსასმენებში გაგონილი სიტყვები მომსმენის მომენტში წარმოთქვან<ref>Marslen-Wilson, W. (Aug 1973). "Linguistic structure and speech shadowing at very short latencies". ''Nature''. '''244''' (5417): 522–3. doi:[https://doi.org/10.1038%2F244522a0 10.1038/244522a0]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4621131 4621131]</ref>.  

ადამიანებში საერთო ნერვული აქტივობა ქმედების დაკვირვებისას და აღსრულებისას კარგადაა დოკუმენტირებული. ფუნქციური ნეიროვიზუალიზაციის კვლევების მრავალფეროვნება, [[ფუნქციურ მაგნიტურ-რეზონანსული გამოსახულება]], [[პოზიტრონ-ემისიური ტომოგრაფია]] და [[მაგნიტური ენცეფალოგრამა|მაგნიტური ენცეფალოგრამის]] გამოყენებამ აჩვენა, რომ მოტორული რეზონანსის მექანიზმი პრემოტორულ და უკანა პარიეტალურ ქერქში ვლინდება, როდესაც მონაწილეები აკვირდებიან ან ქმნიან მიზანმიმართულ ქმედებებს<ref>Hamzei, F.; Rijntjes, M.; Dettmers, C.; Glauche, V.; Weiller, C.; Büchel, C. (2003). "The human action recognition system and its relationship to Broca's area: an fMRI study". ''NeuroImage''. '''19''': 637–644. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fs1053-8119%2803%2900087-9 10.1016/s1053-8119(03)00087-9]</ref><ref>Grèzes, J.; Armony, J. L.; Rowe, J.; Passingham, R. E. (2003). "Activations related to "mirror" and "canonical" neuron in the human brain: an fMRI study". ''NeuroImage''. '''18''': 928–937. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fs1053-8119%2803%2900042-9 10.1016/s1053-8119(03)00042-9]</ref>. მსგავსი მოტორულ-რეზონანსული სისტემა ერთი შეხედვით ავტომატურია ან, სულ მცირე, ფუნქციურია სიცოცხლის ადრეულ ეტაპზე<ref>Nystrom, P. (2008). "The infant mirror neuron system studied with high density EEG". ''Social Neuroscience''. '''3''': 334–347. doi:[https://doi.org/10.1080%2F17470910701563665 10.1080/17470910701563665]</ref><ref>Sommerville, JA.; Woodward, AL.; Needham, A. (May 2005). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3908452 "Action experience alters 3-month-old infants' perception of others' actions"]. ''Cognition''. '''96''' (1): B1–11. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.cognition.2004.07.004 10.1016/j.cognition.2004.07.004]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3908452 3908452] . PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15833301 15833301]</ref>. 

=== გაზიარებული წარმოდგენები სხვასა და საკუთარ თავს შორის ===
საერთო კოდირების თეორია ასევე ამტკიცებს, რომ ქმედების აღქმა უნდა ააქტიურებდეს ქმედებაზე წარმოდგენას იმ დონეზე, რომ აღქმული და წარმოდგენილი ქმედებები მსგავსი იყოს<ref>Knoblich, G.; Flach, R. (2001). "Predicting the effects of actions: interactions of perception and action". ''Psychological Science''. '''12''': 467–472. doi:[https://doi.org/10.1111%2F1467-9280.00387 10.1111/1467-9280.00387]</ref>. აღნიშნული წარმოდგენები, როგორც ასეთი, შესაძლოა ინდივიდებს შორის იქნეს გაზიარებული. მართლაც, მოცემული საგნის, ქმედების და სოციალური სიტუაციის მნიშვნელობა შესაძლოა საერთო იყოს სხვადასხვა ადამიანისთვის და ააქტიურებდეს  ნეირონული აქტივობების სათანადოდ განაწილებულ პატერნებს, შესაბამისად მათ საკუთარ ტვინებში<ref>Decety, J.; Sommerville, JA. (Dec 2003). "Shared representations between self and other: a social cognitive neuroscience view". ''Trends in Cognitive Science''. '''7''' (12): 527–33. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.tics.2003.10.004 10.1016/j.tics.2003.10.004]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14643368 14643368]</ref>. ქცევითი და ნეიროფიზიოლოგიური კვლევების დიდი რიცხვი არსებობს, რომლებიც ადასტურებს, რომ აღქმასა და ქმედებას საერთო ნეირონული კოდირება გააჩნია და ეს საკუთარ თავსა და სხვას შორის გაზიარებულ წარმოდგენებს ქმნის. ამან კი შესაძლოა ისეთი ფენომენებამდე მიგვიყვანოს, როგორებიცაა ემოციური სენი, [[ემპათია]], სოციალური ხელშეწყობა და სხვისი აზრების (გონების) გაგება<ref>Blakemore, S.J.; Frith, C.D. (2005). "The role of motor contagion in the prediction of action". ''Neuropsychologia''. '''43''': 260–267. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.neuropsychologia.2004.11.012 10.1016/j.neuropsychologia.2004.11.012]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15707910 15707910].</ref>. 

=== მოტორული პრაიმინგი ===
აღქმასა და ქმედებას შორის ფუნქციონალური ტოლფასობის ერთი შედეგი არის ის, რომ სხვა ადამიანის მიერ განხორციელებულ ქმედებაზე დაკვირვება ამარტივებს  დამკვირვებლის მიერ შემდგომში იმავე ქმედების განხორციელებას. მაგალითად, ერთ კვლევაში მონაწილეები მკლავს ამოძრავებდნენ, როდესაც აკვირდებოდნენ ან რობოტის ან სხვა ადამიანის მიერ წარმოქმნილ იმავე ქმედებას ან მკლავის ხარისხობრივად განსხვავებულ მოძრაობას<ref>Kilner, J.M.; Paulignan, Y.; Blakemore, S.J. (2003). "An interference effect of observed biological movement on action". ''Current Biology''. '''13''': 522–525. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fs0960-9822%2803%2900165-9 10.1016/s0960-9822(03)00165-9]</ref>. შედეგები აჩვენებს, რომ სხვა ადამიანის შესრულებულ განსხვავებულ მოძრაობაზე დაკვირვება აფერხებს ქმედების აღსრულებას, მაგრამ რობოტის მიერ შესრულებულ განსხვავებულ მოძრაობაზე დაკვირვება - არა. 

=== სოციალური ფასილიტაცია ===
ფაქტი, რომ ქმედებაზე დაკვირვებას შეუძლია დამკვირვებელში წინასწარ მოამზადოს მსგავსი პასუხი და ხარისხი, რომლითაც დაკვირვებული ქმედება დამკვირვებელში მსგავს პასუხს ამარტივებს,  ნათელს ჰფენს ფენომენს, რომელსაც [[სოციალური ფასილიტაცია]] ეწოდება. ეს ფენომენი პირველად რობერტ ზაიონკმა აღწერა და  ეხმაურება მტკიცებას, რომ სხვა ადამიანების დასწრება გავლენას ახდენს ინდივიდუალურ ქცევაზე<ref>Chartrand, T.L.; Bargh, J.A. (1999). "The chameleon effect: The perception-behavior link and social interaction". ''Journal of Personality and Social Psychology''. '''76''' (6): 893–910. doi:[https://doi.org/10.1037%2F0022-3514.76.6.893 10.1037/0022-3514.76.6.893]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10402679 10402679]</ref>. სხვადასხვა კვლევებმა დაადასტურა, რომ ემოციების სახის გამომეტყველებაზე ყურება დამკვირვებელს სხვა ინდივიდის მდგომარეობის გაგებისკენ უბიძგებს. ამ დროს დამკვირვებელში მოტორული რეპრეზენტაციები და ასოცირებული ავტომატური და სომატური პასუხები აქტიურდება, რომლებიც  დაკვირვებული სამიზნიდან წარმოიშობა<ref>Hatfield, E.; Cacioppo, J.T.; Rapson, R.L. (1993). "Emotional contagion". ''Current Directions in Psychological Science''. '''2''': 96–99. doi:[https://doi.org/10.1111%2F1467-8721.ep10770953 10.1111/1467-8721.ep10770953]</ref>. 

=== მენტალური მდგომარეობის გაგება ===
ადამიანებს გააჩნიათ ტენდენცია ფსიქიკური მდგომარეობის მხედველობაში მიღებით სხვა ადამიანების ქმედებების ინტერპრეტაცია მოახდინონ. მნიშვნელოვანი კითხვაა, შეუძლია თუ არა აღქმა-ქმედების შესაბამისობაში მომყვან მექანიზმს და მის შედეგს - გაზიარებულ მოტორულ რეპრეზენტაციებს, ახსნას (და თუ კი, რა ხარისხით) სხვებისთვის მენტალური მდგომარეობის მიკუთვნება. ზოგიერთი ავტორი ვარაუდობს, რომ გაზიარებული წარმოდგენების ქსელი, რომელიც წარმოიშობა აღქმა-ქმედების შესაბამისობაში მომყვანი მექანიზმიდან, შესაძლოა მენტალური მდგომარეობის მიკუთვნებას უჭერდეს მხარს ფარული მენტალური სიმულაციის (ანუ არაცნობიერის) საშუალებით<ref>Gallese, V.; Goldman, A. (Dec 1998). "Mirror neurons and the simulation theory of mind-reading". ''Trends in Cognitive Sciences''. '''2''' (12): 493–501. doi:[https://doi.org/10.1016%2FS1364-6613%2898%2901262-5 10.1016/S1364-6613(98)01262-5]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21227300 21227300]</ref>. ამის საპირისპიროდ, ზოგიერთი სხვა მკვლევარი ამტკიცებს, რომ სარკისებური სისტემა და [[გონების თეორია]] ორი სხვადასხვა პროცესია და რომ პირველი ვერ ხნის ფსიქიკური მდგომარეობის გაგებას<ref>Decety, J.; Michalska, KJ.; Akitsuki, Y. (Sep 2008). "Who caused the pain? An fMRI investigation of empathy and intentionality in children". ''Neuropsychologia''. '''46''' (11): 2607–14. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.neuropsychologia.2008.05.026 10.1016/j.neuropsychologia.2008.05.026]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18573266 18573266].</ref><ref>Saxe, R. (2005). "Against simulation: the argument from error". ''Trends in Cognitive Sciences''. '''9''': 174–179. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.tics.2005.01.012 10.1016/j.tics.2005.01.012]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15808499 15808499]</ref>. 

=== კოგნიცია და ქმედება ===
კოგნიციისა და ქმედებას შორის კავშირის გასაგებად ჩარლ გერსტადტმა, იუნ იო ჯომ და ადელ დაიმონდმა პენსილვანიის უნივერსიტეტიდან ჩაატარეს სტრუპის  (''Stroop like day-night)''<ref>C. Brainerd, ed. (2010). [http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0273229710000298 "A review of the day–night task: The Stroop paradigm and interference control in young children"]. ''Developmental Review''. Elsevier. '''30''': 257–330. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.dr.2010.07.001 10.1016/j.dr.2010.07.001]</ref> ტესტი 3 -დან 7 წლამდე ასაკის ბავშვებში. მათ გამოსცადეს 160 ბავშვი დავალებაში, რომელიც საჭიროებს ქმედების ამკრძალავ კონტროლს და ამასთან ორი წესის დასწავლასა და დამახსოვრებას. მათ აღმოაჩინეს, რომ პასუხის 3-დან 4 წლამდე პასუხის დაგვიანება მცირდებოდა. მათ ჩათვალეს, რომ ორი წესის სწავლისა და დამახსოვრების საჭიროება თავისთავად საკმარისი არ არის უფრო პატარა ბავშვებში ცუდი შედეგების ასახსნელად<ref>Gerry T. M Altmann, ed. (1994). [http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/001002779490068X "The relationship between cognition and action: performance of children 312–7 years old on a stroop- like day-night test"]. ''Cognition''. Elsevier. '''53''': 91–180. doi:[https://doi.org/10.1016%2F0010-0277%2894%2990068-X 10.1016/0010-0277(94)90068-X].</ref>. 

=== განსჯა ===
ექსპერიმენტების სერიამ აჩვენა ურთიერთკავშირი მოტორულ გამოცდილებასა და მაღალი დონის განსჯას შორის. მაგალითად, მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანების უმეტესობა იყენებს ვიზუალურ პროცესებს სივრცული პრობლემებისთვის, როგორიცაა მენტალური ამოტრიალების<ref>Hyun, J. S.; Luck, S. J. (2007). "Visual working memory as the substrate for mental rotation". ''Psychonomic Bulletin & Review''. '''14''' (1): 154–158. doi:[https://doi.org/10.3758%2Fbf03194043 10.3758/bf03194043]</ref> დავალებები, მოტორული ექსპერტები  იმავე დავალების შესასრულებლად მოტორულ პროცესებს არჩევენ<ref>"Moreau, D. (2012). The role of motor processes in three-dimensional mental rotation: Shaping cognitive processing via sensorimotor experience. ''Learning and Individual Differences'', 22(3), 354-359"</ref>. მსგავსმა კვლევამ აჩვენა, რომ მოტორული ექსპერტები  მსგავსს პროცესს სხეულის ნაწილებისა და მრავალგვერდა ფიგურების მენტალური ამოტრიალებისთვისაც იყენებენ, მაშინ როცა არაექსპერტები ამ სტიმულს განსხვავებულად ეპყრობოდნენ<ref>Moreau, D. (2013a). "Constraining movement alters the recruitment of motor processes in mental rotation". ''Experimental Brain Research''. '''224''' (3): 447–454. doi:[https://doi.org/10.1007%2Fs00221-012-3324-0 10.1007/s00221-012-3324-0]</ref>. ეს შედეგები მექანიზმების არევით არ იყო განპირობებული, როგორც ეს წვრთნის ტიპის კვლევამ დაადასტურა, რომელმაც  ერთწლიანი მოტორული წვრთნის შემდეგ მაკონტროლებელთან შედარებით მენტალური ამოტრიალების გაუმჯობესები  აჩვენა<ref>Moreau, D.; Clerc, J.; Mansy-Dannay, A.; Guerrien, A. (2012). "Enhancing spatial ability through sport practice: Evidence for an effect of motor training on mental rotation performance". ''Journal of Individual Differences''. '''33''' (2): 83–88. doi:[https://doi.org/10.1027%2F1614-0001%2Fa000075 10.1027/1614-0001/a000075].</ref>. მსგავსი პატერნები ასევე აღმოჩენილია მუშა მეხსიერების დავალებებში. ამასთან, შესაძლებლობა დაემახსოვრებინათ მოძრაობები, რომელსაც ხელს უშლიდა მეორეული ვერბალური დავალებები მაკონტროლებლებში და მოტორული დავალებები მოტორულ ექსპერტებში, ქმნის ვარაუდს, რომ მოტორულ გამოცდილებაზე დამოკიდებული მოძრაობების შენახვაში სხვადასხვა პროცესებია ჩართული, კერძოდ კი, ვერბალური - ხელმძღვანელისთვის და მოტორული - ექსპერტებისთვის<ref>Moreau, D. (2013b). "Motor expertise modulates movement processing in working memory". ''Acta Psychologica''. '''142''' (3): 356–361. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.actpsy.2013.01.011 10.1016/j.actpsy.2013.01.011]</ref>. 

=== სარკისებური ნეირონები ===
[[სოციალური ნეირომეცნიერება|სოციალური ნეირომეცნიერების]] სფეროში უახლესმა აღმოჩენებმა [[სარკისებური ნეირონები]] და მათთან დაკავშირებული სისტემები მოიცვა, როგორც შესაძლო ნევროლოგიური საფუძველი [[სოციალური შემეცნება|სოციალური შემეცნებისთვის]], განსაკუთრებით მოტორული კოგნიციის მომცველი ფაქტორები. შიმპანზეებში (ადამიანის უახლოესი ცოცხალი ნათესავი) სარკისებური ნეირონების სისტემები მაღალ აქტიურობას ავლენს, როდესაც დიდი მაიმუნი აკვირდება სხვა ინდივიდის მიერ (დიდი მაიმუნის ან ადამიანის) შესრულებულ ფიზიკურ ქცევას, როგორიცაა ხელის გაწვდენა, დაჭერა ან დარტყმა<ref name=":0">Iacoboni, Marco; Molnar-Szakacs, Istvan; Gallese, Vittorio; Buccino, Giovanni; Mazziotta, John C.; Rizzolatti, Giacomo (2005-02-22). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1044835 "Grasping the intentions of others with one's own mirror neuron system"]. ''PLOS Biology''. '''3''' (3): –79–e79. doi:[https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pbio.0030079 10.1371/journal.pbio.0030079]. ISSN [https://www.worldcat.org/issn/1545-7885 1545-7885]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1044835 1044835] . PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15736981 15736981]</ref>. ადამიანებში მსგავსი სიტუაციებისთვის სარკისებური ნეირონების რეგიონები ვენტრალურ პრემოტორულ ქერქში, დორსალურ პრემოტორულ ქერქში და შუაპარიეტალურ ქერქში აქტიურდება როდესაც ინდივიდის მიერ შესრულებულ ერთ, მაგრამ არა შეზღუდულ ზემოხსენებულ დავალებას აკვირდებიან<ref name=":1">Spunt, Robert P.; Lieberman, Matthew D. (2013-01-01). [http://pss.sagepub.com/content/24/1/80 "The Busy Social Brain Evidence for Automaticity and Control in the Neural Systems Supporting Social Cognition and Action Understanding"]. ''Psychological Science''. '''24''' (1): 80–86. doi:[https://doi.org/10.1177%2F0956797612450884 10.1177/0956797612450884]. ISSN [https://www.worldcat.org/issn/0956-7976 0956-7976]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23221019 23221019]. Retrieved 2014-09-10.</ref>. სარკისებური ნეირონული სისტემის აქტივაცია ავტომატურია და ცდება მარტივი ფიზიკური ქმედებების შეცნობას. თუმცა, მიჩნეულია, რომ ეს არ არის მიზეზი, რომლის გამოც ინდივიდს შეუძლია გამოიცნოს და გაიგოს სხვა ინდივიდის ქცევები<ref name=":1" /><ref name=":0" />. 

fMRI (ფუნქციურ მაგნიტურ-რეზონანსული გამოსახულება) კვლევები ადამიანებში აგროვებს მტკიცებულებებს, რომ სარკისებური ნეირონები პასუხისმგებლები არიან ფიზიკურიდან თვით-მეფინგზე ( "Physical to self-mapping")<ref name=":2">Uddin, Lucina Q.; Iacoboni, Marco; Lange, Claudia; Keenan, Julian Paul (2007). [http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1364661307000307 "The self and social cognition: the role of cortical midline structures and mirror neurons"]. ''Trends in Cognitive Sciences''. '''11''' (4): 153–157. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.tics.2007.01.001 10.1016/j.tics.2007.01.001]. ISSN [https://www.worldcat.org/issn/1364-6613 1364-6613]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17300981 17300981]. Retrieved 2014-09-27.</ref>. კვლევებში, მონაწილეებს, სადაც თავიანთი სახეები უნდა ამოეცნოთ, უაქტიურდებოდათ მარჯვენა ნახევარსფეროში მდებარე სარკისებური, საკუთარ ფიზიკურ ქმედება/მდგომარეობაზე პასუხისმგებელი ნეირონები. ზუსტად იგივე რეგიონი აღიგზნება, როდესაც ინდივიდი ხედავს სხვის მიერ განხორციელებულ ფიზიკურ ქმედებას, როგორიცაა ხელის ჩაჭიდება ან ტირილი<ref>Christian Keysers; Gazzola, Valeria (2007). "Integrating simulation and theory of mind: from self to social cognition". ''Trends in Cognitive Sciences''. '''11''' (5): 192–194. doi:[https://doi.org/10.1016%2Fj.tics.2007.02.002 10.1016/j.tics.2007.02.002]. ISSN [https://www.worldcat.org/issn/1364-6613 1364-6613]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17344090 17344090].</ref><ref name=":2" />. ეს აქტივაცია თოთოეული ინდივიდისთვის უნიკალური ნეირონული კავშირების ქონას გულისხმობს. ამგვარად, სარკისებური ნეირონული სისტემა საკუთარ და სხვის ქმედებებს შორის კავშირის საშუალებას იძლევა. ეს თეორია იმისათვის შემუშავდა, რომ შესაძლო ყოფილიყო სხვისი განზრახვის ან მიზნის გაგება<ref name=":3">Spaulding, Shannon (2013). [http://libpublic3.library.isu.edu/login?url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=ufh&AN=86462571&site=eds-live "Mirror Neurons and Social Cognition Mirror Neurons and Social Cognition"]. ''Mind & Language''. '''28''' (2): 233–257. doi:[https://doi.org/10.1111%2Fmila.12017 10.1111/mila.12017]. ISSN [https://www.worldcat.org/issn/0268-1064 0268-1064]. Retrieved 2014-09-10.</ref><ref name=":4">Sinigaglia, Corrado; Sparaci, Laura (2010). [http://libpublic3.library.isu.edu/login?url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=a9h&AN=47696333&site=ehost-live "Emotions in action through the looking glass"]. ''Journal of Analytical Psychology''. '''55''' (1): 3–29. doi:[https://doi.org/10.1111%2Fj.1468-5922.2009.01821.x 10.1111/j.1468-5922.2009.01821.x]. ISSN [https://www.worldcat.org/issn/0021-8774 0021-8774]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20433493 20433493]. Retrieved 2014-09-10.</ref>. სპუნტი და ლიბერმანი (2013) ფუნქციურ მაგნიტურ-რეზონანსული გამოსახულებით ჩატარებული კვლევისას აკვირდებოდნენ სარკისებურ ნეირონებს ტვინში. მონაწილეები აკვირდებოდნენ ვიდეოს, სადაც ასახული იყო მაღალი ან დაბალი კოგნიტური დატვირთვის ქვეშ შესრულებული ქმედებები. ვიდეოს ყურებისას მონაწილეები უნდა დაკვირვებოდნენ თუ რატომ, როგორ და რა ქმედება ხორციელდებოდა. საბოლოო შედეგები ქმნის პირდაპირ მტკიცებულებას, რომ სარკისებური ნეირონების აქტიურდებიან და უფრო მეტიც ავტომატურად აქტიურდებიან დორსალურ პრემოტორულ ქერქში, ვენტრალურ პრემოტორულ ქერქში და უკანა შუაპარიეტალურ ღარში<ref name=":1" />. 

აგრეთვე, არსებობს ბევრი მტკიცებულება, რომელიც მხარს უჭერს დებულებას, რომ სარკისებური ნეირონები აქტიურდებიან სიტუაციებში, როდესაც ინდივიდი საკუთარ თავს სხვების ქმედებების მიმართ აანალიზებს<ref name=":3" />. თუმცა, ჯერ კიდევ მიმდინარეობს დებატები იმის თაობაზე უნდა იყოს თუ არა ეს აქტივაცია ინტერპრეტირებული, როგორც განზრახული გაგება. შენონ სპოლდინგი (2013) ამტკიცებს, რომ ის ნეირომეცნიერები, რომლებიც გვთავაზობენ სარკისებურ ნეირონებს, როგორც ფსიქოლოგიურ პასუხს სოციალურ აღქმაზე, არასწორ ინტერპრეტაციას უკეთებენ თავიანთი კვლევის შედეგებს და არ იყენებენ მიზნისა და განზრახვის სწორ ფილოსოფიურ განმარტებებს. ნაცვლად იმისა, რომ იყოს ურთიერთმონაცვლე ან ერთი უძღოდეს მეორეს, ის ამტკიცებს, რომ ეს ორი უნდა გავიაზროთ როგორც ორი დამოუკიდებელი ქმედება<ref name=":4" />. 

სარკისებურ ნეირონებსა და სოციალურ შემეცნებას შორის ურთიერთმიმართების ხაზის აღმოჩენა ქმნის მეტ კავშირს ნევროლოგიურ საფუძვლებს, როგორიცაა სოციალური სწავლის თეორია ისეთი სოციალური ფენომენებისთვის, როგორიცაა [[ემპათია]] და [[დაკვირვებით შესწავლა]]<ref name=":0" /><ref>Reardon, Sara (2014-02-25). [http://www.nature.com/news/monkey-brains-wired-to-share-1.14765 "Monkey brains wired to share"]. ''Nature''. '''506''' (7489): 416–417. doi:[https://doi.org/10.1038%2F506416a 10.1038/506416a]. ISSN [https://www.worldcat.org/issn/0028-0836 0028-0836]. PMID [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24572401 24572401]. Retrieved 2014-09-10.</ref>.

==ლიტერატურა==
* {{cite book | last1 = Hatfield | first1 = E. | last2 = Cacioppo | first2 = J. | last3 = Rapson | first3 = R. | date = 1994 | title = Emotional Contagion | location = New York | publisher = Cambridge Press }}
* {{cite book | last = Jeannerod | first = M. | date = 1997 | title = The cognitive neuroscience of action | url = https://archive.org/details/cognitiveneurosc0000jean | publisher = Wiley-Blackwell }}
* {{cite book | last = Jeannerod | first = M. | date = 2006 | title = Motor Cognition: What Actions Tell the Self | url = https://archive.org/details/motorcognitionwh0000jean | publisher = Oxford University Press }}
* {{cite book | editor1-last = Morsella | editor1-first = E. | editor2-last = Bargh | editor2-first = J. A. | editor3-last = Gollwitzer | editor3-first = P. M. | date = 2009 | title = Oxford Handbook of Human Action | location = New York | publisher = Oxford University Press }}
* {{cite book | editor1-last = Markman | editor1-first = K. D. | editor2-last = Klein | editor2-first = W. M. P. | editor3-first = J. A. | editor3-last = Suhr | date = 2008 | title = The Handbook of Imagination and Mental Simulation | location = New York | publisher = Psychology Press }}
* {{cite journal | last1 = Thelen | first1 = E. | year = 1995 | title = Motor development: A new synthesis | url =https://archive.org/details/sim_american-psychologist_1995-02_50_2/page/79| journal = American Psychologist | volume = 50 | issue = | pages = 79–95 | doi=10.1037/0003-066x.50.2.79}}

==რესურსები ინტერნეტში==
*{{Commonscat-inline|Motor cognition}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:მოტორული კოგნიცია]]
[[კატეგორია:სოციალური ფსიქოლოგია]]
[[კატეგორია:ნეირომეცნიერება]]