იხილეთ წყარო გვერდისთვის ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია

{{რჩეული/2.0}}{{ინფოდაფა სპორტული ლიგა
| სახელი          = ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია
| მიმდინარე_სეზონი = 2019-20 NBA სეზონი
| ლოგო           = National Basketball Association logo.png
| პიქსელი         = 100px
| წარწერა        = NBA ლოგო
| სპორტი          = კალათბურთი
| დაარსდა        = [[1946]] წლის [[6 ივნისი]]
| დევიზი          = 
| გუნდები          = 30
| ქვეყანა        = [[აშშ]] (29), [[კანადა]] (1)
| გამარჯვებული       = [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]] (17)
| ყველაზე_ტიტულოვანი    = [[ბოსტონ სელტიქსი]] (17) <br /> [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]] (17)
| საიტი        = [http://www.nba.com/ NBA.com]
| დამაარსებელი        = 
}}

'''ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია''' ({{lang-en|National Basketball Association, NBA}}) — [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთ ამერიკის]] მამაკაცთა პროფესიონალური [[კალათბურთი|საკალათბურთო]] ლიგა, რომელიც 30 გუნდისგან შედგება. აქედან 29 გუნდი [[აშშ]]-ის, ხოლო 1 გუნდი კი [[კანადა|კანადის]] ტერიტორიაზე მდებარეობს. NBA არის [[Big 4|ოთხი უმთავრესი]] [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთ ამერიკული]] პროფესიული სპორტული ლიგის წევრი, რომელიც ასევე მოიცავს [[NHL]]-ს, [[NFL]]-სა და [[MLB]]-ს. მოთამაშეების საშუალო მაჩვენებლით, NBA-ის მოთამაშეები ყველაზე მაღალანაზღაურებადი სპორტსმენები არიან.<ref>{{cite web|url=http://www.sportingintelligence.com/2012/05/01/revealed-the-worlds-best-paid-teams-man-city-close-in-on-barca-and-real-madrid-010501/ |title=REVEALED: The world’s best paid teams, Man City close in on Barca and Real Madrid « Sporting Intelligence |publisher=Sportingintelligence.com |date=2012-05-01 |accessdate=2012-06-11}}</ref>

ლიგა ქალაქ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] დაარსდა [[1946]] წლის [[6 ივნისი|6 ივნისს]], სახელწოდებით '''[[ამერიკის საკალათბურთო ასოციაცია]]''' (Basketball Association of America - BAA).<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/history/firstgame_feature.html |title= The First Game |last1=Goldaper |first1=Sam |work=[[NBA]] |accessdate=August 5, 2010}}</ref> 1949 წელს, როდესაც  BAA და უფრო ადრე შექმნილი '''[[ნაციონალური საკალათბურთო ლიგა]]''' (NBL) გაერთიანდა, ლიგამ სახელი შეიცვალა და დღემდე წარმოდგენილია როგორც „ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია“ (NBA). ლიგის შტაბ-ბინა მდებარეობს ქალაქ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]], [[მეხუთე ავენიუ|მეხუთე ავენიუს]] #645-ში მდებარე ოლიმპიკ-ტაუერში. NBA-ის გასართობი ცენტრი და NBA-ის სატელივიზიო სტუდიები განთავსებულია [[სიკაკუსი|სიკაკუსში]], [[ნიუ-ჯერსი|ნიუ-ჯერსის შტატში]].

== ისტორია ==
=== შექმნა და შეერთება ===
{{მთავარი|ამერიკის საკალათბურთო ასოციაცია}}
[[ფაილი:Olympic Tower NY by David Shankbone.JPG|thumb|right|ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაციის შტაბ-ბინა - „'''ოლიმპიკ-ტაუერი'''“ [[მეხუთე ავენიუ]]ზე, [[მანჰეტენი]], [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]].<ref>{{cite web|url=http://www.hoovers.com/company/National_Basketball_Association_Inc/cfytki-1.html|title=National Basketball Association, Inc.|publisher=Copyright © 2012, Hoover's Inc., All Rights Reserved|accessdate=2012-04-29}}</ref>]]
'''ამერიკის კალათბურთის ასოციაცია''' ({{lang-en|Basketball Association of America, BAA}}) [[1946]] წელს ყინულის ჰოკეის არენების მფლობელების მიერ შეიქმნა. 1946 წლის 1 ნოემბერს, [[ტორონტო]]ში [[ონტარიო|ონტარიოს შტატში]], [[კანადა]]ში პირველი მატჩი შედგა, რომელზეც „[[ტორონტო ჰასკისი|ტორონტო ჰასკისმა]]“ „[[ნიუ-იორკ ნიქსი|ნიუ-იორკ ნიკერბოკერსს]]“ [[მეიფლ ლივზ გარდენი|მეიფლ ლივზ გარდენში]] უმასპინძლა — ამჟამად ეს მოვლენა აღიარებულია, როგორც NBA-ის ისტორიაში პირველი მატჩი.<ref name="firstgame">{{cite web |url=http://www.nba.com/canada/History_of_Basketball_in_Canad-Canada_Generic_Article-18023.html |title=History of Basketball in Canada |publisher=NBA Media Ventures, LLC |accessdate=2007-04-13}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ მანამდე იმართებოდა პროფესიონალური შეხვედრები [[კალათბურთი|კალათბურთში]], [[ABL|ამერიკულ საკალათბურთო ლიგასა]] (ABL) და [[NBL|ნაციონალურ საკალათბურთო ლიგა]]ში (NBL), [[BAA]] იყო პირველი, როდესაც მასშტაბური თამაში დასწრებით შედგა. 1948 წელს, [[ABL]] ფინალისტი „[[ბალტიმორ ბულეტსი (1944–1954)|ბალტიმორ ბულეტსი]]“ გადავიდა BAA-ში და მოიგო [[NBA-ს ჩემპიონების სია|ლიგის ტიტული]], 1948 წლის NBL-ის ჩემპიონმა „[[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|მინეაპოლის ლეიკერსმა]]“ კი მოიგო 1949 წლის BAA ტიტული.

1949 წლის 3 აგვისტოს [[BAA]] და [[NBL]] გაერთიანდა და შეიქმნა ახალი, ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია (NBA).<ref name=history>{{cite web |url=http://www.history.com/this-day-in-history/nba-is-born |title=NBA is born |work=[[History (U.S. TV channel)|History]] |accessdate=July 29, 2010}}</ref> ახალ ლიგას 17 წევრი გუნდი ჰყავდა, რომლებიც განაწილებული იყო დიდ და პატარა ქალაქებში.<ref name="history"/> შესაბამისად დიდ არენებზე და პატარა სავარჯიშო არენებზე. 1950 წელს NBA დავიდა 11 გუნდამდე; შემცირების პროცესი კი 1953-1954 წლებამდე გაგრძელდა,  როდესაც ლიგა 8 გუნდამდე დავიდა. აღნიშნული 8 გუნდი („[[ნიუ-იორკ ნიქსი]]“, „[[ბოსტონ სელტიქსი]]“, „[[გოლდენ-სტეიტ უორიორსი]]“, „[[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]]“, „[[საკრამენტო კინგსი|როალზი/კინგსი]]“, „[[დეტროიტ პისტონსი]]“, „[[ატლანტა ჰოუქსი]]“, „[[ფილადელფია სიქსერსი|ნეიშენალსი/სიქსერსი]]“) დღემდე რჩება ლიგაში. თანდათანობით, გუნდები პატარა ქალაქებიდან დიდ ქალაქებში გადადიოდნენ. „ჰოუქსი“ გადავიდა თრი-სიტიში (1951); „მილუოკი“ კი [[სენტ-ლუისი|სენტ ლუისში]] (1955); „როიალზი“ როჩესტერიდან [[ცინცინატი|ცინცინატიში]] (1957); „პისტონსი“ ფორტ უეინიდან [[დეტროიტი|დეტროიტში]] (1957).

იაპონური წარმოშობის ამერიკელმა უატერუ მისაკამ დაამსხვრია NBA ფერების ბარიერი 1947-1948 სეზონში, როდესაც „[[ნიუ-იორკ ნიქსი]]ს“ რიგებში თამაშობდა, 1950 წელს კი აღიარებული იქნა NBA-ის წლის ინტეგრირებულ მოთამაშედ. ამ წელს მოხდა აფრო-ამერიკელების გადასვლა NBA რამდენიმე გუნდში. მათ შორის ჩაკ კუპერის „[[ბოსტონ სელტიქსი|სელტიქსში]]“, ნათანიელ კლიფტონის — „[[ნიუ-იორკ ნიქსი|ნიქსში]]“, ერლ ლოიდის — „[[ვაშინგტონ კეპიტოლზი|კეპიტოლზში]]“. ამ პერიოდში „[[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|მინეაპოლის ლეიკერსს]]“ [[ჯორჯ მაიკენი]] ლიდერობდა, რომელმაც პირველი დინასტიის დროს 5 [[NBA-ის ჩემპიონების სია|NBA-ის ჩემპიონის ტიტულის]] მოპოვება შეძლო.<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/lakers/history/lakers_history_new.html#4 |title=1949–51: Lakers Win First NBA Finals |accessdate=July 30, 2010}}</ref> იმისათვის, რომ გუნდს არ გაეყვანა დიდი დრო და არ ჰქონოდა ბურთის ფლობის უფლება დიდი ხნით, 1954 წელს ლიგამ შემოიღო წესი, რომლის მიხედვითაც თითოეულ გუნდს სასროლად 24 წამი მიეცა, რომლის გასვლის შემდეგ ბურთი უმალვე გადაეცემოდა მოწინააღმდეგეს.<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/analysis/rules_history.html |title=NBA Rules History |date=May 8, 2008 |work=[[NBA]] |accessdate=July 30, 2010}}</ref>

=== სელტიკის დომინირება / ლიგის გაფართოება ===
[[1957]] წელს ახალბედა [[ბილ რასელი]] „[[ბოსტონ სელტიქსი|ბოსტონ სელტიქსს]]“ შეუერთდა, რომელმაც [[გარდი (კალათბურთი)|გარდ]] [[ბობ ქასი]]სთან ერთად თამაში დაიწყო, მწვრთნელის რანგში კი [[რედ ორბეხი]] იმყოფებოდა. ამ სამმა ლიდერობა გაუწია გუნდს, რათა ჩემპიონის 11 ტიტული მოეპოვებინათ 13 სეზონის მანძილზე. ცენტრი — [[უილტ ჩემბერლენი]] ლიგას [[1959]] წელს შემოუერთდა, კერძოდ კი „[[გოლდენ-სტეიტ უორიორსი|ფილადელფია უორიორსს]]“ და 1960-იან წლებში უამრავი ინდივიდუალური რეკორდი დაამყარა, მათ შორის ერთ თამაშში შეძლო 100 ქულის მოგროვება და 55 მოხსნის მითვლა. რასელის და ჩემბერლენის მეტოქეობა ერთ-ერთი უდიდესი დაპირისპირება გახდა მთლიანად ამერიკული სპორტის ისტორიაში.

[[ფაილი:Wilt Chamberlain Bill Russell 2.jpg|thumb|[[ბილ რასელი]] იცავს ფარს [[უილტ ჩემბერლენი]]სგან 1966 წელს.]]
1960-იანი წლებიც „ბოსტონ სელტიქსი“ დომინირების პერიოდი გამოდგა, რომელსაც კვლავ რასელი, ქასი და ორბეხი ლიდერობდნენ. „ბოსტონმა“ 8 ჩემპიონის ტიტულის მოპოვება შეძლო ზედიზედ, 1959-1966 წლებში. გამარჯვებების ეს სერია ყველაზე დიდი სერიაა NBA-ის მთელს ისტორიაში. მათ ვერ შეძლეს 1966-67 წლების სეზონში გამარჯვება, თუმცა მომდევნო 2 სეზონში (1967-68 და 1968-69) კვლავ დაიბრუნეს ჩემპიონის ტიტული. საბოლოოდ, 1960-იან წლებში, მთელი ათი წლის განმავლობაში გამარჯვებულის ბანერი მათ 9-ჯერ შევხდათ.<ref>{{cite web|url=http://www.nba.com/celtics/history/ChampionshipWins.html |title=Championship Wins &#124; Celtics.com - The official website of the Boston Celtics |publisher=Nba.com |date= |accessdate=2012-01-05}}</ref>

ამ პერიოდის განმავლობაში, NBA განაგრძობდა გაძლიერებას და მოხდა შემდეგი ცვლილებები: „[[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|მინეაპოლის ლეიკერსი]]“ გადავიდა [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]]; „[[გოლდენ-სტეიტ უორიორსი|ფილადელფია უორიორსი]]“ გადავიდა [[სან-ფრანცისკო]]ში; „[[სირაკუს ნეიშენალსი]]“ გადავიდა [[ფილადელფია]]ში და სახელად „[[ფილადელფია სიქსერსი]]“ დაერქვა; „[[ატლანტა ჰოუქსი|სენტ-ლუის ჰოუქსი]]“ გადავიდა [[ატლანტა]]ში; „[[ვაშინგტონ უიზარდსი|ჩიკაგო პეკერსი]]“ (ამჟამად „[[ვაშინგტონ უიზარდსი]]“) 1961 წელს გახდა მე-9 გუნდი NBA-ში; 1966-1968 წლებში ლიგა 9 გუნდიდან 14 გუნდამდე გაიზარდა, და დაემატნენ „[[ჩიკაგო ბულზი]]“, „[[სიეტლ სუპერსონიქსი]]“, „[[ჰიუსტონ როკეტსი|სან-დიეგო როკეტსი]]“ (რომელიც 4 წელში გადავიდა [[ჰიუსტონი|ჰიუსტონში]]), „[[მილუოკი ბაქსი]]“ და „[[ფინიქს სანსი]]“.

1967 წელს, ლიგა ამერიკული საკალათბურთო ასოციაციის ([[ABA]]) მსგავსად ახალი ფორმატით წარდგა, რამაც უფრო გაამძაფრა ამ ორი ლიგის ერთმანეთში მეტოქეობა, თუმცა NBA-ს ჰქონდა ვარსკვლავების ძლიერი სკოლა, საიდანაც წამოვიდა [[კარიმ აბდულ-ჯაბარი]]. აღსანიშნავია ისიც, რომ NBA-ის ქულების ლიდერი [[რიკ ბერი]] გადავიდა ABA-ში, ისევე როგორც 4 ვეტერანი მსაჯი — ნორმ დრაკერი, ირლ სტრომი, ჯონ ვანაკი და ჯოუ გაში.<ref>{{cite book | last = Salzberg | first = Charles | title = From Set Shot to Slam Dunk | url = https://archive.org/details/fromsetshottosla0000salz | publisher = McGraw-Hill | location = New York | year = 1998 | isbn = 978-0-8032-9250-5 | page = [https://archive.org/details/fromsetshottosla0000salz/page/203 203]}}</ref>

[[ფაილი:Kareem Abdul Jabbar crop.jpg|thumb|left|upright|[[კარიმ აბდულ-ჯაბარი]], ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მოთამაშე NBA-ში]]

1969 წელს ალან სიგელმა, რომელმაც ერთი წლით ადრე შექმნა ბეისბოლის მთავარი ლიგის ლოგო ([[MLB]]), ამჯერად [[MLB]]-ს მსგავსი მოდერნიზებული NBA-ის ლოგო შექმნა. ლოგოს გამოსახულება ლეგენდარულ [[ჯერი ვესტი|ჯერი ვესტს]] ჰგავდა, თუმცა ოფიციალურმა მხარემ ეს ფაქტი უარყო და განაცხადა, რომ არ სურდა ლოგო რაიმე ინდივიდუალურთან ყოფილიყო კავშირში, უბრალოდ სურვილი იყო უფრო კლასიკური და ადვილად მისახვედრი ლოგო ჰქონოდათ. ასევე დაამატეს, რომ არანაირი სურვილი არ ჰქონდათ რომელიმე კონკრეტული პიროვნების საიდენტიფიკაციო ლოგო შეექმნათ.<ref>{{cite web |url=http://articles.latimes.com/2010/apr/27/sports/la-sp-crowe-20100427 |title=That iconic NBA silhouette can be traced back to him |date=April 27, 2011 |last=Crowe |first=Jerry |work=[[Los Angeles Times]] |accessdate=May 23, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110811000133/http://articles.latimes.com/2010/apr/27/sports/la-sp-crowe-20100427 |archivedate=აგვისტო 11, 2011 }}</ref><ref>[http://companylogos.ws/nbalogo.html NBA Logo Review] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813220046/http://companylogos.ws/nbalogo.html |date=2011-08-13 }} CompanyLogos.ws. Retrieved on May 22, 2011.</ref>

[[1970-იანები|1970-იან]] წლებში [[ABA]]-მ წარმატებით შეძლო რამდენიმე მნიშვნელოვანი ვარსკვლავის გადაბირება, მათ შორის [[იულიუს ირვინგი]]ს. ამ პერიოდში NBA კვლავ განაგრძობდა დიდ ქალაქებში გადასვლას და საბოლოოდ 1966 წლიდან 1974 წლამდე, გუნდების რაოდენობა 9-იდან 18-მდე გაიზარდა. 1970 წელს, „[[პორტლენდ ტრეილ ბლეიზერსი]]“, „[[კლივლენდ კავალიერსი]]“ და „[[ბუფალო ბრეივზი]]“ შეუერთდნენ ლიგას, როდესაც რაოდენობა 17-მდე გაიზარდა.<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/history/season/19701971.html |title= 1970–71 SEASON OVERVIEW |work=[[NBA]] |accessdate=July 30, 2010}}</ref> „[[იუტა ჯაზი|ნიუ-ორლეან ჯაზი]]“ კი ლიგას 1974 წელს შეუერთდა და გუნდების რაოდენობა 18-მდე გაზარდა. 1976 წლის შემდგომ პერიოდში ლიგამ წარმატებას მიაღწია და დამატებით 4 გუნდი გადმოიყვანა [[ABA|ABA-დან]], რითაც გუნდების რაოდენობა 18-იდან 22-მდე გაიზარდა. ეს გუნდები იყვნენ „[[სან-ანტონიო სპურსი]]“, „[[დენვერ ნაგეტსი]]“, „[[ინდიანა პეისერსი]]“ და „[[ბრუკლინ ნეტსი|ნიუ-იორკ ნეტსი]]“. ამ პერიოდში გამოჩნდა რამდენიმე ვარსკვლავიც — [[კარიმ აბდულ-ჯაბარი]],  [[რიკ ბერი]], დეივ ქოვენსი, [[იულიუს ირვინგი]], ელვინ ჰეიესი, [[უოლტ ფრეზიერი]], [[მოსის მელოუნი]], არტის გილმორი, [[ჯორჯ ჯერვინი]], დენ ისელი და პიტ მერავიჩი. ამავე პერიოდში ასევე ადგილი ჰქონდა სატელევიზიო რეიტინგის დაცემას, მატჩებზე ნაკლებ დასწრებას, ისევე როგორც მოთამაშეების მიერ ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარებას, რასაც NBA მარცხისკენ მიჰყავდა.

=== პოპულარობის გაზრდა ===

1979 წელს ლიგამ დაამატა ABA-ს ინოვაცია 3-ქულიან ჩაგდების შესახებ, რაც ითვალისწინებდა, რომ მოთამაშეს თამაშის მსვლელობისას შეეძლო ჩაეგდო 3-ქულიანი, რაც ინიციატორების აზრით თამაშს უფრო ღიას გახდიდა. იმავე წელს, „[[ბოსტონ სელტიქსი|ბოსტონ სელტიქსს]]“ ახალბედა [[ლარი ბირდი]] შეუერთდა, „[[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|ლოს-ანჯელეს ლეიკერსს]]“ კი [[მეჯიკ ჯონსონი]], რომლის თამაშებმაც გულშემატკივრებში დიდი ინტერესი გამოიწვია როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მთელ მსოფლიოში. 1984 წელს მათ პირველად ითამაშეს [[NBA ფინალი|NBA-ის ფინალში]] ერთმანეთის წინააღმდეგ. საბოლოოდ ჯონსონმა შეძლო მისი ლიდერობით გუნდს 5 [[NBA-ის ჩემპიონების სია|NBA-ის ტიტული]] მოეგო, ხოლო ბირდმა კლუბისთვის 3 ტიტულის მოტანა შეძლო. 1980-იანი წლების დასაწყისში, NBA-ის კვლავ დაემატა ერთი გუნდი — „[[დალას მევერიქსი]]“ და გუნდების რაოდენობა 23-მდე გაიზარდა. მოგვიანებით, ლარი ბირდმა 3-ქულიანი შეჯიბრი მოიგო. ახლანდელმა რწმუნებულმა — [[დევიდ სტერნი|დევიდ სტერნმა]] თანამდებობა 1984 წლის 1 აპრილს დაიკავა და მას დღემდე ინარჩუნებს. მისი ამ თანამდებობაზე ყოფნისას NBA მსოფლიოს მასშტაბით ყველაზე წარმატებულ საკალათბურთო ლიგად და ერთ-ერთ ყველაზე წარამტებულ სპორტულ ლიგად ჩამოყალიბდა.

[[ფაილი:Jordan by Lipofsky 16577.jpg|thumb|left|[[მაიკლ ჯორდანი]] ბურთს აგდებს კალათში]]
1984 წელს ლიგას [[მაიკლ ჯორდანი]] შემოუერთდა „[[ჩიკაგო ბულზი|ჩიკაგო ბულზში]]“, რამაც ლიგა უფრო მეტად პოპულარული გახადა. საბოლოოდ ამ პოპულარობამ გამოიწვია უფრო მეტი ქალაქის სურვილი, რომ საკუთარი გუნდი ჰყოლოდათ. 1988 და 1989 წლებში, 4 გუნდი: „[[ნიუ-ორლეან ჰორნეტსი|შარლოტ ჰორნეტსი]]“, „[[მაიამი ჰიტი]]“, „[[ორლანდო მეჯიკი]]“ და „[[მინესოტა ტიმბერვულვზი]]“ შემოუერთდნენ ლიგას და ჰქონდათ NBA დებიუტი, გუნდების რაოდენობა კი ლიგაში უკვე 27 გახდა. 1990 წლების პირველ წელს, „[[დეტროიტ პისტონსი|დეტროიტ პისტონსმა]]“ შეძლო მოეგო ზედიზედ ჩემპიონის 2 ტიტული, გუნდს კი ჩაკ დელი და [[ისაია თომასი]] ლიდერობდნენ. [[მაიკლ ჯორდანი|ჯორდანი]] და [[სკოტი პიპენი]] კი „[[ჩიკაგო ბულზი|ჩიკაგო ბულზს]]“ ლიდერობდნენ და მოახერხეს 2-ჯერ მოეგოთ ზედიზედ 3 ჩემპიონის ტიტული. ჰაკიმ ოლეიუონი კი „[[ჰიუსტონ როკეტსი|ჰიუსტონ როკეტსს]]“ ლიდერობდა და 1994 და 1995 წლებში მოეგო.

1992 წლის [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე]] „ოცნების გუნდმა“ შეძლო ოქროს მედლის მოგება, გუნდში, სადაც ერთად იყვნენ თავმოყრილი: [[მაიკლ ჯორდანი]], [[ლარი ბირდი]], [[მეჯიკ ჯონსონი]], [[დევიდ რობინსონი]], [[პატრიკ იუინგი]], [[სკოტი პიპენი]], კლაიდ დექსტერი, [[კარლ მელოუნი]], ჯოტ სტოკტონი, კრის მულინი, [[ჩარლზ ბარკლი]] და კრისტიან ლეტნერი.

1995 წელს NBA-ს დაემატა ორი [[კანადა|კანადური]] გუნდი, — „[[მემფის გრიზლი|ვანკუვერ გრიზლი]]“ და „[[ტორონტო რაპტორსი]]“. 2001 წელს კი ვანკუვერ გრიზლი გადავიდა [[მემფისი|მემფისში]], სახელიც შესაბამისად „[[მემფის გრიზლი]]“ დაირქვა, ხოლო [[ტორონტო რაპტორსი]] კი დარჩა ერთადერთ კანადურ გუნდად NBA-ში. 1996 წელს NBA-მ შექმნა ქალთა ლიგა — ქალთა ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია ([[WNBA]]). 1998 წელს, NBA-ში დაიწყო ე.წ. „[[NBA ლოკაუტი|გაფიცვები]]“ (lockout), რომელიც საბოლოოდ 191 დღეს გაგრძელდა და მხოლოდ 1999 წლის 18 იანვარს შეწყდა. გაფიცვამ კი შედეგად ის მოიტანა, რომ 1998-99 წლის რეგულარული სეზონი 82 თამაშიდან ჩამოყვანილი იქნა 50 თამაშამდე, ხოლო [[NBA-ის ყველა-ვარსკვლავის კვირა]] კი გაუქმებულ იქნა. „[[სან-ანტონიო სპურსი|სან-ანტონიო სპურსმა]]“ შეძლო მოეგო ჩემპიონის პირველი ტიტული ისტორიაში, რითაც ასევე გახდა პირველი და ყოფილი [[ABA]] ლიგის წარმომადგენელი, რომელმაც ეს შეძლო; ფინალში მან „[[ნიუ-იორკ ნიქსი]]“ დაამარცხა, ხოლო „ნიქსი“ თავის მხრივ პირველი გუნდი იყო, რომელმაც რეგულარულ სეზონში დაკავებული მე-8 ადგილით შეძლო [[NBA ფინალი|NBA-ის ფინალში]] გასვლა.

=== ახალი ერა ===
მას შემდეგ, რაც 1998 წელს ჩემპიონ [[ჩიკაგო ბულზი]]ს შემადგენლობა დაიშალა, დომინირება [[დასავლეთი კონფერენცია (NBA)|დასავლეთ კონფერენციის]] ხელში გადავიდა, კერძოდ კი [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]]ს და [[სან-ანტონიო სპურსი]]ს, რომლებმაც ერთად 13 წლის მანძილზე 9 ფინალის მოგება შეძლეს. რაც შეეხება [[დასავლეთი კონფერენცია (NBA)|დასავლეთ კოფერენციას]], ამ წლების მანძილზე ან ერთი გუნდი იგებდა, ან მეორე, გამონაკლისი კი 2006 და 2011 წელი იყო, როდესაც კონფერენცია [[დალას მევერიქსი|დალას მევერიქსმა]] მოიგო. 1999 წელს [[სან-ანტონიო სპურსი|სპურსს]] [[ტიმ დანკანი]] და [[დევიდ რობინსონი]] ლიდერობდნენ, როდესაც შეძლეს ჩემპიონობის მოგება, ხოლო [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|ლეიკერსს]] კი ლიდერად ჩაუდგნენ 2000 წლიდან [[შაკილ ო'ნილი]] და [[კობი ბრაიანტი]], რომლებმაც ჩემპიონის 3 ტიტულის მოპოვება შეძლეს გუნდისთვის. [[სან-ანტონიო სპურსი|სპურსმა]] 2003 წელს ტიტულის დაბრუნება შეძლო [[ბრუკლინ ნეტსი|ნიუ-ჯერსი ნეტსის]] წინააღმდეგ. 2005 წელს [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|ლეიკერსი]] დაბრუნდა სუპერ ფინალში, თუმცა 5 თამაშში დამარცხდა [[დეტროიტ პისტონსი]]ს წინააღმდეგ. მომდევნო სეზონისთვის ლიგას დაემატა [[შარლოტ ბობკეტსი]], რომელიც ლიგისთვის 30-ე გუნდი გახდა. [[კატრინა (ქარიშხალი)|ქარიშხალი კატრინას]] დროს, ნიუ-ორლეან ჰორნეტსი სათამაშოდ [[ოკლაჰომა-სიტი]]ში გადავიდა. რამდენიმე წლის შემდეგ [[სიეტლ სუპერსონიქსი]] [[ოკლაჰომა-სიტი]]ში გადავიდა და წარდგა როგორც [[ოკლაჰომა-სიტი თანდერი]] 2008-2009 წლის სეზონისთვის.
[[ფაილი:Nowitzki-v-wizards2.jpg|thumb|[[დირკ ნოვიცკი]] და ჯონ ვოლი [[დალას მევერიქსი]] და [[ვაშინგტონ უიზარდსი]] თამაშისას 2011 წლის 26 თებერვალს.]]

ამის შემდეგ, 2005 წელს, [[სან-ანტონიო სპურსი|სპურსმა]] [[ლარი ობრაიანის ჩემპიონის თასი]] აიღო, ხოლო 2006 წელს, გუნდის ისტორიაში პირველად ამ ტიტულის მოპოვება [[მაიამი ჰიტი|მაიამი ჰიტმა]] შეძლო, რომელსაც მექულე [[გარდი (კალათბურთი)|გარდი]] - [[დუეინ უეიდი]] და [[შაკილ ო'ნილი]] ლიდერობდნენ, ეს უკანასკნელი კი [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|ლეიკერსიდან]] 2004 წელს იქნა გაშვებული, სერია კი [[დალას მევერიქსი]]ს წინააღმდეგ გამოდგა, სადაც დალასელებმა პირველი ორი თამაშის მოგება შეძლეს, თუმცა სერიაში საბოლოოდ 4-2 დამარცხდნენ. [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|ლეიკერსმა]]/[[სან-ანტონიო სპურსი|სპურსმა]] შემდეგ წლებში დომინირება გააგრძელეს. მეორე მათგანმა 2007 წელს [[კლივლენდ კავალიერსი]]ს წინააღმდეგ გაიმარჯვა, რომელსაც ლიდერად [[ლებრონ ჯეიმსი]] ედგა. 2008 წლის ფინალი, ლიგის ისტორიის ყველაზე დიდი დაპირისპირების კიდევ ერთი გადათამაშება გამოდგა, რომელშიც [[ბოსტონ სელტიქსი]] და [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]] დაუპირისპირდნენ, სადაც სელტიქსი ცდილობდა ისტორიაში მე-17 ტიტულს დაუფლებოდა და მიაღწია კიდევაც საწადელს, მის დიდ სამეულთან ერთად: [[პოლ პირსი]], [[რეი ალენი]] და [[კევინ გარნეტი]].

2008 წლის [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე]] ამერიკის ნაკრები გამოვიდა ბევრი მოდერნიზებული ერის სუპერ ვარსკვლავთან ერთად: [[კობი ბრაიანტი]], [[ლებრონ ჯეიმსი]], [[დუეინ უეიდი]], [[დუაიტ ჰოვარდი]], [[ჯეისონ კიდი]], [[დერონ უილიამსი]], [[კრის ბოში]], [[კრის პოლი]] და [[კარმელო ენტონი]]. ამ გუნდმა კი შეძლო კვლავ ოქროს მედლის მოპოვება.

[[ფაილი:Shaquille O'Neal Buckley Air Base.jpg|thumb|right|upright|[[შაკილ ონილი]] იყო უკანასკნელი აქტიური მოთამაშე „NBA ისტორიის 50 საუკეთესო მოთამაშეს“ შორის.]]
2009 წელს, [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]] [[კობი ბრაიანტი|კობი ბრაიანტთან]] ერთად კვლავ დაბრუნდა NBA ფინალში, სადაც ამჯერად [[დუაიტ ჰოვარდი]] დაამარცხეს, რომელიც [[ორლანდო მეჯიკი|ორლანდო მეჯიკს]] ლიდერობდა.<ref>{{cite web |url=http://sports.yahoo.com/nba/recap?gid=2009061419&prov=ap |title=Redemption: Bryant leads Lakers to 15th NBA title |last1=Withers |first1=Tom |date=June 15, 2009 |work=[[Yahoo! Sports]] |accessdate=August 5, 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090619030129/http://sports.yahoo.com/nba/recap?gid=2009061419&prov=ap |archivedate=ივნისი 19, 2009 }}</ref> კობი ბრაიანტმა პირველად მოიგო [[ბილ რასელის NBA ფინალის ყველაზე ღირებული მოთამაშის ჯილდო]] ონილთან მეწყვილეობის შემდეგ, ეს კი მას შემდეგ რაც 13 სეზონის მანძილზე ლიდერობდა გუნდს.<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/2009/news/features/dave_mcmenamin/06/15/kobe.game5/index.html |title=Kobe leads ... and the Lakers follow |last1=McMenamin |first1=Dave |date=June 18, 2009 |work=[[NBA]] |accessdate=August 5, 2010}}</ref>

2010 წლის [[NBA All Star]] ჩატარებული იქნა Cowboys Stadium-ზე, პირველად ისტორიაში უამრავი მაყურებლის წინაშე (108 713).<ref>{{cite web|url=http://sports.espn.go.com/dallas/news/story?id=4914993 |title=Record crowd at All-Star Game |work=[[ESPN]] |first=Tim |last=MacMahon |date=February 15, 2010 |accessdate=July 25, 2010}}</ref> სეზონის დასასრულს, ისტორიის №1 მეტოქეობა კვლავ შედგა ფინალში და სარეკორდ მაჩვენებლით მე-12-ჯერ. [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|ლეიკერსმა]] მე-7 თამაშში შეძლო 83-79 გამარჯვება.<ref name=game7>{{cite web |url=http://sports.yahoo.com/nba/recap?gid=2010061713 |title=Lakers edge Celtics in Game 7, win 16th title |last1=Beacham |first1=Greg |date=June 18, 2010 |work=[[Yahoo! Sports]] |accessdate=July 30, 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110805044734/http://sports.yahoo.com/nba/recap?gid=2010061713 |archivedate=აგვისტო 5, 2011 }}</ref> სანამ 2010-11 წლის სეზონი დაიწყებოდა, NBA-ში  ზაფხულში თავისუფალ აგენტებად იმდენი ვარსკვლავი კალათბურთელი იყო, რომ ისტორიაში ანალოგიური რამ არ მომხდარა. მათ შორის ორი მათგანის აყვანა [[მაიამი ჰიტი|მაიამი ჰიტმა]] მოახერხა - [[ლებრონ ჯეიმსი]] და [[კრის ბოში]]. სეზონი კულმინაცია - სუპერ ფინალი კი 2006 წლის ფინალის გადათამაშება იყო, სადაც ერთმანეთს [[მაიამი ჰიტი]] თავის 3 სუპერ-ვარსკვლავით შეხვდა [[დალას მევერიქსი|დალას მევერიქსს]], რომელსაც [[დირკ ნოვიცკი]] ლიდერობდა, საბოლოოდ კი ნოვიცკიმ [[ბილ რასელის NBA ფინალის ყველაზე ღირებული მოთამაშის ჯილდო|ფინალის ყველაზე ღირებული მოთამაშის]] ჯილდოს მოპოვება შეძლო, სერია კი დალასელებმა 6 თამაშში დაამთავრეს და გამარჯვებულები გამოვიდნენ, რად [[დალას მევერიქსი|მევერიქსისთვის]] პირველი ტიტული გამოდგა ისტორიაში. სხვა ვეტერანებისთვის როგორებიც არიან შაუნ მერიონი, ჯეისონ კიდი და ჯეისონ ტერი ეს ტიტული პირველი იყო ისევე როგორც დირკ ნოვიცკისთვის.

2011 წლის 1 ივლისს, NBA-მ ისტორიაში მეორე [[NBA ლოკაუტი|გაფიცვა]] (lockout) გამოაცხადა.<ref>{{cite news | first=Marc | last=Stein | authorlink=Marc Stein (reporter) | title=NBA cancels first 2 weeks of season | date=2011-10-11 | url=http://espn.go.com/nba/story/_/id/7085089/nba-labor-david-stern-cancels-first-two-weeks-nba-season | work=ESPN.com | accessdate=2011-10-12}}</ref> რამდენიმე კვირა სეზონი არ დაიწყო, რადგან გუნდის მფლობელები და მოთამაშეები შეთანხმებას ვერ აღწევდნენ, ოდნავ მოგვიანებით კი ყველაფერი დალაგდა, 2011 წლის 8 დეკემბერს შეთანხმების მიღწევის შესახებ გამოაცხადეს, სეზონი კი კვლავ შემცირდა და 82 თამაშის მაგივრად თითოეულმა გუნდმა 66 მატჩი ჩაატარა.<ref>[http://www.nytimes.com/2011/12/09/sports/basketball/nba-owners-and-players-ratify-labor-deal.html N.B.A. Owners and Players Ratify Labor Deal]</ref>

ტრავმებით სავსე გამოდგა შემოკლებული 66 მატჩიანი 2011-12 წლების სეზონი, რადგან გუნდებს ძალიან მჭიდრო გრაფიკში მოუწიათ თამაში. სეზონი 25 დეკემბერს დაიწყო და პირველი ტური მეტად საინტერესო წყვილებმა გახსნეს, [[ბოსტონ სელტიქსი]] 104-106 [[ნიუ-იორკ ნიქსი]], [[ჩიკაგო ბულზი]] 88-87 [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]], და ყველაზე დიდ ინტერესს, NBA 2010-11 წლის ფინალისტებს შორის თამაში იწვევდა, სადაც [[მაიამი ჰიტი]] და [[დალას მევერიქსი]] დაუპირსპირდნენ ერთმანეთს [[დალასი|დალასში]], თამაში კი 105-94 მოიგო ჰიტმა. წინა წლის სეზონის მსგავსად, ამჯერადაც პლეი-ოფში პირველ ნომრად გასული [[ჩიკაგო ბულზი]] გამოვარდა პირველივე რაუნდიდან [[ფილადელფია სიქსერსი]]ს მიერ. ზედიზედ მეორედ გავიდა ფინალში [[მაიამი ჰიტი]], სადაც ამჯერად მას ახალგაზრდა შემადგენლობით დაკომპლექტებული [[ოკლაჰომა-სიტი თანდერი]] შეხვდა, ჰიტმა კი ამჯერად შეძლო სერიის 4-1 გამარჯვება.

=== სხვა განვითარებები ===
2001 წელს მოკავშირე მეორე ლიგას, რომელსაც '''ნაციონალური საკალათბურთო განვითარების ლიგა''' ერქვა, სახელი შეეცვალა და [[NBA განვითარების ლიგა]] (ან D-ლიგა) ეწოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.nba.com/dleague/fan_faq.html#fanfaq2 |title=NBA D-League Frequently Asked Questions |publisher=Nba.com |date= |accessdate=2012-01-05}}</ref> სანამ ლიგა დაიწყებოდა, ძალიან დიდი ლაპარაკი მიდიოდა იმის შესახებ, რომ NBA იყიდდა CBA-ს, და დაარქმევდა მათ განვითარების ლიგას. კონტინენტალური საკალათბურთო ასოციაცია მეორე მოკავშირე ლიგა იყო და არსებობდა წლების მანძილზე. NBA-ს მოთამაშეების 20% დროს ამ ლიგაში ატარებდნენ, ხოლო 143 მოთამაშე ამ ლიგიდან გამოძახებული იქნა NBA-ში.

2004 წელს, მას შემდეგ რაც [[ნიუ-ორლეან ჰორნეტსი|ჰორნეტსი]] გადავიდა [[ნიუ-ორლეანი|ნიუ-ორლეანში]], NBA [[ჩრდილოეთ კაროლინა]]ში დაბრუნდა, როდესაც დამატებით გუნდად ლიგას 30-ე გუნდი - [[შარლოტ ბობკეტსი]] შეემატა.

2005 წელს, [[ნიუ-ორლეან ჰორნეტსი|ჰორნეტსი]] 2 სეზონით [[ოკლაჰომა-სიტი]]ში გადავიდა, რადგან [[კატრინა (ქარიშხალი)|ქარიშხალ კატრინას]] ზიანი დიდი იყო [[ნიუ-ორლეანი|ნიუ-ორლეანში]]. 2007 წელს, [[ნიუ-ორლეან ჰორნეტსი|ჰორნეტსი]] დაბრუნდა [[ნიუ-ორლეანი|ნიუ-ორლეანში]].

{{NBA რუკა|float=right}}
2006 წლის 28 ივნისს, წარდგენილ იქნა ახალი ოფიციალური მატჩის ბურთი 2006-07 წლების სეზონებისთვის. ეს ცვლილება პირველი იყო უკანასკნელი 35 წლის განმავლობაში და მეორე ბურთი 60 სეზონის განმავლობაში.<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/news/blackbox_060628.html |title=NBA Introduces New Game Ball |date=June 28, 2006 |work=[[NBA]] |accessdate=July 30, 2010}}</ref> ახალი ბურთი შექმნა სპოლდინგის (Spalding) ფირმამ, რომელმაც ახალი დიზაინი და ახალი სინთეტიკური მატერიისგან უფრო უკეთესად გამოყენებადი, უკეთ შესაგრძნობი ბურთი შექმნა ვიდრე ეს მანამდე იყო. მაგრამ ბევრი მოთამაშე ამ ბურთს უარყოფითად ახასიათებდა და აცხადებდა, რომ იგი ძალიან კრობადი იყო, როცა ის მშრალი იყო, ხოლო როდესაც სველდებოდა, ხელში ძალიან ცურავდა.

2006 წლის 11 დეკემბერს, რწმუნებულმა [[დევიდ სტერნი|სტერნმა]] განაცხადა, რომ 2007 წლის 1 იანვრიდან, NBA დაიბრუნებდა ტრადიციულ ტყავის ბურთს, 2006-07 წლების სეზონისთვის. ეს ცვლილება გამოწვეული იყო მოთამაშეების ხშირი ტრავმებისგან (ჭრიდა ხელს), რომელსაც მიკროფიბირული ბურთი იწვევდა.<ref>{{cite web |url=http://sports.espn.go.com/nba/news/story?id=2694335 |last=Stein |first=Marc |title=Leather ball will return on Jan. 1 |work=[[ESPN.com]] |date=December 12, 2006 |authorlink=Marc Stein (reporter) |accessdate=June 13, 2011}}</ref>  მოთამაშეების ასოციაცია NBA-ს ახალი ბურთისა და ახალი ფორმების წინააღმდეგ გამოვიდა.<ref>{{cite web |url=http://sports.espn.go.com/nba/columns/story?columnist=stein_marc&id=2689744 |title=NBA ball controversy reaches new level |last=Stein |first=Marc |work=[[ESPN.com]] |date=December 8, 2006 |authorlink=Marc Stein (reporter) |accessdate=June 13, 2011}}</ref> 2006 წლიდან მოყოლებული NBA გუნდების  მაისურების შეკერვაზე [[Adidas]]-ი იზრუნებდა, რომელსაც [[Reebok]]-ი ჩაანაცვლა.

2008 წლის 2 ივლისს გამოცხადდა, რომ [[სიეტლ სუპერსონიქსი]] [[ოკლაჰომა-სიტი]]ში გადავიდოდა. [[ოკლაჰომა-სიტი თანდერი|ოკლაჰომა-სიტი თანდერმა]] ახალი სახელით თამაში 2008-09 წლების სეზონიდან დაიწყო.

2008 წლის 11 ოქტომბერს, [[ფინიქს სანსი]]ს და [[დენვერ ნაგეტსი]]ს მატჩი ჩატარდა პირველად ღია ცის ქვეშ, რაც ახალი მოდერნიზებული ერის დასაწყისი იყო NBA-ში. მატჩი Indian Wells Tennis Garden-ში შედგა.<ref>{{cite web|url=http://www.nba.com/2008/news/features/dave_mcmenamin/10/12/101108mcmenaminoutdoor/ |title=Outdoor game sees shooting, temperature drop |work=NBA.com |first=Dave |last=McMenamin|date=October 12, 2008 |accessdate=July 25, 2010}}</ref>

2009 წლის 1 სექტემბერს, NBA-სა და მსაჯებს შორის კონტრაქტს ვადა ამოეწურა, რამაც მსაჯების გაფიცვა გამოიწვია. 2009 წლის 1 ოქტომბერს, პირველი პრე-სეზონის მატჩში მსაჯობის როლი ითავსეს [[WNBA]] და [[NBA განვითარების ლიგა|NBA განვითარების ლიგის]] მსაჯებმა. ანალოგიური მსაჯების ჩანაცვლება მოხდა 1995-96 წლების სეზონში.<ref>[http://www.miamiherald.com/sports/basketball/wires/story/1244178.html ]{{Dead link|date=აგვისტო 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> NBA-მ და რეგულარულმა მსაჯებმა შეთანხმებას 2009 წლის 23 ოქტომბერს მიაღწიეს.<ref>{{cite web |url=http://sports.espn.go.com/nba/news/story?id=4590031 |title=NBA refs to return for regular season |last1=Sheridan |first1=Chris |date=October 26, 2009 |work=[[ESPN]] |accessdate=August 5, 2010}}</ref>

2011 წელს, პირველი ოფიციალური NBA ლიგის მატჩი ჩატარდა ევროპის მიწაზე. [[ბრუკლინ ნეტსი|ნიუ-ჯერსი ნეტსი]] და [[ტორონტო რაპტორსი]] ერთმანეთს [[ლონდონი|ლონდონში]] O2 არენაზე შეხვდნენ 20 000 გულშემატკივრის თვალწინ.

2011 წლის ივლისში, NBA-მ ლიგის 114 თანამშრომელი გაუშვა (დაახლოებით 11% მთლიანი ლიგის ოფისის თანამშრომლებისა), რათა დაეზოგა თანხები.<ref>{{cite web |url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=706420&publicationSubCategoryId=200 |title=Lays off 11 percent of workforce |publisher=Philstar.com |date= |accessdate=2012-01-05 }}{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>

2011-12 წლების სეზონი, რომლის დაწყებაც დაგეგმილი იყო 2011 წლის 1 ნოემბერს მოქმედ ჩემპიონ [[დალას მევერიქსი|დალას მევერიქსა]] და [[ჩიკაგო ბულზი|ჩიკაგო ბუზლს]] შორის, დიდი კამათის შედეგად გადატანილი იქნა. [[ლოკაუტი]] ოფიციალურად 2011 წლის 8 დეკემბერს გამოცხადდა, როდესაც მოთამაშეებმა და მფლობელებმა  კონტრაქტების თაობაზე შეთანხმებას ვერ მიაღწიეს. საბოლოოდ სეზონი შობის დღეს დაიწყო.

2012 წლის 30 აპრილს, [[ბრუკლინ ნეტსი|ნიუ-ჯერსი ნეტსმა]] ოფიციალურად შეიცვალა სახელი და '''[[ბრუკლინ ნეტსი]]''' გახდა. 2012-13 წლების სეზონიდან ისინი [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკ სიტის]] ქალაქ [[ბრუკლინი|ბრუკლინში]] ითამაშებენ.

2012 წლის ოქტომბერში, NBA-მ ოფიციალურად განაცხადა, რომ დაიწყებდა მოთამაშეების დაჯარიმებას, სიმულიანტობის შემთხვევაში.<ref>{{Cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/2012/basketball/nba/10/03/nba-flopping-policy.ap/index.html |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2013-01-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121005221603/http://sportsillustrated.cnn.com/2012/basketball/nba/10/03/nba-flopping-policy.ap/index.html |archivedate=2012-10-05 }}</ref>

== გუნდები ==
1946 წელს დაწყებული NBA მოიცავდა 11 გუნდს, მას შემდეგ ზოგი გუნდი დაემატა, ზოგი გუნდი გაუქმდა, ზოგმაც ქალაქი შეიცვალა და ახალი სახელით მოგვევლინა და საბოლოოდ ამჟამად ლიგაში 30 გუნდია. აქედან 29 გუნდი [[აშშ]] ტერიტორიაზე მდებარეობს, ხოლო 1 გუნდი კი [[კანადა|კანადის]] ტერიტორიაზე. [[ბოსტონ სელტიქსი]] არის ამჟამად ყველაზე ტიტულოვანი გუნდი, რომელმაც არსებობის მანძილზე 17 ჩემპიონის ტიტული მოიპოვა. მეორე ყველაზე წარმატებულ გუნდად კი [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]] ითვლება, რომელსაც საბოლოოდ 16 ჩემპიონის ტიტული ეკუთვნის (11 როგორც '''ლოს-ანჯელესი''' და 5 როგორც '''მინეაპოლისი'''). ლეიკერსის შემდეგ კი მოდის [[ჩიკაგო ბულზი]], რომელსაც 6 ჩემპიონობა აქვს მოპოვებული, ეს 6 ტიტული კი 8 წლის მანძილზე შეაგროვა 1990 წლიდან მოყოლებული. ასევე აღსანიშნავია [[სან-ანტონიო სპურსი]], რომელმაც 1999 წლიდან მოყოლებული 4 ჩემპიონის ტიტულის მოპოვება შეძლო.

ახლანდელი ლიგის ორგანიზაცია 30 გუნდს ანაწილებს 2 კონფერენციაში, ხოლო თითო კონფერენციაში 3-3 დივიზიონია თავისი 5-5 გუნდიანად. უახლოესი (და უკანასკნელი) კონფერენციის და დივიზიონის ცვლილებები მოხდა 2004-05 სეზონის დასაწყისში.

{| class="navbox wikitable" style="width:100%; text-align:left"
|-
! style="background:white; width:10%" | დივიზიონი
! style="background:white; width:21%" | გუნდი
! style="background:white; width:15%" | ქალაქი, შტატი
! style="background:white; width:20%" | არენა
! style="background:white; width:9%" | დაარსდა
! style="background:white; width:9%" | შემოუერთდა
! style="background:white; width:16%" | მწვრთნელი
|-
! style=background:navy colspan=7 | [[აღმოსავლეთი კონფერენცია (NBA)|<span style="color:white;">აღმოსავლეთი კონფერენცია</span>]]
|-
! style="background:#fdd;" rowspan="5"| [[ატლანტიკის დივიზიონი (NBA)|ატლანტიკური]]
| '''[[ბოსტონ სელტიქსი]]'''
| [[ბოსტონი]], [[მასაჩუსეტსი]]
| [[თიდი გარდენი]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1946
| [[დოკ რივერსი]]
|-
|  '''[[ბრუკლინ ნეტსი]]'''  
| [[ბრუკლინი]], [[ნიუ-იორკი (შტატი)|ნიუ-იორკი]]
| [[ბარქლაიზ ცენტრი]]
| align=center | 1967*
| align=center | 1976
| [[ევერი ჯონსონი]]
|-
| '''[[ნიუ-იორკ ნიქსი]]'''  
| [[ნიუ-იორკი]], [[ნიუ-იორკი (შტატი)|ნიუ-იორკი]]
| [[მედისონ სკვერ გარდენი]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1946
| [[მაიკ ვუდსონი]]
|-
|  '''[[ტორონტო რაპტორსი]]'''  
| [[ტორონტო]], [[ონტარიო]]
| [[Air Canada Centre]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1995
| [[დუეინ ქესი]]
|-
|  '''[[ფილადელფია სიქსერსი]]'''  
| [[ფილადელფია]], [[პენსილვანია]]
| [[Wells Fargo Center (Philadelphia)|Wells Fargo Center]]
| align=center | 1946*
| align=center | 1949
| [[დაგ კოლინსი]]
|-
! style=background:#FFE5B4 rowspan=5 | [[ცენტრალური დივიზიონი (NBA)|ცენტრალური]]
| '''[[დეტროიტ პისტონსი]]'''
| [[ობერნ ჰილზი]], [[მიჩიგანის შტატი|მიჩიგანი]]
| [[The Palace of Auburn Hills]]
| align=center | 1941*
| align=center | 1948
| [[ლოურენს ფრენკი]]
|-
| '''[[ინდიანა პეისერსი]]'''
| [[ინდიანაპოლისი]], [[ინდიანა]]
| [[Bankers Life Fieldhouse]]
| align=center | 1967
| align=center | 1976
| [[ფრენკ ვოგელი]]
|-
|  '''[[კლივლენდ კავალიერსი]]'''  
| [[კლივლენდი]], [[ოჰაიოს შტატი|ოჰაიო]]
| [[Quicken Loans Arena]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1970
| [[ბაირონ სკოტი]]
|-
|  '''[[მილუოკი ბაქსი]]'''  
| [[მილუოკი]], [[უისკონსინი]]
| [[Bradley Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1968
| [[სკოტ სკილზი]]
|-
| '''[[ჩიკაგო ბულზი]]'''
| [[ჩიკაგო]], [[ილინოისი]]
| [[United Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1966
| [[ტომ თიბოდი]]
|-
! style="background:#ffd;" rowspan="5"| [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი დივიზიონი (NBA)|სამხრეთ-აღმოსავლეთი]]
|  '''[[ატლანტა ჰოუქსი]]''' 
| [[ატლანტა]], [[ჯორჯია]]
| [[Philips Arena]]
| align=center | 1946*
| align=center | 1949
| [[ლერი დრუ]]
|-
|  '''[[ვაშინგტონ უიზარდსი]]'''  
| [[ვაშინგტონი]]
| [[Verizon Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1961*
| [[რენდი უითმენი]]
|-
|  '''[[მაიამი ჰიტი]]''' 
| [[მაიამი]], [[ფლორიდა]]
| [[AmericanAirlines Arena]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1988
| [[ერიკ სპოელსტრა]]
|-
| '''[[ორლანდო მეჯიკი]]''' 
| [[ორლანდო]], [[ფლორიდა]]
| [[Amway Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1989
| ჟაკ ვონი
|-
|  '''[[შარლოტ ბობკეტსი]]''' 
| [[შარლოტი]], [[ჩრდილოეთი კაროლინა]]
| [[Time Warner Cable Arena]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 2004
| მაიკ დანლაფი
|-
! style=background:#E60000 colspan=7 | [[დასავლეთი კონფერენცია (NBA)|<span style="color:white;">დასავლეთი კონფერენცია</span>]]
|-
! style="background:#dfd;" rowspan="5"| [[ჩრდილო-დასავლეთ დივიზიონი (NBA)|ჩრდილო-დასავლეთი]]
| '''[[დენვერ ნაგეტსი]]'''
| [[დენვერი]], [[კოლორადოს შტატი|კოლორადო]]
| [[პეპსი ცენტრი]]
| align=center | 1967
| align=center | 1976
| [[ჯორჯ კარლი]]
|-
| '''[[იუტა ჯაზი]]'''
| [[სოლტ-ლეიკ-სიტი]], [[იუტა]]
| [[EnergySolutions Arena]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1974*
| [[ტაირონ ქორბინი]]
|-
| '''[[მინესოტა ტიმბერვულვზი]]'''
| [[მინეაპოლისი]], [[მინესოტა]]
| [[Target Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1989
| [[რიკ ედელმენი]]
|-
| '''[[ოკლაჰომა-სიტი თანდერი]]''' 
| [[ოკლაჰომა-სიტი]], [[ოკლაჰომა]]
| [[Chesapeake Energy Arena]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1967*
| [[სკოტ ბრუქსი]]
|-
| '''[[პორტლენდ ტრეილ ბლეიზერსი]]'''
| [[პორტლენდი]], [[ორეგონი]]
| [[Rose Garden (arena)|Rose Garden]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1970
| [[ქელებ კანალესი]]
|-
! style="background:#ddf;" rowspan="5"| [[წყნარი ოკეანის დივიზიონი (NBA)|წყნარი ოკეანე]]
| '''[[გოლდენ-სტეიტ უორიორსი]]'''
| [[ოკლენდი]], [[კალიფორნია]]
| [[Oracle Arena]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1946*
| [[მარკ ჯექსონი]]
|-
| '''[[ლოს-ანჯელეს კლიპერსი]]'''
| [[ლოს-ანჯელესი]], [[კალიფორნია]]
| [[სტეიფლზ ცენტრი]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1970*
| [[ვინი დელ ნეგრო]]
|-
| '''[[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი]]''' 
| [[ლოს-ანჯელესი]], [[კალიფორნია]]
| [[სტეიფლზ ცენტრი]]
| align=center | 1947*
| align=center | 1948
| [[მაიკ ბრაუნი]]
|-
| '''[[საკრამენტო კინგსი]]'''
| [[საკრამენტო]], [[კალიფორნია]]
| [[Power Balance Pavilion]]
| align=center | 1945*
| align=center | 1948
| [[ქეით სმარტი]]
|-
| '''[[ფინიქს სანსი]]'''
| [[ფინიქსი]], [[არიზონა]]
| [[US Airways Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1968
| [[ელვინ ჯენთრი]]
|-
! style="background:#fdf;" rowspan="5"| [[სამხრეთ-დასავლეთ დივიზიონი (NBA)|სამხრეთ-დასავლეთი]]
| '''[[დალას მევერიქსი]]'''
| [[დალასი]], [[ტეხასი]]
| [[American Airlines Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1980
| [[რიკ კერლაისლი]]
|-
| '''[[მემფის გრიზლი]]'''
| [[მემფისი (ტენესი)|მემფისი]], [[ტენესი]]
| [[FedExForum]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1995*
| [[ლაიონ ჰოლინსი]]
|-
| '''[[ნიუ-ორლეან ჰორნეტსი]]'''
| [[ნიუ-ორლეანი]], [[ლუიზიანა]]
| [[ნიუ-ორლეანს არენა]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1988*
| [[მონტი უილიამსი]]
|-
| '''[[სან-ანტონიო სპურსი]]''' 
| [[სან-ანტონიო]], [[ტეხასი]]
| [[AT&T Center]]
| align=center | 1967*
| align=center | 1976
| [[გრეგ პოპოვიჩი]]
|-
| '''[[ჰიუსტონ როკეტსი]]'''
| [[ჰიუსტონი]], [[ტეხასი]]
| [[Toyota Center (Houston)|Toyota Center]]
| colspan="2" style="text-align:center;"| 1967*
| [[კევინ მაკჰეილი (NBA)|კევინ მაკჰეილი]]
|}

; შენიშვნები:
# ''ფიფქი (*) აღნიშნავს გუნდების გადასვლებს. დაწვრილებითი ინფორმაცია იხილეთ ქვემოთ.''
# ''[[დეტროიტ პისტონსი|ფორტ უეინი პისტონსი]], [[ლოს-ანჯელეს ლეიკერსი|მინეაპოლის ლეიკერსი]], [[საკრამენტო კინგსი|როჩესტერ როიალზი]] გადმოვიდნენ NBA-ში 1948 წელს NBL-დან (National Basketball League-ნაციონალური კალათბურთის ლიგა).''
# ''[[ფილადელფია სიქსერსი|სირაკუს ნეიშენალსი]] და [[ატლანტა ჰოუქსი|თრი სიტიზ ბლექჰოუქსი]] გადმოვიდნენ NBA-ში 1949 წელს, როდესაც BAA და NBL გაერთიანდა.''
# ''[[ინდიანა პეისერსი]], [[ბრუკლინ ნეტსი|ნიუ-ჯერსი ნეტსი]], [[სან-ანტონიო სპურსი]] და [[დენვერ ნაგეტსი]] შემოუერთდნენ NBA-ს 1976 წელს, როდესაც [[ABA]] და NBA გაერთიანდა.''
</div>

== გაუქმებული ==
=== ლიგები ===
* [[BAA]]
* [[NBL]]
* [[ABA]]

=== დივიზიონი ===
* [[შუა-დასავლეთ დივიზიონი (NBA)|შუა-დასავლეთ დივიზიონი]]

=== გუნდები ===
{{მთავარი|NBA-ის გაუქმებული გუნდების სია}}

[[NBA]]-ში სულ 15 გაუქმებული გუნდია. [[ანდერსონ პეკერსი]], პირველი [[დენვერ ნაგეტსი (1948–1950)|დენვერ ნაგეტსი]], [[ინდიანაპოლის ჯეტსი]], [[შებოიგენ რედ სკინსი]] და [[ვატერლოო ჰოუქსი]] სანამ [[NBA]]-ში გადავიდოდნენ, [[NBL]]-ში თამაშობდნენ,<ref>{{cite book |title=Minnesota hoops: basketball in the North Star State |author=Hugunin, Marc. & Thornley, Stew.|year=2006 |publisher=Minnesota Historical Society |page=87 |url=http://books.google.com/books?id=UeIfU7OTx3YC&pg=PA87 |isbn=0-87351-574-9}}</ref><ref>{{cite book |title=The Encyclopedia of Indianapolis |author=Bodenhamer, David J. & Barrows, Robert Graham.|year=1994 |publisher=Indiana University Press |page=306 |url=http://books.google.com/books?id=bg13QcMSsq8C&pg=PA306 |isbn=0-253-31222-1}}</ref> მაშინ როდესაც [[ბალტიმორ ბულეტსი (1944–1954)|ბალტიმორ ბულეტსი]] თამაშობდა [[ABL|ამერიკის საკალათბურთო ლიგაში]], სანამ [[NBA]]-ს შეუერთდებოდა.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2004/02/14/sports/pro-basketball-rambis-is-underwhelmed-by-coaching-record.html|title=Pro Basketball; Rambis Is Underwhelmed by Coaching Record|work=The New York Times|publisher=The New York Times Company|date=February 14, 2004|accessdate=July 7, 2009|author=Popper, Steve}}</ref> 15 გაუქმებული გუნდიდან, 9 მათგანს მხოლოდ [[NBA]]-ში აქვს ნათამაშები. პეკერსი, რედ სკინსი და ჰოუქსი ნაციონალურ პროფესიონალურ საკალათბურთო ლიგაში გადავიდნენ და წარმოადგენენ მხოლოდ იმ გაუქმებულ გუნდებს, რომლებმაც ლიგა დატოვეს და სხვა ლიგაში გადავიდნენ.<ref>{{cite book |title=Pioneers of the hardwood: Indiana and the birth of professional basketball |first=Todd |last=Gould|year=1998 |publisher=Indiana University Press |page=180 |url=http://books.google.com/books?id=RYHmvgAurOwC&pg=PA180 |isbn=0-253-21199-9}}</ref> ბულეტსი უკანასკნელი გაუქმებული გუნდი იყო, რომელმაც NBA 1954-55 წლების სეზონში დატოვა და ამავე დროს ერთადერთი გუნდია, რომელმაც [[NBA ჩემპიონი]]ს ტიტული მოიგო. [[ჩიკაგო სტეგსი]], [[ინდიანაპოლის ოლიმპიანსი]], [[კლივლენდ რებელსი]], პეკერსი და რედ სკინსი პლეი-ოფში ყოველ წელს გადიოდნენ, როდესაც ლიგაში აქტიურები იყვნენ. გაუქმებული გუნდების ქალაქებიდან, [[ჩიკაგო]], [[კლივლენდი]], [[დენვერი]], [[დეტროიტი]], [[ინდიანაპოლისი]], [[ტორონტო]] და [[ვაშინგტონი]] არიან მხოლოდ ის ქალაქები, რომლებსაც ამჟამად კვლავ ჰყავთ NBA-ში გუნდები.
{{columns-start|num=3}}
* [[ანდერსონ პეკერსი]]
* [[BAA ბუფალო]]
* [[BAA ინდიანაპოლისი]]
* [[ბალტიმორ ბულეტსი (1944–1954)|ბალტიმორ ბულეტსი]]
* [[ჩიკაგო სტეგსი]]
* [[კლივლენდ რებელსი]]
{{სვეტი}}
* [[დენვერ ნაგეტსი (1948–1950)|დენვერ ნაგეტსი]]
* [[დეტროიტ ფალკონსი (კალათბურთი)|დეტროიტ ფალკონსი]]
* [[ინდიანაპოლის ჯეტსი]]
* [[ინდიანაპოლის ოლიმპიანსი]]
* [[პიტსბურგ აირონმენი]]
* [[პროვიდენს სტიმროლერსი]]
{{სვეტი}}
* [[შებოიგენ რედ სკინსი]]
* [[სენტ-ლუის ბომბერსი]]
* [[ტორონტო ჰასკისი]]
* [[ვაშინგტონ კეპიტოლზი]]
* [[ვატერლოო ჰოუქსი]] {{columns-end}}

== რეგულარული სეზონი ==
საზაფხულო შესვენების შემდეგ, სექტემბრის მიწურულს გუნდები უკვე იკრიბებიან, რათა ვარჯიშები განაახლონ. ვარჯიშის ძირითადი მონაწილე სამწვრთნელო შტაბი და ღირებული მოთამაშეები (განსაკუთრებით ახალბედები), ასევე აკვირდებიან გუნდის ძლიერ და სუსტ მხარეებს, ხდება მომზადება მოთამაშეების გრძელვადიანი რეგულარული სეზონისთვის, სადაც წარდგენილი უნდა იყოს 12 აქტიური მოთამაშე და 3 არააქტიური, რომლითაც რეგულარული სეზონი დაიწყება. გუნდებს შესაძლებლობა აქვთ გადმოიყვანონ კალათბურთელები, რომელსაც 2 წელზე ნაკლები აქვთ NBA გამოცდილება. ვარჯიშების შემდეგ იწყება პრე-სასეზონო თამაშები, სადაც ძირითადად ერთი შტატის ან ახლო შტატის გუნდები ატარებენ ამხანაგურ მატჩებს. NBA რეგულარული სეზონი კი ოქტომბრის ბოლო კვირაში იწყება.

რეგულარული სეზონის განმავლობაში, თითო გუნდი 82 მატჩს ატარებს, თითოეული მათგანი 41 მატჩს შინ და 41 მატჩს გასვლაზე. გუნდი თავის დივიზიონის მოწინააღმდეგეს რეგულარული სეზონის განმავლობაში 4-ჯერ ხვდება (16 მატჩი სულ). ასევე, თითო გუნდი ატარებს 6 შეხვედრას სხვა 2 დივიზიონში, რომლებიც იმავე კონფერენციაში არიან 4-ჯერ (სულ 24 მატჩი), ხოლო 4 გუნდთან კი 3 მატჩს (12 თამაში). საბოლოოდ თითო გუნდი 2-ჯერ თამაშობს მეორე კონფერენციის წარმომადგენლებთან (სულ 30 მატჩს). ხუთ სეზონზე მეტს თითო გუნდი თამაშობს 80 თამაშს მის დივიზიონის მოწინააღმდეგესთან (20 თამაშს თითო მეტოქესთან, 10 სახლში და 10 გასვლაზე), ხოლო დანარჩენ იმავე კონფერენციის წამომარდგენლებთან კი 180 მატჩს (18 მატჩს თითო მათგანთან, 9 შინ და 9 გასვლაზე). რაც შეეხება მეორე კონფერენციას, მათ წარმომადგენლებთან 150 მატჩს ატარებს (10 მატჩს თითოეულთან, 5 შინ და 5 გასვლაზე).

[[ფაილი:Bucks vs Bobcats - February 11th, 2006.jpg|thumb|left|[[მილუოკი ბაქსი]] თამაშობს  [[შარლოტ ბობკეტსი]]ს წინააღმდეგ რეგულარულ სეზონში]]
2008 წელს, NBA გახდა იმ ორი წარმომადგენელს შორის „'''[[მთავარი პროფესიონალური სპორტული ლიგები|დიდი ოთხეულიდან]]'''“ [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთ ამერიკაში]], რომლის რეგულარული სეზონის დროს, ნებისმიერი გუნდი თამაშობს ყველა სხვა გუნდის წინააღმდეგ (მეორე ასეთი ლიგა არის [[NHL]]). ყველა გუნდი სულ ცოტა ერთხელ იღებს მეტოქეს და ასევე ერთხელ სტუმრობს ამავე მეტოქეს ყოველ სეზონში. 2008 წლამდე რამდენიმე სეზონით ადრე, NBA იყო ერთადერთი ლიგა, რომელშიც ერთი გუნდი ყველას წინააღმდეგ თამაშობდა.

NBA არის ერთადერთი ლიგა, რომლის გრაფიკი გაწერილია შობის დღესასწაულზეც.<ref name=Christmas>{{cite web|url=http://www.nba.com/2009/news/features/john_schuhmann/12/17/numbers.christmas/index.html|title=Knicks, Kobe and more part of Christmas Day lore|date=December 17, 2009|accessdate=December 27, 2010|first=John|last=Schuhmann|work=NBA.com}}</ref> ლიგა ატარებდა მატჩებს რეგულარულად ნებისმიერ დღესასწაულზე 1947 წლიდან მოყოლებული,<ref name=ChristmasMatchups>{{cite news|title=Christmas Tradition|newspaper=The Riverside (Ca.) Press-Enterprise|date=December 24, 2009|page=B1|first=Jeff|last=Eisenberg}}</ref> თუმცა შობის დღეს ჩატარებული მატჩი არ იყო ნაჩვენები ტელევიზიით 1983-84 წლამდე.<ref name=ChristmasGamesOnTV>{{cite web|url=http://www.nba.com/2009/news/features/art_garcia/12/13/christmas.history/index.html|title=Christmas Day clashes bring back fond memories|date=December 21, 2009|accessdate=December 27, 2010|first=Art|last=Garcia|work=NBA.com}}</ref> ამ დღეს საერთოდ დანიშნულია ისეთი შეხვედრა, რომელიც დიდ ინტერესსა და მეტოქეობას იწვევს როგორც გუნდებს, ისე ინდივიდუალურად მოთამაშეებს შორის.<ref name=Christmas/><ref name=ChristmasMatchups/><ref name=ChristmasGamesOnTV/> ამ დღეს ჩატარებული მატჩები შეფასებულია მაღალი რეიტინგით მთლიანი რეგულარული სეზონის განმავლობაში.<ref name=ChristmasMatchups/><ref name=ChristmasGamesOnTV/>

თებერვალში რეგულარულ სეზონში შესვენება ხდება, ყველა თამაში ჩერდება და ყველა ელოდება [[NBA All Star]] თამაშს. გულშემატკივრები [[აშშ]]სა და [[კანადა|კანადის]] ტერიტორიაზე ინტერნეტის საშუალებით აძლევენ ხმას. რომელი კალათბურთელიც მიიღებს ყველაზე მეტ ხმას, იმ პოზიციაზე იქნება თამაშში დამწყები [[NBA All Star]] თამაშისას. ასევე, მწვრთნელებს ეძლევათ საშუალება ხმა მისცენ დანარჩენ 14 მოთამაშეს. ამის შემდეგ [[დასავლეთი კონფერენცია (NBA)|დასავლეთ კონფერენციის]] მოთამაშეები უპირისპირდებიან [[აღმოსავლეთი კონფერენცია (NBA)|აღმოსავლეთ კონფერენციის]] მოთამაშეებს. მოთამაშე, რომელიც საკუთარ შესაძლებლობების მაქსიმუმს აჩვენებს და გამოსაჩენი პიროვნება იქნება მატჩში, მიიღებს [[NBA All-Star მატჩის MVP-ს ჯილდო|მატჩის MVP ჯილდოს]]; All Star შესვენების დროს, ამ მატჩამდე არის სხვადასხვა შეჯიბრებები, სადაც ახალბედები იმათ წინააღმდეგ თამაშობენ, ვინც NBA-ში უკვე მეორე სეზონს ატარებენ; ასევე შესაძლებლობების შეჯიბრი, სადაც მონაწილეებმა უნდა აჩვენონ სროლის, პასის გადაცემის და დრიბლინგის ყველაზე სწრაფი დრო; ასევე 3 ქულიანის შეჯიბრება, სადაც მონაწილემ განკუთვნილ დროში ყველაზე მეტჯერ უნდა ჩააგდოს 3 ქულიანი ნასროლი განკუთვნილი პოზიციებიდან; და რაღა თქმა უნდა „NBA ჩატენვის“ (NBA Slam Dunk) შეჯიბრება, სადაც მოთამაშეები ცდილობენ ყველაზე გასართობი და თვალშისაცემი ჩატენვა განახორციელონ კალათში ბურთის, გამარჯვებულს კი ამჯერად ხალხი მესიჯების წყალობით ირჩევს;

{{მთავარი|NBA All-Star მატჩი}}

[[File:LeBron James Magic preseason.jpg|thumb|right|upright|[[მაიამი ჰიტი]] თამაშობს [[ორლანდო მეჯიკი]]ს წინააღმდეგ 2011 წელს.]]
All-Star შესვენების შემდეგ, მალევე მთავრდება კალათბურთელების გაცვლების და შეძენის დროც. ამის შემდეგ გუნდებს აღარ შეუძლიათ გაცვალონ კალათბურთელები ერთმანეთში მთელი სეზონის განმავლობაში, თუმცა აქვთ უფლება აიყვანონ ახალი კალათბურთელები. ხშირად მნიშვნელოვანი შენაძენები ხდება სატრასნფერო ფანჯრის დახურვამდე რამდენიმე საათით ადრე.<ref>{{cite web|url=http://www.nba.com/history/deadline_deals.html |title=NBA Trading Deadline Trades Since 1987 |publisher=NBA.com |date= |accessdate=2012-01-05}}</ref><ref>[http://www.nba.com/analysis/00421026.html Roster Regulations], NBA.com</ref>

აპრილის შუა რიცხვებში, რეგულარული სეზონი მთავრდება. ზუსტად ამ დროს იწყება ხმის მიცემა პირად ჯილდოებზე. „'''[[NBA-ს წლის მეექვსე კაცის ჯილდო|წლის მეექვსე კაცის ჯილდო]]'''“ - გადაეცემა იმ პიროვნებას, რომელიც სათადარიგოდან აგრძელებს თამაშს უფრო მეტს ვიდრე ძირითად შემადგენლობაში და შესაბამისად კარგად წარმოაჩენს თავს; „'''[[NBA-ს წლის ახალბედას ჯილდო|წლის ახალბედას ჯილდო]]'''“ - გადაეცემა იმ მოთამაშეს, რომელმაც NBA პირველი სეზონი საუკეთესოდ ჩაატარა; „'''[[NBA-ს ყველაზე გაუმჯობესებული მოთამაშის ჯილდო|ყველაზე გაუმჯობესებული მოთამაშე]]'''“ - იღებს ის პიროვნება, რომელიც წინა სეზონთან შედარებით გაცილებით აუმჯობესებს პერსონალურ თამაშს; „'''[[NBA-ს წლის მცველის ჯილდო|წლის მცველის ჯილდო]]'''“ გადაეცემა იმ მოთამაშეს, რომელიც რეგულარულ სეზონში დაცვაში საუკეთესოდ დგას; „'''[[NBA-ს წლის მწვრთნელის ჯილდო|წლის მწვრთნელის ჯილდო]]'''“ გადაეცემა იმ მწვრთნელს, რომელმაც გუნდისგან მაქსიმალურად შეძლო პოზიტიურის გამოჩენა; „'''ყველაზე ღირებული მოთამაშე'''“ ჯილდო გადაეცემა იმ მოთამაშეს, რომელიც მისი გუნდისთვის საუკეთესო თამაშს აჩვენებს და ეხმარება გუნდს წარმატებაში; ასევე სპორტული ახალი ამბების არაოფიციალური (მაგრამ შემდგომ აღიარებული) ჯილდო გუნდის აღმასრულებელ მენეჯერს, რომელიც გუნდისთვის ბევრ და სწორ მიმართულებით გადადგავს ნაბიჯს.

რეგულარული სეზონის დამთავრების შემდეგ ქვეყნდება  „'''[[NBA-ის ყველა-მოთამაშის გუნდი|ყველა მოთამაშის]]'''“ გუნდს, ასევე „'''ყველა-მცველი'''“ და  „'''ყველა-ახალბედა'''“ გუნდებს, სადაც თითოეულ მათგანში 5 მოთამაშეა. პირველ მათგანში All-NBA არის 3 გუნდი, რომლებშიც შედიან მოთამაშეები რომლებმაც სეზონი საუკეთესოდ ჩაატარეს თითო პოზიციაზე, პირველი გუნდის სტატუსი ყველაზე სასურველია; ყველა მცველის პოზიციაზე ორი გუნდია, რომლებმაც რეგულარული სეზონი დაცვითი მხარეებით ბრწყინვალედ წარმოაჩინა; ასევე 2 გუნდია ყველა-ახალბედას პოზიციაზე, რომლისთვისაც NBA რეგულარული სეზონი პირველი გამოდგა და ასევე კარგად წარმოაჩინა თავი;

== პლეი-ოფი ==
{{მთავარი|NBA-ის პლეი-ოფი|NBA-ის კონფერენციის ფინალები|NBA-ის ფინალები}}

NBA პლეი-ოფი იწყება აპრილის ბოლოსკენ, სადაც თითო კონფერენციიდან 8 გუნდი იღებს მონაწილეობას. 8 გუნდიდან პირველ 4 ადგილში განწესებულია 3 დივიზიონის გამარჯვებული, ხოლო დანარჩენ 5 ადგილს კი საუკეთესო შედეგით დაკავებული გუნდი იპოვებს ფლეი-ოფში ასპარეზობის უფლებას.

პირველ რაუნდში პირველი ადგილით გასული გუნდი ხვდება მე-8 ადგილით გასულ გუნდს, მე-2 და მე-7, მე-3 და მე-6, მე-4 და მე-5 ადგილები გადანაწილდება შესაბამისად. რეგულარულ სეზონში მაღალი ადგილის დაკავება ნიშნავს რომ შეხვდები ყველაზე დაბალი ადგილით გასულ გუნდს, ასევე საუკეთესო მაჩვენებლით გასულ გუნდს აქვს საშინაო არენის უპირატესობა. მაგალითად, თუ მე-5 ადგილით გასულ გუნდს უკეთესი შედეგი აქვს ვიდრე მე-4 ადგილით გასულ გუნდს (თუმცა მე-4 ადგილოასნმა დივიზიონი მოიგო), ამ შემთხვევაში მე-5 ადგილოსანს ექნება არენის უპირატესობა. ასევე აღსანიშნავია, რომ რეგულარული სეზონის საუკეთესო მაჩვენებლიანი გუნდი, რომელმაც ლიგაში პირველი ადგილი დაიკავა, ექნება ყოველთვის საშინაო არენის უპირატესობა. მაგალითისთვის [[დენვერ ნაგეტსი|დენვერ ნაგეტსმა]] 2006 წელს მოიგო 44 თამაში და ასევე მოიგო [[ჩრდილო-დასავლეთ დივიზიონი (NBA)|ჩრდილო-დასავლეთ დივიზიონი]], ფლეი-ოფში კი მე-3 ადგილით გავიდა. მისი ოპონენტი მე-6 ადგილით გასული [[ლოს-ანჯელეს კლიპერსი]] იყო, რომელმაც 47 თამაში მოიგო და [[წყნარი ოკეანის დივიზიონი (NBA)|წყნარი ოკეანის დივიზიონი]] მე-2 ადგილზე დაასრულა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ დენვერმა უფრო სუსტ დივიზიონში შეძლო გამარჯვება და ასეთ პოზიციაზე დამთავრება, თუმცა კლიპერსს ერგო საშინაო არენის უპირატესობა და სერიის გამარჯვება 5 თამაშში შეძლო.

პლეი-ოფი არის ტურნირის ფორმატის. ყოველი გუნდი თამაშობს მოწინააღმდეგესთან „საუკეთესო 7“ სერიას, სადაც პირველი გუნდი, რომელიც შეძლებს 4 გამარჯვების მოპოვებას, გადის შემდეგ ეტაპზე, მოწინააღმდეგე კი ეთიშება ასპარეზობას. მეორე რაუნდში, წარმატებული გუნდი ეთამაშება იმავე კონფერენციაში ასევე პირველ რაუნდში წარმატებულად გადალახულ გუნდს. რაც შეეხება იმ საკითხს, თუ ვინ ითამაშებს შინ, ასე გამოიყურება 2-2-1-1-1, ეს კი ნიშნავს რომ უმაღლესი შედეგით მყოფი გუნდი თამაშობს 1, მე-2, მე-5 და მე-7 თამაშებს შინ, ხოლო დაბალი შედეგით გასული გუნდი კი მე-3, მე-4 და მე-6 თამაშს. [[NBA ფინალი|NBA ფინალში]], კი გუნდები 2-3-2 თამაშობენ, ანუ ერთ-ერთი გუნდი ჩაატარებს საშინაო მატჩებს 1, მე-2, მე-6 და მე-7 თამაშებში, მაშინ როდესაც მეორე გუნდის საშინაო მატჩები იქნება მე-3, მე-4 და მე-5 თამაშებში. 2-3-2 წყობა უკვე 1985 წლიდან მოდის და დღემდე ძალაშია.

პლეი-ოფის ფინალური რაუნდი შედგება 7 მატჩიანი სერიისგან ორივე კონფერენციის გამარჯვებულს შორის, რომელიც ცნობილია როგორც '''[[NBA ფინალი]]''', რომელიც ივნისში ტარდება. NBA ფინალში გამარჯვებული იგებს [[ლარი ობრაიანის ჩემპიონის თასი|ლარი ობრაიანის ჩემპიონის თასს]]. გამარჯვებული გუნდის ყველა მოთამაშე და მნიშვნელოვანი წევრი, მათ შორის მწვრთნელები, გენერალური მენეჯერი იღებს ჩემპიონის ბეჭედს. ასევე ლიგის დაჯილდოებისას [[ბილ რასელის NBA ფინალის ყველაზე ღირებული მოთამაშის ჯილდო|NBA ფინალის ყველაზე ღირებული მოთამაშე]] (MVP) იღებს ბილ რასელის ჯილდოს.

2006 წლის 2 აგვისტოს, NBA-მ გამოაცხადა ახალი პლეი-ოფის ფორმატი. ახალი ფორმატი ითვალისწინებდა სუსტი დივიზიონის უპირატესობას და ამიტომ 8 ადგილი შემდეგნაირად გადანაწილდა: კონფერენციის გამარჯვებული იკავებს პირველ ადგილს შესაბამისად მაგრამ 4-ეულში (შეიძლება მე-2 ადგილზე, შეიძლება მე-3 ადგილზე და შეიძლება მე-4 ადგილზე) გავიდეს ის გუნდი, რომელმაც დივიზიონი ვერ მოიგო მაგრამ სხვა დივიზიონის ჩემპიონებზე მეტი ქულის დაგროვება შეძლო. 2 ადგილს ასევე 2 სხვა დივიზიონის გამარჯვებული იკავებს. დანარჩენი 4 ადგილი კი საუკეთესო მაჩვენებელს რომელიც დააგროვებს, შესაბამისად ისინი გადიან.<ref>{{cite web|url=http://sports.espn.go.com/nba/news/story?id=2537369 |title=NBA announces postseason seeding format change
 |work=[[ESPN]] |date=August 2, 2006 |accessdate=July 25, 2010}}</ref>

== საერთაშორისო შეჯიბრება ==
{{მთავარი|NBA-ის ევროპული ტურნე}}
ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია დროთა განმავლობაში მონაწილეობას იღებდა საერთაშორისო საკლუბო შეჯიბრებებზე. 1987 წლიდან 1999 წლამდე, NBA-ს ჩემპიონები თამაშობდნენ კონტინენტის ჩემპიონების წინააღმდეგ, რომლებიც იყვნენ [[კალათბურთის საერთაშორისო ფედერაცია|კალათბურთის საერთაშორისო ფედერაციის]] (FIBA) ჩემპიონები, ხოლო ეს ტურნირი კი მაკდონალდსის ჩემპიონატზე ტარდებოდა. ამ ტურნირს, ყოველ წელს NBA-ის გუნდი იგებდა და სხვა კლუბებს მოგების საშუალებას არ აძლევდა. [[კალათბურთის საერთაშორისო ფედერაცია|FIBA]] ორგანიზებას უწევს მსოფლიო ჩემპიონატს კლუბთა შორის, რომელიც დაიწყო 2010 წლიდან და გეგმებში შედის NBA ჩემპიონის მოწვევა, რომელიც 2011 წლიდან უნდა დაიწყოს.<ref>{{cite web |url=http://sports.espn.go.com/oly/olybb/news/story?id=3754278 |title=New club basketball championship to debut in 2010 |date=December 9, 2008 |work=[[ESPN.com]] |accessdate=June 13, 2011}}</ref>

== აღსანიშნავი ხალხი ==
{{მთავარი|ნეისმითის ხსოვნის კალათბურთის დიდების დარბაზი}}

=== პრეზიდენტები და რწმუნებული ===
* [[მაურის პოდოლოფი]]: პრეზიდენტი (1946-1963);
* [[უოლტერ კენედი]]: პრეზიდენტი (1946-1967) და რწმუნებული (1967-1975);
* [[ლარი ობრაიანი]]: რწმუნებული (1975-1984);
* [[დევიდ სტერნი]]: რწმუნებული (1984-დღემდე);

=== მოთამაშეები ===
* [[50 საუკეთესო მოთამაშე NBA ისტორიაში#50 საუკეთესო მოთამაშე ისტორიაში|50 საუკეთესო მოთამაშე ისტორიაში]]

=== მწვრთნელები ===
* [[50 საუკეთესო მოთამაშე NBA ისტორიაში#ტოპ 10 მწვრთნელი|10 საუკეთესო მწვრთნელი]]

== ჯილდოები ==
{{NBA-ის ჯილდო}}

NBA პირველი ინდივიდუალური ჯილდო იყო [[NBA All-Star მატჩის MVP-ს ჯილდო]] (Most Valuable Player -MVP) და [[NBA-ს წლის ახალბედის ჯილდო|წლის ახალბედას ჯილდო]]. ორივე მათგანი პირველად 1953 წელს გადაეცა მოთამაშეებს. 1956 წელს ასევე დაემატა [[NBA-ს ყველაზე ღირებული მოთამაშის ჯილდო|MVP ჯილდო]], რომელიც რეგულარული სეზონის საუკეთესო მოთამაშეს გადაეცემოდა. ასევე 1969 წელს შეიქმნა ახალი პირადი ჯილდო '''[[ბილ რასელის NBA ფინალის ყველაზე ღირებული მოთამაშის ჯილდო|ბილ რასელის NBA სუპერ ფინალის MVP ჯილდო]]'''. ეს ერთადერთი ჯილდოა რომელიც არ გადაეცემა NBA-სგან და გადაეცემა სპორტული სიახლეებისგან, თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ჯილდო ოფიციალურად არის აღიარებული NBA-ს მიერ.

{{clear}}
{| class="wikitable plainrowheaders sortable" summary="Image, Award (sortable), Created (sortable), Description, Most recent winner and Notes"
!scope="col" class="unsortable"| სურათი
!scope="col"| ჯილდო
!scope="col"| შეიქმნა
!scope="col" class="unsortable"| აღწერა
!scope="col" class="unsortable"| უკანასკნელი გამარჯვებული
!scope="col" class="unsortable"| სქოლო
|-
|
!scope="row" style="background-color:transparent;"| [[ლარი ობრაიანის ჩემპიონის თასი]]
|align="center"| 1978||გადაეცემა [[NBA ფინალი]]ს გამარჯვებულს.||[[მაიამი ჰიტი]]||align="center"|<ref name="trophy_a">{{cite web|url=http://www.nba.com/lakers/news/trophy_020712.html|title=Larry O'Brien Championship Trophy|publisher=Turner Sports Interactive, Inc|work=NBA.com|accessdate=July 26, 2008}}</ref><ref name="trophy_b">{{cite web|url=http://www.sptimes.com/2003/04/10/Lightning/The_trophies.shtml|title=The trophies|publisher=''[[St. Petersburg Times]]''|date=April 10, 2003|accessdate=July 26, 2008}}</ref>
|-
| [[Image:Walter A Brown Trophy.png|110px|alt=the trophy on display]]
!scope="row" style="background-color:transparent;"| [[NBA-ს ჩემპიონების სია#უოლტერ ბრაუნის თასი|უოლტერ ბრაუნის თასი]]
|align="center"| 1947||გადაეცემოდა [[NBA ფინალი]]ს გამარჯვებულს, თუმცა ჩანაცვლებული იქნა [[ლარი ობრაიანის ჩემპიონის თასი]]თ||არავინ, თასი გაუქმდა [[NBA ფინალი]]ს შემდეგ||align="center"|<ref name="trophy_c">{{cite web|url=http://www.nba.com/news/legendstour_050420.html|title=NBA Legends Launch 2005 NBA Legends Tour: Destination Finals|publisher=Turner Sports Interactive, Inc|work=NBA.com|accessdate=July 26, 2008}}</ref>
|}

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[NBA-ის ჩემპიონების სია]]
* [[ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაციის მეტოქეობა]]
* [[მთავარი პროფესიონალური სპორტული ლიგები]]
* [[NBA-ის სახელპასო კეპი]]
* [[კალათბურთის პოზიციები]]

;მოკავშირე
* [[ქალთა ნაციონალური საკალათბურთო ლიგა]]
* [[NBA-ის განვითარების ლიგა]]

;ვიდეო თამაშები
* [[NBA 2K (სერიები)|NBA 2K]]

;მაღაზია
* [[NBA-ის მაღაზია]]

=== მოქმედი მოთამაშეები ===
* [[ლებრონ ჯეიმსი]]
* [[დუეინ უეიდი]]
* [[იმან შამპერტი]]
* [[კარმელო ენტონი]]
* [[კევინ გარნეტი]]
* [[ტაისონ ჩენდლერი]]
* [[ზაზა ფაჩულია]]
* [[დუაიტ ჰოვარდი]]
* [[პაუ გასოლი]]
* [[რეი ალენი]]
* [[მარკ გასოლი]]
* [[ტიმ დანკანი]]
* [[პოლ პირსი]]

=== ყოფილი მოთამაშეები ===
* [[კარიმ აბდულ-ჯაბარი]]
* [[მაიკლ ჯორდანი]]
* [[ბილ რასელი]]
* [[ჯორჯ მაიკენი]]
* [[მეჯიკ ჯონსონი]]
* [[ლარი ბირდი]]
* [[შაკილ ო'ნილი]]
* [[უილტ ჩემბერლენი]]
* [[მოსის მელოუნი]]
* [[იულიუს ირვინგი]]
* [[პატრიკ იუინგი‎]]
* [[ჩარლზ ბარკლი]]
* [[დევიდ რობინსონი]]
* [[უოლტ ფრეზიერი]]
* [[სკოტი პიპენი]]
* [[აიზეი თომასი]]
* [[ბობ ქასი]]
* [[ჯერი ვესტი]]
* [[რედ ორბეხი]]

== ლიტერატურა ==
* {{cite book|first=Charley|last=Rosen|year=2009|title=The First Tip-Off: The Incredible Story of the Birth of the NBA|url=https://archive.org/details/firsttipoffincre0000rose|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=0-07-148785-9}}
* {{cite book|first=Editors of Sports Illustrated|year=2007|title=Sports Illustrated: The Basketball Book|publisher=Sports Illustrated|isbn=1-933821-19-1}}
* {{cite book|first=Bill|last=Simmons|year=2007|title=The Book of Basketball: The NBA According to The Sports Guy|url=https://archive.org/details/bookofbasketball00simm|publisher=ESPN|isbn=0-345-51176-X}}
* {{cite book|first=John|last=Havlicek|year=2003|title=NBA's Greatest 1st edition|publisher=DK|isbn=0-7894-9977-0}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
* {{ოფიციალური|http://www.nba.com/}}
* [http://www.nbpa.org/ ნაციონალური საკალათბურთო მოთამაშეების ასოციაცია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171007075445/https://nbpa.org/ |date=2017-10-07 }}
* [http://www.basketball-reference.com/ NBA & ABA სტატისტიკა და ისტორია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191002072335/https://www.basketball-reference.com/ |date=2019-10-02 }}

== სქოლიო ==
{{Reflist|2}}


{{ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია}}
{{NBA გაუქმებული}}
{{მთავარი ლიგები}}

[[კატეგორია:ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია]]
[[კატეგორია:საკალათბურთო ასოციაციები]]
[[კატეგორია:სპორტული ლიგები]]