იხილეთ წყარო გვერდისთვის ნიკოლაე ჩაუშესკუ

{{ინფოდაფა ლიდერი
| სახელი = ნიკოლაე ჩაუშესკუ 
| სურათი= Nicolae Ceaușescu.jpg
| სურათის ზომა = 250px
| წარწერა სურათის ქვეშ=
| ხელმოწერა =  Nicolae Ceauşescu Signature.svg
| დაბადების თარიღი = [[26 იანვარი]], [[1918]]
| დაბადების ადგილი= [[სკორნიჩეშტი]], [[ოლტის ჟუდეცი]], [[რუმინეთი]]
| გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1989|12|25|1918|1|26}}
| გარდაცვალების ადგილი= [[ტირგოვიშტე (რუმინეთი)|ტირგოვიშტე]], [[დიმბოვიცის ჟუდეცი]], რუმინეთი
| მოქალაქეობა =
| ეროვნება = [[რუმინელები|რუმინელი]]
| რეზიდენცია =
| საარჩევნო ოლქი =
| მამა =
| დედა =
| მეუღლე = [[ელენა ჩაუშესკუ|ელენა პეტრესკუ]]
| შვილები= ვალენტინი<br />ზოია<br />ნიკუ
| განათლება =
| პროფესია =
| საქმიანობა =
| რელიგია =
| ჯილდოები =
| პარტია = [[რუმინეთის კომუნისტური პარტია]]
| საიტი=
| რიგი = [[რუმინეთის კომუნისტური პარტია|რუმინეთის კომუნისტური პარტიის]] გენერალური მდივანი
| თანამდებობა დაიკავა = [[22 მარტი]] [[1965]]
| თანამდებობა დატოვა = [[22 დეკემბერი]] [[1989]]
| ვიცე-პრეზიდენტი  =
| პრეზიდენტი =
| პრემიერ-მინისტრი =
| წინამორბედი = [[გეორგე გეორგიუ-დეჟი]] 
| მემკვიდრე = თანამდებობა გაუქმდა
| რიგი2 = [[რუმინეთი]]ს პირველი პრეზიდენტი
| თანამდებობა დაიკავა2 = [[28 მარტი]] [[1974]] 
| თანამდებობა დატოვა2= [[22 დეკემბერი]] [[1989]]
| წინამორბედი2 = თანამდებობა შეიქმნა
| მემკვიდრე2 = [[იონ ილიესკუ]]
| პრეზიდენტი2=
| ვიცე-პრეზიდენტი2 =
| პრემიერ-მინისტრი2= [[მანია მენესკუ]]<br />[[ილიე ვერდეცი]]<br />[[კონსტანტინ დესკელესკუ]]
| რიგი3 = სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარე
| თანამდებობა დაიკავა3 = [[9 დეკემბერი]] [[1967]] 
| თანამდებობა დატოვა3 = [[22 დეკემბერი]] [[1989]]
| წინამორბედი3 = [[კივუ სტოიკა]]
| მემკვიდრე3 = თანამდებობა გაუქმდა
| პრეზიდენტი3 =
| პრემიერ-მინისტრი3= [[იონ გეორგე მაურერი]]<br />[[მანია მენესკუ]]<br />[[ილიე ვერდეცი]]<br />[[კონსტანტინ დესკელესკუ]]
}}
'''ნიკოლაე ჩაუშესკუ''' ({{Lang-ro|Nicolae Ceauşescu}}; დ. [[26 იანვარი]], [[1918]], სოფ. [[სკორნიჩეშტი]], [[ოლტის ჟუდეცი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1989]], [[ტირგოვიშტე (რუმინეთი)|ტირგოვიშტე]]) — რუმინელი პოლიტიკოსი და სახელმწიფო მოღვაწე, რუმინეთის კომუნისტური მოძრაობის ლიდერი, ქვეყნის [[დიქტატორი]] [[1965]] წლიდან 1989 წლამდე. რუმინეთის ცენტრალური კომიტეტის გენერალური მდივანი [[1965]] წლიდან, რუმინეთის კომპარტიის გენერალური მდივანი [[1969]] წლიდან, პრეზიდენტი [[1974]] წლიდან.

დაიბადა გლეხის ოჯახში, დაწყებითი განათლება სოფლის სკოლაში მიიღო. 1932 წელს დაუახლოვდა იატაკქვეშა კომუნისტურ უჯრედს. 1933 წლიდან დაწყებული არაერთხელ დააპატიმრეს ძირგამომთხრელი ლიტერატურის გავრცელების, ანტისახელისუფლებო პეტიციებზე ხელმოწერების შეგროვების, პოლიციისადმი წინააღმდეგობის გაწევის გამო. 1936 წელს მიუსაჯეს პატიმრობა, ვადის ნაწილი მოიხადა პოლიტპატიმართა ციხეში  სახელად „დოფტანა“, სადაც გაიცნო რუმინეთის კომუნისტური იატაკქვეშეთის ცნობილი მოღვაწეები, 1943 წელს [[ინტერნირება|ინტერნირებული]] პირებისათვის განკუთვნილ ბანაკში, ქალაქ [[ტირგუ-ჟიუ]]ში დაუახლოვდა რუმინეთის იატაკქვეშა [[რუმინეთის კომუნისტური პარტია|კომპარტიის]] ლიდერს [[გეორგე გეორგიუ-დეჟი|გეორგე გეორგიუ-დეჟს]], რაც ჩაუშესკუს დაეხმარა თანდათანობით შეეღწია კომპარტიის ხელმძღვანელ ელიტაში.

1944 წელს ნაცისტური გერმანიის ბლოკიდან [[რუმინეთის გადატრიალება (1944)|რუმინეთის მოწყვეტის]] და იატაკქვეშეთიდან კომპარტიის გამოსვლის შემდეგ, 1944–1945 წლებში ჩაუშესკუ იყო კომუნისტური ახალგაზრდობის კავშირის მდივანი. 1947 წელს ქვეყანაში [[რუმინეთის სამეფო|მონარქიული მმართველობის]] გაუქმების და რუმინეთის მუშათა პარტიის სამთავრობო პოზიციების განმტკიცების შემდეგ, 1948 წლის მაისში გახდა სახელმწიფო მდივანი (1949 წლის მარტიდან — მინისტრის პირველი მოადგილე) სოფლის მეურნეობის სამინისტროში. [[კოლექტივიზაცია|კოლექტივიზაციის]] გატარების დროს იყენებდა ძალადობრივ მეთოდებს. 1950 წლის მარტში გახდა თავდაცვის მინისტრის მოადგილე და არმიის უმაღლესი პოლიტიკური სამმართველოს უფროსი [[გენერალ-მაიორი]]ს ჩინით, შემდეგ [[გენერალ-ლეიტენანტი]]სათი. პასუხისმგებელია [[ვრანჩის ჟუდეცი|ვრანჩის ჟუდეცში]] გლეხთა აჯანყების სასტიკ ჩახშობაზე. აქტიურად უჭერდა მხარს გეორგიუ-დეჟს შიდაპოლიტიკურ ბრძოლაში, რომელიც 1952 წელს დასრულდა მისი ოპონენტების ([[ანა პაუკერი]]ს და [[ვასილე ლუკა]]ს მეთაურობით) მარცხით და უმაღლესი პარტიულ-სახელმწიფო ორგანოებიდან მათი ჩამოშორებით. 1952 წელს ჩაუშესკუ აირჩიეს რუმინეთის მუშათა პარტიის [[ცენტრალური კომიტეტი|ცენტრალურ კომიტეტში]], 1954 წელს გახდა [[პოლიტბიურო]]ს წევრობის კანდიდატი, 1955 წელს პარტიის მე-2 ყრილობაზე აირჩიეს პოლიტბიუროს წევრად. 1956 წლის შემოდგომაზე [[უნგრეთის რევოლუცია (1956)|უნგრეთის აჯანყების]] დროს კურირებდა ძალოვანი სტრუქტურების საქმიანობას სტუდენტურ და ახალგაზრდულ წრეებში ოპოზიციური გამოვლინებების ჩასახშობად. 1957 წელს კვლავ დაუჭირა მხარი გეორგიუ-დეჟს შიდაპარტიულ ოპოზიციასთან ბრძოლაში, რითაც პარტიულ აპარატში პოზიციები გაიმყარა.

1965 წლის მარტში გეორგიუ-ჯენის სიკვიდლის შემდეგ, 22 მარტს აირჩიეს რუმინეთის მუშათა პარტიის პირველ მდივნად. ამავე წლის ივლისში პარტიის მე-9 ყრილობამ, რომელზეც სახელი შეუცვალეს პარტიას და რუმინეთის კომუნისტური პარტია უწოდეს, ჩაუშესკუ აირჩია გენერალურ მდივნად. პოზიციების გამყარების შემდეგ, 1967 წლის დეკემბერში უმაღლესი პარტიული თანამდებობა შეუთავსა [[რუმინეთის სოციალისტური რესპუბლიკა|რუმინეთის სოციალისტური რესპუბლიკის]] სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარის პოსტს. 1974–1989 წლებში იყო რუმინეთის პრეზიდენტი.

პარტიისა და სახელმწიფოს სათავეში ჩადგომის შემდეგ, გააგრძელა გეორგიუ-დეჟის მმართველობის ბოლო წლებში ჩამოყალიბებული განსაკუთრებული საგარეოპოლიტიკური და საგარეოეკონომიკური კურსი [[ვარშავის პაქტი|ვარშავის ხელშეკრულების ორგანიზაციის]] (ვხო, ვარშავის პაქტი) და [[ეკონომიკური ურთიერთდახმარების საბჭო]]ს (ეუს) ჩარჩოებში (წინააღმდეგობას უწევდა ეუს-ის წევრი ქვეყნების ეკონომიკური ინტეგრაციის საბჭოთა გეგმებს, რომლებიც მიმართული იყო ეროვნული ეკონომიკების პროფილის დავიწროებისკენ; მოითხოვდა ვხო-ის ფარგლებში პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მიღებისა და სამხედრო სტრატეგიის შემუშავების პროცესში სსრკ-ის მოკავშირე ქვეყნების როლის გაზრდას; 1967 წელს აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებიდან პირველმა დაამყარა დიპლომატიური ურთიერთობა [[გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა (1990 წლამდე)|გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკასთან]]; ცდილობდა [[სსრკ-ჩინეთის განხეთქილება|სსრკ-ჩინეთის კონფლიქტში]] შუამავლის სახით ჩართვას; არ ეთანხმებოდა [[ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის ხელშეკრულება|ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის შესახებ შეთანხმების]] საბჭოთა პროექტს; უარი თქვა [[ექვსდღიანი ომი]]ს გამო ისრაელისთვის ბოიკოტის გამოცხადებაზე). 1968 წელს რუმინეთმა ბოიკოტი გამოუცხადა ვარშავის პაქტის ქვეყნების [[ვარშავის პაქტის შეჭრა ჩეხოსლოვაკიაში|სამხედრო აქციას]] [[ჩეხოსლოვაკია]]ში, ჩაუშესკუ მწვავედ აკრიტიკებდა მას.

ჩაუშესკუს დამოუკიდებელმა საგარეოპოლიტიკურმა კურსმა მხარდაჭერა პოვა დასავლურ სამყაროში (რუმინეთში [[შარლ დე გოლი|შარლ დე გოლის]] და [[რიჩარდ ნიქსონი|რიჩარდ ნიქსონის]] ვიზიტები 1968–1969 წლებში), რამაც ხელი შეუწყო რუმინეთის გაწევრებას [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|საერთაშორისო სავალუტო ფონდში]], კრედიტების გამოყოფას, რომლებიც ნაწილობრივ გამოიყენეს ამბიციური ვოლუნტარისტული პროექტების რეალიზაციისათვის, რომლებიც მიმართული იყო რუმინეთის სახელმწიფო იმიჯის ამაღლებისკენ ([[დუნაი-შავი ზღვის არხი|დუნაი-შავი ზღვის არხის]] მშენებლობის დასრულება; ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებისთვის მიწოდებაზე გათვლილი მძლავრი ნავთობგადამამუშავებელი მრეწველობის ბაზის შექმნა; [[ბუქარესტი|ბუქარესტის]] ცენტრის ძირეული რეკონსტრუქცია). ეკონომიკური რეფორმების არგატარების გამო ქვეყანა აღმოჩნდა [[ენერგომატარებელი|ენერგომატარებელთა]] ბაზრის კონიუქტურის ძლიერ დამოკიდებულებაში, რამაც 1980-იანი წლების დასაწყისში გამოიწვია [[საგარეო ვალი|საგარეო ვალის]] მწვავე კრიზისი და ცხოვრების დონის ძლიერი ვარდნა (ამ ვალის გადახდა რეჟიმს მოუწია უმკაცრესი ეკონომიით).

კულტურული პოლიტიკის ხანმოკლე ლიბერალიზაციის პერიოდი (1965–1971) შეცვალა იდეოლოგიურმა გამკაცრებამ ეროვნულ-კომუნისტური დოქტრინის საფუძველზე (რუმინული სოციალიზმის სპეციფიკის გაძლიერებული ხაზგასმა; თანამედროვე რუმინეთის სახელმწიფოებრიობის მემკვიდრეობითობის კონსტრუირება [[დაკები|დაკებისა]] და [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] ტრადიციებზე; მხატვრული კულტურის მიმართვა კომუნისტური და პატრიოტული პროპაგანდის დავალებათა შესრულებაზე).

1970-იანი წლების შუა ხანებში ქვეყნის ხელმძღვანელობიდან ყველა კონკურენტის მოცილების და რუმინეთის პრეზიდენტად არაკოსტიტუციურად არჩევის შემდეგ ყალიბდება ჩაუშესკუს [[პიროვნების კულტი]], რომელიც მხარდაჭერილია სახელმწიფო პროპაგანდის მთელი სისტემის მიერ. რეჟიმის მზარდი საზოგადოებრივი უკმაყოფილება გამოვლინდა მუშათა მღელვარებებში ტირგუ-ჟიუში (1977), [[ბრაშოვი|ბრაშოვში]] (1987), ინტელიგენციის ნაწილის საზღვარგარეთ გადინებაში. [[ტრანსილვანია|ტრანსილვანიაში]] უნგრული ეროვნული უმცირესობის დისკრიმინაციის აქტებმა და უპერსპექტივოდ მიჩნეული სოფლების განადგურების მასშტაბურმა გეგმებმა 1980-იან წლებში გამოიწვია მეზობელ [[უნგრეთი|უნგრეთთან]] ურთიერთობების მკვეთრი გამწვავება და მსოფლიო საზოგადოებრივ აზრში სოციალისტური რუმინეთის იმიჯის საბოლოო გაუარესება.

ჩაუშესკუ, რომელიც თავის ხელისუფლებას უფრთხილდებოდა, განსაკუთრების უარყოფითად შეხვდა საბჭოთა კავშირში [[პერესტროიკა|პერესტროიკის]] დაწყებას და ძალისხმევა მიმართა მის წინააღმდეგ მოქმედების მექანიზმების შექმნისკენ. ამასთან ერთად, რუმინეთის მძიმე ეკონომიკურმა მდგომარეობამ გააძლიერა მისი ეკონომიკის დამოკიდებულება სსრკ-ზე და თანამშრომლობა [[ეკონომიკური ურთიერთდახმარების საბჭო]]ს ხაზით, რითაც შეზღუდა განსაკუთრებული საგარეოპოლიტიკური კურსის გატარება.

1989 წლის 16 დეკემბერს [[ტიმიშოარა|ტიმიშოარაში]] სახალხო მღელვარების სისხლისმიერი მეთოდებით ჩახშობას მოჰყვა ჩაუშესკუს რეჟიმის წინააღმდეგ რევოლუციური გამოსვლების დაწყება ქვეყნის სხვა ოლქებშიც. 21 დეკემბერს ბუქარესტის ცენტრში მასობრივ მიტინგზე სიტყვით გამოსვლით უშედეგოდ სცადა ვითარების განმუხტვა. 22 დეკემბერს შუადღით, რევოლუციის გაღრმავების პირობებში, თავის მეუღლესთან [[ელენა ჩაუშესკუ|ელენასთან]] (გავლენით მეორე წევრი იყო პარტიულ-სახელმწიფო ხელმძღვანელობის ვიწრო წრეში) ერთად შვეულმფრენით გაიქცა თავისი ბუქარესტის რეზიდენციიდან. ქალაქ [[ტირგოვიშტე (რუმინეთი)|ტირგოვიშტეში]] ცოლ-ქმრის დაჭერის შემდეგ მოხდა „საგანგებო სასამართლოს“ ინსცენირება, რომელმაც ხელისუფლების მასშტაბურად ბოროტად გამოყენებისა და გენოციდის განხორციელების მცდელობების ბრალდებით ორივეს სიკვდილით დასჯა მიუსაჯა. განაჩენი მაშინვე აღსრულდა.

== ლიტერატურა ==
* {{დრე წიგნი |ავტორი=Стыкалин А. С. |სათაური=Чаушеску Николае |ტომი=34 |გვ=417–418 |id=4680753}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons|Nicolae Ceauşescu|ნიკოლაე ჩაუშესკუ}}
* [http://www.ceausescu.org/ Ceauşescu, Nicolae - Romania under Communism]
** [http://www.ceausescu.org/ceausescu_media/ultima-video.html Nicolae Ceaușescu's last speech in public]
*[http://www.country-studies.com/romania/demographic-policy.html Communist Romania's Demographic Policy]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{რუმინეთის პრეზიდენტები}}

{{DEFAULTSORT:ჩაუშესკუ, ნიკოლაე}}
[[კატეგორია:დიქტატორები]]
[[კატეგორია:რუმინეთის პრეზიდენტები]]
[[კატეგორია:დაბადებული  26 იანვარი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1918]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 25 დეკემბერი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1989]]
[[კატეგორია:სიკვდილით დასჯილი პრეზიდენტები]]
[[კატეგორია:ანტიფაშისტები]]
[[კატეგორია:რუმინელი პოლიტიკოსები]]