იხილეთ წყარო გვერდისთვის ოთარ იოსელიანი

{{მმ*|იოსელიანი}}
{{ინფოდაფა პიროვნება
| ფერი = 
| სახელი = ოთარ იოსელიანი
| ფოტო = Otar Ioseliani (3).jpg
| ფოტოს სიგანე = 220პქ
| წარწერა = ოთარ იოსელიანი ლონდონში, 2013 წელი
| დაბსახელი = 
| დაბთარიღი  = {{Birth date|1934|2|2}}
| დაბადგილი = [[თბილისი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]]
| გარდთარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2023|12|17|1934|2|2}}
| გარდადგილი = [[თბილისი]], [[საქართველო]]
| საქმიანობა = კინორეჟისორი, სცენარისტი
| სხვა სახელები= 
| აქტიურობის წლები = 1958–2023
| ალმა-მატერი = [[თბილისის კონსერვატორია]], საკავშირო სახელმწიფო კინემატოგრაფიის ინსტიტუტი
| ეროვნება = {{flagicon|საქართველო}} [[ქართველები|ქართველი]]
| მეუღლე= 
| მამა =
| რეზიდენცია=
| საიტი= 
| ჯილდოები= <small>[[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი|საქართველოს სახალხო არტისტი]] ([[1984]])</small>
| აკადემიის ჯილდოები= 
| ემმის ჯილდოები= 
| BAFTA ჯილდოები =
}}
'''ოთარ იოსელიანი''' (დ. [[2 თებერვალი]], [[1934]], [[თბილისი]] — გ. [[17 დეკემბერი]], [[2023]], იქვე) — [[ქართველები|ქართველი]] კინორეჟისორი, [[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი|საქართველოს სახალხო არტისტი]] ([[1984]]), საქართველოს ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე ([[1979]]).

== ბიოგრაფია ==
[[1952]] წელს დაამთავრა [[თბილისის კონსერვატორია]] კომპოზიციის, დირიჟორისა და ფორტეპიანოს განხრებით. [[1953]] წელს მოსკოვში მიემგზავრება, სადაც ორი წელი [[მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტზე სწავლობდა. [[1961]] წელს დაამთავრა საკავშირო სახელმწიფო კინემატოგრაფიის ინსტიტუტი (რუს. ВГИК), სადაც უშუალოდ [[ალექსანდრე დოვჟენკო]]სა და [[მიხეილ ჭიაურელი]]ს მოსწავლე იყო. 1956 წლიდან სწავლის პარალელურად მუშაობდა კინოსტუდია [[ქართული ფილმი|„ქართულ ფილმში“]] რეჟისორის ასისტენტად, 1956–1959 წლებში მემონტაჟედ, 1959– 1961 წლებში დოკუმენტური ფილმების რეჟისორად, ხოლო 1961 წლიდან იყო სტუდიის რეჟისორი და სცენარისტი.

[[1962]] წელს დადგა მცირემეტრაჟიან ფილმი „[[აპრილი (ფილმი)|აპრილი]]“. [[1964]] წელს გადაიღო დოკუმენტური ფილმი „თუჯი“, რომელშიც აღწერა მეტალურგიული კომბინატის მუშაობის ერთი დღე. უკვე ამ ფილმებში გამოჩნდა რეჟისორის ორიგინალური სტილი, რომელიც აშკარა იყო მის პირველ სრულმეტრაჟიან ფილმში „[[გიორგობისთვე (ფილმი)|გიორგობისთვე]]“ ([[1966]]). ამ ფილმისთვის მან [[კანის ფესტივალი|კანის კინოფესტივალზე]] [[ფიპრესი]]სა და ჟორჟ სადულის პრემიები დაიმსახურა საუკეთესო სადებიუტო ნამუშევრისთვის.<ref>{{cite web|url=https://sputnik-georgia.com/reviews/20180202/239148220/oTar-ioseliani.html|title=ოთარ იოსელიანი — პოლიტიკური სისტემის მიღმა მდგომი რეჟისორი|publisher=sputnik-georgia.com|date=02 თებერვალი, 2018|accessdate=12 ნოემბერი, 2018}}</ref> [[1971]] წელს ეკრანებზე გამოვიდა ფილმი „[[იყო შაშვი მგალობელი]]“, ხოლო [[1976]] წელს კი რეჟისორმა დადგა „[[პასტორალი (ფილმი)|პასტორალი]]“, რომელმაც [[ბერლინალე|ბერლინის ფესტივალის]] კინო-პრესის ჯილდო დაიმსახურა.

1984 წლიდან ცხოვრობდა [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], სადაც ემიგრაციაში წავიდა საბჭოთა ცენზურასთან პრობლემების გამო.<ref name="ბორაშვილი">{{წიგნი |გვარი=ბორაშვილი |სახელი=მიხო |სათაური=საუბრები კინორეჟისურაზე |დამატებითი=ქრესტომათია |წიგნი=I |ბმული=https://www.tafu.edu.ge/files/elbooks/ბორაშვილი_I.pdf |ადგილი=თბ. |წელი=2014 |გამომცემლობა=„კენტავრი“ |გვერდი=260–261}}</ref> აქ გადაიღო დოკუმენტური და მცირემეტრაჟიანი ფილმები: [[1984]] წელს „[[მთვარის ფავორიტები|მთვარის ფავორიტებმა]]“ ვენეციის კინოფესტივალის ჟიურის სპეციალური პრიზი დაიმსახურა.<ref>{{cite web|url=https://www.doctrina.ge/othar-ioseliani-qarthuli-k123|title=ოთარ იოსელიანი – ქართული კინოს გენია|publisher=doctrina.ge|author=ნატალია ჯალაღონია|date=6 დეკემბერი, 2012|accessdate=17 დეკემბერი, 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230128024413/https://www.doctrina.ge/othar-ioseliani-qarthuli-k123|archivedate=16 დეკემბერი, 2023}}</ref> იგივე პრემია მიენიჭა იოსელიანის ორ სხვა ფილმსაც — „[[და იყო სინათლე]]“ (1989) და „[[ყაჩაღები. თავი VII]]“ (1996). [[1999]] წელს ეკრანებზე გამოვიდა ოთარ იოსელიანის ახალი ფილმი „[[მშვიდობით, მშობლიურო მიწავ!]]“, რომელშიც ის თავად ასრულებს ერთ-ერთ მთავარ როლს. 2010 წლის [[კანის კინოფესტივალი|კანის კინოფესტივალზე]] არასაკონკურსო ჩვენებაში წარმოდგენილი იქნა რეჟისორის ახალი ფილმი „[[შანტრაპა]]“.

გარდაიცვალა 2023 წლის 17 დეკემბერს, 89 წლის ასაკში,<ref name="tabula">{{cite news |title=ოთარ იოსელიანი 89 წლის ასაკში გარდაიცვალა |url=https://tabula.ge/ge/news/711999-otar-ioseliani-89-clis-asakshi-gardaitsvala |access-date=17 დეკემბერი, 2023 |work=Tabula |date=17 დეკემბერი, 2023}}</ref> თბილისში.<ref>{{cite news |title=ქართველი კინორეჟისორი ოთარ იოსელიანი გარდაიცვალა |url=https://rustavi2.ge/ka/news/271693 |access-date=17 დეკემბერი, 2023 |work=Rustavi2 |language=ka}}</ref> დაკრძალულია [[ვაკის სასაფლაო]]ზე, მშობლების გვერდით.<ref>{{cite news |title=ცნობილი კინორეჟისორი ოთარ იოსელიანი ვაკის სასაფლაოზე, მშობლების გვერდით დაკრძალეს |url=https://fortuna.ge/fortuna/post/cnobili-kinoredjisori-otar-ioseliani-vakis-sasaflaoze-mshoblebis-gverdit-dakrdzales |access-date=19 დეკემბერი, 2023 |work=fortuna.ge}}</ref>

== ფილმოგრაფია ==
=== მსახიობი ===
* [[1960]] — „[[ამბავი ერთი ქალიშვილისა]]“, რეჟ. [[მიხეილ ჭიაურელი]]

=== დამდგმელი რეჟისორი ===
;მოკლემეტრაჟიანი ფილმები
* [[1958]] — „[[აკვარელი (ფილმი)|აკვარელი]]“
* [[1959]] — „[[საპოვნელა (ფილმი)|საპოვნელა]]“
* [[1961]] — „[[აპრილი (ფილმი)|აპრილი]]“ (სცენარის ავტორი)
* [[1964]] — „[[თუჯი (ფილმი)|თუჯი]]“ (სცენარის ავტორი)
* [[1968]] — „[[ძველი ქართული სიმღერები]]“ (სცენარის ავტორი)
* [[1982]] — „[[7 პიესა შავ-თეთრი კინოსათვის]]“ ({{lang-fr|Lettre d'un cinéaste : 7 pièces pour le cinéma noir et blanc}}) (დოკუმენტური)

;სრულმეტრაჟიანი ფილმები
* [[1966]] — „[[გიორგობისთვე (ფილმი)|გიორგობისთვე]]“
* [[1970]] — „[[იყო შაშვი მგალობელი]]“ (სცენარის ავტორი)
* [[1976]] — „[[პასტორალი (ფილმი)|პასტორალი]]“ (სცენარის ავტორი)
* [[1984]] — „[[მთვარის ფავორიტები]]“ ({{lang-fr|Les Favoris de la lune}})
* [[1989]] — „[[და იქმნა ნათელი]]“ ({{lang-fr|Et la lumière fut}})
* [[1992]] — „[[ნადირობა პეპლებზე]]“ ({{lang-fr|La Chasse aux papillons}})
* [[1995]] — „[[საქართველო, ეული]]“ ({{lang-fr|Seule, Géorgie}})
* [[1996]] — „[[ყაჩაღები. თავი VII]]“ ({{lang-fr|Brigands, chapitre VII}}; სცენარის ავტორი, მემონტაჟე)
* [[1999]] — „[[მშვიდობით, მშობლიურო მიწავ!]]“ ({{lang-fr|In vino veritas!}})
* [[2002]] — „[[ორშაბათი დილა]]“ ({{lang-fr|Lundi matin}})
* [[2006]] — „[[შემოდგომის ბაღები]]“ ({{lang-fr|Jardins en automne}})
* [[2010]] — „[[შანტრაპა]]“ ({{lang-fr|Chantrapas}}; სცენარის ავტორი, მემონტაჟე)
* [[2015]] — „[[ზამთრის სიმღერა]]“ ({{lang-fr|Chant d'hiver}})

== ჯილდოები ==
* 1968 — [[ფიპრესი]]ს პრემია და ჟორჟ სადულის პრემია [[კანის კინოფესტივალი|კანის კინოფესტივალზე]] (ფილმისათვის „გიორგობისთვე“)<ref name="ბორაშვილი" />
* 1976 — ფიპრესის პრემია [[ბერლინის კინოფესტივალი|ბერლინის კინოფესტივალზე]] (ფილმისათვის „პასტორალი“)<ref name="ბორაშვილი" />
* 1979 — [[საქართველოს სსრ ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე]]
* 1984 — [[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი]]
* 1984, 1989, 1996 — [[ვენეციის კინოფესტივალის ჟიურის სპეციალური პრიზი|ვენეციის საერთაშორისო კინოფესტივალის სპეციალური პრიზი]] საუკეთესო რეჟისურისათვის (ფილმებისათვის „მთვარის ფავორიტები“, „და იქმნა ნათელი“ და „ავაზაკები, თავი VII“)<ref name="ბორაშვილი" />
* 1993 — რუსეთის დამოუკიდებელი პრემია „ტრიუმფი“
* 1998 — [[შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემია]]
* 1999 — ევროპის კინოაკადემიის კრიტიკოსთა ჯილდო — Prix Fipresci (ფილმისათვის „მშვიდობით, მშობლიურო მიწავ!“)<ref name="radioliberty">{{cite news |title=Otar Ioseliani |url=https://www.rferl.org/a/1075584.html |access-date=17 დეკემბერი, 2023 |work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]] |date=29 მარტი, 2007 |language=en}}</ref>
* 1999 — რუსეთის კინომატოგრაფიული პრემია [[ნიკა (პრემია)|„ნიკა“]] საუკეთესო სარეჟისორო ნამუშევრისათვის (ფილმისათვის „ავაზაკები, თავი VII“)<ref>{{cite web |title=Лауреаты за 1998 |url=http://www.kino-nika.com/page91712.html |work=kino-nika.com |access-date=17 დეკემბერი, 2023}}</ref>
* 1999 — [[ლუი დელუკის პრემია]] წლის საუკეთესო ფრანგული ფილმისათვის (ფილმისათვის „მშვიდობით, მშობლიურო მიწავ!“)<ref name="radioliberty"/>
* 2002 — [[ვერცხლის დათვი საუკეთესო რეჟისორისთვის|ვერცხლის დათვი]] საუკეთესო რეჟისურისათვის (ფილმისათვის „ორშაბათი დილა“)<ref name="radioliberty"/>
* 2006 — [[საპატიო ლეგიონის ორდენი]]<ref name="ბორაშვილი" />
* 2013 — [[ლოკარნოს კინოფესტივალი]]ს ჯილდო „Pardo alla carriera“<ref>{{cite web |title=Otar Iosseliani – Solitary and Subversive Poet |url=https://www.locarnofestival.ch/news/2023/12/otar-iosseliani-solitary-and-subversive-poet.html |work=Locarno Film Festival |access-date=19 დეკემბერი, 2023 |language=en |date=2023-12-18}}</ref>
* 2019 — რუსეთის კინომატოგრაფიულ პრემია „ნიკას“ ჯილდო „პატივი და ღირსება“<ref>{{cite news |title=Режиссеру Иоселиани вручили награду "Честь и достоинство" премии "Ника" |url=https://www.interfax.ru/culture/656370 |access-date=17 დეკემბერი, 2023 |work=Interfax.ru |date=30 მარტი, 2019 |language=ru}}</ref>
* 2022 — თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალის საპატიო ჯილდო „პრომეთე“<ref name="tabula" />

==ბიბლიოგრაფია==
{{Refbegin}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = კუჭუხიძე, ირინა. 
 |სათაური = ქართველი კინორეჟისორები : ნარკვევების კრებული : ნაწილი I
 |ორიგინალი =  
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/410845/1/Qartveli_Kinorejisorebi_Nawili_I_2005.pdf
 |გამოცემა =  
 |პასუხისმგებელი = 
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა =  
 |წელი = 2005
 |ტომი =  
 |გვერდები = 240
 |გვერდნი = 72–104
 |isbn =  
 |ref = კუჭუხიძე, ირინა. 
}}
{{Refend}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{nplg ბიოგრაფია|00001562}}
{{Geocinema რეჟისორი|68}}
{{imdb name|0409646}}
* [https://web.archive.org/web/20051029083902/http://www.kinomag.ru/author-auz698.html ოთარ იოსელიანის ბიოგრაფია და ფილმოგრაფია (რუსულად)]
* [http://burusi.wordpress.com/cinema/otar-ioseliani/ ოთარ იოსელიანი] — ბურუსი – BURUSI

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ავტორიტეტული წყაროები}}

{{DEFAULTSORT:იოსელიანი, ოთარ}}
[[კატეგორია:დაბადებული 2 თებერვალი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1934]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 17 დეკემბერი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 2023]]
[[კატეგორია:ქართველი კინორეჟისორები]]
[[კატეგორია:შოთა რუსთაველის სახელობის პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწეები]]
[[კატეგორია:ევროპის კინემატოგრაფიული ჯილდოს მფლობელები]]