იხილეთ წყარო გვერდისთვის ოლდოს ჰაქსლი

{{ინფოდაფა მწერალი}}
'''ოლდოს ლეონარდ ჰაქსლი''' ({{lang-en|Aldous Leonard Huxley}}; დ. [[26 ივლისი]], [[1894]], [[გოდელმინგი]], სარის საგრაფო — გ. [[22 ნოემბერი]], [[1963]], [[ლოს-ანჯელესი]], [[კალიფორნია|კალიფორნიის შტატი]]) — [[ინგლისელები|ინგლისელი]] მწერალი და ფილოსოფოსი.<ref>{{cite book |title=Aldous Huxley |editor-last=Watt |editor-first=Donald |publisher=Routledge |date=1975 |isbn=978-0-415-15915-9 |page=366|url=https://books.google.com/books?id=8PHKq723vpUC&pg=PA366}}</ref><ref>{{cite book |title=Aldous Huxley and the Search for Meaning: A Study of the Eleven Novels |last=Sion |first=Ronald T. |date=2010 |publisher=McFarland & Company, Inc. |isbn=978-0-7864-4746-6 |page=2 |quote=ოლდოს ჰაქსლი, როგორც მე-20 საუკუნის პროზაიკოსი, იკვლევს იმის არსს, თუ რას ნიშნავს თანამედროვე სამყაროში ადამიანად ყოფნა, რითაც იგი თანამედროვე ფილოსოფოსის ან სულაც, ლიტერატურული წინასწარმეტყველის როლს ირგებს.|url=https://books.google.com/books?id=77ithOrxlgMC&pg=PA2}}</ref><ref>{{cite book |title=Aldous Huxley: Brave New World |last=Reiff |first=Raychel Haugrud |year=2010 |publisher=Marshall Cavendish Corporation |isbn=978-0-7614-4278-3 |page=7 |quote=He was also a philosopher, mystic, social prophet, political thinker, and world traveler who had a detailed knowledge of music, medicine, science, technology, history, literature and Eastern religions.}}</ref><ref>{{cite book |title=Aldous Huxley: A Biography |last=Sawyer|first=Dana|author-link=Dana Sawyer|publisher=Crossroad Publishing Company |year=2002 |isbn=978-0-8245-1987-2 |page=187 |url=https://books.google.com/books?id=_uIdAQAAIAAJ&q=aldous+huxley+philosopher|access-date=10 April 2016 |quote=ჰაქსლი ფილოსოფოსი იყო, თუმცა მისი ხედვა მხოლოდ ინტელექტით არ იყო განსზაღვრული. მას სჯეროდა, რომ რაციონალური განსჯა მხოლოდ ვარაუდის საშუალებას იძლეოდა და არასოდეს, ჭეშმარიტების პირდაპირ წვდომის საშუალებას.}}</ref> მის კალამს ორმოცდაათამდე წიგნი ეკუთვნის,<ref>Raychel Haugrud Reiff, ''Aldous Huxley: Brave New World'', Marshall Cavendish (2009), გვ. 101</ref><ref>[[Dana Sawyer]] in M. Keith Booker (ed.), ''Encyclopedia of Literature and Politics: H–R'', Greenwood Publishing Group (2005), გვ. 359</ref> რომლებიც, როგორც რომანებს, ასევე არამხატვრულ ტექსტებს მოიცავს. 

ჰაქსლიმ განათლება [[ოქსფორდის უნივერსიტეტი|ოქსფორდის უნივერსიტეტში]] მიიღო, რომელიც ინგლისურ ლიტერატურაში ბაკალავრის ხარისხით დაამთავრა. კარიერის დასაწყისში აქვეყნებდა მოთხრობებსა და ლექსებს და რედაქტორობდა ლიტერატურულ ჟურნალს ''Oxford Poetry'', მომდევნო პერიოდში კი სამოგზაურო ქრონიკების და სცენარების წერა დაიწყო. 1937 წლიდან ჰაქსლი [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ცხოვრობდა.<ref>{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/expat/expatlife/8751943/The-Britons-who-made-their-mark-on-LA.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/expat/expatlife/8751943/The-Britons-who-made-their-mark-on-LA.html |archive-date=11 January 2022 |url-access=subscription |url-status=live |title=The Britons who made their mark on LA |newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=11 September 2011 |access-date=5 July 2018}}{{cbignore}}</ref> სიცოცხლის მიწურულს, იგი ფართოდ იყო ცნობილი, როგორც თავისი თაობის ერთ-ერთი მოწინავე ინტელექტუალი.{{sfn|Thody|1973}}  მწერალი ცხრაჯერ იყო წარდგენილი [[ნობელის პრემია ლიტერატურაში|ნობელის პრემიაზე ლიტერატურაში]].<ref>[https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show_people.php?id=4397 "Nomination Database: Aldous Huxley"]. Nobel Prize.org. Retrieved 2015</ref>

ჰაქსლი [[პაციფიზმი|პაციფისტი]] იყო.{{sfn|Poller|2019|pp=139-140}} იგი დაინტერესებული იყო ფილოსოფიური მისტიციზმითა{{sfn|Poller|2019|pp=139-140}}<ref>{{cite book |last=Thody |first=Philipe |title=Huxley: A Biographical Introduction |url=https://archive.org/details/huxleybiographic0000thod |year=1973 |publisher=Scribner |isbn=978-0-289-70188-1}}</ref><ref>{{cite book |author=David K. Dunaway |title=Aldous Huxley Recollected: An Oral History |url=https://books.google.com/books?id=UFasAs0EHU8C&pg=PA90 |year=1995 |publisher=Rowman Altamira |isbn=978-0-7619-9065-9 |page=90}}</ref> და [[უნივერსალიზმი|უნივერსალიზმით]],{{sfn|Poller|2019|pp=139-140}}{{sfn|Roy|Pothen|Sunita|2003}} ეს თემები გვხვდება მის ნაშრომში ''„მარადიული ფილოსოფია“'' (1945), რომელშიც დასავლურ და აღმოსავლურ მისტიციზმს შორის მსგავსებებს იკვლევს და ესეში ''„[[აღქმის კარები]]“'' (1954), რომელიც საკუთარ ექსპერიმენულ ფსიქოდელიურ გამოცდილებას მიუძღვნა. 

ჰაქსლის ყველაზე ცნობილი რომანია ''„[[საოცარი ახალი სამყარო]]“'' (1932), [[დისტოპია|დისტოპიური]] ჟანრის სამეცნიერო ფანტასტიკა. მისი ერთგვარი ანტითეზაა მწერლის უკანასკნელი რომანი ''„კუნძული“'' (1962), რომელშიც იგი [[უტოპია|უტოპიურ]] სამყაროს აღწერს. 

==ბიოგრაფია==
ჰაქსლი დაიბადა [[ინგლისი|ინგლისში]], [[სარის საგრაფო|სარის საგრაფოს]] ქალაქ [[გოდელმინგი|გოდელმინგში]]. მისი ოჯახი სამეცნიერო და კულტურულ არისტოკრატიას მიეკუთვნებოდა. მამამისი, ლეონარდ ჰაქსლი, მწერალი, რედაქტორი და სკოლის მასწავლებელი იყო; ბაბუა, [[ტომას ჰენრი ჰაქსლი]], ბიოლოგი – „[[ჩარლზ დარვინი|დარვინის]] ბულდოგი“, როგორც მას [[დარვინიზმი|ევოლუციური თეორიის]] მხარდაჭერისთვის უწოდებდნენ;  მისი ძმა, ჯულიან ჰაქსლი, ასევე ცნობილი ბიოლოგი და [[იუნესკო|იუნესკოს]] პირველი დირექტორი იყო. 

სწავლობდა იტონისა და ბელიოლის კოლეჯებში, დაამთაავრა [[ოქსფორდის უნივერსიტეტი]] ([[1921]]); ბევრს მოგზაურობდა. [[1923]]-[[1930]] წლებში ცხოვრობდა [[იტალია|იტალიაში]], [[1937]] დასახლდა ლოს-ანჯელესში.

==შემოქმედება==
თავდაპირველად იყო [[ლიტერატურა|ლიტერატურისა]] და [[თეატრი]]ს კრიტიკოსი. [[1918]]-[[1923]] გამოაქვეყნა [[ლექსი|ლექსების]] კრებული. 20-იან წლებში იდეური პოზიციით ახლოს იდგა „[[დაკარგული თაობა|დაკარგული თაობის]]“ მწერლებთან. ეკუთვნის მრავალი რომანი, ისტორიული ბიოგრაფია, მოთხრობა, ესე, მოგზაურობის ჩანაწერი, ფილოსოფიური ტრაქტატი და სხვა; სახელი გაუთქვა 20-30-იან წლებში შექმნილმა რომანებმა „ყვითელი ქრომი“ ([[1921]]), „მასხრული ფერხული“ ([[1923]]), „ის უნაყოფო ფოთლები“ ([[1925]]), „კონტრაპუნქტი“ ([[1928]]), , „[[საოცარი ახალი სამყარო]]“, ([[1932]]), „ბრმა ღაზაში“ ([[1936]]) რომლებშიც გამოვლენილია ჰაქსლის სატირიკოსის, კომედიოგრაფის, დაკვირვებული რეალისტის ოსტატობა.

ამ პერიოდში ჰაქსლის შემოქმედება, ტრადიციის ჟანრული ფორმის მიუხედავად, მაინც ნოვატორულად აღიქმებოდა და დიდ დავასაც იწვევდა; აზრთა სხვადასხვაობის საბაბი იყო ჰაქსლის პერსონაჟთა სქემატურობა, სიუჟეტის ქაოსურობა, ჟანრთა აღრევა (ჩართული ესეისტური ეპიზოდები და სხვ.); ნაწარმოების გმირი, პერსონაჟი უმეტესწილად არის იდეა და არახორცშეახმული ადამიანი; ამ მხატვრული ხერხებით მწერალი საკმაო განზოგადებას აღწერს და მთელი სისავსით გამოხატავს ომის შემდგომი ინტელიგენციის სულიერ და ზნეობრივ განწყობილებას, ეპოქის პრობლემებს. ეს რომანები მიჩნეულია ე. წ. ინტელექტუალურ რომანად, იდეების რომანად, რომელიც სათავეს იღებს ანტიკურ ლიტერატურაში, კერძოდ, [[მენიპე]]ს სატირასა და [[სოკრატე]]სეულ დიალოგებში. თვით ინგლისურ ლიტერატურაში ჰაქსლის წინამორბედად ითვლება ტ. ლ. იკოკი.

წლების განმავლობაში მხატვრული აზროვნების, მსოფლმხედველობის, ესთეტიკის მრწამსის თვალსაზრისით ჰაქსლს თითქოს ღრმა ევოლუცია არ განუცდია, მაგრამ მომდევრო პერიოდში ცხოვრების აზრისა და პოზიტიური ფასეულობის ძიების გზაზე შესუსტდა სატირული ელემენტი, მომძლავრდა მისტიციზმი, ნატურალიზმის ელემენტები, ფილოსოფიური დეკლარაცია. ამ ეტაპზე ჰაქსლიმ შექმნა რომანები - „მრავალი ზაფხულის შემდეგ კვდება გედი“ ([[1939]]), „დრო უნდა გაჩერდეს“ (1945), „გენიოსი და ქალღმერთი“ ([[1955]]), „კუნძული“ ([[1962]]), აგრეთვე მრავალი [[ესეი]], ფილოსოფიური ტრაქტატი და სხვა.

==ლიტერატურა==
{{ქსე|11|609|რჩეულიშვილი მ.}}

==რესურსები ინტერნეტში==
* *[https://www.youtube.com/watch?v=cvOsZ3z5MUk Aldous Huxley full interview 1958: The Problems of Survival and Freedom in America]
* {{OL author}}
* [http://www.npg.org.uk/collections/search/person.php?sText=huxley&submitSearchTerm%5Fx=0&submitSearchTerm%5Fy=0&search=ss&OConly=true&firstRun=true&LinkID=mp02343 Portraits]
* {{IMDb name|404717}}
* [http://www.theparisreview.org/interviews/4698/the-art-of-fiction-no-24-aldous-huxley "Interview: Aldous Huxley: The Art of Fiction No. 24"]
* [https://www.bbc.co.uk/programmes/b00jn8bc BBC discussion programme ''In our time'': "Brave New World"]
* [https://www.bbc.co.uk/archive/writers/12233.shtml BBC ''In their own words'' series]
* [https://web.archive.org/web/20131207190508/http://dpg.lib.berkeley.edu/webdb/mrc/search_vod?avr=1&keyword=huxley "The Ultimate Revolution"][http://www.hrc.utexas.edu/multimedia/video/2008/wallace/huxley_aldous.html Huxley interviewed] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141126212217/http://www.hrc.utexas.edu/multimedia/video/2008/wallace/huxley_aldous.html |date=2014-11-26 }} 
* [http://www.anglistik.uni-muenster.de/Huxley/huxley_research.html Centre for Huxley Research]
* [https://archive.today/20130615214233/http://digital2.library.ucla.edu/viewItem.do?ark=21198/zz00253vz2 Aldous Huxley Papers]
{{Commons cat|Aldous Huxley}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ოლდოს ჰაქსლი}}

{{DEFAULTSORT:ჰაქსლი, ოლდოს}}
[[კატეგორია:ინგლისელი მწერლები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1894]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]]
[[კატეგორია:ოლდოს ჰაქსლი]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი რომანისტები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი აგნოსტიკოსები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ესეისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი მამაკაცი რომანისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი პაციფისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი მამაკაცი პოეტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრის მწერლები]]
[[კატეგორია:ფუტუროლოგები]]
[[კატეგორია:მამაკაცი ესეისტები]]
[[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:ტექნოლოგიის ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი ფილოსოფოსები]]
[[კატეგორია:დაკარგული თაობის მწერლები]]
[[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]]