იხილეთ წყარო გვერდისთვის ომარ-ხანი

'''ომარ-ხანი''', ''ავარიელი'' (გ. [[22 მარტი]], [[1801]]<ref>Айтберов Т. М. Материалы по хронологии и генеалогии правителей Аварии // Источниковедение средневекового Дагестана. Махачкала, 1986. გვ. 156.</ref>) — დაღესტნელი ფეოდალი, [[ხუნძახი]]ს მფლობელი და  [[ავარიის სახანო]]ს გამგებელი. [[ნურსალ-ბეგი]]ს ვაჟი.  

ომარ-ხანი ხშირად ესხმოდა თავს [[ამიერკავკასია]]ს, მას ჩრდილო კავკასიის ზოგიერთ წარმომადგენელთან ერთად და ოსმალებთან შეთანხმებით, [[ქართლ-კახეთის სამეფო]]ს დაპყრობა, გაძარცვა და განადგურება ჰქონდა ჩაფიქრებული. ომარ–ხანი ოსმალეთის  აგენტად ითვლებოდა.

[[1785]] წლის სექტემბერში, ომარ-ხანმა 20000 მეომრისაგან შემდგარი „რჩეულთა ჯარით“ [[ალაზანი]] გადმოლახა და [[ბორჩალო]]სკენ დაიძრა. [[ერეკლე II|ერეკლემ]] [[სიღნაღი|სიღნაღში]] შეკრიბა ჯარი და უკან მიჰყვა ომარ-ხანს. ომარ-ხანი ერეკლესთან პირისპირ შებრძოლებას ვერ ბედავდა. მოულოდნელად ომარ-ხანი [[ახტალა|ახტალისკენ]] დაიძრა, ახტალა აიღო და დაარბია. გაანადგურეს ახტალის ოქროს მადნები, მადნის მცველები და ბერძენი მემადნეების ნაწილი დახოცა, 845 ტყვე წაიყვანა. აქედან [[ლორე]]ს მიადგა, გზად ყველაფერს წვავდა და ანგრევდა. ლორე, რომელიც ერეკლეს მოურავ [[ზაქარია გლურჯიძე]]ს ჰქონდა გამაგრებული, ვერ აიღო და [[ახალციხე]]ში გადავიდა.

ერთ თვეში ომარ-ხანი [[იმერეთი]]სკენ შემოვლითი გზებით დაიძრა და [[ვახანის ციხე]] აიღო, ციხის მფლობელი, [[ქაიხოსრო აბაშიძე]] დაატყვევა, მამაკაცები გაწყვიტა, ქაიხოსრო აბაშიძის ქალიშვილები დაატყვევა და ერთი მათგანი თავად შეირთო ცოლად, მეორე კი თავის ცოლისძმას, ყარაბაღის ხანს, იბრაჰიმ-ხანს მიუყვანა.

საქართველომ ამ თავდასხმის შედეგად უდიდესი ეკონომიური ზარალი განიცადა.

[[1787]] წელს, ომარ-ხანი ისევ შემოესია საქართველოს, მაგრამ ერეკლე წინ გადაუდგა და უკან გააბრუნა მტერი.

[[ერეკლე II]] იძულებული გახდა,  სიმშვიდის საფასურად, საკმაოდ დიდი ჯამაგირი გადაეხადა ომარ-ხანისთვის. ასე აკეთებდნენ მისი თავდასხმებით შეწუხებული შაქის, შირვანის, ბაქოს და დარუბანდის ხანებიც.

[[1800]] წლის ნოემბერში, ომარ-ხანი დიდძალი ჯარით [[საგარეჯო]]სკენ დაიძრა და ალაზნის ნაპირზე დაბანაკდა. მას, რუსებთან ურთიერთობას შეურიგებელი, [[ალექსანდრე ბატონიშვილი, ერეკლე II-ის ძე|ალექსანდრე ბატონიშვილი]]ც მიემხრო, თუმცა ბრძოლაში მონაწილეობა არ მიუღია. დამხმარედ ირანის ჯარსაც მოელოდნენ. მტრის მიზანი [[თბილისი]]ს აღება იყო. ომარ-ხანის 20 ათასიანი ლაშქარი [[კაკაბეთი]]ს მიდამოს მოადგა.

7 ნოემბერს, მდ. [[იორი|ივრის]]  ნაპირას, სოფელ  [[კაკაბეთი|კაკაბეთთან]]  გაიმართა [[ნიახურის ბრძოლა]], სადაც ერთმანეთს [[გიორგი XII|გიორგი მეთორმეტესა]] და ომარ-ხანის ჯარი დაუპირიპირდა. ქართველთა გვერდით რუსების ჯარის ნაწილიც იბრძოდა. ქართველებმა სასტიკად დაამარცხეს მტერი, მათი უმეტესობა დაიხოცა,  ამ ბრძოლაში დაჭრილი ომარ-ხანი [[დაღესტანი|დაღესტნისაკენ]] გაიქცა. ცოტა ხანში ჭრილობა გაურთულდა და  [[ზაქათალა (ქალაქი)|ზაქათალაში]] გარდაიცვალა.

== ლიტერატურა ==

* საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტ. IV, თბ., 1973.
*''გ. ქიქოძე'', ერეკლე მეორე, თბ.,  2011  
*'' თეიმურაზ პეტრიაშვილი'', კრწანისს ნაბრძოლი ხმალი და ბატის ფრთის კალამი იოანე ბატონიშვილისა, თბ.,  2006.
{{ქსე|7|525|შარაშენიძე ზ.}}

== სქოლიო ==

{{სქოლიოს სია}}

[[კატეგორია:საქართველოს ისტორია]]
[[კატეგორია:დაღესტნის ისტორია]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 22 მარტი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1801]]