იხილეთ წყარო გვერდისთვის პაფლაგონია

[[ფაილი:Asia Minor ca 842 AD.svg|thumb|255px|ბიზანტიის თემები მცირე აზიაში, დაახლოებით 842 წელი.]]
'''პაფლაგონიის თემი''' ({{lang-el|θέμα Παφλαγονίας}}) — [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] სამხედრო პროვინცია. [[თემი]] მდებარეობდა [[ანატოლია|მცირე აზიის]] ჩრდილოეთ ნაწილში, თანამედროვე [[თურქეთი|თურქეთის]] ტერიტორიაზე. 

== ისტორია ==
ბერძნული კოლონიზაციის ხანაში პაფლაგონიის ტერიტორიაზე დაარსდა ქალაქი [[სინოპი]]. ძვ. წ. VI საუკუნეში [[ჰეროდოტე]]ს მიხედვით დაიპყრო ლიდიის მეფე კრეზმა, ხოლო შემდეგ შედიოდა აქემენიანთა იმპერიის [[აქემენიანთა იმპერიის ოლქები|III სატრაპიაში]]. ძვ. წ. IV საუკუნეში შედიოდა ალექსანდრე მაკედონელის სახელმწიფოში. ძვ. წ. 281 წლიდან მართავდნენ ადგილობრივი დინასტიები. ძვ. წ. 107 წლიდან ის მემკვიდრეობით მიიღო [[მითრიდატე VI]]–მ. ძვ. წ. 74-64 წლების ომის დროს პაფლაგონიის ასნაპირო მხარე რომის პროვინციებს, პონტოსა და [[ბითინია|ბითინიას]] შეუერთდა, დანარჩენი ნაწილი კი გალათეაში შევიდა. [[დიოკლეტიანე]]ს დროს პაფლაგონია ცალკე პროვინციად ჩამოყალიბდა, რომლის ცენტრი ჰერმანიკოპოლისი იყო.<ref>{{ქსე|7|715|[[გრიგოლ გიორგაძე (აღმოსავლეთმცოდნე)|გიორგაძე გ.]]|არა|სტატია=პაფლაგონია}}</ref>

ბიზანტიის იმპერიაში პაფლაგონია ცალკე თემი იყო. პაფლაგონიის თემი და მისი მმართველი [[სტრატეგოსი]], პირველად მოხსენიებულია [[826]] წელს, თემი კი შესაძლოა წარმოიქმნა [[820]] წელს<ref name="DOAKS">{{harvnb|McGeer|Nesbitt|Oikonomides|2001|p=25}}.</ref><ref name="Listes">{{harvnb|Oikonomides|1972|p=349}}.</ref>. თემის ტერიტორია შეესაბამება [[ანტიკური ხანა|ანტიკურ]] პერიოდში არსებულ პაფლაგონიის რეგიონს, რომელიც შედიოდა ოპსიკიონის და ბუკელარიონის თემში<ref name="ODB">{{harvnb|Kazhdan|1991|p=1579}}.</ref><ref name="P136">{{harvnb|Pertusi|1952|p=136}}.</ref>. ადმინისტრაციული და საეკლესიო ცენტრი, ქალაქ განგრაში მდებარეობდა<ref>{{harvnb|Pertusi|1952|p=137}}.</ref>. არსებობს მოსაზრება, რომ პაფლაგონიის რეგიონი ეკუთვნოდა [[არმენიაკონი|არმენიაკონს]] და არა ბუკელარიონს. ვარაუდობენ, რომ [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]] [[რუსები|რუსების]] აქტივობამ განაპირობა პროვინციის ავტონომიური მართვლეობის ჩამოყალიბება<ref>{{harvnb|Treadgold|1995|pp=31, 69}}.</ref>. [[არაბი]] გეოგრაფების იბნ ხორდადბეჰის და იბნ ალ-ფაქიჰის თანახმად, პროვინცია ითვლიდა 5 000 სამხედროს და 5 ციხესიმაგრეს<ref name="ODB"/><ref name="P136"/><ref>{{harvnb|Treadgold|1995|pp=67–69}}.</ref>. აღსანიშნავი გამონაკლისი, ჩვეულ თემების იერარქიაში, არის კატეპანის არსებობა, ისინი პასუხისმგებელი იყვნენ ბიზანტიის სამხედრო ფლოტზე, რომლის ცენტრი ქალაქ ამასტრიაში მდებარეობდა<ref name="DOAKS"/><ref name="ODB"/>.

[[1071]] წელს, [[მანასკერტის ბრძოლა|მანასკერტის ბრძოლის]] შემდეგ, რეგიონის დიდი ნაწილი თურქ-სელჩუკებმა დაიპყრეს; [[1130]] წელს, [[იოანე II (ბიზანტია)|იოანე II კომნენოსის]] მეთაურობით, სანაპირო ტერიტორია ბიზანტიას დაუბრუნდა, მაგრამ შიდა ნაწილი თურქების ხელში დარჩა. [[მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობა|მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობის]] შემდეგ, პაფლაგონია დავით კომნენოსის ხელში გადავიდა, მაგრამ [[1214]] წელს [[ნიკეის იმპერია|ნიკეის იმპერატორმა]], [[თეოდორე I ლასკარისი|თეოდორე I ლასკარისმა]] ამასტრიის დასავლეთ ნაწილი დაიპყრო. [[XIV საუკუნე]]მდე ტერიტორია ბიზანტიის ხელში რჩებოდა, შემდგომ ის თურქებმა ან გენუელებმა დაიპყრეს.<ref name="ODB"/>

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{refbegin|2}}
*{{cite book|editor-last = Kazhdan|editor-first = Alexander Petrovich|editor-link = Alexander Kazhdan|title = The Oxford Dictionary of Byzantium|location = New York, New York and Oxford, United Kingdom|publisher = Oxford University Press|year = 1991|url = http://books.google.com/books?id=Q3u5RAAACAAJ|isbn = 978-0-19-504652-6|ref = harv}}
*{{cite book|editor1-last = McGeer|editor1-first = Eric|editor2-last = Nesbitt|editor2-first = John W.|editor3-last = Oikonomides|editor3-first = Nicolas|editor3-link = Nicolas Oikonomides|title = Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, Volume 4: The East|location = Washington, District of Columbia|publisher = Dumbarton Oaks Research Library and Collection|year = 2001|isbn = 0-88402-282-X|url = http://books.google.com/books?id=86Of2XxW2NMC|ref = harv}}
*{{cite book|last = Oikonomides|first = Nicolas|authorlink = Nicolas Oikonomides|title = Les Listes de Préséance Byzantines des IXe et Xe Siècles|location = Paris, France|publisher = Editions du Centre National de la Recherche Scientifique|year = 1972|language = French|url = http://books.google.com/books?id=RFdmAAAAMAAJ|ref = harv}}
*{{cite book|last = Pertusi|first = A.|title = Constantino Porfirogenito: De Thematibus|location = Rome, Italy|publisher = Biblioteca Apostolica Vaticana|year = 1952|language = Italian|ref = harv}}
*{{cite book|last = Treadgold|first = Warren T.|title = Byzantium and Its Army, 284–1081|year = 1995|location = Stanford, California|publisher = Stanford University Press|isbn = 0-8047-3163-2|url = http://books.google.com/?id=xfV0LkMNaLUC|ref = harv}}
{{refend|2}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო|2}}

{{პორტალი ბიზანტია}}
{{ბიზანტიის თემები}}

[[კატეგორია:ბიზანტიის თემები]]