იხილეთ წყარო გვერდისთვის პრუტის სამშვიდობო ხელშეკრულება

'''პრუტის ზავი''' — სამშვიდობო ხელშეკრულება [[რუსეთი|რუსეთსა]] და [[ოსმალეთის იმპერია]]ს უფრო სწორედ კოალიციის ძალებს შორის რომელშიც შედიოდა ოსმალეთის სულთანი, [[ყირიმის ხანი]] [[დევლეტ-გირეი II]], შვედეთის მეფე [[კარლ XII]], [[გეტმანი]] [[პილიპ ორლიკი]] და [[კოშოვი]] [[გორდიენკო კოსტი]],  როგორც შედეგი [[1711]] წლის [[პრუტის ლაშქრობა (1711)|პრუტის ლაშქრობისა]]. ხელი მოეწერა  {{Oldstyle|23|ივლისი|1711|12}} წელს [[პრუტი (მდინარე)|მდინარე პრუტზე]], ქალაქ [[იასი]]ს ახლოს რუსეთის წარმომადგენლების [[პეტრე შაფიროვი]]ს და [[ბორის შერემეტევი]]ს და თურქეთის წარმომადგენლის  — დიდი ვეზირის [[მეჰმედ-ფაშა]]ს მიერ.

== წინა ისტორია ==
{{მთავარი|პრუტის ლაშქრობა}}

[[1710]] წლის შემოდგომაზე შავი ზღვის რეგიონის ქვეყნები გაერთიანდნენ [[მოსკოვი]]ს სამხრეთით ექსპანსიის წინააღმდეგ. მათ შეუერთდნენ [[დონის კაზაკები]]ც და [[რეჩ პოსპოლიტა|პოლონელები]] [[ანჯე პოტოცკი]]ს მეთაურობით.

20 დეკემბერს თურქეთმა ომი გამოუცხადა მოსკოვს. 1711 წ. მაისში რუსეთის 46 ათასიანი არმია პეტრე პირველის მეთაურობით, რომელსაც შეიარაღებაზე ჰქონდა 120 [[ზარბაზანი]], მარჯვენა სანაპიროს უკრაინის გავლიდ [[მოლდოვა]]საკენ დაიძრა. გზად რუსეთის პოლკები უკრაინის მოსახლეობას დნეპრის მარცხენა სანაპიროზე ასახლებდა.

ზაფხულში რუსეთის ჯარს შეურთდა მოლდოველების მთავარი [[კანტემირ დმიტრი]]  ხუთი ათასი მეომრით  და პრუტთან მივიდნენ. იქ მივიდა კოალიციის არმიაც, რომლის საფუძველს შეადგენდა თურქული არმია რომელსაც 440 ზარბაზანი ჰქონდა.
===გენერალური ბრძოლა ===
8 ივლისს სოფელ სტანილეშტის მახლობლად პრუტის მარჯვენა სანაპიროზე მოხდა გენერალური ბრძოლა, ხოლო მეორე დღეს რუსეთის არმია მთლიანად ალყაში იყო მომწყვდეული და კაპიტულირება მოახდინა.

მოლაპარაკებების საგანი იყო რუსეთის 38-ათასიანი არმიის ალყიდან გამოყვანა რომელსაც სათავეში [[პეტრე I]] ედგა, ალყაში ის 120-ათასიანმა თურქების 70-ათასიანმა ყირიმის არმიებმა მოაქციეს. [[პეტრე I]]-ის ინსტრუქციებს (რუსეთის არმიის მეტად კრიტიკული სიტუაციის გამო) რუსეთი მიჰყავდა მეტად მძიმე პირობებამდე: [[დიდი ჩრდილოეთის ომი]]ს  დროს ყველა შენაძენზე უარის თქმა (გარდა [[ინგერმანლანდია|ინგრიისა]]) და [[პოლონეთი]]ს ტახტზე შვედეთის პროტეჟე [[სტანისლავ ლეშჩინსკი]]ს აღიარება.

ეს პირობები ემთხვეოდა იმ პირობებს რომელსაც უყენებდა სულთანი რუსეთს ომის დაწყების დროს. ვეზირის მოსასყიდად ხაზინიდან გამოყოფილი იყო 150 ათასი მანეთი, უფრო ნაკლები თანხები განსაზღვრული იყო სხვა თურქი  უფროსებისა და მდივნებისათვისაც კი. ლეგენდის მიხედვით პეტრეს მეუღლემ [[ეკატერინე I]]-მა მთელი თავისი ძვირფასეულობა მოსასყიდად გაიმეტა, დანიის ელჩი [[იულ იუსტი]], რომელიც რუსეთის არმიასთან იმყოფებოდა ალყიდან გამოსვლის შემდეგ, არ იტყობინება დედოფალ ეკატერინეს ამ ქმედებაზე, მაგრამ აღნიშნავს რომ, დედოფალმა დაარიგა ძვირფასეულობა ოფიცრებში შესანახად და ზავის დადების შემდეგ ისევ შეაგროვა უკან.

[[სურათი:Shafirov.jpg|thumb|200px|right|[[პეტრე შაფიროვი]]]]

[[22 ივლისი]] პეტრე შაფიროვი დაბრუნდა თურქების ბანაკიდან ზავის პირობებით. ისინი აღმოჩნდნენ უფრო უკეთესი ვიდრე პეტრე იყო მზად წასულიყო დათმობებზე:
* ხელშეკრულება დადებულ იქნა 25 წლის ვადით;
* რუსეთი უთმობდა თურქეთს [[აზოვი (როსტოვის ოლქი)|აზოვს]];
* რუსეთს საერთოდ ეკრძალებოდა თავისი ელჩის ყოლა სტამბოლში;
* სიმაგრეების [[ტაგანროგი]]ს და სამხრეთის სხვა სიმაგრეების განადგურება;
* არ უნდა ჩარეულიყო პოლონეთის შინაურ პოლიტიკაში;
* [[კარლ XII]]-ს ეძლეოდა შესაძლებლობა თავისუფლად გადასულიყო შვედეთში რუსეთის გავლით.

ამ ხელშეკრულებამ მისცა შესაძლებლობა შეენარჩუნებია არმია და გამოეყვანა ალყიდან პრაქტიკულად სრული შეიარაღებით.
[[23 ივლისი]] სამშვიდობო ხელშეკრულება იყო ბეჭდებით დამოწმებული, და უკვე საღამოს 6 საათისათვის რუსეთის არმია საბრძოლო წყობით,  გახსნილი დროშებითა და ბარაბანების ცემით გავიდნენ [[იასი]]საკენ. თურქება გამოჰყვეს თავისი კავალერია რუსული არმიის დასაცავად თათრების თავდასხმებისაგან.

თვით შაფიროვი გრაფ შერემეტევთან ერთად დარჩა თურქებთან მძევლებად.

ხელშეკრულებამ ვერ შეწყვიტა [[რუსეთ-ოსმალეთის ომი (1710-1713)|რუსეთ-ოსმალეთის ომი]] — ნელა მიმდინარე საომარი მოქმედებები გრძელდებოდა კიდევ 2 წელი. პრუტის ხელშეკრულების ძირითადი დებულებები დამტკიცებული იქნა [[1713]] წელს დადებული [[ადრიანოპოლის სამშვიდობო ხელშეკრულება (1713)|ადრიანოპოლის სამშვიდობო ხელშეკრულებით]].

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[სამშვიდობო ხელშეკრულებების სია]]
* [[ოსმალეთის იმპერიის ხელშეკრულებების სია]]

==ლიტერატურა ==
*უკრაინის სსრ ისტორია. კიევი, 1979, ტ.2, ფ.358.

== რესურსები ინტერნეტში==
* [https://web.archive.org/web/20070929144035/http://www.rustrana.ru/article.php?nid=18429 რუსეთ-თურქეთის ომი 1710-13 წ. პრუტის ლაშქრობა 1711 წ.]
* [https://web.archive.org/web/20030330115348/http://hronos.km.ru/dokum/dog1711.html პრუტის სამშვიდობო ხელშეკრულება 1711 წ.]

{{ოსმალეთის იმპერიის ხელშეკრულებები}}
{{ჩრდილოეთის ომის ხელშეკრულებები}}

[[კატეგორია:XVIII საუკუნის სამშვიდობო ხელშეკრულებები]]
[[კატეგორია:რუსეთ-ოსმალეთის ომები]]
[[კატეგორია:1711]]