იხილეთ წყარო გვერდისთვის რესპუბლიკის დღე (აზერბაიჯანი)

[[ფაილი:Mammad Amin Rasulzade.jpg|მინი|225x225პქ|[[მამედ ემინ რასულზადე]] [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა|ადრ-ის]] დამფუძნებელი]]
'''რესპუბლიკის დღე''' ({{lang-az|Respublika günü}}) — [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა|აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის]] დამოუკიდებლობის გამოცხადების დღე აზერბაიჯანის ეროვნული საბჭოს მიერ. ეს იყო პირველი სეკულარული დემოკრატიული რესპუბლიკა მუსლიმურ აღმოსავლეთში. აზერბაიჯანი დემოკრატიული რესპუბლიკის დაფუძნებელი იყო [[მამედ ემინ რასულზადე]]. [[1990]] წლიდან [[28 მაისი]] აზერბაიჯანში აღინიშნება, როგორც ეროვნული დღესასწაული<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/73_folder/73_articles/73_rasulzade.html Mammad Amin Rasulzade Founding Father of the First Republic]</ref><ref name=":0" />.

== რესპუბლიკის დღის ისტორია ==
[[ფაილი:Flag of the Democratic Republic of Azerbaijan (1918).svg|მარცხნივ|მინი|194x194პქ|აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის პირველი დროშა]]
[[1917]] წელს  [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიაში]] მომხდარი [[თებერვლის რევოლუცია|თებერვლის რევოლუციის]] შედეგად მეფის ერთმმართველობა დაემხო. ქვეყანაში დაიწყო [[ცარიზმი|ცარიზმის]] მიერ შექმნილი გაუსაძლისი მდგომარეობის წინააღმდეგ ხალხთა ეროვნული მოძრაობა.[[1918]] წლის [[28 მაისი|28 მაისს]] შეიქმნა აზერბაიჯანის სახალხო რესპუბლიკა, რომელმაც იარსება [[1920]] წლამდე. ეს იყო პირველი მუსლიმური აღმოსავლეთის დემოკრატიული სახელმწიფო<ref name=":0">[http://lib.aliyevheritage.org/ge/85549954.html აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ოფიციალური დღესასწაულები და ხსოვნის დღეები]</ref>.

ადრ იყო პირველი რესპუბლიკა მუსლიმურ ქვეყნებს შორის, რომელმაც მიანიჭა ქალებს თანაბარი პოლიტიკური უფლებები. პირველი სახელმწიფო, რომელმაც ოფიციალურად აღიარა აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა [[ოსმალეთის იმპერია]] იყო.
[[ფაილი:Flag of Azerbaijan 1918.svg|მინი|202x202პქ|აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკისა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის დროშა]]
აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის დროშა წითელი ფერის იყო. აზერბაიჯანის დემოკრატიულმა რესპუბლიკამ დაძაბულ და რთულ სოციალურ-პოლიტიკურ სიტუაციაში შეძლო არსებობა მხოლოდ 23 თვის განმავლობაში. 1920 წლის [[28 აპრილი|28 აპრილს]] საბჭოთა კავშირი შეიჭრა აზერბაიჯანში. [[1991]] წელს საბჭოთა იმპერიის დაშლის შემდეგ აზერბაიჯანმა კვლავ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა<ref>[http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/73_folder/73_articles/73_parliamentfate.htm The Fate of some of the ADR Parliament Members]</ref>.

1990 წლიდან რესპუბლიკის დღე აღინიშნება, როგორც სახელმწიფო დამოუკიდებლობის  აღდგენის და სახელმწიფო დღესასწაულის დღე<ref name=":0" />.

== დამოუკიდებლობის დეკლარაცია ==
1918 წლის 28 მაისს აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის ეროვნულმა საბჭომ გამოაცხადა ქვეყნის დამოუკიდებლობა გამოაცხადა [[თბილისი|ტიფლისში]], მეფის ნაცვლის სასახლეში. აქ ხელი მოეწერა დამოუკიდებლობის დეკლარაციას. დოკუმენტის თანახმად, აზერბაიჯანი მეზობელ ქვეყნებთან და ხალხებთან მეგობრულ ურთიერთობებს ატარებდა, აზერბაიჯანულმა დემოკრატიულმა რესპუბლიკამ თანაბარი უფლებებით უზრუნველყო ყველა - განურჩევლად ეროვნული კუთვნილებისა, რელიგიისა, კლასისა და გენდერისა<ref>[http://files.preslib.az/projects/remz/pdf_ru/atr_kons.pdf Декларация о независимости Азербайджана 1918 г.] -PDF</ref>.
[[ფაილი:Declaration of independence of Azerbaijan in Azerbaijani.jpg|ცენტრი|მინი|დამოუკიდებლობის დეკლარაცია აზერბაიჯანულ ენაზე (არაბული დამწერლობა) ]]

== ხსოვნა ==

* ამ დღის პატივსაცემად ბაქოს მეტროილიტენის ერთ-ერთი სადგურია „28 მაისი“.
* მეფისნაცვლის ყოფილი სასახლის დარბაზში, თბილისში, სადაც გამოაცხადეს რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა, არის მემორიალური დაფა აზერბაიჯანულ, ქართულ და ინგლისურ ენებზე.
* ბაქოში ისტიგლალიათის (დამოუკიდებლობის ) ქუჩაზე დამონტაჟებულია სტელა დამოუკიდებლობის დეკლარაციის ტექსტით
* 2008 წელს რესპუბლიკის 90 წლის იუბილესთან დაკავშირებით საფოსტო მარკა გამოიცა.
* ამ დღის პატივსაცემად ბაქოში არის 28 მაისის ქუჩა
<gallery widths="200">
ფაილი:Istiqlak beyanmesi.JPG|დამოუკიდებლობის დეკლარაციის სტელა ბაქოში
ფაილი:Plaque commemorating the establishment of the First Azerbaijan Democratic Republic.jpg|თბილისში მეფისნაცვლის ყოფილი სასახლის დარბაზში მემორიალური დაფა, სადაც აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობა გამოცხადდა.
ფაილი:Stamps of Azerbaijan, 2008-827.jpg|რესპუბლიკის 90 წლის იუბილისადმი მიძღვნილი საფოსტო მარკა
</gallery>

== იხილეთ აგრეთვე ==

* [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]
* [[აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობის აქტი]]
* [[აზერბაიჯანის დროშა]]
* [[მამედ ემინ რასულზადე]]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
[[კატეგორია:დღესასწაულები ანბანის მიხედვით]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანის დღესასწაულები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]]
[[კატეგორია:1918 წელი აზერბაიჯანში]]
[[კატეგორია:1918 წელი საერთაშორისო ურთიერთობებში]]